Nguyên bản: Pali

Anh dịch: Robert Chalmers và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

J111. Gadrabha-Panha -- Bài Kiểm Tra Trí Tuệ

Tóm tắt: Trong quá khứ, Mahosadha đã chứng minh trí tuệ của mình bằng cách giải quyết nhiều vấn đề, khiến nhà vua phải triệu ông đến làm cố vấn. Cố vấn trưởng của nhà vua, Senaka, lại đưa ra một vấn đề nữa cho Mahosadha giải quyết, lần này liên quan đến một con lừa.

Trong truyện này, Bồ Tát là nhà thông thái Mahosadha.

Một ngày nọ, nhà vua cùng một đoàn tùy tùng đông đảo lên đường đến thăm một ngôi làng. Ngài cưỡi ngựa hoàng gia một cách kiêu hãnh. Nhưng trên đường đi, con ngựa đã sa vào một cái hố và bị gãy chân. Nhà vua không còn cách nào khác ngoài việc quay trở lại kinh thành.

Sau đó, cố vấn Senaka đến gặp ngài. "Bệ hạ có đến thị trấn phía đông để mời nhà hiền triết về không?" ông hỏi.

"Phải," nhà vua nói.

Senaka cau mày. "Hạ thần đã xin bệ hạ đợi, nhưng ngài lại vội vã bỏ đi. Và giờ ngựa của bệ hạ bị thương. Bệ hạ không nghe lời hạ thần."

Nhà vua không trả lời. Vài ngày trôi qua. Nhà vua lại hỏi Senaka: "Chúng ta có nên cho người đi mời nhà hiền triết không?"

Senaka đáp: “Vâng, nhưng đừng tự mình đi. Xin bệ hạ hãy gửi một lời nhắn. Hãy nói: ‘Hỡi bậc hiền triết, tôi đã cố gắng đến đón ngài, nhưng ngựa của tôi bị gãy chân. Xin hãy gửi một con ngựa tốt hơn hoặc xuất sắc hơn.’ Nếu đích thân nhà hiền triết đến, thì vị đó tin rằng mình là con ngựa tốt hơn. Nếu vị đó gửi cha của vị đó, thì vị đó tin rằng cha của vị đó tốt hơn. Dù thế nào đi nữa, đó cũng sẽ là một thử thách.”

Nhà vua đồng ý và gửi lời nhắn.

Nhà hiền triết, Mahosadha, hiểu ý vua. Ngài đến gặp cha mình và nói: “Nhà vua muốn gặp cả hai cha con chúng ta. Xin thân phụ hãy đi trước, cùng với một ngàn thương nhân. Hãy mang theo một hộp gỗ đàn hương chứa đầy bơ tươi. Nhà vua sẽ niềm nở chào đón và mời cha ngồi. Xin cha hãy nhận lấy. Khi cha ngồi xuống, thì con sẽ đến. Khi nhà vua mời con ngồi, con sẽ nhìn cha. Đó là dấu hiệu để cha đứng dậy và nói: ‘Hỡi con trai Mahosadha hiền triết, hãy ngồi xuống đây.’ Điều đó sẽ đáp lại thử thách của nhà vua.”

Thân phụ của nhà hiền triết đồng ý.

Khi người cha đến cung điện, ông chào nhà vua và đứng nghiêm trang. Nhà vua hỏi: "Con trai của ngài, bậc thông thái Mahosadha, đâu rồi?"

"Nhà hiền triết đó đang đi theo tôi, thưa bệ hạ," người cha đáp.

Nhà vua rất hài lòng và mời ông ngồi. Ông ngồi xuống.

Trong khi đó, Mahosadha mặc trang phục lộng lẫy, cưỡi một cỗ xe lớn, theo sau là một ngàn thanh niên. Trên đường vào kinh thành, ngài nhìn thấy một con lừa gần một con mương. Ông bảo một số người lực lưỡng bắt con lừa, làm cho nó im lặng, bỏ nó vào một cái túi và mang nó theo. Họ làm theo lời ông.

Khi Mahosadha bước vào kinh thành, mọi người reo hò. "Đây là Mahosadha, con trai của thương gia Sirivaḍḍhaka! Ngài sinh ra đã mang trong mình một loại thảo dược thiêng liêng. Ngài đã trả lời nhiều câu hỏi hóc búa!"

Tại cung điện, Mahosadha báo tin về sự xuất hiện của mình. Nhà vua rất phấn khởi.

Mahosadha bước vào, chào nhà vua và đứng nghiêm trang. Đức vua nồng nhiệt chào đón và mời ngài ngồi. Mahosadha nhìn cha. Cha hiểu ý liền đứng dậy, nói: "Con trai, Mahosadha thông thái, hãy ngồi xuống đây." Mahosadha ngồi xuống.

Nhưng các cận thần khác của nhà vua—Senaka, Pukkusa, Kāvinda và Devinda—cười lớn. "Nhìn tên ngốc này kìa!" họ la lên. "Hắn bắt cha mình đứng dậy để hắn ngồi! Làm sao hắn có thể thông thái được chứ?"

Nhà vua cũng cảm thấy thất vọng. Mahosadha nhận ra và hỏi: "Thưa bệ hạ, tại sao bệ hạ lại buồn?"

"Ta đã rất vui khi nghe về sự thông thái của ngươi," nhà vua nói, "nhưng giờ thì không. Ngươi đã bắt cha ngươi nhường chỗ cho ngươi."

Mahosadha hỏi: "Bệ hạ có tin rằng cha luôn tốt hơn con trai không?"

"Phải," nhà vua nói.

Mahosadha mỉm cười. "Chẳng phải bệ hạ đã nhắn với thần rằng hãy tìm con ngựa tốt hơn hoặc con ngựa xuất sắc hơn sao?"

Rồi ông quay sang đám tùy tùng và bảo: "Mang lừa vào."

Họ đặt lừa trước mặt nhà vua.

Mahosadha hỏi: "Con lừa này giá bao nhiêu?"

"Nếu nó hữu dụng thì khoảng tám rupee," nhà vua nói.

"Và nếu con lừa này sinh ra một con la với một con ngựa cái Sindh tuyệt đẹp, thì con la sẽ đáng giá bao nhiêu?"

"Con la đó sẽ vô giá," nhà vua nói.

Mahosadha đáp: "Nhưng ngài vừa nói cha luôn tốt hơn con. Vậy theo logic của ngài, con lừa này đáng giá hơn con la. Vậy mà ngài lại nói con la vô giá. Chính lời của ngài đã chứng minh rằng con trai có thể vĩ đại hơn cha mình."

Ngài quay sang bốn vị cố vấn và nói: "Các ngươi cười ta mà không hiểu được bài kiểm tra của nhà vua. Đó là loại trí tuệ gì vậy?"

Rồi ngài đọc một bài kệ cho vua: "Nếu bệ hạ nói cha hơn con, thì hãy nói cho thần biết, con lừa này có hơn con la của bệ hạ không? Bởi vì con lừa là cha của con la."

Mahosadha nói tiếp: "Nếu bệ hạ tin cha hơn, hãy nhận cha thần vào hầu hạ bệ hạ. Nếu tin con trai hơn, hãy nhận thần."

Nhà vua vô cùng vui mừng. Mọi người trong cung điện reo hò và ca ngợi Mahosadha.

Mặc dù Mahosadha vô cùng kính trọng cha, nhưng ngài đã đáp lại lời thách thức của vua bằng sự khôn ngoan và nhã nhặn. Sự khôn ngoan của ngài không nhằm mục đích làm xấu thân phụ, mà để phơi bày sự thật và vạch trần những hạn chế của sự phán đoán nông cạn.

.... o ....

J111. Gadrabha-Panha -- The Test of Wisdom

Summary: In the past, Mahosadha has demonstrated his wisdom by solving many problems, prompting the king to summon him as his advisor. His chief advisor, Senaka, presents one more problem for Mahosadha to solve, this time concerning an ass.

.

In this story, the Bodhisattva is the wise man Mahosadha.

One day, the king set out with a large group of followers to visit a village. He rode his royal horse proudly. But on the way, the horse stepped into a hole and broke its leg. The king had no choice but to turn back to the city.

Later, his advisor Senaka came to see him. “Did you go to the eastern market town to bring back the wise sage?” he asked.

“Yes,” said the king.

Senaka frowned. “I told you to wait, but you rushed off. And now your horse is injured. You didn’t listen to me.”

The king had no reply.

A few days passed. The king asked Senaka again, “Should we send for the sage?”

Senaka replied, “Yes, but don’t go yourself. Send a message instead. Say: ‘O wise one, I tried to come for you, but my horse broke its leg. Please send a better horse or a more excellent one.’ If the sage comes himself, he believes he is the better horse. If he sends his father, he believes his father is better. Either way, it will be a test.”

The king agreed and sent the message.

The sage, Mahosadha, understood the king’s intention. He went to his father and said, “The king wants to see both of us. You go first, with a thousand merchants. Bring a sandalwood box filled with fresh ghee. The king will greet you kindly and offer you a seat. Accept it. Once you’re seated, I’ll arrive. When the king offers me a seat, I’ll look at you. That’s your cue to rise and say, ‘Son Mahosadha the wise, take this seat.’ That will answer the king’s test.”

His father agreed.

When the father arrived at the palace, he greeted the king and stood respectfully. The king asked, “Where is your son, the wise Mahosadha?”

“He is coming after me, my lord,” the father replied.

The king was pleased and offered him a seat. He sat down.

Meanwhile, Mahosadha dressed in fine clothes and rode in a grand chariot, followed by a thousand young men. On his way into town, he saw a donkey near a ditch. He told some strong men to silence the donkey, put it in a bag, and carry it with them. They did as he asked.

As Mahosadha entered the city, people cheered. “This is Mahosadha, son of the merchant Sirivaḍḍhaka! He was born holding a sacred herb. He has answered many difficult questions!”

At the palace, Mahosadha sent word of his arrival. The king was excited.

Mahosadha entered, greeted the king, and stood respectfully. The king welcomed him warmly and offered him a seat. Mahosadha looked at his father. His father understood and rose from his seat, saying, “Son Mahosadha the wise, take this seat.” Mahosadha sat down.

But the king’s other advisors—Senaka, Pukkusa, Kāvinda, and Devinda—laughed loudly. “Look at this fool!” they shouted. “He made his father stand up so he could sit! How can he be wise?”

The king also felt disappointed. Mahosadha noticed and asked, “My lord, why are you sad?”

“I was happy to hear of your wisdom,” said the king, “but now I’m not. You made your father give up his seat for you.”

Mahosadha asked, “Do you believe that fathers are always better than sons?”

“Yes,” said the king.

Mahosadha smiled. “Didn’t you send me a message asking for the better horse or the more excellent one?”

Then he turned to his men and said, “Bring in the donkey.”

They placed the donkey before the king.

Mahosadha asked, “What is the price of this donkey?”

“If it’s useful, maybe eight rupees,” said the king.

“And if this donkey fathers a mule with a fine Sindh mare, what would the mule be worth?”

“That mule would be priceless,” said the king.

Mahosadha replied, “But you just said the father is always better than the son. So by your logic, this donkey is worth more than the mule. Yet you say the mule is priceless. Your own words prove that sons can be greater than their fathers.”

He turned to the four advisors and said, “You laughed at me without understanding the king’s test. What kind of wisdom is that?”

Then he spoke a verse to the king: “If you say the father is better than the son, Then tell me, is this donkey better than your mule? For the donkey is the mule’s father.”

Mahosadha continued, “If you believe the father is better, take my father into your service. If the son is better, take me.”

The king was overjoyed. Everyone in the palace cheered and praised Mahosadha.

Though Mahosadha honored his father deeply, he had answered the king’s challenge with wisdom and grace. His cleverness wasn’t meant to shame his father, but to reveal the truth and show the limits of shallow judgment.

.... o ....

J112. Amaradevi-Panha -- Phu nhân Amarā

Tóm tắt: Khi Bồ Tát đến tuổi mười sáu, chàng lên đường tìm kiếm một người vợ cho mình. Chàng gặp một thiếu nữ xinh đẹp và, qua những câu đố, chàng khám phá ra rằng nàng cũng thông thái như chàng và là một người xứng đáng để kết hôn.

.

Sau khi trí tuệ của Bồ Tát được công nhận, danh tiếng của Ngài lan rộng khắp vương quốc. Hoàng hậu Udumbarā, người chăm sóc ông như em trai của chính bà, thấy ngài đã đến tuổi mười sáu và nói với nhà vua: "Em trai tôi đã lớn khôn và được mọi người kính trọng. Đã đến lúc chúng ta tìm cho anh ta một người vợ rồi."

Nhà vua vui vẻ đồng ý. "Hãy nói với anh ta như thế đi," nhà vua nói.

Hoàng hậu Udumbarā nói với Bồ Tát, người trả lời: "Cảm ơn Hoàng hậu, thưa bà. Nhưng thần thích tự chọn cô dâu của mình hơn. Xin đừng nói với nhà vua vội—thần sẽ đi tìm người thực sự phù hợp với hạ thần."

Hoàng hậu đồng ý, và Bồ Tát lặng lẽ rời đi. Anh cải trang thành thợ may và một mình đi đến phía bắc của thị trấn.

Trong khu vực đó từng có một gia đình thương nhân giàu có, nhưng nay đã nghèo khó. Họ có một cô con gái tên là Amarā—xinh đẹp, thông minh và đầy duyên dáng. Sáng hôm đó, cô đang đi mang cháo cho cha mình, người đang cày ruộng. Tình cờ, cô và Bồ Tát đã gặp nhau.

Anh nhìn thấy cô và nghĩ: "Nàng có tất cả những dấu hiệu của sự may mắn. Nếu cô này chưa kết hôn, cô này phải là vợ tôi."

Nàng nhìn thấy anh và nghĩ: "Nếu ta có thể sống với một người đàn ông như vậy, ta có thể khôi phục danh dự cho gia đình mình."

Bồ Tát làm một cử chỉ tay, nắm chặt nắm đấm để hỏi xem cô đã có chồng chưa. Cô mở bàn tay ra, ra hiệu là không. Anh tiến lại gần và hỏi tên cô.

"Tên tôi là cái không bao giờ có, không bao giờ là. và không bao giờ sẽ là," cô nói.

"Vậy thì tên của nàng chắc chắn là Amarā—'Bất tử'," chàng đáp.

Cô mỉm cười. "Vâng, thưa chủ nhân."

Anh hỏi, "Cháo này là cho ai?"

"Vì vị thần của thời xưa," cô nói.

"Ý cô là cha của cô sao?"

"Vâng, thưa chủ nhân."

"Ông ta làm nghề gì?"

"Ông ta biến một thành hai."

"Điều đó có nghĩa là cha cô đang cày ruộng."

"Vâng, thưa chủ nhân."

"Ông ta đang cày ở đâu?"

"Nơi những người đi không bao giờ trở lại."

"Chắc là gần nghĩa trang?"

"Vâng, thưa chủ nhân."

"Hôm nay cô có đến nữa không?"

"Nếu nó đến, thì em sẽ không đến. Nếu không, thì em sẽ đến."

Chàng đoán cô muốn nói là sông có thể ngập lụt. Nếu có lụt, cô sẽ không quay lại.

Cô mời chàng một ít cháo. Anh lịch sự chấp nhận nhưng vẫn theo dõi cô sát sao. Cô trước tiên đưa nước cho anh ta rửa, sau đó cô khuấy cháo và phục vụ anh ta đàng hoàng. Anh nhận thấy không có nhiều hạt gạo.

"Chúng tôi không có nước để tưới cho cây trồng," cô giải thích.

Cô để dành một ít cháo cho cha cô và đưa phần còn lại cho Bồ Tát. Sau khi uống, anh xin đến thăm nhà cô. Cô hướng dẫn anh bằng một câu thơ, mô tả con đường bằng ẩn dụ.

Chàng đi theo chỉ dẫn của cô và đến nhà cô. Mẹ cô ấy chào đón anh và mời anh ăn. "Cảm ơn," anh nói, "Amarā đã cho tôi một ít rồi."

Người mẹ nhận ra rằng anh ta đến vì con gái của bà.

Thấy cảnh nghèo khó của họ, Bồ Tát nói: "Tôi là thợ may. Bác có gì cần sửa không?"

"Chúng tôi có, nhưng chúng tôi không thể trả tiền."

"Không cần đâu," anh trả lời. "Đem quần áo cho tôi."

Anh đã sửa chúng một cách khéo léo. Người mẹ kể cho hàng xóm nghe, và chẳng bao lâu cả làng kéo đến mang theo quần áo. Đến tối, anh đã kiếm được một nghìn đồng xu. Người mẹ nấu một bữa ăn ngon, và Amarā trở về từ rừng với củi và lá. Cô lặng lẽ đi vào qua cửa sau.

Bồ Tát nhìn nàng phục vụ cha mẹ trước, rửa chân cho họ, rồi mới đến chân mình. Anh ở lại vài ngày, quan sát sự tốt bụng và khiêm nhường của cô ấy.

Một ngày nọ, anh đã thử cô ấy. "Amarā, lấy nửa bát gạo nấu cháo, làm bánh và cơm."

Cô đồng ý. Cô giã gạo, dùng hạt to để nấu cháo, hạt vừa để nấu cơm, và hạt nhỏ để làm bánh. Cô thêm gia vị và phục vụ anh ta.

Anh ta nếm cháo và thấy ngon—nhưng để thử cô, anh ta giả vờ không hài lòng. "Sao cô làm hỏng cơm của tôi?" anh ta nói, nhổ ra.

Cô bình tĩnh mời bánh. Anh cũng từ chối điều đó, rồi đến cơm nấu. Cuối cùng, anh trộn cả ba thứ lại với nhau và bôi lên người cô từ đầu đến chân.

"Ngồi ở cửa đi," anh nói.

"Vâng, thưa chủ nhân," cô trả lời, không hề tức giận.

Thấy sự khiêm nhường của cô, anh gọi cô lại. Cô đến ngay lập tức.

Anh tặng cô một chiếc váy đẹp và bảo cô đi tắm rồi mặc nó vào. Sau đó, anh đưa cho bố mẹ cô tất cả số tiền anh kiếm được và an ủi họ. Anh đưa cô Amarā trở lại thành phố.

Để thử lại cô, anh ta để cô ở nhà người gác cổng và kể cho vợ người gác cổng nghe kế hoạch của mình. Sau đó, anh sai người mang tiền đến dụ dỗ Amarā.

Cô từ chối, nói rằng: "Điều đó không đáng bằng bụi bám trên chân chủ nhân của tôi."

Họ lại cố gắng, lại cố gắng, và cuối cùng cố gắng dùng sức mạnh kéo cô đi. Khi cô thấy Bồ Tát trong khung cảnh vinh quang hoàng gia, cô không nhận ra Ngài—nhưng cô đã mỉm cười và rồi khóc.

"Tại sao cô vừa cười vừa khóc?" anh hỏi.

"Tôi mỉm cười vì sự vĩ đại của ngài chắc chắn đến từ những việc làm tốt đẹp trong kiếp trước. Tôi khóc vì sợ rằng bây giờ ngài có thể lạm dụng quyền lực của mình và sa vào sai lầm."

Cảm động bởi sự thuần khiết của cô, anh đã đưa cô trở lại nhà người gác cổng. Sau đó, lại cải trang thành thợ may, anh ta quay lại và ở lại đó qua đêm.

Sáng hôm sau, Bồ Tát đến gặp Hoàng hậu Udumbarā và kể cho bà nghe mọi chuyện. Bà báo cho nhà vua biết, và nhà vua rất vui mừng. Amarā mặc quần áo đẹp, ngồi trên cỗ xe lộng lẫy và được đưa đến nhà của Bồ Tát trong buổi ăn mừng lớn.

Nhà vua đã gửi một món quà trị giá một nghìn đồng xu. Dân làng cũng gửi quà. Amarā chia mỗi món quà làm đôi—gửi một nửa lại cho người tặng. Hành động hào phóng này đã chiếm được trái tim của mọi người.

Từ ngày đó trở đi, Bồ Tát sống hạnh phúc với Amarā và tiếp tục hướng dẫn nhà vua trong cả những vấn đề thế tục lẫn tinh thần.

.... o ....

J112. Amaradevi-Panha -- Lady Amarā

Summary: When the Bodhisatta reaches the age of sixteen, he sets out to find a wife for himself. He encounters a beautiful young maiden and, through riddles, discovers that she is as wise as he is and a suitable person to marry.

.

After the Bodhisatta’s wisdom was recognized, his fame grew throughout the kingdom. Queen Udumbarā, who cared for him like a sister, saw that he had reached sixteen and said to the king, “My younger brother has grown up and is well respected. It’s time we find him a wife.”

The king agreed happily. “Tell him,” he said.

Queen Udumbarā spoke to the Bodhisatta, who replied, “Thank you, madam. But I would prefer to choose my own bride. Please don’t tell the king yet—I’ll go find someone who truly suits me.”

She agreed, and the Bodhisatta left quietly. He disguised himself as a tailor and went alone to the northern part of town.

In that area lived a once-wealthy merchant family, now poor. They had a daughter named Amarā—beautiful, wise, and full of grace. That morning, she was walking to bring rice-gruel to her father, who was plowing the fields. By chance, she and the Bodhisatta crossed paths.

He saw her and thought, “She has all the signs of good fortune. If she’s unmarried, she must be my wife.”

She saw him and thought, “If I could live with such a man, I might restore my family’s honor.”

The Bodhisatta made a hand gesture, clenching his fist to ask if she had a husband. She opened her hand, signaling no. He approached and asked her name.

“My name is what never was, never is, and never will be,” she said.

“Then your name must be Amarā—‘Immortal,’” he replied.

She smiled. “Yes, master.”

He asked, “Who is the gruel for?”

“For the god of old time,” she said.

“You mean your father?”

“Yes, master.”

“What does he do?”

“He makes two out of one.”

“That means he’s plowing.”

“Yes, master.”

“Where is he plowing?”

“Where those who go never return.”

“That must be near the cemetery.”

“Yes, master.”

“Will you come again today?”

“If it comes, I won’t come. If it doesn’t, I will.”

He guessed she meant the river might flood. If it did, she wouldn’t return.

She offered him some gruel. He accepted politely but watched her closely. She first gave him water to wash, then stirred the gruel and served it properly. He noticed there wasn’t much rice.

“We had no water for the crops,” she explained.

She saved some gruel for her father and gave the rest to the Bodhisatta. After drinking, he asked to visit her home. She guided him with a poetic verse, describing the path in metaphor.

He followed her directions and arrived at her house. Her mother welcomed him and offered food. “Thank you,” he said, “Amarā already gave me some.”

The mother realized he had come for her daughter.

Seeing their poverty, the Bodhisatta said, “I’m a tailor. Do you have anything to mend?”

“We do, but we can’t pay.”

“No need,” he replied. “Bring me the clothes.”

He mended them skillfully. The mother told the neighbors, and soon the whole village came with clothes. By evening, he had earned a thousand coins. The mother cooked a fine meal, and Amarā returned from the forest with firewood and leaves. She entered quietly through the back door.

The Bodhisatta watched her serve her parents first, wash their feet, and then his. He stayed for several days, observing her kindness and humility.

One day, he tested her. “Amarā, take half a measure of rice and make gruel, a cake, and boiled rice.”

She agreed. She husked the rice, using the large grains for gruel, medium for boiled rice, and small for the cake. She added spices and served him.

He tasted the gruel and found it delicious—but to test her, he pretended to be displeased. “Why did you ruin my rice?” he said, spitting it out.

She calmly offered the cake. He rejected that too, then the boiled rice. Finally, he mixed all three and smeared them on her from head to toe.

“Sit at the door,” he said.

“Very well, master,” she replied, without anger.

Seeing her humility, he called her back. She came immediately.

He gave her a fine dress and told her to bathe and wear it. Then he gave her parents all the money he had earned and comforted them. He took Amarā back to the city.

To test her again, he left her at the gatekeeper’s house and told the gatekeeper’s wife his plan. Then he sent his men with money to tempt Amarā.

She refused, saying, “That’s not worth the dust on my master’s feet.”

They tried again, and again, and finally tried to drag her away. When she saw the Bodhisatta in his royal glory, she didn’t recognize him—but smiled and wept.

“Why do you smile and cry?” he asked.

“I smiled because your greatness must come from good deeds in past lives. I wept because I feared you might now misuse your power and fall into wrongdoing.”

Moved by her purity, he sent her back to the gatekeeper’s house. Then, dressed again as a tailor, he returned and spent the night there.

The next morning, he went to Queen Udumbarā and told her everything. She informed the king, who was delighted. Amarā was dressed in fine clothes, placed in a grand chariot, and brought to the Bodhisatta’s home with great celebration.

The king sent a gift worth a thousand coins. The townspeople sent gifts too. Amarā divided each gift in half—sending one part back to the giver. This act of generosity won everyone’s heart.

From that day forward, the Bodhisatta lived happily with Amarā, and continued to guide the king in both worldly and spiritual matters.

.... o ....

J113. Sigala Jātaka -- Trò gian của Chó Rừng và Trí Tuệ của Thần Cây

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa khoe khoang rằng chân lý chỉ nằm ở chính y, chứ không phải ở Đức Phật. Đức Phật kể lại rằng, trong một kiếp trước, Đề Bà Đạt Đa đã lừa dối và làm nhục một Bà La Môn đã giúp đỡ chính y.

.

Một ngày nọ, khi Đức Phật đang ở tại Trúc Lâm, các vị tỳ kheo tụ họp tại Chánh Điện. Họ đang bàn luận về Đề Bà Đạt Đa, người đã cùng năm trăm đệ tử đến Gayasisa. Đề Bà Đạt Đa đã lừa dối họ, tuyên bố rằng chỉ mình ông mới là người nắm giữ con đường chân chính – chứ không phải nhà khổ hạnh Gotama (Đức Phật). Ông Đề Bà Đạt Đa đang chia rẽ cộng đồng bằng những lời dối trá, mặc dù ông ta nhịn đói hai ngày/tuần (two fast-days a week) để tỏ ra mình là người có đức hạnh.

Khi các vị sư đang nói về sự lừa dối của Đề Bà Đạt Đa, Đức Phật bước vào. Họ kể lại cho Ngài nghe những gì họ đã bàn luận.

“Này các tỳ kheo,” Đức Phật nói, “Đề Bà Đạt Đa trước kia cũng gian dối như bây giờ.” Rồi Ngài kể một câu chuyện xảy ra từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ Tát đã giáng sinh làm một thần cây trong một khu rừng nghĩa địa.

Lúc bấy giờ, người dân Benares đang tổ chức một lễ hội. Họ tin rằng cần phải dâng thức ăn và nước uống cho những chúng sinh hung dữ gọi là yêu tinh. Vì vậy, họ rải thịt cá khắp thành phố - trong sân, đường phố và những nơi trống trải - và đặt những bình rượu mạnh lớn cho các tinh linh này.

Đêm đó, một con chó rừng lẻn vào thành phố qua một cống rãnh. Nó ăn thịt và uống rượu cho đến khi no say. Sau đó, nó bò vào bụi rậm và ngủ thiếp đi.

Sáng hôm sau, con chó rừng thức dậy và nhận ra rằng việc trở về thành phố vào ban ngày là quá nguy hiểm. Vì vậy, nó lặng lẽ ẩn mình gần lề đường, hy vọng tìm được đường thoát.

Chẳng mấy chốc, một người Bà La Môn đi ngang qua, hướng đến bồn nước để súc miệng. Con chó rừng nghĩ: "Người Bà La Môn thật tham lam. Có lẽ ta có thể lợi dụng điều đó để trốn thoát."

Vì vậy, con chó rừng dùng giọng người gọi: "Bà La Môn!"

Người Bà La Môn quay lại. "Ai gọi ta vậy?"

"Là ta," con chó rừng nói.

"Ngươi muốn gì?"

“Ta có hai trăm đồng tiền vàng. Nếu ngươi giấu ta trong tấm vải thắt lưng dưới áo choàng và mang ta ra khỏi thành mà không ai nhìn thấy, ta sẽ cho ngươi tất cả.”

Người Bà La Môn, bị cám dỗ bởi lời hứa về vàng bạc, đã đồng ý. Ông ta quấn con chó rừng trong tấm vải của mình và mang nó ra khỏi thành.

Trên đường đi, con chó rừng liên tục hỏi: “Chúng ta đang ở đâu đây?” Người Bà La Môn trả lời, và con chó rừng nói: “Chúng ta hãy đi xa hơn một chút.”

Họ tiếp tục như vậy cho đến khi đến nơi hỏa táng.

“Đặt ta xuống đây,” con chó rừng nói.

Người Bà La Môn làm theo.

“Trải áo choàng của ngươi xuống đất,” con chó rừng nói.

Một lần nữa, người Bà La Môn vâng lời.

“Bây giờ hãy đào cái cây đó lên,” con chó rừng ra lệnh.

Trong khi người Bà La Môn đang bận rộn đào bới, con chó rừng đi đến chiếc áo choàng và – bất ngờ – phóng uế và tiểu tiện lên đó ở năm chỗ: bốn góc và giữa. Rồi chàng chạy vào rừng.

Từ ngã ba cây, Bồ Tát - vị thần cây - quan sát mọi thứ. Ngài nói lớn: "Này Bà-la-môn, chó rừng say rượu kia đã lừa gạt lòng tin của ngươi! Ngươi sẽ chẳng tìm thấy một nắm vỏ sò nào ở đây, huống chi là hai trăm đồng tiền vàng."

Bấy giờ Bồ Tát nhẹ nhàng nói: "Hãy đi đi. Hãy giặt áo, tắm rửa và trở về với cuộc sống của ngươi."

Nói xong, vị thần cây biến mất. Vị Bà-la-môn, xấu hổ và thất vọng, làm theo lời dặn và bỏ đi.

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật nói: "Đề-bà-đạt-đa là con chó rừng trong câu chuyện đó. Ta là thần cây."

.

.... o ....

J113. Sigala Jātaka -- The Jackal’s Trick and the Tree Spirit’s Wisdom

Summary: Devadatta boasts that the truth lies only with himself, not with the Buddha. The Buddha recounts how, in a past life, Devadatta deceived and humiliated a Brahmin who had helped him.

.

One day, while the Buddha was staying at the Bamboo Grove, the monks gathered in the Hall of Truth. They were discussing Devadatta, who had gone to Gayasisa with five hundred followers. Devadatta was misleading them, claiming that he alone held the true path—not the ascetic Gotama (the Buddha). He was dividing the community with lies, even though he kept two fast-days a week to appear virtuous.

As the monks spoke of Devadatta’s deceit, the Buddha entered. They told him what they had been discussing.

“Monks,” the Buddha said, “Devadatta was just as dishonest in the past as he is now.” Then he shared a story from long ago.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a tree spirit in a cemetery grove.

At that time, the people of Benares held a festival. They believed they needed to offer food and drink to fierce spirits called ogres. So they scattered meat and fish around the city—in courtyards, streets, and open spaces—and placed large pots of strong liquor for the spirits.

That night, a jackal crept into the city through a sewer. He feasted on the meat and drank the liquor until he was full and drunk. Then he crawled into some bushes and fell asleep.

When morning came, the jackal woke up and realized it was too dangerous to return through the city in daylight. So he hid quietly near the roadside, hoping for a way out.

Soon, a brahmin came walking by, heading to the tank to rinse his mouth. The jackal thought, “Brahmins are greedy. Maybe I can use that to escape.”

So, using a human voice, the jackal called out, “Brahmin!”

The brahmin turned around. “Who’s calling me?”

“I am,” said the jackal.

“What do you want?”

“I have two hundred gold coins. If you hide me in your waist-cloth under your robe and carry me out of the city without anyone seeing me, I’ll give them all to you.”

The brahmin, tempted by the promise of gold, agreed. He wrapped the jackal in his cloth and carried him out of the city.

As they walked, the jackal kept asking, “Where are we now?” The brahmin would answer, and the jackal would say, “Let’s go a bit further.”

This continued until they reached the cremation ground.

“Put me down here,” said the jackal.

The brahmin did so.

“Spread your robe on the ground,” the jackal said.

Again, the brahmin obeyed.

“Now dig up that tree,” the jackal instructed.

While the brahmin was busy digging, the jackal walked over to the robe and—without warning—defecated and urinated on it in five places: the four corners and the center. Then he ran off into the woods.

From the fork of the tree, the Bodhisatta—the tree spirit—watched everything. He spoke aloud: “The drunken jackal, brahmin, cheats your trust! You won’t find even a handful of shells here, Let alone two hundred coins of gold.”

Then the Bodhisatta said gently, “Go now. Wash your robe, bathe, and return to your life.”

With that, the tree spirit vanished. The brahmin, ashamed and disappointed, did as he was told and left.

After telling the story, the Buddha said, “Devadatta was the jackal in that tale. I was the tree spirit.”

.... o ....

J114. Mitacinti Jātaka -- Các Trưởng Lão Lười Biếng và Con Cá Thông Thái

Tóm tắt: Hai vị sư già ngần ngại đến thăm Đức Phật. Nghe vậy, Đức Phật kể lại chuyện một con cá thông thái đã cứu hai bạn mình khỏi cái chết cận kề nhờ trí tuệ của nó.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Tu viện Kỳ Viên, có một câu chuyện về hai vị sư già. Sau khi trải qua mùa mưa sâu trong rừng, họ quyết định đến thăm Đức Phật. Họ chuẩn bị lương thực và vật dụng cho chuyến đi—nhưng thay vì lên đường, họ cứ trì hoãn. Một ngày trôi qua, rồi một ngày nữa, và chẳng mấy chốc đã trôi qua cả tháng.

Họ lại chuẩn bị lương thực mới, nhưng một lần nữa họ lại hoãn chuyến đi. Một tháng nữa trôi qua. Rồi một tháng thứ ba. Cuối cùng, sau ba tháng trì hoãn, họ lên đường và đến được Kỳ Viên.

Họ đặt bát và y vào phòng sinh hoạt chung và đến gặp Đức Phật. Các vị sư khác nhận thấy đã lâu rồi hai vị trưởng lão chưa đến thăm và hỏi tại sao. Các vị trưởng lão giải thích lý do họ đến trễ, và chẳng mấy chốc mọi người trong tu viện đều biết họ đã lười biếng như thế nào.

Sau đó, tại Chánh Điện, các vị sư tụ tập lại để bàn bạc về chuyện này. Đức Phật bước vào và hỏi họ đang bàn luận điều gì. Khi được biết, Ngài hỏi thẳng các vị trưởng lão rằng liệu có phải họ thực sự chậm trễ trong việc rời đi hay không. Các vị trưởng lão thừa nhận điều đó.

Đức Phật nói: "Này các Tỳ kheo, hai người này xưa cũng lười biếng như bây giờ." Rồi Ngài kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ba Con Cá

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, có ba con cá sống dưới sông tên là: Cá Suy Nghĩ Quá Kỹ (Over-thoughtful), Cá Suy Nghĩ (Thoughtful) và Cá Không Suy Nghĩ (Thoughtless). Chúng từ vùng hoang dã xuôi dòng đến sống gần nơi có người ở.

Một hôm, Cá Suy Nghĩ nói với những con cá khác: "Vùng này nguy hiểm. Ngư dân dùng lưới và bẫy ở đây. Chúng ta nên quay về vùng hoang dã."

Nhưng Cá Suy Nghĩ Quá Kỹ và Cá Không Suy Nghĩ lại lười biếng và tham lam. Chúng cứ nói: "Ngày mai chúng ta sẽ đi," rồi lại trì hoãn. Ba tháng trôi qua.

Rồi một ngày nọ, những người đánh cá thả lưới xuống sông. Cá Suy Nghĩ Quá Kỹ và Cá Không Suy Nghĩ bơi về phía trước tìm thức ăn, và không để ý đến lưới. Chúng bơi thẳng vào lưới và bị mắc kẹt.

Cá Suy Nghĩ, đang bơi phía sau, nhìn thấy lưới và hiểu ra chuyện gì đã xảy ra. “Ta phải cứu những người bạn ngu ngốc của ta,” chàng nghĩ.

Đầu tiên, chàng bơi trước lưới, tung tóe như một con cá thoát khỏi dòng nước và bơi ngược dòng. Sau đó, chàng quay lại và tung tóe sau lưới, giả vờ là một con cá thoát khỏi dòng nước.

Những người đánh cá nhìn thấy tiếng nước tung tóe và nghĩ, “Con cá chắc hẳn đã làm rách lưới và trốn thoát!” Vậy là họ kéo lưới vào từ một bên, và Cá Suy Nghĩ Quá Kỹ và Cá Không Suy Nghĩ đã thoát ra và bơi tự do.

Nhờ sự thông minh của Cá Suy Nghĩ, hai con cá lười biếng đã được cứu.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật đọc bài kệ này:

“Có hai con bị mắc vào lưới của người đánh cá—Suy Nghĩ đã cứu họ và giải thoát cho họ.”

Sau đó, Đức Phật giải thích, “Trong kiếp trước, hai con cá lười biếng chính là hai vị trưởng lão này. Và Ta chính là Cá Suy Nghĩ, người đã giúp đỡ họ.”

Cuối buổi thuyết giảng, Đức Phật đã thuyết pháp Tứ Diệu Đế. Hai vị sư lớn tuổi lắng nghe một cách sâu sắc, và nhờ sức mạnh của Pháp, họ đã đạt được sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J114. Mitacinti Jātaka -- The Lazy Elders and the Wise Fish

Summary: Two elderly monks hesitate to visit the Buddha. Upon hearing this, the Buddha recounts how a wise fish saved his friends from certain death through its wisdom.

.

While the Buddha was staying at Jetavana Monastery, a story arose about two elderly monks. After spending the rainy season deep in the forest, they decided to visit the Buddha. They gathered food and supplies for the journey—but instead of leaving, they kept delaying. One day passed, then another, and soon a whole month was gone.

They prepared fresh supplies again, but once more they postponed their trip. Another month slipped by. Then a third. Finally, after three months of delay, they set out and arrived at Jetavana.

They placed their bowls and robes in the common room and went to see the Buddha. The other monks noticed how long it had been since the two elders had visited and asked why. The elders explained their long delay, and soon everyone in the monastery knew how lazy they had been.

Later, in the Hall of Truth, the monks gathered to talk about it. The Buddha entered and asked what they were discussing. When told, he asked the elders directly if they had truly been so slow to leave. They admitted it.

The Buddha said, “Monks, these two were just as lazy in the past as they are now.” Then he shared a story from long ago.

The Three Fishes

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, three fishes lived in the river: Over-thoughtful, Thoughtful, and Thoughtless. They had come downstream from the wild country to live near where people dwelled.

One day, Thoughtful said to the others, “This area is dangerous. Fishermen use nets and traps here. We should go back to the wild country.”

But Over-thoughtful and Thoughtless were lazy and greedy. They kept saying, “We’ll go tomorrow,” and delayed again and again. Three months passed.

Then one day, fishermen cast their nets into the river. Over-thoughtful and Thoughtless were swimming ahead, looking for food, and didn’t notice the net. They swam straight into it and were trapped.

Thoughtful, who was swimming behind, saw the net and realized what had happened. “I must save my foolish friends,” he thought.

First, he swam in front of the net, splashing around like a fish that had broken through and escaped upstream. Then he doubled back and splashed behind the net, pretending to be a fish that had escaped downstream.

The fishermen saw the splashing and thought, “The fish must have broken the net and escaped!” So they pulled the net in from one side, and Over-thoughtful and Thoughtless slipped out and swam free.

Thanks to Thoughtful’s cleverness, the two lazy fishes were saved.

After telling the story, the Buddha recited this verse:

“Two were caught in the fisher’s net— Thoughtful saved them and freed them yet.”

Then the Buddha explained, “In that past life, the two lazy fishes were these two elders. And I was Thoughtful, the one who helped them.”

At the end of the teaching, the Buddha shared the Four Noble Truths. The two elderly monks listened deeply, and through the power of the Dharma, they attained the First Path of enlightenment.

.... o ....

J115. Anusasika Jātaka -- Vị Ni Cảnh Báo Người Khác Nhưng Chính Mình Lại Không Nghe

Tóm tắt: Một vị ni tham lam nhận được đồ ăn ngon từ một khu vực trong thị trấn và cảnh báo các vị ni khác hãy tránh xa khu vực đó, nói rằng khu này nguy hiểm. Một ngày nọ, một con cừu đực làm gãy chân vị ni trong lúc đi khất thực. Đức Phật giải thích rằng cô từng là một con chim trong kiếp trước, đã làm tương tự và kết quả là bị cắt làm đôi.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Tu Viện Kỳ Viên, có một câu chuyện về một vị ni xuất thân từ một gia đình danh giá ở Savatthi. Sau khi xuất gia, vị ni đã không giữ đúng lời thệ nguyện. Thay vào đó, vị ni này trở nên tham lam và bị ám ảnh bởi thức ăn.

Vị ni bắt đầu đi khất thực ở những khu vực trong thành phố mà các vị ni khác không đến. Ở những khu vực yên tĩnh đó, người ta dâng cúng vị ni những món ăn ngon và sang trọng. Nhưng lòng tham khiến vị ni sợ hãi - nếu các vị ni khác phát hiện ra nơi này và cũng bắt đầu đến thì sao?

Để giữ kín khu vực đó, vị ni này đã bịa ra một lời cảnh báo. Bà nói với các vị ni khác: "Đừng đến khu vực đó. Nguy hiểm lắm. Có một con voi hoang, một con ngựa hung dữ và một con chó dữ đang lang thang ở đó." Các vị ni khác tin lời bà và hoàn toàn tránh xa khu vực đó.

Một ngày nọ, khi vị ni đang vội vã đi qua chính khu vực đó để khất thực, một con cừu đực hung dữ lao vào bà và húc bà mạnh đến nỗi làm gãy chân bà. Những người gần đó vội vã chạy đến giúp đỡ. Họ đặt bà lên cáng và khiêng vị ni trở về tu viện của các vị ni.

Khi các vị ni khác nhìn thấy bà, họ không khỏi thốt lên: "Vị ni này đã cảnh báo chúng tôi không được đến đó, vậy mà giờ nhìn xem chuyện gì đã xảy ra với bà kìa!"

Tin tức về sự việc lan truyền, và chẳng bao lâu sau các nhà sư cũng nghe nói đến. Tại Chánh Điện, họ bàn tán về việc vị ni đã cảnh báo người khác nhưng lại bỏ qua lời khuyên của chính mình—và phải gánh chịu hậu quả.

Đức Phật bước vào và hỏi họ đang nói về điều gì. Khi được hỏi, Ngài nói: "Cũng như vị ni đã cảnh báo nhưng bây giờ không làm theo, vị ni cũng đã làm như vậy trong quá khứ—và cũng đã bị hại." Rồi Ngài kể một câu chuyện từ rất lâu trước đây.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ Tát đã sinh ra là một con chim. Ngài lớn lên trở thành vua của các loài chim và dẫn hàng ngàn loài chim đến sống trên dãy Himalaya.

Trong số đó có một con chim thường bay đến một con đường cao tốc gần đó để tìm thức ăn—những hạt ngũ cốc như gạo và đậu rơi từ những chiếc xe ngựa đi ngang qua. Cô chim muốn giữ nguồn thức ăn này cho riêng mình nên đã cảnh báo các loài chim khác: “Đừng đến gần đường cao tốc. Nguy hiểm lắm. Xe ngựa do trâu rừng, voi và ngựa kéo thường đi qua đây. Nếu nguy hiểm đến, các ngươi sẽ không thể bay đi nhanh được đâu. Tránh xa ra!”

Vì lời cảnh báo của cô chim, các loài chim khác gọi cô là “Warner” (Kẻ cảnh báo).

Một ngày nọ, khi cô đang mổ thóc trên đường cao tốc, cô nghe thấy tiếng xe ngựa đang lao tới. Cô quay lại và nghĩ, “Vẫn còn xa lắm.” Vậy nên cô tiếp tục ăn.

Nhưng chiếc xe ngựa lao tới nhanh như gió. Trước khi cô kịp bay lên, bánh xe đã đè bẹp cô và lăn tiếp.

Sau đó, khi các loài chim tụ tập lại, nhà vua nhận thấy cô đã mất tích. Ông cử những người khác đi tìm cô. Cuối cùng, họ tìm thấy xác cô bị xẻ làm đôi trên đường.

Vua chim nói, “Cô ấy đã cảnh báo những chim khác nhưng lại không nghe theo lời khuyên của chính mình. Đó là lý do tại sao cô ấy bị thương.” Rồi Ngài đọc bài kệ này: “Nàng đã cảnh báo về lòng tham, nhưng chính nàng lại sa vào lòng tham— Bị bánh xe cán nát, bị bỏ lại trên đường.”

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật nói: “Vị ni đã cảnh báo sai lầm chính là con chim tên Warner trong kiếp trước. Còn ta là vua của các loài chim.”

.... o ....

J115. Anusasika Jātaka -- The Nun Who Warned Others but Didn’t Listen Herself

Summary: A greedy nun receives dainties from a certain part of town and warns the other nuns to avoid that area, claiming it is dangerous. One day, a ram breaks her leg during the alms round. The Buddha explains that she was once a bird in a past life who used a similar tactic and was consequently cut in two.

.

While the Buddha was staying at Jetavana Monastery, a story arose about a nun from a respected family in Savatthi. After joining the monastic order, she didn’t live up to her vows. Instead, she became greedy and obsessed with food.

She began seeking alms in parts of the city where other nuns didn’t go. In those quiet areas, people gave her delicious and fancy food. But her greed made her fearful—what if other nuns discovered this place and started coming too?

To keep the area to herself, she made up a warning. She told the other nuns, “Don’t go to that part of the city. It’s dangerous. There’s a wild elephant, a fierce horse, and a vicious dog roaming there.” The other nuns believed her and avoided the area completely.

One day, while she was hurrying through that very district to collect alms, a fierce ram charged at her and struck her so hard that it broke her leg. People nearby rushed to help. They set her leg and carried her back to the nuns’ convent on a stretcher.

When the other nuns saw her, they couldn’t help but comment, “You warned us not to go there, and now look what happened to you!”

News of the incident spread, and soon the monks heard about it too. In the Hall of Truth, they discussed how the nun had warned others but ignored her own advice—and suffered the consequences.

The Buddha entered and asked what they were talking about. When told, he said, “Just as she gave warnings but didn’t follow them now, she did the same in the past—and was harmed then too.” Then he shared a story from long ago.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a bird. He grew up to be the king of birds and led thousands of birds to live in the Himalayas.

Among them was one bird who often flew to a nearby highway to find food—grains like rice and beans that had fallen from passing wagons. She wanted to keep this food source to herself, so she warned the other birds: “Don’t go near the highway. It’s dangerous. Wagons pulled by wild oxen, elephants, and horses pass through. If danger comes, you won’t be able to fly away quickly. Stay away!”

Because of her warnings, the other birds called her “Warner.”

One day, while she was pecking at grain on the highway, she heard a carriage approaching fast. She looked back and thought, “It’s still far away.” So she kept eating.

But the carriage came speeding like the wind. Before she could take flight, the wheel crushed her and rolled on.

Later, when the birds gathered, the king noticed she was missing. He sent others to search for her. Eventually, they found her body split in two on the road.

The bird king said, “She warned others but didn’t follow her own advice. That’s why she was harmed.” Then he spoke this verse: “She warned of greed, yet fell to greed herself— Crushed beneath the wheels, left broken on the road.”

After finishing the story, the Buddha said, “The nun who gave false warnings was the bird called Warner in that past life. And I was the king of the birds.”

.... o ....

J116. Dubbaca Jātaka -- Hãy lời khuyên khôn ngoan.

Tóm tắt: Một vị sư mới xuất gia không muốn thực hiện bổn phận và muốn đi theo con đường riêng của mình. Đức Phật kể lại câu chuyện về một người nhào lộn thời xưa, người đã cố gắng tung hứng năm cây lao và đã chết vì không nghe theo lời khuyên sáng suốt của các bậc trưởng lão.

.

Một ngày nọ, Đức Phật kể về một vị sư ngang bướng xuất thân từ gia đình quý tộc đã gia nhập đời sống xuất gia—một con đường mang lại sự an toàn và bình an. Nhiều vị thầy, bạn bè và trưởng lão tốt bụng đã cố gắng hướng dẫn ông này. Họ dạy ông cách đi đứng và ngồi thiền chánh niệm, cách mặc y đúng cách, cách cầm bát, cách ăn uống chánh niệm và cách phòng hộ các căn. Họ nhắc nhở ông về những bổn phận mà một vị sư phải tuân theo—những quy tắc trong cuộc sống hàng ngày, cách chào đón người khác, cách thực hành sự giản dị và tiết chế.

Nhưng vị sư kia mất kiên nhẫn. Ông không muốn nghe. Ông nói: "Tôi không trách các ông, nhưng tôi sẽ tự quyết định điều gì là tốt và điều gì là không tốt."

Các vị sư khác, buồn bã trước thái độ của ông, đã tập trung tại Pháp đường và nói về sự bất tuân của ông. Đức Phật đến và hỏi họ đang bàn luận điều gì. Khi nghe câu chuyện, Ngài gọi vị sư lại và hỏi: "Có đúng là ông từ chối nghe theo sự hướng dẫn không?" Vị sư thừa nhận điều đó là sự thật.

Bấy giờ Đức Phật nói: "Bây giờ ngươi vẫn cứng đầu như kiếp trước. Hồi đó, ngươi đã bỏ qua lời khuyên khôn ngoan—và điều đó đã dẫn đến cái chết của ngươi."

Và Ngài kể câu chuyện xảy ra từ rất lâu rồi.

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, Bồ-tát sinh ra trong một gia đình làm nghề nhào lộn. Lớn lên, Ngài trở nên thông thái và khéo léo. Ngài học một điệu múa đặc biệt từ một người nhào lộn khác—thầy của Ngài—và cùng nhau đi biểu diễn cho đám đông.

Người thầy biết cách múa qua bốn ngọn lao thẳng đứng. Nhưng một ngày nọ, sau khi uống quá chén, ông dựng năm ngọn lao lên và tự hào nói: "Ta sẽ múa qua cả năm ngọn!"

Bồ-tát nhẹ nhàng cảnh báo: "Thưa thầy, thầy chỉ có thể múa được bốn ngọn. Xin thầy hãy lấy ra một ngọn. Nếu thầy thử năm ngọn, thầy sẽ bị thương."

Nhưng vị thầy, kiêu hãnh và say xỉn, đáp: "Con không biết ta có khả năng gì đâu!" Và ngài bắt đầu điệu múa.

Ngài đã vượt qua bốn mũi lao đầu tiên. Nhưng đến mũi thứ năm, ngài vấp ngã—và bị đâm xuyên qua. Ngài ngã xuống, rên rỉ trong đau đớn.

Bồ Tát nhẹ nhàng nói: “Điều này xảy ra vì thầy đã không nghe lời khuyên bảo của bậc hiền triết.” Và ngài đọc bài kệ này: “Thầy đã cố gắng quá sức, bất chấp lời cảnh báo của tôi. Thầy đã vượt qua được bốn mũi—nhưng mũi thứ năm đã khiến thầy ngã xuống.”

Sau đó, với sự cẩn trọng và tôn kính, Bồ Tát nâng thi hài của thầy mình lên và thực hiện những nghi lễ cuối cùng.

Khi câu chuyện kết thúc, Đức Phật nói: “Người thầy bướng bỉnh chính là vị sư này trong một kiếp trước. Còn người học trò thông thái—chính là ta.”

.... o ....

J116. Dubbaca Jātaka -- Do not ignore wise counsel.

Summary: A newly ordained monk is reluctant to perform his duties and wishes to follow his own path. The Buddha recounts the story of an acrobat from the past who attempted to juggle five javelins and died because he ignored the wise counsel of his elders.

.

One day, the Buddha spoke about a disobedient monk who had come from a noble family and had joined the monastic life—a path meant to bring safety and peace. Many kind teachers, friends, and elders tried to guide him. They taught him how to walk and sit mindfully, how to wear his robes properly, how to hold his bowl, how to eat with awareness, and how to guard his senses. They reminded him of the duties monks must follow—rules for daily life, for welcoming others, for practicing simplicity and restraint.

But the monk was impatient. He didn’t want to listen. He said, “I don’t blame you, but I’ll decide for myself what’s good and what’s not.”

The other monks, saddened by his attitude, gathered in the Dhamma Hall and spoke of his disobedience. The Buddha came and asked what they were discussing. When he heard the story, he called the monk and asked, “Is it true you refuse to follow guidance?” The monk admitted it was true.

Then the Buddha said, “You are just as stubborn now as you were in a past life. Back then, you ignored wise advice—and it led to your death.”

And he told this story from long ago:

The Acrobat and the Javelins

Long ago, in the city of Benares, the Bodhisatta was born into a family of acrobats. As he grew, he became wise and skillful. He learned a special dance from another acrobat—his teacher—and together they traveled, performing for crowds.

The teacher knew how to dance through four upright javelins. But one day, after drinking too much, he set up five javelins and proudly said, “I will dance through all five!”

The Bodhisatta gently warned him, “Master, you can only handle four. Please remove one. If you try five, you’ll be hurt.”

But the teacher, proud and drunk, replied, “You don’t know what I’m capable of!” And he began the dance.

He passed through the first four javelins. But on the fifth, he stumbled—and was pierced straight through. He fell, groaning in pain.

The Bodhisatta said softly, “This happened because you didn’t listen to wise advice.” And he spoke this verse:

“You tried too much, against my warning. You cleared four—but the fifth brought your fall.”

Then, with care and respect, the Bodhisatta lifted his teacher’s body and performed the final rites.

When the story ended, the Buddha said, “The stubborn teacher was this monk in a past life. And the wise student—that was me.”

.... o ....

J117. Tittira Jātaka -- Truyện một nhà sư nhiều tham và sân.

Tóm tắt: Kokālika quy lỗi hai vị đại đệ tử của Đức , và vì lời nói của mình mà bị đọa vào địa ngục. Đức Phật kể lại câu chuyện về một vị sư đã gây sự với một vị sư khác bằng cách cãi vã và sau đó bị chém chết ngay tại chỗ bằng một cái rìu.

.

Trong một mùa mưa, hai đệ tử lớn của Đức Phật—Sāriputta và Moggallāna—muốn dành ba tháng yên tĩnh tránh xa đám đông. Họ xin phép Đức Phật và đi đến một vùng xa xôi nơi một vị sư tên là Kokālika đang sống.

Họ đến gặp Kokālika và nói: "Bạn ơi, chúng tôi muốn ở lại với bạn trong ba tháng. Chúng ta sẽ sống hòa bình với nhau, và bạn sẽ vui vẻ khi sống với chúng tôi."

Kokālika hỏi: "Sống với tôi thì hai thầy sẽ vui vẻ thế nào?"

Họ trả lời: "Nếu bạn không nói với ai rằng chúng tôi ở đây, chúng tôi sẽ có thể tu học trong yên bình. Đó sẽ là niềm vui của chúng ta."

"Và làm sao điều đó có thể mang lại niềm vui cho tôi?" Kokālika hỏi.

"Chúng tôi sẽ dạy bạn Pháp mỗi ngày và chia sẻ những hiểu biết sâu sắc của chúng tôi. Đó sẽ là niềm vui của bạn."

Kokālika đồng ý và cho họ một nơi yên tĩnh để ở. Trong ba tháng, các trưởng lão đã thực hành sâu sắc và giảng dạy Kokālika, và không ai biết họ đang ở đó.

Khi mưa tạnh, các trưởng lão nói: "Bạn ơi, chúng ta đã hoàn thành khóa tu rồi. Bây giờ chúng ta sẽ trở về với Đức Phật. Kokālika đồng ý và đi cùng họ đến một ngôi làng gần đó để xin ăn. Sau bữa ăn, những người lớn tuổi lặng lẽ rời đi.

Nhưng Kokālika quay lại và nói với dân làng: "Các người giống như súc vật vậy! Hai đệ tử chính đã ở đây ba tháng mà quý vị còn không biết!"

Dân làng đã bị sốc. "Sao sư không nói cho chúng tôi biết?" họ hỏi.

Họ nhanh chóng thu thập lễ vật để sẽ cúng dường—bơ ghee, dầu, thuốc và áo cà sa—rồi vội vã đi tìm các trưởng lão. Họ cúi đầu và nói: "Xin hãy tha thứ cho chúng tôi. Chúng tôi không biết quý trưởng lão là ai. Hãy nhận những món quà này vì lòng trắc ẩn."

Kokālika đi theo họ, nghĩ: "Những người lớn tuổi sống đơn giản. Họ sẽ không chấp nhận những thứ này, và sau đó quà sẽ được trao cho mình." Nhưng các trưởng lão, thấy rằng những món quà được dâng lên vì lời nói của Kokālika, đã từ chối nhận chúng—và cũng từ chối cho Kokālika nhận chúng.

Dân làng nói: "Nếu bây giờ quý trưởng lão không nhận những thứ này, xin hãy quay lại lần khác để ban phước cho chúng tôi." Các trưởng lão hứa và trở về với Đức Phật.

Nhà sư Kokālika tức giận. Ông đã hy vọng được hưởng lợi từ những món quà, nhưng lại không nhận được gì. Sau đó, các trưởng lão trở về vùng của Kokālika với 1.000 vị tăng. Dân làng chào đón họ với sự tôn kính lớn và dâng nhiều lễ vật cúng dường.

Các nhà sư chia sẻ quà cho nhau, nhưng Kokālika không nhận được gì. Cảm thấy bị bỏ rơi, ông bắt đầu nói xấu các trưởng lão: "Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên tham lam! Trước đây họ từ chối quà, nhưng bây giờ họ chấp nhận mọi thứ. Họ chỉ quan tâm đến bản thân mình thôi!"

Những người lớn tuổi, cảm nhận được sự cay đắng của Kokālika, lặng lẽ chuẩn bị rời đi. Dân làng cầu xin họ ở lại, nhưng họ không chịu.

Một nhà sư trẻ nói: "Tại sao các trưởng lão không ở lại?" Đó là vì Kokālika không muốn họ ở đây. Dân làng đối mặt với Kokālika: "Nếu sư không muốn các trưởng lão ở đây, thì sư phải rời đi. Hoặc mang chư trưởng lão trở lại, hoặc đi đi!"

Sợ hãi, Kokālika cầu xin các trưởng lão quay về. Nhưng họ trả lời: "Chúng tôi sẽ không quay lại." Vậy là Kokālika đã trở về một mình.

Dân làng hỏi: "Quý trưởng lão đã trở lại chưa?" "Không," vị sư nói. "Vậy thì sư phải đi thôi. Chúng tôi không còn gì cho sư nữa."

Bị sỉ nhục, Kokālika lấy bát và áo cà sa của mình rồi đến Jetavana để gặp Đức Phật. Ông cúi đầu và nói: "Thưa thầy, Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên đầy dẫy những dục vọng xấu xa!"

Đức Phật nhẹ nhàng đáp, "Đừng nói vậy, Kokālika. Hãy tin tưởng vào họ. Họ là những nhà sư tốt."

Nhưng Kokālika khăng khăng: "Thế Tôn tin vào họ, nhưng con đã tận mắt chứng kiến sự độc ác của họ." Ông ta lặp lại lời buộc tội của mình ba lần, mặc dù Đức Phật đã cố gắng ngăn ông ta lại.

Khi Kokālika đi khuất, những mụn nhọt đau đớn bắt đầu xuất hiện trên cơ thể ông ta—lúc đầu chỉ to bằng hạt cải, sau đó lớn dần và vỡ ra. Dính đầy máu, vị sư này ngã gục trước cổng Jetavana, rên rỉ trong đau đớn.

Một tiếng kêu lớn vang lên: "Kokālika đã phỉ báng các đệ tử trưởng lão!" Ngay cả cõi Phạm Thiên cũng nghe thấy.

Brahma Tudu, vị thầy tâm linh của Kokālika, từ trên trời giáng xuống và nói: "Kokālika, ngươi đã làm một việc kinh khủng. Hãy hòa giải với các trưởng lão."

"Bạn là ai?" Kokālika hỏi.

"Ta là Tudu Brahma," ông trả lời.

"Đức Phật đã tuyên bố rằng ngài là người không trở lại thế giới này," Kokālika nói. "Nếu ngươi đã trở lại, ngươi sẽ trở thành một con quỷ sống trên đống phân!"

Tudu Brahma, buồn bã, nói: "Nguyện cho ngươi phải chịu hậu quả của chính lời nói của mình." Sau đó, ông trở về cõi trời của mình.

Kokālika chết không lâu sau đó và tái sinh ở Địa ngục Liên hoa. Đại Phạm Thiên xác nhận điều này với Đức Phật, người đã chia sẻ nó với các Tỳ-kheo.

Trong Chánh Pháp Đường, các vị Tỳ kheo nói về sự suy sụp của Kokālika. Ông ta phỉ báng các đệ tử trưởng và bị hủy diệt bởi chính lời nói của mình.

Đức Phật bước vào và hỏi: "Các con đang bàn luận điều gì?"

Họ kể lại, và Đức Phật nói: "Cũng như bây giờ, trong quá khứ lưỡi của Kokālika đã dẫn đến sự hủy diệt của ông ta."

Và Đức Phật kể câu chuyện này xảy ra từ rất lâu trước kia.

Vị tu sĩ nói nhiều và chiếc rìu

Thuở xa xưa, tại Benares, Bồ Tát đã sinh ra ở phía bắc và trở thành một ẩn sĩ khôn ngoan. Ngài đã thành thạo thiền định sâu sắc và được 500 đệ tử theo dõi ở dãy Himalaya.

Một ngày nọ, một nhà tu khổ hạnh bị bệnh vàng da đang chặt củi. Một nhà sư nói nhiều ngồi gần đó, liên tục chỉ cho vị kia chỗ chặt—“Ở đây! Ở kia!”

Vị sư ốm yếu trở nên tức giận. "Ngươi là ai mà bảo ta chặt củi như thế nào?" thầy gào lên. Trong cơn giận, ông ta đã dùng rìu đánh vào vị sư nói nhiều và giết chết ông ta.

Bồ Tát đã sắp xếp cho thi thể được chôn cất.

Gần đó, một con gà gô thường hót từ một gò mối vào mỗi buổi sáng và tối. Một ngày nọ, một thợ săn nghe thấy tiếng hót của nó và giết chết nó. Khi Bồ Tát nhận thấy sự im lặng, Ngài hỏi chuyện gì đã xảy ra. Các nhà sư nói với ông, và ngài suy ngẫm: "Nói quá nhiều, nói quá to, nói quá lâu – Đó là cách những kẻ ngốc kết thúc, như con gà gô ồn ào."

Sau khi tu tập lòng từ bi và trí tuệ, Bồ Tát sau này đã tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Đức Phật kết luận: "Kokālika là vị tỳ kheo hay xen vào trong kiếp quá khứ đó. Các đệ tử của ta là những người tu hành, và ta là thầy của họ."

.... o ....

J117. Tittira Jātaka -- The story of a greedy and angry monk.

Summary: Kokālika blames the two chief disciples and, because of his words, falls into hell. The Buddha recounts a story about a monk who irritated another monk with his bickering and was subsequently killed on the spot with an axe.

.

During one rainy season, the Buddha’s two chief disciples—Sāriputta and Moggallāna—wished to spend three quiet months away from the crowds. They asked the Buddha’s permission and traveled to a distant region where a monk named Kokālika lived.

They approached Kokālika and said, “Friend, we would like to stay with you for three months. It will be peaceful for us to live with you, and joyful for you to live with us.”

Kokālika asked, “How will it be joyful for you to live with me?”

They replied, “If you tell no one that we are here, we’ll be able to practice in peace. That will be our joy.”

“And how will it be joyful for me?” Kokālika asked.

“We will teach you the Dhamma each day and share our insights. That will be your joy.”

Kokālika agreed and gave them a quiet place to stay. For three months, the elders practiced deeply and taught Kokālika, and no one knew they were there.

When the rains ended, the elders said, “Friend, we’ve completed our retreat. Now we will return to the Buddha.” Kokālika agreed and walked with them to a nearby village to collect alms. After the meal, the elders quietly left.

But Kokālika turned back and told the villagers, “You people are like animals! The two chief disciples stayed here for three months, and you didn’t even know!”

The villagers were shocked. “Why didn’t you tell us?” they asked.

They quickly gathered offerings—ghee, oil, medicine, and robes—and rushed to find the elders. They bowed and said, “Please forgive us. We didn’t know who you were. Accept these gifts out of compassion.”

Kokālika followed them, thinking, “The elders live simply. They won’t accept these things, and then the gifts will be given to me.” But the elders, seeing that the gifts were offered because of Kokālika’s words, refused to accept them—and also refused to let Kokālika receive them.

The villagers said, “If you won’t accept these now, please return another time to bless us.” The elders promised and returned to the Buddha.

Kokālika was angry. He had hoped to benefit from the gifts, but received nothing. Later, the elders returned to Kokālika’s region with 1,000 monks. The villagers welcomed them with great honor and gave many offerings.

The monks shared the gifts among themselves, but Kokālika received nothing. Feeling left out, he began to speak badly of the elders: “Sāriputta and Moggallāna are greedy! They refused gifts before, but now they accept everything. They care only for themselves!”

The elders, sensing Kokālika’s bitterness, quietly prepared to leave. The villagers begged them to stay, but they would not.

A young monk said, “Why won’t the elders stay? It’s because Kokālika doesn’t want them here.” The villagers confronted Kokālika: “If you don’t want the elders here, then you must leave. Either bring them back or go away!”

Afraid, Kokālika begged the elders to return. But they replied, “We will not come back.” So Kokālika returned alone.

The villagers asked, “Did they return?” “No,” he said. “Then you must leave. We have nothing more for you.”

Dishonored, Kokālika took his bowl and robe and went to Jetavana to see the Buddha. He bowed and said, “Teacher, Sāriputta and Moggallāna are full of wicked desire!”

The Buddha replied gently, “Do not say that, Kokālika. Trust in them. They are good monks.”

But Kokālika insisted, “You believe in them, but I’ve seen their wickedness with my own eyes.” He repeated his accusation three times, even though the Buddha tried to stop him.

As Kokālika walked away, painful boils began to appear on his body—first the size of mustard seeds, then growing larger and bursting. Covered in blood, he collapsed at the gate of Jetavana, groaning in agony.

A great cry rose up: “Kokālika has slandered the chief disciples!” Even the Brahma Realm heard it.

Brahma Tudu, Kokālika’s spiritual teacher, came down from the heavens and said, “Kokālika, you’ve done a terrible thing. Make peace with the elders.”

“Who are you?” Kokālika asked.

“I am Tudu Brahma,” he replied.

“You were declared by the Buddha to be one who does not return to this world,” Kokālika said. “If you’ve come back, you’ll become a demon living on a dung heap!”

Tudu Brahma, saddened, said, “May you suffer the consequences of your own words.” Then he returned to his heavenly realm.

Kokālika died shortly after and was reborn in the Lotus Hell. The great Brahma confirmed this to the Buddha, who shared it with the monks.

In the Dhamma Hall, the monks spoke of Kokālika’s downfall. “He slandered the chief disciples and was destroyed by his own words.”

The Buddha entered and asked, “What are you discussing?”

They told him, and the Buddha said, “Just as now, so in the past Kokālika’s tongue led to his ruin.”

And he told this story from long ago.

The Chattering Monk and the Axe

Long ago, in Benares, the Bodhisatta was born in the north and became a wise ascetic. He mastered deep meditation and was followed by 500 disciples in the Himalayas.

One day, an ascetic with jaundice was chopping wood. A talkative monk sat nearby, constantly telling him where to chop—“Here! There!”

The sick monk grew angry. “Who are you to tell me how to chop wood?” he shouted. In a rage, he struck the talkative monk with his axe and killed him.

The Bodhisatta arranged for the body to be buried.

Nearby, a partridge used to sing from an ant hill every morning and evening. One day, a hunter heard its song and killed it. When the Bodhisatta noticed the silence, he asked what had happened. The monks told him, and he reflected:

“Too much talking, too loudly, for too long— That is how the foolish meet their end, Like the noisy partridge.”

Having cultivated loving-kindness and wisdom, the Bodhisatta was later reborn in the Brahma Realm.

The Buddha concluded, “Kokālika was the meddling monk in that past life. My disciples were the ascetics, and I was their teacher.”

.... o ....

J118. Vattaka Jātaka -- Chàng Trai Nhìn Xuyên Ảo Tưởng

Tóm tắt: Con trai của một người đàn ông rất giàu có, trước đây là một vị thần Phạm Thiên, không muốn dính líu đến phụ nữ. Nắm bắt cơ hội, chàng xuất gia và nhanh chóng đạt được sự giải thoát. Đức Phật kể lại chuyện một con chim cút khôn ngoan trong quá khứ đã thoát chết bằng cách nhịn đói, khiến thịt của nó không còn dùng được nữa.

.

Vào thời Đức Phật, tại thành Savatthi, có một người đàn ông rất giàu có được gọi là Quản Thủ Kho. Con trai ông không phải là một đứa trẻ bình thường—nó đến từ cõi Phạm Thiên, một nơi thanh tịnh và trí tuệ. Nhờ vậy, nó lớn lên trong sự bình thản, xinh đẹp và thoát khỏi những ham muốn trần tục.

Một năm nọ, trong lễ hội Kattika tưng bừng, cả thành phố đang ăn mừng. Bạn bè của chàng trai—tất cả con trai của những gia đình giàu có khác—đều đã có vợ và đang tận hưởng lễ hội. Nhưng con trai của Quản Thủ Kho không hề hứng thú với chuyện tình cảm hay lạc thú. Bạn bè muốn chàng tham gia, nên họ tìm một cô gái xinh đẹp, mặc cho nàng những bộ quần áo đẹp và gửi nàng đến nhà để quyến rũ chàng.

Nàng bước vào phòng chàng và cố gắng thu hút sự chú ý của chàng bằng nụ cười và sự duyên dáng. Nhưng khi nhìn thấy hàm răng của nàng, chàng nhớ đến những bộ xương. Đột nhiên, vẻ đẹp của nàng vụt tắt trong mắt chàng, và chàng chỉ còn thấy một bộ xương. Chàng lặng lẽ đưa tiền cho nàng và bảo nàng rời đi.

Khi nàng đi khỏi, một vị quý tộc khác nhìn thấy và mời nàng về nhà.

Ngày tháng trôi qua, lễ hội cũng kết thúc. Mẹ của cô gái, lo lắng vì con gái chưa trở về, đã hỏi bạn bè của chàng trai xem con gái mình đang ở đâu. Họ hỏi chàng trai, và chàng trai giải thích rằng mình đã bảo nàng ra đi. Người mẹ rất buồn và mang chuyện này đến trình lên vua.

Nhà vua yêu cầu chàng trai đưa cô gái trở về. Nhưng chàng không biết cô đã đi đâu. Nhà vua tuyên bố: "Nếu ngươi không tìm thấy con bé, ngươi sẽ bị xử tử." Chàng trai bị trói và dẫn đi, dân chúng trong thành kêu lên: "Thật bất công!"

Khi bước đến cái chết, chàng trai nghĩ: "Nỗi khổ này đến từ cuộc sống trần tục. Nếu ta sống sót, ta sẽ từ bỏ cuộc sống này và đi theo con đường của Đức Phật."

Ngay lúc đó, cô gái nghe thấy tiếng ồn ào và bước ra, nói: "Hãy để tôi đi! Tôi chính là người họ đang tìm kiếm." Cô được trả về cho mẹ, và chàng trai được trả tự do.

Với lòng biết ơn và tâm trí sáng suốt, chàng tắm sông, ăn sáng và thưa với cha mẹ rằng chàng sẽ xuất gia. Chàng đến gặp Đức Phật, đảnh lễ và gia nhập tăng đoàn. Nhờ thiền định sâu sắc, chàng đã đạt được giác ngộ và trở thành một vị A La Hán - một bậc giác ngộ viên mãn.

Sau đó, các nhà sư nói về trí tuệ và lòng dũng cảm của chàng. Đức Phật đến gặp họ và nói: "Đúng vậy, giống như chàng trai trẻ này, những bậc hiền trí trong quá khứ đã thoát khỏi hiểm nguy nhờ sự suy nghĩ thấu đáo." Rồi Ngài kể một câu chuyện từ rất lâu trước đây.

Chú Chim Cút Thông Minh

Ngày xưa, tại thành Benares, Bồ Tát - Đức Phật trong tiền kiếp - đã sinh ra là một chú chim cút. Một người bắt chim thường bẫy chim cút, vỗ béo chúng và bán. Một ngày nọ, anh ta bắt Bồ Tát cùng với những chú chim khác.

Bồ Tát nghĩ: "Nếu ta ăn thức ăn mà ông chủ ban cho, ta sẽ bị bán. Nhưng nếu ta từ chối ăn, ta sẽ gầy đến nỗi không ai muốn ta nữa. Khi đó ta sẽ được an toàn." Vì vậy, chú chim ngừng ăn và gầy đi.

Cuối cùng, người bắt chim đã bế chú lên để xem có chuyện gì. Ngay lúc đó, Bồ Tát đã bay đi tìm tự do.

Khi chú trở về rừng, những con chim cút khác hỏi chú đã trốn thoát bằng cách nào. Chú chia sẻ kế hoạch thông minh của mình và nói: "Kẻ bất cẩn chẳng được gì. Nhưng với trí tuệ, tôi đã thoát khỏi cái chết và sự trói buộc."

Đức Phật kết thúc câu chuyện bằng câu nói: "Trong kiếp đó, tôi là con chim cút đã trốn thoát."

.

.... o ....

118. Vattaka Jātaka -- The Young Man Who Saw Through Illusion

Summary: A very wealthy man’s son, who was formerly a Brahma god, is reluctant to become involved with women. Seizing an opportunity, he ordains instead and quickly attains release. The Buddha recounts how a wise quail in the past escaped death by starving itself, making its flesh unfit for consumption.

.

In the time of the Buddha, in the city of Savatthi, there lived a very wealthy man known as the Over-Treasurer. His son was no ordinary child—he had come from the realm of Brahma, a place of purity and wisdom. Because of this, he grew up calm, beautiful, and free from worldly desires.

One year, during the joyful Kattika festival, the whole city was celebrating. The young man’s friends—all sons of other rich families—had wives and were enjoying the festivities. But the Over-Treasurer’s son had no interest in romance or pleasure. His friends wanted him to join in, so they found a beautiful girl, dressed her in fine clothes, and sent her to his house to charm him.

She entered his room and tried to win his attention with smiles and grace. But when he saw her teeth, he was reminded of bones. Suddenly, her beauty faded in his eyes, and he saw only a skeleton. Quietly, he gave her money and asked her to leave.

As she walked away, another nobleman saw her and invited her to his home.

Days passed, and the festival ended. The girl’s mother, worried that her daughter hadn’t returned, asked the young man’s friends where she was. They asked him, and he explained that he had sent her away. The mother was upset and took the matter to the king.

The king asked the young man to bring the girl back. But he didn’t know where she had gone. The king declared, “If you cannot find her, you will be executed.” The young man was tied up and led away, and the people of the city cried out, “This is unfair!”

As he walked toward death, the young man thought, “This suffering came from living a worldly life. If I survive, I will leave this life behind and follow the path of the Buddha.”

Just then, the girl heard the commotion and came forward, saying, “Let me through! I am the one they’re looking for.” She was returned to her mother, and the young man was set free.

Grateful and clear-minded, he bathed in the river, ate breakfast, and told his parents he would become a monk. He went to the Buddha, offered his respects, and joined the monastic community. Through deep meditation, he reached enlightenment and became an Arahat—a fully awakened being.

Later, the monks spoke of his wisdom and courage. The Buddha joined them and said, “Yes, just like this young man, wise beings in the past have escaped danger through careful thought.” Then he told a story from long ago.

The Clever Quail

Once, in the city of Benares, the Bodhisatta—the Buddha in a past life—was born as a quail. A bird-catcher used to trap quails, fatten them, and sell them. One day, he caught the Bodhisatta along with other birds.

The Bodhisatta thought, “If I eat the food he gives me, I’ll be sold. But if I refuse to eat, I’ll become so thin that no one will want me. Then I’ll be safe.” So he stopped eating and grew skinny.

Eventually, the bird-catcher picked him up to see what was wrong. At that moment, the Bodhisatta flew away to freedom.

When he returned to the forest, the other quails asked how he had escaped. He shared his clever plan and said: “The careless gain nothing. But with wise thought, I escaped death and bondage.”

The Buddha ended the story by saying, “In that life, I was the quail who escaped.”

.... o ....

J119. Akalaravi Jātaka -- Vị Sư Gây Ồn Ào Không Đúng Giờ

Tóm tắt: Một chàng trai trẻ lúc nào cũng nói nhiều, khiến các nhà sư đồng tu trách móc. Đức Phật giải thích rằng, trong một kiếp trước, vị sư trẻ này là một con gà trống gáy vào những lúc không thích hợp, dẫn đến sự xuống dốc của anh ta.

.

Khi ở tại Tu viện Kỳ Viên, Đức Phật kể câu chuyện về một vị sư luôn ồn ào, cả ngày lẫn đêm, ngay cả trong những lúc cần yên tĩnh và nghỉ ngơi.

Vị sư này xuất thân từ một gia đình danh giá ở Savatthi. Ngài đã từ bỏ cuộc sống thế tục để theo đuổi con đường chân lý. Nhưng sau khi xuất gia, ngài đã bỏ bê bổn phận và từ chối học hỏi. Ngài không tuân thủ đúng giờ giấc để thiền định, tụng kinh hay thuyết giảng. Ngài nói chuyện liên tục, ngay cả ban đêm, làm phiền sự yên tĩnh của các vị sư khác đang mất ngủ.

Một hôm, các vị sư tụ họp tại Chánh Pháp Đường và bàn luận về hành vi của vị sư này. Khi Đức Phật bước vào và nghe thấy những gì họ đang bàn luận, Ngài nói: “Vị sư này không chỉ ồn ào trong hiện tại mà còn trong cả tiền kiếp. Và ngày xưa, chính sự thiếu kỷ luật đã dẫn đến cái chết của vị Tăng này.”

Sau đó, Đức Phật kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Gà Trống Gáy Sai Giờ

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, có một vị thầy thông thái—Bồ Tát trong một kiếp trước. Ngài sinh ra trong một gia đình Bà La Môn ở miền Bắc và nổi tiếng với kiến ​​thức uyên bác của mình. Năm trăm thanh niên Bà La Môn đến học với ngài.

Những học trò này có một con gà trống gáy vào lúc bình minh để đánh thức họ dậy học. Một ngày nọ, con gà trống chết. Vì vậy, các học trò đã tìm kiếm một con gà trống mới. Một trong số học trò tìm thấy một con gà trống trong một khu rừng nghĩa địa và mang nó về.

Nhưng con gà trống này đã lớn lên trong nghĩa địa và không biết giờ gáy thích hợp. Nó gáy ngẫu nhiên—lúc nửa đêm, lúc bình minh, và thậm chí cả ban ngày. Tiếng gáy lúc nửa đêm của nó đánh thức các học trò quá sớm, và đến sáng họ đã kiệt sức. Tiếng gáy ban ngày của nó làm gián đoạn bài học của họ. Cuối cùng, việc học của họ bị ảnh hưởng.

Bực bội, các học trò quyết định chấm dứt vấn đề. Họ giết con gà trống và kể lại cho thầy giáo nghe chuyện đã xảy ra.

Vị thầy nói: “Con gà trống này chưa bao giờ được dạy dỗ tử tế. Đó là lý do tại sao nó gáy không đúng lúc và phải chịu số phận bi thảm.”

Rồi ngài đọc một bài kệ để dạy họ: “Cha mẹ không dạy dỗ, thầy dạy con chim này—Vì vậy, nó gáy cả đúng lúc lẫn không đúng lúc.”

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, ngài giải thích: “Vị sư ồn ào kia chính là con gà trống đó ở kiếp trước. Các học trò là đệ tử của ta. Và ta là thầy của họ lúc đó, cũng như ta bây giờ.”

.... o ....

J119. Akalaravi Jātaka -- The Monk Who Made Noise at the Wrong Time

Summary: One young man is talkative at all times, which causes his fellow monks to blame him. The Buddha explains that, in a past life, he was a rooster who crowed at inappropriate times, leading to his downfall.

.

While staying at Jetavana Monastery, the Buddha told a story about a monk who was always noisy—day and night, even during times meant for silence and rest.

This monk came from a respected family in Savatthi. He had left behind worldly life to follow the path of truth. But once ordained, he ignored his duties and refused to learn. He didn’t follow the proper times for meditation, chanting, or teaching. He talked constantly, even during the night, disturbing the peace of the other monks who couldn’t sleep.

One day, the monks gathered in the Hall of Truth and spoke about his behavior. When the Buddha entered and heard what they were discussing, he said:

“This monk was noisy not only now, but also in a past life. And back then, his lack of discipline led to his death.”

Then the Buddha shared a story from long ago.

The Cock That Crowed at the Wrong Time

Long ago, in the city of Benares, there lived a wise teacher—the Bodhisatta in one of his past lives. He was born into a northern Brahmin family and became famous for his knowledge. Five hundred young Brahmins came to study under him.

These students had a rooster who crowed at dawn to wake them for their studies. One day, the rooster died. So the students searched for a new one. One of them found a rooster in a cemetery grove and brought it back.

But this rooster had grown up in the cemetery and didn’t know the proper time to crow. He crowed randomly—at midnight, at dawn, and even during the day. His midnight crowing woke the students too early, and by morning they were exhausted. His daytime crowing interrupted their lessons. Eventually, their studies suffered.

Frustrated, the students decided to end the problem. They killed the rooster and told their teacher what had happened.

The teacher said: “This rooster was never taught properly. That’s why he crowed at the wrong times and met his end.”

Then he spoke a verse to teach them: "No parents trained, no teacher taught this bird— So he crowed both in and out of season."

When the Buddha finished the story, he explained: “The noisy monk was that rooster in a past life. The students were my disciples. And I was their teacher then, just as I am now.”

.... o ....

J120. Bandhanamokkha Jātaka -- Vị Tuyên úy thông thái và lời vu cáo

Tóm tắt: Cô Ciñcā vu cáo Đức Phật về việc làm cô có thai. Sau khi Vua Trời Sakka tiết lộ sự thật, bà bị đọa vào địa ngục. Đức Phật sau đó kể một câu chuyện về một hoàng hậu ngoại tình với 64 người đàn ông và sau đó vu cáo vị tư tế của hoàng gia về tội ngoại tình, cho đến khi sự thật được phơi bày.

.

Một thời, Đức Phật, còn được gọi là Đấng có Mười Sức mạnh, có rất nhiều đệ tử. Rất nhiều người tin vào lời dạy của ngài đến mức ảnh hưởng của ngài lan rộng khắp mọi nơi, từ những người bình thường đến các vị thần quyền năng. Mọi người đều khen ngợi ngài và mang đến những món quà cúng dường ngài.

Trong khi đó, các nhà lãnh đạo tôn giáo khác, những người gọi là dị giáo, đã bị lãng quên. Không ai để ý đến họ hay tặng họ quà. Họ đứng trên đường phố và hét lên, "Phật có gì hay ho mà lại được tôn sùng đến thế? Chúng tôi cũng giỏi như vậy! Tại sao quý vị chỉ cúng dường cho ông ta? Những gì được cúng dường cho chúng tôi cũng mang lại kết quả phước báu lớn cho quý vị! Xin hãy cúng dường cho chúng tôi, hãy làm việc cho chúng tôi!" Nhưng không ai nghe cả.

Thấy danh dự và tài sản của mình biến mất, những kẻ dị giáo đã bí mật tập hợp lại. Họ tự hỏi: "Làm sao chúng ta có thể hủy hoại danh tiếng của Đức Phật và ngăn mọi người dâng cúng cho Ngài?"

Trong số đó có một người phụ nữ tên là Ciñcāmāṇavikā, một nữ tu có vẻ đẹp tuyệt trần. Một kẻ dị giáo đề nghị: "Chúng ta có thể dùng Ciñcāmāṇavikā để làm nhục Đức Phật và chấm dứt vận may của Ngài." Mọi người đều đồng ý rằng đó là một kế hoạch tuyệt vời.

Cô Ciñcāmāṇavikā đến tu viện của những người dị giáo, nhưng họ phớt lờ cô. Cô ấy hỏi ba lần tại sao họ không nói chuyện với cô ấy. Cuối cùng, họ nói với cô ấy: "Cô không biết sao, Đức Phật đang lấy đi tất cả sự tôn trọng và những món quà cúng dường mà chúng ta từng nhận được đấy?"

"Tôi không," cô ấy trả lời. "Nhưng tôi có thể làm gì đây?"

"Nếu muốn giúp chúng tôi," họ nói, "hãy dùng tài năng của cô để làm nhục Đức Phật và chấm dứt vinh dự của Ngài."

"Cứ để tôi lo," cô ấy hứa, "Tôi sẽ giải quyết việc này."

Từ ngày đó trở đi, Ciñcāmāṇavikā bắt đầu kế hoạch lừa dối của mình.

Khi mọi người rời khỏi chùa của Đức Phật, Jetavana, vào buổi tối, cô sẽ đi về phía đó, mặc một chiếc áo choàng đỏ đặc biệt và mang theo hoa. Khi người ta hỏi cô ấy đi đâu, cô ấy chỉ đơn giản là nói rằng đó không phải việc của họ.

Cô ấy sẽ ở lại qua đêm tại tu viện của những người dị giáo, gần Jetavana. Sáng hôm sau, cô sẽ đi bộ trở lại thành phố như thể vừa rời khỏi chùa của Đức Phật. Khi được hỏi đã đi đâu, cô ấy sẽ đưa ra cùng một câu trả lời mơ hồ.

Sau khoảng sáu tuần như vậy, cuối cùng cô ấy cũng nói với ai đó: "Tôi đã ở lại đêm với Đức Phật trong phòng riêng của Ngài." Điều này khiến một số người chưa tin vào lời dạy của Đức Phật tự hỏi liệu những tuyên bố của bà có đúng không.

Vài tháng sau, cô ấy quấn băng quanh bụng để trông như đang mang thai. Cô ấy tuyên bố Đức Phật là cha của bào thai trong bụng cô. Cô thậm chí còn tự đánh mình bằng xương hàm bò để tạo ra vết bầm và sưng, khiến cô trông như đang mệt mỏi và không khỏe.

Một buổi tối nọ, khi Đức Phật đang thuyết pháp cho một đám đông lớn, Ciñcāmāṇavikā bước đến trước mặt Ngài và đứng ngay trước sân khấu.

"Kính bạch Bậc Thầy vĩ đại," cô nói, "thầy giảng đạo cho rất nhiều người, lời thầy ngọt ngào, nhưng thầy đã làm con mang thai rồi! Thời gian của con đã gần, vậy mà thầy vẫn chưa chuẩn bị nơi để con sinh nở, cũng không cho con dầu hay thức ăn gì cả."

Cô ấy tiếp tục: "Ngài thậm chí còn không nhờ những tín đồ giàu có của mình, như nhà vua hay Anāthapiṇḍika, giúp đỡ cho con. Thầy biết cách vui chơi, nhưng thầy lại không biết cách chăm sóc đứa trẻ sắp chào đời!" Cô ta đã xúc phạm Đức Phật trước mặt mọi người, giống như ai đó ném đất vào mặt trăng.

Đức Phật dừng bài thuyết pháp của mình. Bằng giọng nói to, rõ ràng, ngài nói: "Chị ơi, dù chị nói có đúng hay không, chỉ có chị và ta mới thực sự biết."

"Vâng," cô ấy nói, "đó là bí mật giữa chúng ta!"

Ngay lúc đó, ngai vàng của Sakka, vua của các vị thần, trở nên ấm áp. Ông nhận ra chuyện gì đang xảy ra—Ciñcāmāṇavikā đang nói dối để vu khống Đức Phật. Vua trời lập tức đến cùng bốn vị thần khác, những vị này đã biến thành chuột.

Họ nhanh chóng nhai đứt những sợi dây đang giữ bó gỗ dưới áo choàng của Ciñcāmāṇavikā. Một cơn gió mạnh thổi tung áo choàng của cô, và bó củi rơi xuống đất dưới chân cô.

Đám đông nhận ra cô ta đã nói dối và một tiếng kêu vang lên: "Cô ta là một kẻ nói dối khủng khiếp đã cố gắng phỉ báng Đức Phật!"

Họ nhổ nước bọt vào người cô và đuổi cô ra khỏi đền, ném gậy và đá vào cô. Khi cô ấy bỏ chạy, mặt đất nứt ra và nuốt chửng cô. Cô đã bị đưa thẳng xuống tầng sâu nhất của địa ngục.

Sau đó, những kẻ dị giáo mất hết danh dự còn lại, trong khi sự tôn kính và cúng dường dành cho Đức Phật ngày càng tăng.

Ngày hôm sau, các nhà sư đang nói chuyện về những gì đã xảy ra. "Người phụ nữ đó đã nói dối về Đức Phật vĩ đại của chúng ta," họ nói, "và bà ta đã có một kết cục khủng khiếp."

Đức Phật bước vào và hỏi họ đang thảo luận điều gì. Họ kể cho ngài nghe câu chuyện, và Đức Phật nói: "Đây không phải là lần đầu tiên Ciñcā nói dối về ta." Sau đó, ngài kể cho họ một câu chuyện từ rất lâu trước đây.

Từ rất lâu trước, tại thành phố Benares, Đức Phật đã tái sinh làm một vị giáo sĩ trong gia đình. Vua Benares hứa với hoàng hậu bất cứ điều gì nàng yêu cầu, và nàng khiến nhà vua hứa không bao giờ nhìn người phụ nữ khác bằng ánh mắt yêu thương. Nhà vua đồng ý.

Sau đó, một cuộc chiến đã nổ ra. Vua quyết định đích thân ra trận nhưng bảo hoàng hậu ở lại. Cô cứ khăng khăng muốn đi cùng vua, nhưng khi vua từ chối, cô ấy yêu cầu vua cứ cách vài dặm lại cử người đến kiểm tra tình hình của cô. Nhà vua đồng ý.

Trên hành trình của mình, ông đã cử hai nhóm sứ giả khác nhau, tổng cộng là 64 người. Với mỗi người đến, nữ hoàng lại có một mối tình dan díu.

Khi nhà vua trở về trong chiến thắng, ông đã yêu cầu vị giáo sĩ của gia đình (Bồ Tát) chuẩn bị đón ở cung điện. Khi vị giáo sĩ bước vào phòng của nữ hoàng, bà đã bị vẻ ngoài tuấn tú của ông thu hút đến mức yêu cầu ông phải ở bên mình. Bồ Tát từ chối, nói rằng ngài sẽ không làm điều tà hạnh như vậy.

"Sáu mươi tư sứ giả của nhà vua không sợ ngài ấy," nàng nói, "tại sao ngươi lại sợ?"

"Tôi là một người đàn ông có danh dự," vị giáo sĩ đáp lại. "Tôi thà chết một trăm nghìn lần còn hơn là làm điều này."

"Chúng ta sẽ xem xét điều đó," Hoàng hậu nói. Bà vào phòng, gãi người, xoa dầu lên người và mặc quần áo bẩn. Bà giả vờ bị bệnh và bảo người hầu nói với nhà vua rằng bà ấy bị bệnh.

Khi nhà vua về nhà và nghe tin hoàng hậu bị bệnh, ông vội vã chạy đến phòng của bà. Bà vẫn im lặng cho đến khi vua hỏi bà lần thứ ba xem có chuyện gì. "Ngay cả khi ngài còn sống, thưa Bệ hạ," bà nói, "tôi vẫn phải tuân phục những người đàn ông khác."

"Ý nàng là sao?" nhà vua hỏi.

"Vị giáo sĩ trong gia đình mà ngài để lại trông coi đã đến đây để sắp xếp chuẩn bị cung điện," nàng ta nói dối, "và vì tôi từ chối ông ta, ông ta đã đánh tôi."

Vua nổi giận. Ông ra lệnh cho người của mình trói vị giáo sĩ của gia đình và đưa ông ta đi xử tử.

Khi họ sắp giết ông, vị giáo sĩ nói với họ: "Trước khi giết tôi, hãy đưa tôi đến gặp nhà vua. Tôi biết nơi cất giấu một số kho báu lớn, và tôi không muốn nhà vua để mất chúng."

Khi họ đưa ông ta đến gặp nhà vua, nhà vua hỏi tại sao ông ta lại hành động sai trái như vậy.

"Thưa bệ hạ," vị giáo sĩ nói, "Tôi chưa bao giờ làm hại bất kỳ sinh vật nào, kể cả một con kiến. Tôi chưa bao giờ trộm cắp, thậm chí là một ngọn cỏ. Tôi chưa bao giờ nhìn vợ của người khác với sự thèm muốn. Tôi chưa bao giờ nói dối, ngay cả khi chỉ là đùa. Tôi vô tội. Người đàn bà độc ác đó đã nắm tay tôi, và khi tôi từ chối, bà ta đã đe dọa tôi. Bà ấy cũng kể cho tôi nghe bí mật của bà. Có 64 người đưa thư mang thư của Bệ hạ đến. Hãy gọi cho họ và hỏi xem chuyện gì đã xảy ra."

Vua cho 64 sứ giả đến gặp mình. Hoàng hậu thú nhận rằng bà đã ở cùng họ. Vua giận dữ đến mức ra lệnh giết tất cả bọn họ.

Vị giáo sĩ trong gia đình kêu lên, "Không, thưa Bệ hạ! Những người đưa tin không đáng trách; hoàng hậu đã ép buộc họ. Xin hãy tha thứ cho họ. Còn về phần hoàng hậu, bà cũng không đáng trách, vì đam mê của phụ nữ là vô tận. Bà ấy chỉ đang làm theo bản năng của mình. Xin hãy tha thứ cho bà ấy nữa."

Vì lời cầu xin của vị giáo sĩ, nhà vua đã tha thứ cho hoàng hậu và các sứ giả.

Sau đó, vị giáo sĩ nói với nhà vua rằng kẻ ngốc có thể gây rắc rối cho người thông minh, nhưng người thông minh có thể cứu cả kẻ ngốc. Sau đó, ông xin phép nhà vua cho phép rời khỏi thế giới và trở thành ẩn sĩ. Nhà vua đồng ý, và vị thầy tu đi đến dãy Himalaya, nơi ông trở thành một nhà lãnh đạo tinh thần vĩ đại.

Sau khi kết thúc câu chuyện, Đức Phật nói: "Nữ hoàng độc ác trong câu chuyện đó là Ciñcā, nhà vua là đệ tử của ta Ānanda, và ta là vị thầy tế lễ của gia đình."

.... o ....

J120. Bandhanamokkha Jātaka -- The Wise Chaplain and the False Accusation

Summary: Ciñcā falsely accuses the Buddha of fathering a child with her. After Sakka reveals the falsehood, she falls into hell. The Buddha then tells a story about a queen who had affairs with 64 men and subsequently falsely accused the king’s family priest of adultery, until the truth was uncovered.

.

There once was a time when the Buddha, also known as the One with Ten Powers, had many followers. So many people believed in his teachings that his influence spread everywhere, from regular folks to powerful gods. Everyone praised him and brought him gifts.

Meanwhile, other religious leaders, who were called heretics, were forgotten. No one paid attention to them or gave them gifts. They would stand in the streets and shout, "What's so great about the Buddha? We're just as good! Why do you only give gifts to him? That which is given to us also has great fruit for you! Give to us also, work for us!” But no one listened.

Seeing their honor and wealth disappear, the heretics gathered in secret. "How can we ruin the Buddha's reputation and stop people from giving him gifts?" they wondered.

Among them was a woman named Ciñcāmāṇavikā, a nun who was stunningly beautiful. A heretic suggested, "We can use Ciñcāmāṇavikā to disgrace the Buddha and end his good fortune." Everyone agreed it was a brilliant plan.

Ciñcāmāṇavikā went to the heretics' monastery, but they ignored her. She asked three times why they wouldn't speak to her. Finally, they told her, "Don't you know the Buddha is taking away all the respect and gifts we used to get?"

"I didn't," she replied. "But what can I do?"

"If you want to help us," they said, "use your skills to shame the Buddha and end his honor."

"Leave it to me," she promised, "I'll take care of it."

From that day on, Ciñcāmāṇavikā began her deceptive plan.

As people left the Buddha's temple, Jetavana, in the evening, she would walk toward it, dressed in a special red robe and carrying flowers. When people asked where she was going, she would simply say it was none of their business.

She would spend the night at the heretics' monastery, which was close to Jetavana. The next morning, she would walk back toward the city as if she had just left the Buddha's temple. When asked where she had been, she would give the same vague reply.

After about six weeks of this, she finally told someone, "I spent the night with the Buddha in his private cell." This made some people who didn't yet believe in the Buddha's teachings wonder if her claims were true.

A few months later, she wrapped bandages around her stomach to make it look like she was pregnant. She claimed the Buddha was the father. She even had herself beaten with an ox's jawbone to create bruises and swelling, making it look as though she was tired and unwell.

One evening, as the Buddha was giving a sermon to a large crowd, Ciñcāmāṇavikā walked up to him and stood right in front of the stage.

"Great teacher," she said, "you preach to many people, and your words are sweet, but you've gotten me pregnant! My time is near, yet you haven't arranged for a place for me to give birth or given me any oil or food."

She continued, "You don't even ask your rich followers, like the king or Anāthapiṇḍika, to help me. You know how to have a good time, but you don't know how to care for the child who is coming!" She insulted the Buddha in front of everyone, like someone throwing dirt at the moon.

The Buddha stopped his sermon. In a loud, clear voice, he said, "Sister, whether what you say is true or not, only you and I truly know."

"Yes," she said, "it's a secret between us!"

At that very moment, the throne of Sakka, the king of the gods, grew warm. He realized what was happening—Ciñcāmāṇavikā was lying to frame the Buddha. He immediately came to the temple with four other gods, who turned themselves into mice.

They quickly chewed through the ropes holding the bundle of wood under Ciñcāmāṇavikā's robe. A gust of wind blew her robe aside, and the bundle of wood fell to the ground at her feet.

The crowd realized she had been lying and a cry went up, "She's a terrible liar who tried to slander the Buddha!"

They spat on her and chased her out of the temple, throwing sticks and rocks at her. As she ran away, the ground opened up and swallowed her. She was sent straight to the deepest part of hell.

After this, the heretics lost all their remaining honor, while the Buddha's respect and gifts grew even more.

The next day, the monks were talking about what happened. "That woman lied about our great Buddha," they said, "and she met a terrible end."

The Buddha entered and asked what they were discussing. They told him the story, and the Buddha said, "This isn't the first time Ciñcā has lied about me." He then told them a story from long ago.

Long ago, in the city of Benares, the Buddha was born as a family priest. The king of Benares promised his queen anything she asked for, and she made him promise never to look at another woman with love. The king agreed.

Later, a war broke out. The king decided to go fight in person but told the queen to stay behind. She insisted on going with him, but when he refused, she asked him to send a messenger every few miles to check on her. The king agreed.

On his journey, he sent two different sets of messengers, 64 in all. With each one who came, the queen had an affair.

When the king returned victorious, he asked the family priest (the Bodhisatta) to prepare the palace. As the priest walked into the queen's room, she was so taken with his good looks that she demanded he be with her. The priest refused, saying he would not do such a wicked thing.

"Sixty-four of the king's messengers didn't fear him," she said, "why do you?"

"I am a man of honor," the priest replied. "I would rather be killed a hundred thousand times than do this."

"We'll see about that," she said. She went to her room, scratched herself, put oil on her body, and dressed in dirty clothes. She pretended to be sick and told her servants to tell the king she was ill.

When the king came home and heard his queen was sick, he rushed to her room. She stayed silent until he asked her a third time what was wrong. "Even with you alive, my lord," she said, "I have to obey other men."

"What do you mean?" he asked.

"The family priest you left in charge came here to prepare the palace," she lied, "and because I refused him, he beat me."

The king became furious. He ordered his men to tie up the family priest and take him to be executed.

As they were about to kill him, the priest told them, "Before you kill me, take me to the king. I know where some great treasures are hidden, and I don't want the king to lose them."

When they brought him to the king, the king asked why he had acted so wickedly.

"Your majesty," the priest said, "I have never harmed a living thing, not even an ant. I have never stolen, not even a blade of grass. I have never looked at another man's wife with lust. I have never told a lie, even as a joke. I am innocent."

"That wicked woman had me by the hand, and when I refused her, she threatened me. She also told me her secret. There were 64 messengers who came with letters from you. Call for them and ask them what happened."

The king had the 64 messengers brought to him. The queen confessed that she had been with them. The king was so angry he ordered them all to be killed.

The family priest cried out, "No, Your Majesty! The messengers aren't to blame; the queen forced them. Please, pardon them. And as for the queen, she is also not to blame, for a woman's passions are endless. She was just following her nature. Please, pardon her as well."

Because of the priest's plea, the king forgave the queen and the messengers.

The priest then spoke to the king, saying that fools can get wise people into trouble, but wise people can save even the foolish. He then asked the king for permission to leave the world and become a recluse. The king agreed, and the priest went to the Himalayas, where he became a great spiritual leader.

After finishing the story, the Buddha said, "The wicked queen in that story was Ciñcā, the king was my follower Ānanda, and I was the family priest."

.... o ....