Chương 3: Chỉ quán song hành qua bốn giai đoạn
CHƯƠNG 3:
CHỈ QUÁN SONG HÀNH
QUA BỐN GIAI ĐOẠN
01. Đại bàng xòe đôi cánh
Bay cao trên trời xanh
Chỉ Quán thường tu tập
Tăng khỏe mạnh, thành công.
Giai Đoạn I: Thực Hành Tu Chỉ
02. Trước hết thực hành Chỉ
Là chú ý tập trung
Sau đó thực hành Quán
Là chú ý mở rộng.
03. Luyện chú ý tập trung
Tâm hướng về một thứ
Khả năng tập trung mạnh
Như dao bén chặt cành.
04. Chỉ giúp loại trừ hết
Những thứ làm sao lãng
Nên tâm rất vững vàng
Chấm dứt các dính mắc.
05. Thiền, Tịnh và Mật tông
Đều thực hành Chỉ Quán
Dù tên gọi khác nhau
Nhưng cùng một nền tảng.
06. Niệm Phật và lần chuỗi
Trì chú và quán tưởng
Tập trung vào hơi thở
Là thực hành tu Chỉ.
07. Nhờ sức mạnh chú tâm
Tập trung vào một thứ
Ngăn chặn vọng niệm đến
Loại trừ vọng niệm mau.
Giai Đoạn II: Thực Hành Tu Quán
08. Thực hành Chỉ loại trừ
Các vọng tưởng rất mau
Tuy vậy, thực hành lâu
Làm thân tâm mệt mỏi.
09. Do đó huấn luyện tâm
Thực hành thêm tu Quán
Là chú ý mở rộng
Giúp tâm được nhẹ nhàng.
10. Trước hết buông xả tâm
Cùng mở rộng chú ý
Mắt, tai, mũi, miệng, thân
Tập gia tăng bén nhạy.
11. Một phần mười chú ý
Hướng về thở đan diền
Chín phần mười chú ý
An trú nhẹ nơi tâm.
12. Tâm gia tăng tỉnh thức
Nhận biết các cảm xúc
Từ mắt, tai, mũi, miệng
Thân, và trong bộ não.
12. Mọi thứ tâm thấy biết
Rõ ràng khi xuất hiện
Không dính vào ưa ghét
Đó chính là ‘tuệ tri’.
Giai Đoạn III: Chỉ Quán Song Hành
14. Thực hành Quán thành công
Là nhờ năng lực Chỉ
Thực hành Chỉ không mệt
Là nhờ phối hợp Quán.
15. Khéo phối hợp cả hai
Là Chỉ Quán Song Hành
Như mặt trời tỏa rộng
Nhưng chiếu rõ mỗi thứ.
16. Nhớ mỗi ngày tập luyện
Chú ý tập trung mạnh
Chú ý mở rộng lớn
Tâm dõng mãnh, thảnh thơi.
17. Chỉ giúp tâm vững mạnh
Quán làm tâm thảnh thơi
Huấn luyện cho thật tốt
Chỉ Quán luôn song hành.
18. Ứng dụng vào hoạt động
Trong đi, đứng, nằm, ngồi
Tâm tỉnh thức an vui
Thành công trong cuộc đời.
19. Trong cái không rỗng lặng
Sắc, thanh, hương, vị, xúc
Cùng cảm xúc, ý tưởng
Có mặt thật tràn đầy.
20. Đó là tánh như thị
Diệu hữu trong chân không
Cũng là tánh bất nhị
Chân không là diệu hữu.
21. Ngay trong cuộc đời này
Mình bước trên đất Phật
Mọi thứ đều hiển bày
Cái kỳ diệu đẹp hay.
22. Tịnh Độ hay Giải Thoát
Không chỉ là tên gọi
Mà chính là kinh nghiệm
Sống cụ thể hàng ngày.
23. Thực hành đều Chỉ Quán
Tâm thông minh, trong sáng
Thân khỏe mạnh, an vui
Nên thành công trong đời.
24. May mắn là con Phật
Nghe, suy nghĩ, thực hành
Sống tràn đầy hạnh phúc
Cùng giúp người tu tập.
25. Sống an vui, vững chãi
Thoải mái và thảnh thơi
Thân tâm đầy sức mạnh
Với tình thương mọi người.
26. Thường biểu lộ tánh giác:
Niệm, trạch pháp, tinh tấn
Hỷ lạc, khinh an, định
Và xả trong mỗi ngày.
27. Thực hành Chỉ và Quán
Giúp niệm tăng sức mạnh
Trạch pháp phân biệt rõ
Và chọn lựa tốt lành.
28. Tinh tấn tăng năng lượng
Hỷ lạc thân tâm vui
Nên định tâm vững chãi
Xả thoải mái, thảnh thơi.
29. Tất cả các kinh điển
Chỉ rõ kinh nghiệm tâm
Sống với kinh nghiệm tâm
Là thấu suốt kinh điển.
Giai Đoạn IV: Thực hành hạnh nguyện Bồ-tát Phổ Hiền
30. Mỗi ngày đều thực hành
Hạnh nguyện đức Phổ Hiền
Lạy hồng danh Chư Phật
Với Chỉ Quán Song Hành.
31. Niềm hạnh phúc tràn dâng
Là ca ngợi đức Phật
Sám hối các lỗi lầm
Làm tâm thêm trong sáng.
32. Lòng an vui mở rộng
Khen ngợi người làm hay
Thỉnh Phật chuyển Pháp Luân
Qua chương trình Hoằng Pháp.
33. Mình sống với tâm Phật
Thực hành Thất Giác Chi
Thì Phật luôn có mặt
Như kinh Pháp Hoa dạy.
34. Biết lịch sử đức Phật
Cùng những lời Phật dạy
Áp dụng cho thật hay
Trong hoàn cảnh thực tế.
35. Mỗi người mỗi đời sống
Cư sĩ và xuất gia
Nam nữ cùng lớn nhỏ
Phải phân biệt rõ ràng.
36. Trẻ em khuyên học hành
Hiếu thảo với mẹ cha
Còn thanh niên nam nữ
Kết hôn khi trưởng thành.
37. Thương gia làm giàu tốt
Xí nghiệp phát triển bền
Công nhân làm việc giỏi
Xã hội tăng an vui.
38. Tùy người và tùy lúc
Theo nhu cầu tu tập
Giúp gia tăng sức khỏe
Hạnh phúc và thành công.
39. Mỗi ngày tự tập luyện
Mỗi tuần cùng tu chung
Sống lành mạnh an vui
Mạnh mẽ đi Hoằng Pháp.
40. Kết quả cá nhân vui
Gia đình tăng hạnh phúc
Cộng đồng phát triển tốt
Xứ sở thịnh vượng bền.
41. Niềm an vui tỏa rộng
Tín, nguyện, hạnh tràn dâng
Lợi cho mình cho người
Đó là Bồ Tát Hạnh.
42. Phật pháp tại thế gian
Đạo Phật ở trong đời
Xây dựng để mọi người
Sống an lành, hạnh phúc.
Phần thực hành. Thực hành thiền chỉ 10 phút và thiền quán 10 phút qua thở đan điền. Sau đó thực hành Chỉ Quán Song Hành.
Phần 1. Thực hành thiền chỉ 5 phút.
Giờ đây, bạn đã quen cách thở đan điền hay thở bụng. Tùy theo căn cơ, Bạn có thể chọn một trong hai cách:
- Thở đan điền khi thực hành thiền đếm số lúc thở ra (sổ tức quán):
1. Ngồi trên ghế hay gối thiền, lưng thẳng tự nhiên và buông xả các bắp thịt.
2. Hít vào và thở ra ba hơi thật thoải mái. Cảm nhận vùng nơi dưới mũi và giữa môi trên (nơi vùng không khí vào và ra).
3.Chú ý vào hơi thở vào, hơi thở ra. Hít vào, đồng thời biết một cách nhẹ nhàng vùng không khí vào. Thở ra, đồng thời biết một cách nhẹ nhàng vùng không khí ra, đếm 1. Tiếp đó, hít vào rồi thở ra và đếm 2 cho đến 10 thì bắt đầu đếm 1 lại. Khi nào quên chú ý hay quên đếm số chỉ cần nói thầm ‘quên, quên’ rồi trở lại thực hành như trước.
Khi thiền bạn để tâm ở cửa mũi và cảm nhận nhẹ nhàng hơi thở vào ra.
- Các bạn theo Tịnh độ thở đan điền khi thực hành thiền niệm Phật:
1. Ngồi trên ghế hay gối thiền, lưng thẳng tự nhiên và buông xả các bắp thịt.
2. Hít vào và thở ra ba hơi thật thoải mái. Cảm nhận vùng nơi dưới mũi và giữa môi trên (nơi vùng không khí vào và ra).
3. Chú ý vào hơi thở vào, hơi thở ra. Hít vào, đồng thởi cảm nhận nơi vùng không khí vào. Thở ra, đồng thởi cảm nhận nơi vùng không khí ra cùng lúc niệm thầm ‘A Di Đà Phật’ với âm thanh êm dịu trong tâm.
4. Khi nào quên niệm Phật, nói thầm ‘quên, quên’ rồi trở lại thực hành như trước.
5. Nếu Bạn lần chuỗi Bồ Đề, sau mỗi lần niệm ‘A Di Đà Phật’ thì dùng ngón tay cái kéo vào phía trong một hạt. Có thể phát tâm thực hành lần 1 xâu chuỗi mỗi lần thiền.
Sau 5 phút xin bạn chuyển qua thiền quán.
Phần 2. Thực hành thiền quán (chú ý mở rộng) 5 phút.
Sau 5 phút, xin bạn ngưng đếm số hay niệm Phật, mở rộng sự chú ý ra toàn thân và chung quanh một cách nhẹ nhàng bằng cách gia tăng mức độ chú ý vào thấy, nghe và cảm nhận cảm giác nơi thân thể, thấy biết các thứ chung quanh một cách tổng quát mà không chú ý vào một thứ gì cả. Cái gì xuất hiện (như tiếng động) thì nhận biết rồi trở về với cái thấy biết toàn diện không dính mắc hay phê phán như trước. Thở vào và thở ra tự nhiên đồng thởi cảm nhận nơi vùng không khí vào và ra. Xin thực hành 5 phút rồi chuyển qua thiền chỉ lại.
Phần 3. Thực hành thiền chỉ 5 phút như trên.
Sau 5 phút xin thực hành thiền quán lại.
Phần 4. Thực hành thiền quán (chú ý mở rộng) 5 phút.
Sau khi thực hành 2 lần thiền chỉ và 2 lần thiền quán thì tâm gia tăng khả năng chú ý nhưng rất uyển chuyển, xin bạn chuyển sang:
Phần 5. Thực hành Chỉ Quán Song Hành
Mục đích thực hành chỉ và quán cùng lúc có mục đích nhằm:
- Gia tăng khả năng chú ý vào các sinh hoạt hàng ngày.
- Sự chú ý này phối hợp chỉ và quán cùng lúc: Tâm có chú ý mạnh vừa đủ để không bị đãng trí và mở rộng vừa đủ để không đi lang thang.
- Khả năng chú ý có phẩm chất như:
1. Khả năng tập trung sự chú ý và tiếp tục duy trì sự chú ý chính xác vào đối tượng mình đang chú ý khi tu tập hay khi làm việc.
2. Khả năng nhận biết những thứ làm cho mình xao lãng (suy nghĩ hay chạy theo các cảm xúc, hình ảnh hay cảm giác) và trở về tiếp tục chú ý đến đối tượng mình đang hướng sự chú ý đến như khi tu tập hay làm việc.
3. Khả năng chấm dứt sự dính mắc vào những thứ làm cho mình mình sao lãng khi tu tập hay khi làm việc.
4. Tâm tỉnh thức, trong sáng, bén nhạy và thấy biết mọi thứ rõ ràng.
Sau khi thực hành thiền chỉ và thiền quán thì khả năng chú ý gia tăng cùng với sự trong sáng và uyển chuyển của tâm nên bạn dễ dàng thực hành chỉ và quán cùng lúc. Chỉ Quán Song Hành là tâm có sự chú ý tự nhiên mà không cần cố gắng và thấy biết bất cứ thứ gì xuất hiện như qua mắt thì thấy, qua tai thì nghe, qua mũi biết mùi, qua lưỡi biết vị và qua thân biết nóng lạnh. Các cảm xúc vui buồn xuất hiện cũng được thấy biết rõ ràng mà không dính vào ưa ghét khi có sự ưa ghét xuất hiện. Nếu có sự dính mắc thị nhận biết và thực hành buông xả.
Cách thực hành chỉ quán song hành cụ thể:
- Lúc ăn: Chú ý vào cử động gắp thức ăn, bỏ vào miệng, nhai thức ăn, cảm nhận mùi vị và cảm xúc mà không dính vào ưa ghét.
- Lúc nói chuyện: Chú ý nhận biết phản ứng trong tâm xuất hiện cùng với dáng điệu tay chân của bạn khi nói chuyện mà không dính vào ưa ghét.
- Lúc đi bộ: Chú ý vào chân chân bước tới, thấy cảnh vật chung quanh và nghe tiếng động cùng biết về cảm giác thân thể và tâm của mình mà không dính mắc vào ưa ghét.
- Lúc lái xe: Chú tâm 10% vào hơi thở đan điền, 90% vào thấy, nghe, hoạt động tay chân cùng phản ứng khi lái xe. Xin bạn đừng nói chuyện hay suy nghĩ. Tâm bạn buông xả, tỉnh thức, trong sáng và bén nhạy với các bắp thịt nơi thân thư dãn thoải mái.