Nguyên bản: Pali

Anh dịch tới truyện 438: H.T. Francis, R.A. Neil và Ānandajoti Bhikkhu

Anh dịch từ truyện 439: W.H.D. Rouse và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

J431. Harita Jātaka -- Tham đắm có thể chế ngự ngay cả những người học rộng và sức định sâu.

Tóm tắt: Một nhà sư chuẩn bị hoàn tục sau khi gặp một phụ nữ xinh đẹp. Đức Phật kể câu chuyện về một nhà khổ hạnh bị mê hoặc khi nhìn thấy hoàng hậu khỏa thân, nhưng vị này không thể lừa dối nhà vua về điều đó, và cuối cùng đạo sĩ đã vượt qua được cơn mê của mình như thế nào.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Jetavana, Ngài đã kể về một vị sư không vui. Vị sư này đã nhìn thấy một phụ nữ ăn mặc đẹp đẽ, và hình ảnh đó khơi dậy lòng ham muốn trong tâm trí sư. Lòng ham muốn của ông mãnh liệt đến nỗi ông để tóc và móng tay mọc dài và muốn từ bỏ cuộc sống tu hành. Các vị thầy và các bậc thầy của ông, không muốn nhà sư lui sụt, nên đã đưa ông đến gặp Đức Phật. Tại đây, vị sư thừa nhận rằng ông đã bị lòng ham muốn chế ngự sau khi nhìn thấy một phụ nữ xinh đẹp.

Đức Phật giải thích rằng tội lỗi hủy hoại đức hạnh, dẫn đến đau khổ và khiến chúng sinh rơi vào cảnh khổ. Ngay cả những người đã đạt được định tâm sâu sắc và khả năng tâm linh cũng có thể mất đi sự sáng suốt khi ham muốn khởi lên. Để minh họa điều này, Đức Phật đã kể một câu chuyện từ quá khứ xa xưa.

Ngày xưa, khi Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ tát sinh ra trong một gia đình Bà la môn giàu có. Nước da của ngài vàng óng, vì vậy ngài được gọi là Harittacakumara, hay Trẻ Da Vàng. Khi ngài trưởng thành và được giáo dục đầy đủ tại Takkasila, cha mẹ ngài qua đời, và ngài đã chiêm ngưỡng khối tài sản khổng lồ mà họ để lại. Ngài nhận ra rằng mặc dù kho báu vẫn còn, nhưng những người thu thập nó thì không. Ngài thấy rõ rằng một ngày nào đó mình cũng sẽ chết. Lo sợ trước cái chết không thể tránh khỏi, ngài đã bố thí những món cúng dường lớn và rút lui vào dãy Himalaya để sống cuộc đời tu hành. Trong vòng bảy ngày, ngài đã đạt được pháp định sâu đối với Ngũ căn và Bát định (Five Faculties and the Eight Attainments). Ngài sống một thời gian dài bằng rễ cây và quả, và cuối cùng đã xuống núi để tìm muối và giấm. Cuối cùng, ngài đến Benares và ở lại trong vườn thượng uyển.

Sáng hôm sau, trong khi đi khất thực, ngài đã đến cung điện của nhà vua. Nhà vua vô cùng vui mừng khi nhìn thấy một vị thánh như vậy. Ngài đặt Bồ Tát ngồi trên chiếc giường hoàng gia dưới chiếc lọng trắng, dâng cho ngài những món ăn ngon và háo hức hỏi thăm về dự định của ngài. Khi biết rằng Bồ Tát đang tìm kiếm một nơi trú ngụ cho mùa mưa, nhà vua đã đích thân sắp xếp chỗ ở cả ngày lẫn đêm trong vườn thượng uyển và giao cho người giữ vườn hầu hạ ngài. Từ đó trở đi, Bồ Tát được dùng cơm trong cung điện và tiếp tục sống ở đó mười hai năm.

Một ngày nọ, nhà vua phải dẹp loạn biên giới. Trước khi lên đường, ngài giao phó Bồ Tát cho hoàng hậu chăm sóc, dặn dò bà đừng bỏ bê nguồn công đức tâm linh này. Hoàng hậu bèn đích thân hầu hạ đạo sĩ.

Một hôm, nàng chuẩn bị bữa ăn cho đạo sĩ, nhưng đạo sĩ không đến đúng giờ như thường lệ. Nàng tắm bằng nước thơm, khoác lên mình một bộ y phục mềm mại, tinh tế, và nghỉ ngơi trên một chiếc trường kỷ nhỏ cạnh cửa sổ lưới mắt cáo mở, nơi làn gió mát rượi có thể làm dịu mát nàng. Sau đó, Bồ Tát, khoác áo cà sa và mang bình bát, bay đến từ không trung và xuất hiện bên cửa sổ. Khi hoàng hậu giật mình tỉnh giấc vì tiếng động của bộ y phục vỏ cây, chiếc y phục tinh tế của nàng tuột khỏi người. Cảnh tượng bất ngờ đập vào mắt Bồ Tát. Một phiền não tiềm ẩn, ẩn sâu qua vô số kiếp, bỗng trỗi dậy như con rắn thoát khỏi lồng. Định lực của đạo sĩ tan vỡ. Bị dục vọng lấn át, Bồ tát nắm tay hoàng hậu, kéo màn che quanh họ và cư xử không đúng mực với nàng. Sau đó, đạo sĩ dùng bữa và trở về ngự viên. Từ ngày đó trở đi, hành vi này vẫn tiếp diễn.

Tin đồn về hành vi sai trái của đạo sĩ lan truyền khắp kinh thành. Các quan đại thần của nhà vua đã sai người đến tâu trình với nhà vua, kể lại tình hình. Nhà vua bác bỏ những lời cáo buộc, cho rằng các quan chỉ muốn xúi giục nhà vua chống lại Bồ Tát. Sau khi lập lại hòa bình ở biên giới, nhà vua trở về Benares, vào kinh thành và chất vấn hoàng hậu. Hoàng hậu xác nhận những lời cáo buộc, nhưng nhà vua vẫn nghi ngờ và quyết định tự mình chất vấn vị tu sĩ khổ hạnh.

Khi gặp Bồ Tát trong vườn, vị đạo sĩ đã thừa nhận lỗi lầm của mình mà không che giấu điều gì. Mặc dù biết rằng việc chối bỏ lời buộc tội sẽ chiếm được lòng tin của nhà vua, nhưng đạo sĩ từ chối nói dối. Bồ tát hiểu rằng không bao giờ được từ bỏ sự chân thật, ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất. Một Bồ Tát có thể phạm phải những lỗi lầm khác, nhưng không nói dối để bóp méo sự thật.

Bồ Tát sau đó giải thích với nhà vua về sức mạnh của các dục vọng - ái dục, sân hận, thái quá và vô minh - và chúng dễ dàng lật đổ ngay cả những người đã đạt được trí tuệ sâu sắc như thế nào. Nghe vậy, nhà vua khuyến khích đạo sĩ chế ngự dục vọng và khôi phục lại sự thanh tịnh. Được củng cố bởi sự hỗ trợ này, Bồ Tát lấy lại sự tập trung và thấy rõ nỗi khổ do tham ái gây ra. Ngài quyết tâm nhổ tận gốc dục vọng.

Sau khi xin phép nhà vua, đạo sĩ vào am thất ẩn sĩ, chăm chú nhìn vào đối tượng thiền định và lại nhập định sâu sắc. Khi xuất hiện, đạo sĩ bay lên không trung, ngồi kiết già và thuyết giảng chân lý cho nhà vua. Bồ tát thừa nhận rằng mình đã bị dân chúng chỉ trích vì đã sống ở một nơi không thích hợp. Ngài khuyên nhà vua hãy cảnh giác, rồi tuyên bố sẽ trở về một khu rừng không có ảnh hưởng của phụ nữ. Giữa lời từ biệt đầy đau buồn của nhà vua, đạo sĩ lên đường đến dãy Himalaya. Ở đó, không còn sa vào lầm lạc nữa, đạo sĩ tiếp tục thiền định cho đến khi tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện này, Ngài giải thích rằng Harita, vị đạo sĩ khổ hạnh ngày xưa, chính là Ngài. Sau khi nghe lời dạy, nhà sư không vui đã lấy lại được sự sáng suốt và đạt đến quả vị thánh A La Hán.

.... o ....

J431. Harita Jātaka -- Passions can overwhelm even those who possess profound knowledge and deep meditation.

Summary: A monk is prepared to disrobe after encountering a beautiful woman. The Buddha shares a story about an ascetic who was captivated upon seeing the queen naked, how he was unable to deceive the king about it, and ultimately how he overcame his passion.

.

While the Buddha was dwelling at Jetavana, he spoke about a monk who had become discontented. This monk had seen a finely dressed woman, and the sight stirred desire in his mind. His craving grew so strong that he let his hair and nails grow long and wished to abandon the monastic life. His teachers and preceptors, unwilling to let him fall away, brought him before the Buddha. There the monk admitted that he had been overcome by desire after seeing a beautiful woman.

The Buddha explained that sin destroys virtue, leads to suffering, and causes beings to fall into states of misery. Even those who have gained deep concentration and spiritual abilities can lose their clarity when desire arises. To illustrate this, the Buddha told a story from the distant past.

Long ago, when Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born into a wealthy brahmin family. His complexion was golden, so he was called Harittacakumara, or Young Goldskin. When he reached adulthood and had been fully educated at Takkasila, his parents died, and he examined the vast wealth they left behind. He realized that although treasure endured, those who gathered it did not. He saw clearly that he too would one day die. Frightened by the inevitability of death, he gave away great gifts and withdrew into the Himalayas to live the religious life. Within seven days he attained the Five Faculties and the Eight Attainments of deep meditation. He lived for a long time on roots and fruits, and eventually descended from the mountains to find salt and vinegar. In time, he arrived at Benares and stayed in the royal park.

The next morning, while seeking alms, he reached the king’s palace. The king was overjoyed at the sight of such a holy man. He seated the Bodhisatta on the royal couch beneath the white parasol, fed him fine food, and eagerly asked about his plans. Upon learning that the Bodhisatta sought a residence for the rainy season, the king personally arranged accommodations for both day and night in the royal park and assigned the park keeper to attend him. From that time on, the Bodhisatta received his meals in the palace and continued to live there for twelve years.

One day the king had to suppress a disturbance along the frontier. Before departing, he entrusted the Bodhisatta to the queen’s care, urging her not to neglect this source of spiritual merit. The queen then took it upon herself to serve him personally.

One day she prepared his meal, but he did not arrive at his usual time. She bathed in scented water, dressed in a soft, fine garment, and rested on a small couch by an open lattice window where the breeze could cool her. Later, the Bodhisatta, wearing his robes and carrying his alms bowl, approached through the air and appeared at the window. As the queen rose in alarm at the sound of his bark garments, her fine robe slipped from her body. The unexpected sight struck the Bodhisatta’s eyes. A latent defilement, buried deep through countless ages, suddenly rose like a serpent freed from its box. His concentration shattered. Overcome by desire, he took the queen’s hand, drew a curtain around them, and behaved improperly with her. Afterward, he ate and returned to the park. From that day forward, this behavior continued.

Rumors of his misconduct spread through the city. The king’s ministers sent word to the king, describing the situation. The king dismissed the reports, believing that the ministers merely wished to turn him against the Bodhisatta. After restoring peace at the frontier, he returned to Benares, entered the city in state, and questioned the queen. She confirmed the reports, but he still doubted her and decided to question the ascetic himself.

When he met the Bodhisatta in the park, the holy man acknowledged his fault without hiding anything. Although he knew that denying the charge would win the king’s trust, he refused to speak falsely. He understood that truthfulness must never be abandoned, even in the most difficult circumstances. A Bodhisatta may fall into other faults, but he does not tell a lie that distorts reality.

The Bodhisatta then explained to the king how powerful the passions are—lust, hatred, excess, and ignorance—and how easily they overthrow even those who have gained deep knowledge. The king, hearing this, encouraged him to overcome desire and restore his purity. Strengthened by this support, the Bodhisatta regained his concentration and saw clearly the suffering caused by craving. He resolved to uproot lust completely.

After asking leave of the king, he entered his hermit’s hut, fixed his gaze on the meditation object, and again entered a profound state of concentration. When he emerged, he rose into the air, seated himself cross-legged, and taught the king the true doctrine. He admitted that he had been blamed by the people because he had lived in an unsuitable place. He urged the king to be vigilant, then declared that he would return to a forest free from the influence of women. Amid the king’s sorrowful farewell, he departed for the Himalayas. There, without falling again into error, he continued his meditation until he was reborn in the Brahma world.

When the Buddha finished telling this story, he explained that Harita, the ascetic of old, was himself. After the teaching, the discontented monk regained clarity and attained sainthood.

.... o ....

J432. Padakusalamanava Jātaka -- Tình yêu có sức mạnh gây ra nỗi buồn sâu sắc và làm vỡ tim.

Tóm tắt: Con trai của một cư sĩ có một năng khiếu phi thường: anh ta có thể theo dõi dấu chân, ngay cả những dấu chân lơ lửng trên không. Đức Phật kể lại câu chuyện về một chàng trai, người đã dùng năng lực đặc biệt của mình để cứu một vị vua khỏi sự điên khùng của chính nhà vua bằng cách kể lại nhiều câu chuyện ẩn dụ. Cuối cùng, chàng trai đã được dân phong làm vua.

.

Khi Đức Phật ngự tại Kỳ Viên, Ngài kể một câu chuyện về một cậu bé phi thường đến từ Savatthi. Cậu bé này, chỉ mới bảy tuổi, sở hữu một khả năng phi thường: cậu có thể nhận ra và theo dõi dấu chân của một người với độ chính xác hoàn hảo. Có lần, cha cậu quyết định thử thách cậu bằng cách lặng lẽ lẻn đến nhà một người bạn mà không nói một lời. Cậu bé nhận ra sự vắng mặt của cha, nghiên cứu dấu chân và đi thẳng đến nơi cha mình đang ở.

Cảm kích, người cha đặt ra một bài kiểm tra khó hơn. Sau bữa ăn sáng, cậu rời khỏi nhà, vào nhà hàng xóm, đi qua nhà thứ hai, rồi nhà thứ ba, trở về nhà mình, ra khỏi cổng Bắc, đi vòng quanh thành phố, và cuối cùng đến Kỳ Viên để đảnh lễ Đức Phật và nghe Pháp. Cậu bé lại tìm kiếm dấu vết nơi cha mình đã đi. Bằng cách theo dõi dấu chân từ nhà hàng xóm suốt chặng đường dài quanh co, cậu đến Kỳ Viên và đứng trước mặt cha và Đức Phật.

Người cha kể lại cho Đức Phật nghe chuyện đã xảy ra. Đức Phật nói rằng việc nhận ra dấu chân trên mặt đất không có gì đáng ngạc nhiên, bởi vì các bậc hiền triết trong quá khứ thậm chí còn nhận ra dấu chân trên không trung. Ngài kể câu chuyện dài về một kiếp trước như vậy.

Yakkha (Dạ Xoa) Mặt Ngựa và Bồ Tát

Ngày xưa, vào thời vua Brahmadatta xứ Benares, hoàng hậu đã phạm tội. Khi bị nhà vua tra hỏi, bà đã thề rằng nếu bà có tội, bà sẽ tái sinh thành một nữ quỷ Yakkha mặt ngựa. Sau khi bà qua đời, hậu quả của lời thề đó đã đưa bà trở lại kiếp sống làm một quỷ Yakkha mặt ngựa. Bà sống trong một hang động dưới chân núi trong rừng sâu. Sau ba năm phụng sự thần Vessavana, bà được phép bắt và ăn thịt người trong một lãnh thổ dài ba mươi dặm và rộng năm dặm.

Một ngày nọ, một vị Bà-la-môn giàu có và đẹp trai, đang du hành cùng một đoàn người đông đảo, đi ngang qua lãnh thổ của bà. Quỷ Yakkha lao vào ông ta. Các bạn đồng hành của ông ta bỏ chạy, nhưng bà ta đã bắt giữ ông ta và mang ông ta trở về hang động của mình. Khi chạm vào chàng, một ham muốn mãnh liệt trỗi dậy trong nàng, và thay vì ăn thịt chàng, nàng giữ chàng lại làm chồng. Từ đó trở đi, nàng mang theo mồi người, lấy thức ăn và quần áo của họ, cho chàng ăn những bữa ngon, và tự mình ăn thịt người. Mỗi lần ra khỏi hang, nàng lại bịt kín lối vào bằng một tảng đá lớn để chàng không thể trốn thoát.

Sau này, nàng thụ thai một đứa con với vị Bà-la-môn, và Bồ Tát được sinh ra. Nàng chăm sóc cả chồng lẫn con với tình thương yêu. Khi đứa trẻ lớn lên, nàng cũng giữ chàng trong hang. Nhưng một ngày nọ, khi nàng đi vắng, Bồ Tát đã đẩy tảng đá sang một bên và cho cha ra ngoài tận hưởng không khí trong lành. Khi nàng trở về, nàng phát hiện ra chuyện gì đã xảy ra, nhưng nàng không nói gì vì tình yêu thương dành cho con trai.

Khi cậu bé lớn lên, cậu nhận thấy sự khác biệt giữa miệng người của cha và miệng quái dị của mẹ. Người cha giải thích rằng mẹ là một Dạ-xoa sống bằng thịt người, trong khi cậu và cậu bé là con người. Cậu bé quyết tâm trốn thoát và đưa cha trở về cõi người. Cha cậu lo sợ họ sẽ bị giết, nhưng Bồ Tát hứa sẽ bảo vệ ông.

Họ bỏ chạy khi Dạ Xoa đi vắng, nhưng Dạ Xoa nhanh chóng lần ra dấu vết và bắt lại họ. Một lần nữa, vì thương con trai, Dạ Xoa không làm hại họ mà còn mang họ trở về. Bồ Tát nhận ra rằng mình bị giới hạn trong một lãnh thổ nhất định. Ngài nhẹ nhàng hỏi Dạ Xoa về ranh giới lãnh thổ của mình, và Dạ Xoa kể cho ngài nghe tất cả các mốc ranh giới.

Vài ngày sau, khi Yakkha lại rời đi, chàng trai cõng cha trên vai và chạy thật nhanh cho đến khi đến bờ sông đánh dấu ranh giới lãnh thổ của Yakkha. Khi Yakkha quay lại và thấy họ đã mất tích, nàng đuổi theo họ đến tận bờ sông, nhưng không thể vượt qua ranh giới của mình. Từ bờ sông, nàng cầu xin họ quay trở lại. Bồ Tát giải thích rằng con người không thể sống mãi với một Yakkha. Đau khổ tột cùng, cuối cùng nàng dâng lên ngài một lá bùa phép cho phép ngài lần theo dấu vết của bất kỳ ai, ngay cả sau nhiều năm trôi qua. Nàng trao nó cho ngài bằng tình yêu thương thuần khiết đối với con mình, ngay cả khi nỗi buồn dâng trào. Khi ngài từ chối trở về, nỗi đau buồn đã làm tan vỡ tim nàng, và nàng chết ngay tại chỗ.

Bồ Tát và cha trở lại bờ sông, qua sông, và khi phát hiện Yakkha đã chết, họ đã hỏa táng nàng với lòng thành kính. Sau đó, họ trở về Benares.

Bồ Tát, lúc này đã là một chàng trai trẻ, đến trình diện trước nhà vua. Ngài tuyên bố rằng mình có thể lần theo dấu vết của cả mười hai năm trước. Nhà vua đã thuê ngài với mức lương hậu hĩnh. Sau một thời gian, vị giáo sĩ của nhà vua muốn thử thách ngài. Nhà vua và vị giáo sĩ lặng lẽ lấy đi những món châu báu quý giá khỏi cung điện, đi theo những vòng tròn phức tạp, trèo tường, di chuyển qua các tòa nhà, và cuối cùng giấu kho báu trong một cái bể trước khi quay trở về.

Ngày hôm sau, cung điện thông báo kho báu đã bị đánh cắp. Bồ Tát đã dùng bùa chú, lần theo dấu vết vô hình của hai "tên trộm" qua tất cả những con đường phức tạp của chúng, và lấy lại được kho báu từ bể. Tuy nhiên, nhà vua cũng muốn bắt giữ cả những tên trộm thực sự. Bồ Tát hiểu rằng chính nhà vua và vị giáo sĩ là những người phải chịu trách nhiệm, nhưng không muốn vạch trần họ trực tiếp.

Để dẫn dắt nhà vua đến chân lý, ngài đã kể một loạt câu chuyện minh họa về những nguy hiểm đến từ chính nơi nương tựa của mình—những câu chuyện về người chơi đàn luýt bị chìm cùng nhạc cụ của mình, một người thợ gốm bị đè bẹp bởi đất rơi, một người đàn ông bị mắc kẹt trong ngôi nhà đang cháy, một người bị thương bởi thức ăn, một người khác bị thương bởi gió, những con chim bị lửa từ chính cây của chúng đe dọa, một bà mẹ chồng bị con dâu phản bội, và một người cha già bị đứa con trai vô ơn đuổi đi. Mỗi câu chuyện đều truyền tải cùng một ý nghĩa: khi nguy hiểm đến từ chính nơi đáng lẽ phải bảo vệ, thì không có cách nào để phòng thủ.

Nhà vua vẫn không chịu hiểu những lời ám chỉ này và yêu cầu vạch trần những tên trộm. Cuối cùng, Bồ Tát nói với mọi người rằng nguy hiểm đến từ chính nơi đáng lẽ phải mang lại sự an toàn. Đám đông nhận ra sự thật: nhà vua và vị tư tế của ngài đã dựng lên vụ trộm để thử thách Bồ Tát. Tức giận, dân chúng giết chết nhà vua và vị tư tế ngay tại chỗ và đưa Bồ Tát lên ngôi.

Đức Phật kết thúc câu chuyện bằng cách giải thích rằng nhận ra dấu chân trên mặt đất thì dễ, nhưng các bậc hiền trí thời xưa thậm chí còn nhận ra dấu chân trên không trung. Khi bài giảng kết thúc, gia chủ và người con trai thông minh của ông đã đạt đến tầng giác ngộ đầu tiên, sơ quả Nhập .

.... o ....

J432. Padakusalamanava Jātaka -- Love has the power to cause deep sorrow and heartbreak.

Summary: A layman’s son possessed an extraordinary skill: he could follow footsteps, even those left in the air. The Buddha recounts the story of this young man, who used his unique ability to try to save a king from his folly by sharing many stories. Ultimately, the young man was elevated to kingship himself.

.

While the Buddha was dwelling at Jetavana, he told a story concerning a remarkable boy from Savatthi. This boy, only seven years old, possessed an unusual skill: he could recognize and follow a person’s footsteps with perfect accuracy. His father once decided to test him by quietly slipping away to a friend’s house without saying a word. The boy noticed his absence, studied the footprints, and followed the trail straight to where his father was.

Impressed, the father set up a more difficult test. After the morning meal, he left home, entered the neighbor’s house, passed into a second, then a third, returned through his own home, exited by the North gate, circled the entire city, and finally went to Jetavana to pay respect to the Buddha and listen to the teaching. The boy again looked for signs of where his father had gone. By tracking the steps from the neighbors’ houses all the way through the long, winding route, he arrived at Jetavana and stood before his father and the Buddha.

The father explained to the Buddha what had happened. The Buddha then said that recognizing steps on the ground was not surprising, for wise beings in the past had even recognized footsteps in the air. He then told the long story of one such past life.

The Horse-Faced Yakkha and the Bodhisatta

Long ago, in the time of King Brahmadatta of Benares, the queen fell into wrongdoing. When questioned by the king, she swore an oath that if she were guilty, she should be reborn as a female Yakkha with a horse’s face. Upon her death, the consequence of her own oath brought her back to life as a horse-faced Yakkha. She lived in a cave at the foot of a mountain in a deep forest. After serving the deity Vessavana for three years, she was granted permission to capture and eat people within a territory thirty leagues long and five leagues wide.

One day a wealthy and handsome brahmin, traveling with a large group, passed through her territory. The Yakkha rushed at him. His companions fled, but she seized him and carried him back to her cave. When she touched him, a strong desire arose in her, and instead of devouring him she kept him as her husband. From then on, she brought him human prey, took their food and clothing, fed him fine meals, and ate the human flesh herself. Each time she left the cave, she sealed the entrance with a massive stone so he could not escape.

In time, she conceived a child by the brahmin, and the Bodhisatta was born. She cared for both husband and child with affection. When the boy grew older, she kept him inside the cave as well. But one day, while she was away, the Bodhisatta pushed aside the stone and let his father out to enjoy the open air. When she returned, she discovered what had happened, yet she said nothing out of love for her son.

As the boy matured, he noticed the difference between his father’s human mouth and his mother’s monstrous one. The father explained that the mother was a Yakkha who lived on human flesh, while he and the boy were human beings. The boy then resolved to escape and bring his father back to human lands. His father feared they would be killed, but the Bodhisatta promised to protect him.

They fled when the Yakkha was away, but she quickly tracked them down and recaptured them. Again, out of love for her son, she did not harm them, and brought them back. The Bodhisatta then realized she must be limited to a certain territory. He asked her gently about the boundaries of her domain, and she told him all the landmarks.

A few days later, when she left again, he lifted his father on his shoulders and ran with great speed until they reached the river marking the border of her territory. When she returned and found them missing, she chased them to the edge of the river, but could not cross beyond her limit. From the riverbank she begged them to return. The Bodhisatta explained that humans could not live forever with a Yakkha. Heartbroken, she finally offered him a magical charm that would allow him to follow the tracks of any person even after many years had passed. She gave it to him out of pure love, even as sorrow overwhelmed her. When he refused to return, the grief broke her heart, and she died on the spot.

The Bodhisatta and his father returned to the bank, crossed the river, and upon discovering the Yakkha had died, they cremated her with respect. Then they traveled back to Benares.

The Bodhisatta, now a young man, presented himself before the king. He declared that he could track even old trails from twelve years before. The king hired him at a generous wage. After some time, the king’s chaplain wished to test him. The king and chaplain quietly removed valuable jewels from the palace, walked in complex circles, climbed walls, moved through buildings, and finally hid the treasure in a tank before returning.

The next day, the palace announced the treasure had been stolen. The Bodhisatta used his charm, followed the invisible steps of the two “thieves” through all their complicated paths, and retrieved the treasure from the tank. The king, however, wanted the actual thieves as well. The Bodhisatta understood that the king himself and the chaplain were the ones responsible, but did not wish to expose them directly.

To guide the king toward truth, he told a series of illustrative stories about dangers coming from one’s own refuge—stories of a lute-player sinking with his instrument, a potter crushed by falling earth, a man trapped in a burning house, a person harmed by food, another injured by wind, birds threatened by fire from their own tree, a mother-in-law betrayed by her daughter-in-law, and an aged father expelled by his ungrateful son. Each story conveyed the same meaning: when harm comes from the very place that should protect, there is no defense.

The king remained unwilling to understand these hints and demanded the thieves be exposed. Finally, the Bodhisatta told the assembled people that danger had come from the very source that should have provided safety. The crowd realized the truth: the king and his priest had framed the theft to test the Bodhisatta. Enraged, the people killed the king and the priest on the spot and placed the Bodhisatta on the throne.

The Buddha ended the tale by explaining that recognizing footsteps on the ground is easy, but wise beings in the past recognized footsteps even in the air. When the teaching was finished, the householder and his gifted son reached the first stage of spiritual awakening.

.... o ....

J433. Lomasakassapa Jātaka -- Sống khổ hạnh mang lại sự viên mãn hơn nhiều so với bất kỳ thú vui hay quyền lực nào mà thế gian có thể mang lại.

Tóm tắt: Một nhà sư khao khát trở về đời sống thế tục. Đức Phật kể câu chuyện về một vị khổ hạnh thời xưa, vì lòng ham muốn một nàng công chúa, đã bị cám dỗ thực hiện một lễ hiến tế. Tuy nhiên, đạo sĩ nhận ra rằng hành động của mình là sai trái và đã ăn năn.

.

Khi Đức Phật còn tại Jetavana, Ngài đã kể cho các vị sư nghe câu chuyện về một vị sư khao khát được trở về thế gian. Đức Phật giải thích rằng ngay cả những người nổi tiếng cũng có thể sa vào tội lỗi, và những hành động tội lỗi có thể làm hoen ố ngay cả những chúng sinh thanh tịnh nhất. Để chứng minh điều này, Ngài kể lại một câu chuyện từ thời xa xưa.

Ngày xửa ngày xưa, tại vương quốc Benares, người kế vị ngai vàng là Hoàng tử Brahmadatta. Khi còn nhỏ, ngài đã học cùng một thầy với Kassapa, con trai của một vị tu sĩ hoàng gia. Hai người là bạn thân thiết và cùng nhau học hỏi mọi kỹ năng. Khi cha của hoàng tử qua đời, Brahmadatta lên ngôi vua. Kassapa nghĩ rằng người bạn thời thơ ấu của mình giờ đây nắm giữ quyền lực to lớn và có thể đưa ngài lên địa vị cao. Nhưng Kassapa không thấy giá trị của quyền lực thế gian. Thay vào đó, ngài quyết định rời bỏ cung điện và từ bỏ thế gian. Ngài từ biệt cha mẹ và một mình lên đường đến dãy Himalaya, nơi ngài sống cuộc đời của một nhà tu khổ hạnh.

Trong vòng bảy ngày từ khi tu hạnh đạo sĩ, Kassapa đã đạt đến trạng thái thiền định sâu sắc được gọi là kiểm soát các căn và nhập các định. Ngài sống giản dị, kiếm ăn từ đồng ruộng. Vì để tóc dài và sống cực kỳ khổ hạnh, nên người ta gọi ngài là Lomasakassapa - Kassapa của mái tóc dài.

Sự tu hành khổ hạnh của ngài trở nên mãnh liệt đến mức làm rung chuyển cõi trời của vua trời Sakka (Đế Thích), vua của các vị thần. Sakka nhận ra rằng sức mạnh tâm linh dữ dội của Kassapa thậm chí có thể lật đổ ngai vàng của ngài. Để phá vỡ sự khổ hạnh của Kassapa, Sakka đã lên kế hoạch dụ dỗ ngài đánh mất sự thanh tịnh. Sakka bí mật đến gặp vua Benares vào giữa đêm, hiện ra dưới hình dạng hào quang. Ngài thúc giục nhà vua triệu tập Lomasakassapa và thuyết phục đạo sĩ thực hiện một lễ hiến tế lớn, bao gồm việc giết hại nhiều loài động vật. Sakka hứa rằng, nếu Kassapa thực hiện lễ hiến tế như vậy, nhà vua sẽ thống trị toàn cõi Ấn Độ và được miễn nhiễm với tuổi già và cái chết. Nhà vua đã nhiệt liệt đồng ý với kế hoạch này.

Sáng hôm sau, nhà vua cử vị cận thần đáng tin cậy Sayha đến truyền đạt thông điệp cho Lomasakassapa. Sau khi biết được nơi ở của vị đạo sĩ khổ hạnh, Sayha cùng một đoàn tùy tùng hùng hậu đã lên đường đến dãy Himalaya. Ông tìm gặp Kassapa và chuyển lời thỉnh cầu của nhà vua. Kassapa ngay lập tức từ chối lời đề nghị, từ chối thực hiện bất kỳ hành động nào gây hại chúng sinh. Đạo sĩ tuyên bố rằng không vương quốc hay của cải nào có thể cám dỗ ông làm điều tàn ác như vậy, và ngay cả một cuộc sống nghèo khó cũng tốt hơn một cuộc sống nhuốm màu tội lỗi.

Sayha trở về gặp nhà vua và báo cáo sự từ chối của Kassapa. Nhà vua cảm thấy bất lực, nhưng Sakka đã trở lại vào đêm hôm đó và yêu cầu nhà vua thử lại. Lần này, Sakka thúc giục nhà vua sử dụng một cám dỗ khác: chính con gái của mình, công chúa Candavati. Sakka khuyên nhà vua nên cử Sayha đi cùng Sayha và gả nàng cho Kassapa nếu Kassapa đồng ý thực hiện nghi lễ hiến tế.

Ngày hôm sau, Sayha dâng nàng công chúa xinh đẹp cho vị đạo sĩ khổ hạnh. Khi đạo sĩ Kassapa nhìn thấy nàng, tâm trí ngài tràn ngập dục vọng. Sự tập trung thiền định của ngài sụp đổ. Thấy đạo sĩ bị dao động, Sayha lặp lại lời đề nghị của nhà vua. Kassapa, bị dục vọng lấn át, đã đồng ý thực hiện nghi lễ hiến tế để đổi lấy công chúa. Ngài từ bỏ cuộc sống khổ hạnh, lên một cỗ xe sang trọng cùng công chúa và trở về Benares.

Nhà vua đã chuẩn bị một hố hiến tế lớn. Đủ loại động vật—voi, ngựa, bò đực và các loài bốn chân khác—được tập hợp để thực hiện nghi lễ giết mổ. Kassapa, giờ đây đã mất đi sự minh mẫn trước đây, chuẩn bị bắt đầu cuộc tàn sát. Mọi người trong đám đông bày tỏ sự đau buồn và hoài nghi, tự hỏi tại sao một vị đạo sĩ từng trong sạch lại sa ngã đến vậy.

Đạo sĩ Kassapa giơ thanh kiếm sáng loáng lên để giết con voi hoàng gia. Kinh hoàng, con voi kêu lên một tiếng lớn. Âm thanh đó lan truyền nỗi sợ hãi đến các loài vật khác, tất cả đều bắt đầu la hét và khóc lóc. Mọi người cũng kêu lên trong đau khổ. Nghe những tiếng kêu này, Kassapa bỗng cảm thấy choáng váng. Ngài nhận ra mái tóc rối bù, bộ râu dài và những dấu vết khổ hạnh trên cơ thể mình. Một làn sóng hổ thẹn dâng trào. Ngài nhận ra mình đã buông bỏ đức hạnh và để tham dục lôi kéo vào những hành vi sai trái khủng khiếp. Tràn đầy hối hận, ngài nhận ra rằng sự sa ngã của mình hoàn toàn đến từ dục vọng.

Nhà vua cố gắng trấn an Kassapa và thúc giục ngài tiếp tục tế lễ, hứa ban cho ngài con gái, vương quốc và tất cả của cải có thể tưởng tượng được. Nhưng Kassapa từ chối. Ngài tuyên bố rằng ngài không muốn dính líu gì đến tội lỗi nữa, và rằng cuộc sống khổ hạnh tốt đẹp hơn bất kỳ lạc thú hay quyền lực nào mà thế gian có thể mang lại.

Với quyết tâm mạnh mẽ, Kassapa lấy lại sự tập trung. Ngài tập trung vào đối tượng thiền định thiêng liêng và phục hồi sức mạnh tâm linh đã mất. Bay lên không trung, ngài ngồi xếp bằng trên nền đất tế lễ và dạy nhà vua cách sống đúng đắn. Ngài dặn dò nhà vua từ bỏ những tập tục tai hại, phá hủy hố tế lễ, và ban cho toàn thể thần dân sự bình an.

Sau khi truyền dạy lời dạy này, Kassapa bay trở về sơn thất. Ngài không bao giờ sa ngã nữa, và suốt cuộc đời còn lại, ngài đã vun trồng những phẩm chất thanh tịnh dẫn đến sự tái sinh về cõi Phạm Thiên.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện này, Ngài đã giải thích sự thật của vấn đề. Cuối buổi thuyết pháp, vị Tỳ kheo có tâm lui sụt, người đã từng dao động trong lời thệ nguyện của mình, đã đắc quả Thánh A la hán. Đức Phật sau đó đã tiết lộ danh tính trong câu chuyện: Sayha chính là Sariputta, và Lomasakassapa chính là Đức Phật.

.... o ....

J433. Lomasakassapa Jātaka -- Leading an ascetic life was far more fulfilling than any pleasure or power the world could provide.

Summary: A monk yearns to return to lay life. The Buddha shares a story about an ancient ascetic who, driven by desire for a princess, was tempted to perform a sacrifice. However, he recognized that his intended action was wrong and repented.

.

While the Buddha was living at Jetavana, he told the monks a story about a Brother who longed to return to worldly life. The Buddha explained that even those who are highly renowned can fall into wrongdoing, and that sinful actions can stain even the purest beings. To show this, he recounted a story from the distant past.

Long ago, in the kingdom of Benares, the heir to the throne was Prince Brahmadatta. As a youth, he studied under the same teacher as Kassapa, the son of the royal family priest. The two boys were close companions and learned all their skills side by side. When the prince’s father died, Brahmadatta became the king. Kassapa reflected that his childhood friend now held great power and might elevate him to high position. But Kassapa saw no value in worldly authority. Instead, he decided to leave the palace and renounce the world. He took leave of his parents and departed alone to the Himalayas, where he embraced the life of an ascetic.

Within seven days of his new life, Kassapa reached the deep meditative states known as the Faculties and Attainments. He lived simply, gathering his food from fields. Because he allowed his hair to grow long and lived with extreme austerity, people called him Lomasakassapa—Kassapa of the Hair.

His ascetic discipline became so intense that it shook the celestial realm of Sakka, king of the gods. Sakka realized that Kassapa’s fierce spiritual power might even unseat him from the heavenly throne. To break Kassapa’s austerity, Sakka planned to tempt him into losing his purity. He secretly visited the king of Benares in the middle of the night, appearing in radiant form. He urged the king to summon Lomasakassapa and persuade him to perform a grand sacrifice involving the killing of many animals. Sakka promised that, if Kassapa performed such a sacrifice, the king would gain mastery over all India and become immune to aging and death. The king eagerly agreed to this plan.

The next morning, the king sent his trusted councillor, Sayha, to deliver the message to Lomasakassapa. After learning where the ascetic lived, Sayha traveled to the Himalayas with a great entourage. He found Kassapa and conveyed the king’s request. Kassapa immediately rejected the proposal, refusing to perform any act that involved harm. He declared that no kingdom or wealth could tempt him into committing such cruelty, and that even a life of poverty was preferable to a life stained by wrongdoing.

Sayha returned to the king and reported Kassapa’s refusal. The king felt helpless, but Sakka returned that night and insisted that the king try again. This time, Sakka urged the king to use a different temptation: his own daughter, the princess Candavati. He advised the king to send her with Sayha and offer her in marriage if Kassapa would agree to perform the sacrifice.

The next day, Sayha presented the beautiful princess to the ascetic. When Kassapa saw her, his mind was overwhelmed by desire. His meditative concentration collapsed. Seeing that he was shaken, Sayha repeated the king’s offer. Kassapa, overcome by passion, agreed to perform the sacrifice in exchange for the princess. He abandoned his ascetic life, boarded a luxurious chariot with the princess, and returned to Benares.

The king had already prepared a large sacrificial pit. Animals of every kind—elephants, horses, bulls, and other four-footed creatures—were gathered for the ritual killing. Kassapa, now stripped of his former clarity, prepared to begin the slaughter. People in the crowd expressed sorrow and disbelief, wondering how a once-pure ascetic had fallen so deeply.

Kassapa raised a gleaming sword to kill the royal elephant. Terrified, the elephant cried out loudly. The sound spread fear among the other animals, who all began shouting and crying. The people also cried out in distress. Hearing these cries, Kassapa suddenly felt a shock of recognition. He became aware of his tangled hair, his long beard, and the ascetic marks on his body. A wave of shame overcame him. He realized that he had abandoned his virtue and allowed passion to drag him into terrible wrongdoing. Filled with remorse, he recognized that his downfall had come entirely from desire.

The king tried to calm Kassapa and urged him to continue the sacrifice, promising him his daughter, the kingdom, and all imaginable wealth. But Kassapa refused. He announced that he wanted nothing more to do with sinful actions, and that the ascetic life was far better than any pleasure or power the world could offer.

With strong determination, Kassapa regained his concentration. He focused on the sacred meditative object and recovered his lost spiritual strength. Rising into the air, he seated himself cross-legged above the sacrificial ground and taught the king the proper way of life. He instructed the king to abandon harmful practices, destroy the sacrificial pit, and grant peace and safety to all his people.

Once he had given this instruction, Kassapa flew back to his mountain dwelling. He never again fell from meditation, and for the rest of his life he cultivated the pure qualities that would lead to rebirth in the Brahma world.

When the Buddha finished recounting this story, he explained the truth of the matter. At the end of the teaching, the worldly-minded Brother who had been wavering in his commitment attained Sainthood. The Buddha then revealed the identities within the story: Sayha had been Sariputta, and Lomasakassapa had been the Buddha himself.

.... o ....

J434. Cakkavaka Jātaka -- Tránh làm hại bất kỳ sinh vật sống nào và hãy hài lòng với thức ăn đơn giản, tinh khiết.

Tóm tắt: Có một vị sư vô cùng tham lam trong mọi hành động, khiến những người ủng hộ phải gánh chịu những đòi hỏi quá đáng. Đức Phật kể một câu chuyện về một con quạ muốn được đẹp như ngỗng hồng. Con quạ hỏi đàn ngỗng ăn gì nhưng bị khiển trách vì đã gây hại cho các loài sinh vật khác bằng chế độ ăn tạp của mình.

.

Khi Đức Phật đang trú tại Kỳ Viên, có lời đồn lan truyền giữa các vị tỳ kheo về một vị tỳ kheo nổi tiếng tham lam vô độ. Vị tỳ kheo này bỏ bê trách nhiệm và lang thang vào Savatthi mỗi sáng sớm để tìm kiếm thức ăn ngon. Ông uống cháo gạo đặc và thưởng thức nhiều loại cao lương mỹ vị tại nhà của Visakha. Sau đó, ông tiếp tục đi từ nhà này sang nhà khác – nhà của Culla-Anathapindika, vua Kosala, và nhiều người khác – luôn tìm kiếm thêm thức ăn, không bao giờ hài lòng với những gì mình nhận được.

Một hôm, các vị tỳ kheo tụ họp tại Chánh Pháp Đường và bàn luận về lòng tham của vị tỳ kheo. Khi Đức Phật nghe được câu chuyện, Ngài gọi vị tỳ kheo đến và hỏi liệu lời đồn đó có đúng không. Khi vị tỳ kheo thừa nhận, Đức Phật giải thích rằng đây không phải lần đầu tiên lòng tham dẫn dắt ông đi lạc đường. Ngay cả trong kiếp trước, ông nói, chính khuynh hướng đó đã dẫn dắt ông đi hết nơi này đến nơi khác.

Sau đó, Đức Phật kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Vào thời vua Brahmadatta trị vì Benares, có một con quạ với khẩu vị dường như vô tận. Nó ăn xác voi nhưng vẫn cảm thấy không thỏa mãn. Hy vọng điều gì đó tốt đẹp hơn, nó bay đến bờ sông Hằng để ăn cá chết. Sau vài ngày, vẫn còn bồn chồn, nó đi vào dãy Himalaya, nơi nó sống bằng trái cây dại.

Trong chuyến lang thang, nó tình cờ gặp một ao sen lớn đầy cá và rùa. Ở đó, nó nhìn thấy hai con ngỗng vàng óng tuyệt đẹp đang sống yên bình, chỉ ăn cây sevala. Con quạ ngưỡng mộ vẻ ngoài của chúng và tự hỏi thức ăn nào đã mang lại cho chúng vẻ đẹp như vậy. Tin rằng mình có thể trở nên vàng óng như chúng bằng cách bắt chước thói quen của chúng, nó cố gắng tìm hiểu về cách sống của chúng.

Những con ngỗng giải thích rằng vẻ đẹp của chúng không đến từ thức ăn đặc biệt mà đến từ lối sống không gây hại và giữ kỷ luật. Chúng không làm hại sinh vật nào và bằng lòng với nguồn dinh dưỡng đơn giản, vô hại. Tuy nhiên, con quạ sống bằng cách tìm kiếm thức ăn ở bất cứ nơi nào nó thích, đuổi theo bất cứ thứ gì nó thấy ngon miệng, và thường ăn những con vật đã chết hoặc bị giết. Họ nói rằng một cuộc sống như vậy mang lại sự bất an nội tâm và sự suy đồi bên ngoài. Họ dạy rằng vẻ đẹp đích thực không phụ thuộc vào thức ăn phong phú hay đa dạng mà phụ thuộc vào sự thanh tịnh trong hành vi và lòng từ bi đối với chúng sinh.

Nghe vậy, con quạ cảm thấy bị phơi bày và xấu hổ. Nó bác bỏ lời khuyên của họ, khăng khăng rằng mình không quan tâm đến vẻ đẹp của họ, và bay đi với một tiếng kêu khàn khàn, không muốn thay đổi cách sống của mình.

Đức Phật kết thúc câu chuyện bằng cách tiết lộ ý nghĩa sâu xa hơn. Sau khi giải thích Tứ Diệu Đế, Ngài nhận diện các nhân vật: trong kiếp trước, con quạ tham lam chính là vị sư đang đứng trước mặt Ngài; con ngỗng cái chính là mẹ của La Hầu La; và con ngỗng đực chính là Đức Phật. Sau khi nghe lời dạy, vị sư tham lam đã đạt được nhị quả Nhất Lưu.

.... o ....

J434. Cakkavaka Jātaka -- Avoid harming any living beings and find satisfaction in simple, pure sustenance.

Summary: A certain monk was exceedingly greedy in all his actions, burdening his supporters with his excessive demands. The Buddha shared a story about a crow who wished to be as beautiful as the ruddy goose. The crow asked the geese what they ate but was reprimanded for the harm he caused to other creatures through his omnivorous diet.

.

While the Buddha was dwelling at Jetavana, a report spread among the monks about a certain Brother known for his excessive greed. This monk neglected his responsibilities and wandered into Savatthi early each morning in search of fine food. He drank rich rice-gruel and enjoyed many kinds of delicacies at the home of Visakha. Later in the day, he continued from house to house—Culla-Anathapindika’s, the king of Kosala’s, and many others—always looking for more to eat, never satisfied with what he received.

One day, the monks gathered in the Hall of Truth and discussed his greed. When the Buddha heard the subject of their conversation, he summoned the Brother and asked whether the report was true. When the Brother admitted it, the Buddha explained that this was not the first time his greed had led him astray. Even in a past life, he said, the same tendency had driven him from place to place.

The Buddha then told a story from long ago.

In the days when Brahmadatta ruled in Benares, there lived a crow whose appetite seemed endless. He fed on the carcasses of elephants but still felt unsatisfied. Hoping for something better, he flew to the banks of the Ganges to eat dead fish. After several days, still restless, he went into the Himalayas, where he lived on wild fruits.

During his wanderings he came upon a large lotus pond filled with fish and turtles. There he saw two beautiful golden-coloured geese who lived peacefully, feeding only on the sevala plant. The crow admired their appearance and wondered what food gave them such beauty. Believing that he could become golden like them by copying their habits, he tried to learn about their way of life.

The geese explained that their beauty did not come from special food but from harmless and disciplined living. They harmed no creatures and were content with simple, blameless nourishment. The crow, however, lived by scavenging anywhere he pleased, chasing whatever he found appetizing, and often feeding on animals that had died or been killed. Such a life, they said, brought inner unrest and outward deterioration. True beauty, they taught, did not depend on rich or varied food but on purity of conduct and compassion toward other beings.

Hearing this, the crow felt exposed and ashamed. He rejected their advice, insisted he did not care about their beauty, and flew off with a harsh cry, unwilling to change his ways.

The Buddha concluded his story by revealing the deeper meaning. After explaining the Four Noble Truths, he identified the characters: in that past life, the greedy crow had been the same Brother now standing before him; the female goose had been the mother of Rahula; and the male goose had been the Buddha himself. Upon hearing the teaching, the greedy Brother attained the fruition of the Second Path.

.... o ....

J435. Haliddiraga Jātaka -- Hãy tìm những bạn đồng hành đáng tin, trung thành, kiên nhẫn và không có khả năng gây hại cho người khác qua suy nghĩ, lời nói hoặc hành động.

Tóm tắt: Một nhà sư đối mặt với nguy cơ từ bỏ con đường tu hành vì những cám dỗ từ một phụ nữ trẻ. Đức Phật kể câu chuyện về một phụ nữ đã quyến rũ một nhà sư trẻ, khiến anh ta cân nhắc việc từ bỏ tu tập, cho đến khi người cha anh ta can thiệp và thuyết phục anh tiếp tục tu tập.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Kỳ Viên, Ngài đã kể về một vị sư trẻ bắt đầu khao khát cuộc sống thế tục. Hoàn cảnh của vị sư trẻ này giống như một câu chuyện cổ được ghi lại trong Tiền kiếp Cullanarada, kể về một chàng trai trẻ sống đời khổ hạnh bị một thiếu nữ thô lỗ và xảo quyệt dụ dỗ.

Theo câu chuyện cổ, thiếu nữ hiểu rằng nếu cô có thể làm chàng trai trẻ mất sự thanh tịnh, vị sư trẻ sẽ sa vào vòng ảnh hưởng của cô. Cô tìm cách kéo chàng trai ra khỏi khu rừng, nói với chàng rằng đức hạnh được thực hành ở một nơi không có cám dỗ chẳng có giá trị gì, và sức mạnh thực sự đến từ việc duy trì sự trong sạch giữa những xao lãng và dục vọng của xã hội loài người. Cô khuyến khích chàng trai rời khỏi sự cô độc của khu rừng và hãy theo cô trở về với cuộc sống của một người bình thường.

Chàng trai trẻ không từ chối cô ngay lập tức. Thay vào đó, chàng nói rằng sẽ đợi cha mình, cũng là một tu sĩ khổ hạnh, và sẽ xin phép cha. Cô gái, vì sợ người cha kia đến và có thể nổi giận, đã nhanh chóng bỏ đi nhưng bảo chàng trai đi theo dấu vết mà cô sẽ để lại phía sau. Sau khi cô rời đi, chàng trai trẻ trở nên mất tập trung. Chàng ngừng nhặt củi, gánh nước và làm những công việc thường ngày. Chàng chỉ ngồi trầm ngâm suy nghĩ.

Khi người cha trở về, ông nhận ra ngay điều gì đó đã làm con trai mình bối rối. Chàng trai thú nhận rằng mình đang cân nhắc việc rời khỏi khu rừng, tin rằng đức hạnh được rèn luyện giữa những cám dỗ của con người sẽ mang lại những kết quả tâm linh to lớn hơn. Chàng giải thích rằng mình dự định sẽ theo cô gái vào đời nhưng muốn tìm kiếm sự hướng dẫn về loại người mà chàng nên kết giao khi sống giữa loài người.

Người cha đáp lại bằng sự bình tĩnh và khôn ngoan. Ông hướng dẫn con trai mình tìm kiếm những người bạn đồng hành đáng tin cậy, trung thành, kiên nhẫn và không thể làm hại người khác bằng suy nghĩ, lời nói hoặc hành động. Ông cảnh báo con trai nên tránh xa những người thiếu kiên định, hay thay đổi, hoặc có xu hướng hành xử liều lĩnh. Ông so sánh những mối quan hệ có hại với những con đường nguy hiểm, rắn độc, hoặc những con đường gập ghềnh gây ra đau khổ không cần thiết. Ông khuyên con trai tránh xa những kẻ ngu ngốc, giải thích rằng những người kết giao với kẻ ngu ngốc chắc chắn sẽ rơi vào đau khổ.

Nghe lời hướng dẫn này, vị tu sĩ trẻ tuổi suy nghĩ lại. Ngài nhận ra rằng ở thế giới bên kia cánh rừng, chàng sẽ không tìm được những người thầy thông thái và vững vàng như cha mình. Lo sợ những nguy hiểm của cuộc sống thế tục, chàng quyết định ở lại với cha. Sau đó, người cha tiếp tục hướng dẫn chàng, rèn luyện chàng những thực hành chuẩn bị tâm trí cho thiền định sâu. Theo thời gian, chàng trai trẻ đã phát triển những năng lực và chứng ngộ tâm linh cao. Cùng với cha mình, cuối cùng chàng đã được định sẵn để tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài giải thích ý nghĩa của nó. Sau khi giảng dạy Tứ Diệu Đế, Ngài tiết lộ rằng vị tu sĩ trẻ tuổi trong quá khứ chính là chàng trai đấu tranh với những ham muốn trần tục, cô gái quyến rũ chính là người phụ nữ hiện đang hiện diện trong cuộc đời nhà sư trẻ, và người cha thông thái trong câu chuyện chính là Đức Phật. Sau khi nghe lời dạy, vị sư đã đạt được sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J435. Haliddiraga Jātaka -- Seek companions who are trustworthy, loyal, patient, and incapable of causing harm to others through their thoughts, words, or actions.

Summary: A monk faces the risk of abandoning his monastic path due to the temptations posed by a young woman. The Buddha shares a story about a woman who seduced a young ascetic, leading him to consider leaving his spiritual practice, until his father intervened and convinced him to stay committed.

.

While the Buddha was staying at Jetavana, he spoke about a young monk who had begun to long for worldly life. His situation resembled an old story recorded in the Cullanarada Birth, where a youth living as an ascetic was tempted by a coarse and cunning maiden.

According to the ancient tale, the maiden understood that if she could cause the young ascetic to break his moral purity, he would fall under her influence. She sought to draw him away from the forest, telling him that virtue practiced in a place free from temptations was of little value, and that true strength came from maintaining purity amid the distractions and desires of human society. She encouraged him to leave the solitude of the forest and follow her back to the life of ordinary men.

The youth did not reject her immediately. Instead, he said he would wait for his father, who was also an ascetic, and ask his permission. The woman, fearing the father’s arrival and possible anger, left quickly but told the youth to follow the trail she would leave behind. After she departed, the young ascetic became distracted. He stopped gathering firewood, bringing water, and performing his daily tasks. He simply sat lost in thought.

When the father returned, he noticed at once that something had disturbed his son. The boy confessed that he was considering leaving the forest, believing that virtue exercised in the midst of human temptations would produce greater spiritual results. He explained that he was planning to follow the maiden into the world but sought guidance on what kind of people he should associate with once he lived among men.

The father responded with calm, steady wisdom. He instructed his son to seek companions who were trustworthy, loyal, patient, and incapable of harming others in thought, speech, or action. He warned him to avoid people who were unstable, fickle, or prone to reckless behavior. He compared harmful associations to dangerous paths, poisonous snakes, or rough roads that cause needless suffering. He urged his son to avoid fools, explaining that those who keep company with the foolish inevitably fall into sorrow.

Hearing this guidance, the young ascetic reconsidered. He realized that in the world beyond the forest, he would not find mentors as wise and grounded as his father. Fearing the dangers of worldly life, he decided to remain with him. The father then instructed the boy further, training him in the practices that prepare the mind for deep meditation. In time, the youth developed high spiritual faculties and attainments. Together with his father, he eventually became destined for birth in the Brahma world.

When the Buddha finished recounting the story, he explained its meaning. After teaching the Four Noble Truths, he revealed that the young ascetic of the past was the monk who now struggled with worldly desires, the tempting maiden was the same woman now present in his life, and the wise father in the story had been the Buddha himself. Upon hearing the teaching, the monk attained the fruition of the First Path.

.... o ....

J436. Samugga Jātaka -- Thật khó để không khao khát cuộc sống thế gian.

Tóm tắt: Một vị sư, bị thôi thúc bởi lòng ham muốn một phụ nữ, quyết định trở về đời sống thế tục. Đức Phật kể một câu chuyện về một con quỷ đã đem lòng yêu một người phụ nữ xinh đẹp và giữ cô trong một chiếc hộp trong bụng y. Tuy nhiên, bất chấp điều đó, cô vẫn không chung thủy với hắn!

.

Khi Đức Phật đang ở tại Jetavana, Ngài đã nói chuyện với một vị sư bắt đầu khao khát cuộc sống thế tục. Vị sư thừa nhận rằng mình bị nữ sắc thu hút, và Đức Phật đáp lại bằng cách giải thích rằng ham muốn như vậy đã gây ra rắc rối ngay cả trong thời cổ đại, khi những kẻ quyền lực thần thông cũng không thể kiểm soát được những gì họ cố gắng chiếm hữu. Sau đó, Ngài kể một câu chuyện từ quá khứ xa xưa.

Ngày xửa ngày xưa, khi Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ tát đã từ bỏ lạc thú thế gian và trở thành một ẩn sĩ trong rừng Himalaya. Sống bằng trái cây rừng, ngài đã phát triển tuệ giác sâu sắc và khả năng thiền định cao. Không xa túp lều lá đơn sơ của ngài là nơi trú ngụ của một con quỷ Asura. Con quỷ này thỉnh thoảng lại đến gần Bồ tát một cách cung kính để lắng nghe giáo lý tâm linh, nhưng trong cuộc sống hàng ngày, nó vẫn rất nguy hiểm, bắt giữ và ăn thịt những người lữ hành dọc theo con đường rừng.

Vào thời điểm đó, tại vương quốc Kasi, có một nữ quý tộc vô cùng xinh đẹp sống tại một ngôi làng nhỏ ở biên giới. Một ngày nọ, cùng với một đoàn tùy tùng, nàng về thăm cha mẹ. Trên đường về nhà, Asura phát hiện ra nhóm của nàng và tấn công với một bộ dạng kinh hoàng. Lính canh của nàng buông vũ khí và bỏ chạy. Con quỷ, nhìn thấy người phụ nữ xinh đẹp ngồi trên cỗ xe, lập tức bị mê hoặc. Hắn bắt nàng và mang về hang động của mình.

Sau khi nàng trở thành vợ hắn, hắn đã cố gắng chu cấp cho nàng một cách rộng rãi. Hắn mang theo những món ăn ngon - bơ sữa trâu, gạo, thịt, cá, trái cây chín - và mặc cho nàng những bộ quần áo và đồ trang sức thanh lịch. Sợ rằng ai đó có thể cướp nàng khỏi tay mình, hắn đặt nàng vào một chiếc hộp lớn để giữ an toàn. Để bảo vệ nàng an toàn hơn, hắn nuốt chửng chiếc hộp để nàng luôn ở trong bụng hắn bất cứ nơi nào hắn đi qua.

Một ngày nọ, Asura đến một hồ nước gần đó để tắm. Hắn đưa chiếc hộp ra, thả người phụ nữ ra, tắm rửa cho nàng, xức dầu và mặc lại quần áo cho nàng. Tin rằng nàng sẽ ngoan ngoãn nghe lời, hắn cho nàng nghỉ ngơi gần hồ trong khi hắn bước ra xa một chút để tắm.

Lúc đó, một pháp sư - con trai của thần gió Vayu - đang du hành trên không trung với một thanh kiếm trên tay. Người phụ nữ nhận ra cơ hội trốn thoát. Cô ra hiệu cho y bằng một cử chỉ bí mật. Y chui xuống đất. Sau đó, cô giấu y vào trong hộp và nằm lên trên, chờ Asura quay lại.

Khi con quỷ quay lại, cô nhanh chóng trèo vào hộp, dùng thân mình che phủ nhà ảo thuật và giấu y dưới lớp vải. Asura, không biết có ai khác ở bên trong, lại nuốt chiếc hộp, tin rằng mình chỉ đang giữ người phụ nữ. Sau đó, hắn ta lên đường về hang động của mình.

Trên đường đi, hắn quyết định đến thăm Bồ Tát, người mà hắn đã không gặp trong một thời gian. Khi con quỷ đến gần, Bồ Tát sử dụng linh thị và ngay lập tức hiểu rằng Asura đang mang hai người trong bụng mình. Nhận thức này khiến con quỷ trở nên bất an, và cuối cùng hắn nhận ra có điều gì đó không ổn. Sợ rằng nhà ảo thuật ẩn núp có thể giết mình từ bên trong, hắn nôn ra chiếc hộp.

Khi chiếc hộp mở ra, sự thật trở nên rõ ràng: người phụ nữ, được trang điểm lộng lẫy, đã giấu nhà ảo thuật bên dưới mình, và giờ y đã trốn thoát bằng cách bay lên không trung. Asura, thấy mình bị lừa dối, cảm thấy bàng hoàng và xấu hổ.

Asura trở về gặp Bồ-tát và bày tỏ nỗi đau buồn sâu sắc, nhận ra mình đã bị phản bội mặc dù đã nỗ lực hết sức để bảo vệ người phụ nữ. Bồ-tát nhẹ nhàng chỉ dạy ông ta về giới luật và khuyến khích ông ta tránh làm hại cô ấy. Con quỷ thừa nhận rằng hắn không thể kiểm soát được nàng ngay cả khi nàng được giữ trong cơ thể của hắn và quyết định thả cô ra. Sau đó, hắn ta một mình trở về nơi ẩn náu trong rừng của mình.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện cổ xưa này, Ngài giải thích ý nghĩa của nó. Sau khi giảng về Tứ Diệu Đế, Ngài tiết lộ rằng vị tu sĩ khổ hạnh với thiên nhãn đã từng là chính ngài trong một kiếp trước. Vị tu sĩ khao khát lạc thú trần tục đã hiểu được bài học và đạt được sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J436. Samugga Jātaka -- It’s hard not to yearn for the worldly life.

Summary: A monk, driven by desire for a woman, contemplates returning to lay life. The Buddha shares a story about a demonic being who fell in love with a beautiful woman and kept her inside a box within his belly. Yet, despite this, she managed to be unfaithful to him!

.

While the Buddha was residing at Jetavana, he addressed a monk who had begun to yearn for worldly life. The monk admitted that he was being drawn toward women, and the Buddha responded by explaining that such desire had caused trouble even in ancient times, when powerful beings failed to control what they tried to possess. He then told a tale from the distant past.

Long ago, when Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta renounced worldly pleasures and became a forest ascetic in the Himalayas. Living on wild fruits, he developed deep spiritual insight and advanced meditative abilities. Not far from his simple leaf-hut dwelled an Asura demon. This demon occasionally approached the Bodhisatta respectfully to listen to spiritual teachings, but in daily life he remained dangerous, capturing and devouring travelers along the forest road.

At that time, in the kingdom of Kasi, there lived a noblewoman of exceptional beauty who had settled in a small border village. One day, accompanied by an escort of men, she visited her parents. On the journey home, the Asura spotted her party and attacked in a terrifying form. Her guards dropped their weapons and fled. The demon, seeing the beautiful woman seated in her chariot, was instantly captivated. He seized her and carried her off to his cave.

Once she became his wife, he tried to provide for her generously. He brought fine foods—ghee, rice, meat, fish, ripe fruits—and dressed her in elegant clothes and ornaments. Fearing that someone might steal her from him, he placed her inside a large box for safekeeping. To guard her more securely, he swallowed the box so that she remained inside his belly wherever he went.

One day, the Asura went to a nearby lake to bathe. He expelled the box, released the woman, bathed her, anointed her, and dressed her again. Believing she would remain obedient, he allowed her to rest near the lake while he stepped a short distance away to bathe.

At that moment, a magician—the son of the wind god Vayu—was traveling through the air armed with a sword. The woman recognized an opportunity to escape. She signaled him with a secret gesture. He descended to the ground. She then hid him inside the box and positioned herself on top of it, waiting for the Asura to return.

When the demon came back, she quickly climbed into the box, covering the magician with her body and hiding him beneath her garment. The Asura, unaware that anyone else was inside, swallowed the box again, believing he was securing only the woman. He then set off toward his cave.

On the way, he decided to visit the Bodhisatta, whom he had not seen for some time. As the demon approached, the Bodhisatta used his spiritual vision and immediately understood that the Asura was carrying two people inside his belly. This insight caused the demon to become uneasy, and he eventually realized that something was wrong. Fearful that the hidden magician might kill him from within, he vomited out the box.

When the box opened, the truth became clear: the woman, beautifully adorned, had hidden the magician beneath her, and he now escaped by rising into the air. The Asura, seeing how he had been deceived, felt shaken and ashamed.

He returned to the Bodhisatta and expressed deep grief, realizing how he had been betrayed despite all his efforts to guard the woman. The Bodhisatta instructed him gently, teaching him the moral law and encouraging him to avoid harming her. The demon admitted that he could not control her even when she was kept inside his own body and chose to release her. He then returned alone to his forest dwelling.

When the Buddha finished telling this ancient tale, he explained its relevance. After teaching the Four Noble Truths, he revealed that the ascetic with supernatural vision had been himself in a past life. The monk who longed for worldly pleasures understood the lesson and attained the fruition of the First Path.

.... o ....

J437. Putimansa Jātaka -- Sự bám víu vào cái đẹp, dù là về thể chất hay tinh thần, cuối cùng có thể dẫn đến sự sụp đổ.

Tóm tắt: Nhiều nhà sư sống mà không biết phòng hộ các căn, giữ gìn giác quan. Đức Phật kể câu chuyện về một cặp chó rừng cố gắng lừa một con dê để bắt và ăn thịt nó, nhưng con dê đã làm chúng sợ và bỏ chạy.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Jetavana, Ngài nhận thấy nhiều vị sư không kiềm chế được các căn. Họ để tâm trí mải mê với những cảnh đẹp và cảm giác dễ chịu mà không nhận thức được mối nguy hiểm. Lo lắng cho sự an lạc của họ, Đức Phật đã tập hợp đại chúng và giảng về sự cần thiết phải bảo vệ các căn, cảnh báo rằng sự bám víu vào sắc đẹp - dù là thể chất hay tinh thần - đều có thể dẫn đến sự hủy diệt. Ngài nhắc nhở họ rằng nếu một người chết khi vẫn còn bám víu vào những ham muốn như vậy, người đó sẽ có nguy cơ tái sinh vào những cảnh giới khổ đau. Ngay cả trong kiếp hiện tại, sự bám víu như vậy cũng hủy hoại sự tiến bộ tâm linh của một người. Ngài nhấn mạnh rằng sự an toàn thực sự nằm ở việc tập trung vào lĩnh vực đúng đắn của một vị sư: thiền định, Bát Chánh Đạo và các chứng đắc siêu việt. Để minh họa cho mối nguy hiểm của việc không trụ trong phạm vi đúng đắn của mình, Ngài kể lại một câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xưa, dưới triều đại của vua Brahmadatta xứ Benares, hàng trăm con dê hoang sống trong một hang động trên sườn núi Himalaya. Không xa, trong một hang động khác, có một con chó rừng tên là Putimansa cùng với bạn tình Veni sống. Một ngày nọ, khi đang lang thang trong rừng, con chó rừng phát hiện ra đàn dê và bắt đầu tìm cách săn mồi. Nhờ sự xảo quyệt, nó đã giết chết được một con dê, và chẳng bao lâu sau, nó và bạn tình bắt đầu ăn thịt dê thường xuyên. Khi đàn dê giảm dần, đàn chó rừng ngày càng mạnh mẽ và tự tin hơn.

Trong số những con dê còn sống sót có một con dê cái thông minh tên là Melamata. Mặc dù đã thử nhiều cách khác nhau, chó rừng vẫn không thể bắt được nó. Đối mặt với nguồn thức ăn ngày càng cạn kiệt, nó bàn bạc với vợ về cách giết chết con dê cuối cùng này. Nó nghĩ ra một kế hoạch, trong đó Veni sẽ làm bạn với con dê, chiếm được lòng tin của nó và dụ nó lại gần trong khi nó giả vờ chết. Khi con dê đến gần, nó định nhảy lên và giết chết nó.

Veni làm theo kế hoạch và dần dần chiếm được lòng tin của Melamata. Khi đến lúc, bà cố gắng thuyết phục con dê đến thăm thi thể của người chồng được cho là đã chết của mình. Ban đầu, con dê vẫn còn nghi ngờ, vì biết rằng chó rừng đã ăn thịt đồng loại của mình. Sau nhiều lần nài nỉ, nó miễn cưỡng đồng ý nhưng vẫn cảm thấy lo lắng. Khi họ đến gần, nó bảo Veni đi trước trong khi nó canh chừng.

Con chó rừng, nghe thấy họ đến gần, khẽ ngẩng đầu lên và nhìn quanh trước khi trở lại tư thế giả vờ. Động tác nhỏ này không thoát khỏi đôi mắt sắc bén của Melamata. Nhận ra cái bẫy, nó lập tức bỏ chạy về nơi an toàn.

Veni, không thể ngăn cản, quay trở lại với chồng trong sự thất vọng. Chó rừng đổ lỗi cho nhau về kế hoạch thất bại - anh ta đã để lộ bản thân quá sớm, cô ta đã không bắt được con dê - nhưng cuối cùng cũng bình tĩnh lại. Veni trấn an Putimansa rằng cô sẽ thử lại.

Cô quay lại chỗ Melamata và nói rằng chuyến viếng thăm trước đó của con dê đã làm con chó rừng sống lại, giờ nó đã sống lại và muốn nói chuyện với cô. Con dê nhanh chóng nhận ra âm mưu lừa dối mới. Cô quyết định không phản đối công khai mà tự mình tìm cách trốn thoát. Nàng nói với Veni rằng nàng sẽ quay lại với một đoàn hộ tống đông đảo và nhờ Veni chuẩn bị thức ăn cho tất cả.

Tò mò về đoàn hộ tống này, Veni hỏi họ là ai. Dê mô tả một đàn chó săn đáng sợ, mỗi đàn có hàng trăm con chó hộ tống, nói rằng chúng sẽ đến với số lượng lớn. Nàng cảnh báo rằng nếu không chuẩn bị thức ăn, những con chó này có thể tấn công và ăn thịt chính những con chó rừng.

Nghe vậy, Veni hoảng sợ. Nàng nhận ra mình đã bị qua mặt và lo sợ cho tính mạng của chúng. Nàng vội vã quay lại chỗ bạn đời và giục anh ta chạy trốn ngay lập tức. Cả hai cùng nhau rời khỏi khu vực đó và không bao giờ quay trở lại.

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật giải thích ý nghĩa của nó. Giống như con chó rừng, lang thang ra khỏi phạm vi thích hợp của mình, sẽ gặp nguy hiểm và diệt vong, thì bất cứ ai rời khỏi cõi an toàn của chánh niệm và thực hành tâm linh cũng vậy. Đức Phật kết luận bằng cách tự nhận mình là vị thần đã sống trong rừng vào thời xa xưa đó.

.... o ....

J437. Putimansa Jātaka -- An attachment to beauty, be it physical or mental, can ultimately lead to one's downfall.

Summary: Many monks live without guarding their senses. The Buddha shares a story about a pair of jackals who attempted to deceive a goat in order to capture and eat her, but she managed to frighten them away.

.

While the Buddha was residing at Jetavana, he observed that many monks were failing to restrain their senses. They allowed their minds to dwell on attractive sights and pleasing sensations, unaware of the danger. Concerned for their well-being, the Buddha gathered the community and spoke about the necessity of guarding the senses, warning that attachment to beauty—whether physical or mental—could lead to ruin. He reminded them that if one dies while clinging to such desires, one risks rebirth in miserable states. Even in the present life, such attachment destroys one’s spiritual progress. He emphasized that true safety lay in focusing on the proper domain of a monk: the meditations, the Noble Eightfold Path, and the transcendent attainments. To illustrate the danger of failing to remain in one’s rightful sphere, he recounted a story from the past.

In ancient times, during the reign of King Brahmadatta of Benares, hundreds of wild goats lived in a mountain cave on the slopes of the Himalayas. Not far away, in another cave, dwelled a jackal named Putimansa with his mate Veni. One day, while roaming the forest, the jackal noticed the goats and began seeking a way to prey on them. Through cunning, he succeeded in killing one goat, and soon he and his mate began feeding regularly on goat flesh. As the goats decreased in number, the jackals grew stronger and more confident.

Among the surviving goats lived a clever she-goat named Melamata. Though the jackal tried various tricks, he could not capture her. Faced with the dwindling supply of prey, he discussed with his wife how they might kill this last goat. He devised a plan in which Veni would befriend the goat, gain her trust, and lure her close while he pretended to be dead. Once the goat approached, he intended to spring up and kill her.

Veni followed the plan and gradually earned Melamata’s confidence. When the time came, she tried to persuade the goat to visit the body of her supposedly dead husband. The goat remained suspicious at first, knowing that the jackal had eaten her kin. After much coaxing, she reluctantly agreed but remained uneasy. As they approached, she made Veni walk ahead while she kept watch.

The jackal, hearing them approach, briefly lifted his head and looked around before resuming his feigned position. This small movement did not escape Melamata’s sharp eyes. Recognizing the trap, she immediately fled back to safety.

Veni, unable to stop her, returned to her husband in frustration. The jackals blamed each other for the failed plan—he for revealing himself too soon, she for failing to secure the goat—but eventually calmed themselves. Veni reassured Putimansa that she would try again.

She returned to Melamata and claimed that the goat’s earlier visit had revived the jackal, who was now alive and wished to speak with her. The goat quickly recognized the renewed attempt at deception. She decided not to oppose openly, but instead to craft her own escape. She told Veni she would return with a large escort and asked her to prepare food for all of them.

Curious about this escort, Veni asked who they were. The goat described a fearsome company of hounds, each accompanied by hundreds of dogs, claiming that they would arrive in great numbers. She warned that if no food was prepared, these dogs might attack and eat the jackals themselves.

Hearing this, Veni panicked. She realized she had been outmaneuvered and feared for their lives. She hurried back to her mate and urged him to flee at once. Together they left the area and never returned.

Having finished the story, the Buddha explained its meaning. Just as the jackal, wandering outside his proper sphere, met danger and ruin, so too does anyone who leaves the safe domain of mindfulness and spiritual practice. The Buddha concluded by identifying himself as the divine being who had lived in the forest during that ancient time.

.... o ....

J438. Tittira Jātaka -- Câu chuyện về một con chim đa đa trong rừng dạy cho năm trăm thanh niên Bà la môn.

Tóm tắt: Các nhà sư bàn luận về việc Đề Bà Đạt Đa (Devadatta) đi khắp nơi tìm cách giết Đức Phật. Đức Phật liền kể câu chuyện về một con chim đa đa đã nghe theo một vị thầy nổi tiếng và trở nên thông thạo kinh Vệ Đà, về việc một vị khổ hạnh giả đã giết và ăn thịt con chim, và về việc bạn bè của con chim đã trả thù hắn.

.

Khi Đức Phật ngự trên đỉnh Linh Thứu, các vị tăng tụ họp tại Chánh Điện và bàn luận về nhiều âm mưu ám sát Đức Phật của Đề Bà Đạt Đa (Devadatta). Họ nhớ lại việc Đề Bà Đạt Đa đã liên kết với Hoàng tử A Xà Thế (Ajātasattu) và âm mưu ám sát Đức Phật bằng cách thuê cung thủ, lăn đá xuống người Ngài và thả voi Nālāgiri hung dữ. Khi Đức Phật nghe được những lời bàn tán, Ngài giải thích rằng đây không phải lần đầu Đề Bà Đạt Đa cố gắng ám sát Ngài. Trước đây, Đề Bà Đạt Đa cũng đã từng tìm cách hãm hại Ngài, và Đức Phật kể lại một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, dưới triều đại vua Brahmadatta xứ Benares, một vị thầy nổi tiếng thế giới đã hướng dẫn năm trăm thanh niên Bà La Môn trong thành phố. Cuối cùng, Ngài nhận ra rằng sống giữa đám đông tạo ra nhiều trở ngại cho đời sống tâm linh và sự tiến bộ của học trò. Ngài quyết định lui về một khu rừng gần dãy Himalaya, nơi Ngài có thể tiếp tục giảng dạy trong yên bình. Ngài yêu cầu các đệ tử mang theo những nhu yếu phẩm cơ bản như mè, gạo, dầu ăn và quần áo. Sau đó, ông chuyển vào rừng, dựng một túp lều lá gần đường cao tốc và định cư tại đó. Noi gương ông, mỗi học trò đều dựng một túp lều riêng.

Tin tức về chuyến đi tĩnh tâm của thầy lan truyền. Họ hàng gửi đồ tiếp tế, dân làng mang quà đến, và những người làm nghề lâm nghiệp đã cúng dường những gì họ có thể. Một người đàn ông hào phóng thậm chí còn cung cấp một con bò cái và bê con của nó để cả nhóm có sữa. Túp lều của thầy chẳng bao lâu đã trở thành nhà không chỉ của con người mà còn của một con thằn lằn cùng hai con vật trẻ. Một con sư tử con và một con cọp con thường xuyên đến thăm và giúp đỡ thầy, và một con chim đa đa cũng đến trú ngụ gần đó. Con chim này sống đủ gần để nghe thầy giảng bài, và theo thời gian, nó đã ghi nhớ và hiểu được lời dạy của ba cuốn Vệ Đà. Các học trò rất yêu quý chim.

Trước khi các học trò hoàn thành việc học, thầy đã qua đời. Các học trò trẻ tuổi đã hỏa táng thi hài của thầy, đắp một gò cát lên trên tro cốt và đặt hoa tưởng nhớ, thương tiếc sâu sắc cho sự mất mát của họ. Con chim đa đa nhận thấy nỗi đau buồn của họ và biết rằng việc học của họ vẫn còn dang dở. Vì đã nghe lời thầy giảng, con chim đề nghị tiếp tục dạy. Các học trò đồng ý, và con chim đa đa đã giải thích những khái niệm khó hiểu một cách rõ ràng. Dưới sự dẫn dắt của vị thầy khác thường này, các vị Bà La Môn tiến bộ rất nhanh. Vì ngưỡng mộ và biết ơn, họ đã dựng một chiếc lồng vàng cho con chim, che mát bằng mái vòm, và cho nó ăn mật ong và ngũ cốc rang trong những chiếc đĩa vàng. Tin đồn lan truyền khắp Ấn Độ rằng một con chim đa đa trong rừng đang dạy năm trăm vị Bà La Môn trẻ tuổi.

Khi một lễ hội lớn được thông báo tại quê nhà, các đệ tử chuẩn bị trở về tham dự. Trước khi rời đi, họ giao phó chim đa đa và toàn bộ ẩn thất cho con thằn lằn chăm sóc. Sau khi họ rời đi, một vị tu sĩ lang thang với ý định xấu đã đi ngang qua khu vực đó. Con thằn lằn, nghĩ rằng vị tu sĩ vô hại, đã chỉ cho ông ta nơi có thể tìm thấy gạo, dầu và các loại thực phẩm khác, rồi tự mình đi tìm thức ăn.

Chỉ còn lại một mình, vị tu sĩ nấu cơm rồi giết và ăn thịt hai con thằn lằn con. Đến trưa, ông ta giết và ăn thịt con chim đa đa và con bê, và tối hôm đó, khi con bò cái trở về nhà, ông ta cũng giết luôn con bò cái. Ăn no nê và thỏa mãn, ông ta nằm xuống dưới gốc cây và ngủ thiếp đi.

Khi con thằn lằn trở về và không tìm thấy con của mình, nó cuống cuồng tìm kiếm. Một vị thần cây sống trên cây nhìn thấy nỗi đau khổ của nó và bằng những phương tiện siêu nhiên đã tiết lộ rằng vị tu sĩ đã giết chết tất cả những sinh vật mà nó chăm sóc. Thần cây thúc giục nó trả thù, nhưng con thằn lằn nhận ra rằng người đàn ông có thể sẽ thức dậy và giết cả nó, vì vậy nó đã bỏ chạy để tự cứu mình.

Trong khi đó, sư tử và cọp, vốn là bạn lâu năm của chim đa đa và thường đến nghe giảng đạo, nhận thấy chim đã vắng mặt từ lâu. Sư tử yêu cầu cọp điều tra. Khi cọp đến ẩn thất, nó gặp con thằn lằn đang bỏ chạy và tìm thấy nhà sư đang ngủ gần đó. Vài chiếc lông chim đa đa bám trên mái tóc rối bù của người đàn ông, xương của bò và bê nằm rải rác xung quanh. Nhận ra chuyện gì đã xảy ra, cọp đánh thức người đàn ông và yêu cầu giải thích. Kinh hoàng, cuối cùng người đàn ông thừa nhận đã giết tất cả các loài động vật khác, ngoại trừ chim đa đa, mặc dù cọp không tin anh ta.

Cọp buộc người đàn ông quay lại chỗ sư tử. Sư tử hỏi chuyện gì đã xảy ra, và cọp giải thích hành vi phá hoại của người đàn ông, những hành vi xấu xa trong quá khứ của anh ta, và bằng chứng tìm thấy tại chỗ. Được nghe sự thật rõ ràng từ người đàn ông, sư tử muốn thả anh ta ra, nhưng cọp khăng khăng rằng một kẻ tàn ác và vô ơn như vậy đáng bị trừng phạt. Dựa trên niềm tin này, cọp đã giết chết người đàn ông và chôn xác anh ta.

Khi các đệ tử trở về sau lễ hội, họ thấy am thất vắng bóng chim sư phụ thân yêu của mình. Buồn bã, họ bỏ lại nơi này.

Đức Phật kết thúc câu chuyện bằng cách giải thích rằng cũng như Đề Bà Đạt Đa đã cố giết Ngài trong hiện tại, hắn cũng đã hành động tương tự trong quá khứ xa xưa. Sau đó, Ngài xác định các nhân vật trong câu chuyện cổ: vị khổ hạnh tàn ác là Đề Bà Đạt Đa, con thằn lằn là Kisāgotamī, con cọp là Moggallāna, con sư tử là Sāriputta, vị thầy lừng danh là Kassapa, và con chim đa đa thông thái chính là Đức Phật.

.... o ....

J438. Tittira Jātaka -- The story of a partridge in the forest who taught five hundred young Brahmins.

Summary: The monks are discussing how Devadatta goes around trying to kill the Buddha. The Buddha then tells a story about a partridge that listened to a renowned teacher and became knowledgeable in the Vedas, how a false ascetic killed and ate the bird, and the revenge the bird’s friends took on him.

.

While the Buddha was dwelling at Vulture Peak, the monks gathered in the Hall of Truth and discussed the many attempts Devadatta had made to kill the Buddha. They recalled how Devadatta had aligned himself with Prince Ajātasattu and plotted to assassinate the Buddha by hiring archers, rolling a rock down upon him, and releasing the fierce elephant Nālāgiri. When the Buddha heard what the monks were talking about, he explained that this was not the first time Devadatta had tried to take his life. In the past as well, Devadatta had worked to harm him, and the Buddha then recounted a story from long ago.

In ancient times, during the reign of King Brahmadatta of Benares, a world-famous teacher instructed five hundred young brahmins in the city. Eventually, he realized that living among crowds created many obstacles to the spiritual life and to his students’ progress. He decided to retire to a forest near the Himalayas, where he could continue teaching in peace. He asked his pupils to bring basic provisions like sesame, rice, oil, and clothing. Then he moved into the forest, built a leaf-hut near a highway, and settled there. Following his example, the students each built a hut of their own.

News of the teacher’s retreat spread. Relatives sent supplies, villagers brought gifts, and foresters offered what they could. A generous man even provided a cow and her calf so that the group would have milk. The teacher’s hut soon became home not only to the humans but also to a lizard with two young ones. A lion and a tiger regularly visited and assisted the teacher, and a partridge took up residence nearby. This bird lived close enough to hear the teacher’s lessons, and over time it memorized and understood the teachings of three Vedas. The students became very fond of the partridge.

Before the students completed their studies, the teacher died. The young brahmins cremated his body, built a mound of sand over the ashes, and honored it with flowers, mourning deeply for their loss. The partridge noticed their grief and learned that their studies were unfinished. Because it had listened to the teacher’s discourses, the bird offered to continue teaching them. The students accepted, and the partridge explained difficult concepts with great clarity. Under this unusual teacher, the brahmins advanced quickly. Out of admiration and gratitude, they built a golden cage for the bird, shaded it with a canopy, and fed it honey and roasted grain from golden dishes. Word spread across India that a partridge in the forest was teaching five hundred young brahmins.

When a great festival was announced in their home cities, the students prepared to return to attend it. Before leaving, they entrusted the partridge and the entire hermitage to the care of the lizard. After they departed, a wandering ascetic with bad intentions passed through the area. The lizard, thinking him harmless, told him where he could find rice, oil, and other food, then went out in search of food for herself.

Once alone, the ascetic cooked rice and then killed and ate the two young lizards. At midday he killed and ate the partridge and the calf, and that evening, when the cow returned home, he killed her as well. Overfed and satisfied, he lay down beneath a tree and fell asleep.

When the lizard returned and could not find her young, she searched frantically. A tree-dwelling spirit saw her distress and revealed by supernatural means that the ascetic had killed all the creatures under her care. The spirit urged her to take revenge, but the lizard realized the man would likely wake and kill her too, so she fled to save herself.

Meanwhile, the lion and the tiger, who had long been friends of the partridge and often visited it to hear teachings, noticed the bird’s long absence. The lion asked the tiger to investigate. When the tiger arrived at the hermitage, he encountered the lizard fleeing and found the ascetic sleeping nearby. A few partridge feathers clung to the man’s matted hair, and the bones of the cow and calf lay scattered around. Realizing what had happened, the tiger woke the man and demanded an explanation. Terrified, the man eventually admitted to killing all the animals except the partridge, though the tiger did not believe him.

The tiger forced the man back to the lion. The lion questioned what had happened, and the tiger explained the man’s destructive behavior, his past bad conduct, and the evidence found on the scene. The lion, hearing the truth plainly from the man, felt inclined to release him, but the tiger insisted that such a cruel and ungrateful person deserved punishment. Acting on this conviction, the tiger killed the man and buried his body.

When the students returned from the festival, they found the hermitage empty of their beloved teacher-bird. Grieving, they left the place behind.

The Buddha concluded the story by explaining that just as Devadatta had tried to kill him in the present, he had acted in the same way in the distant past. He then identified the characters in the ancient tale: the cruel ascetic had been Devadatta, the lizard had been Kisāgotamī, the tiger had been Moggallāna, the lion had been Sāriputta, the renowned teacher had been Kassapa, and the wise partridge had been the Buddha himself.

.... o ....

J439. Catu-Dvara Jātaka -- Người bị chi phối bởi tham, ngang bướng và thèm khát sẽ rơi vào địa ngục.

Tóm tắt: Một vị sư, mặc dù đã được dạy tu hành, vẫn từ chối lắng nghe và khăng khăng sống theo ý riêng. Đức Phật kể lại rằng, trong một kiếp trước, chính vị sư này đã không vâng lời mẹ và phải chịu đau khổ rất nhiều.

.

Khi ở tại Jetavana, Đức Phật đã kể một câu chuyện về một vị sư ngang bướng. Vị sư này đã được đề cập trong một truyện Bản sanh trước, và một lần nữa rõ ràng là ông ta đã từ chối nghe theo sự hướng dẫn. Đức Phật giải thích rằng trong quá khứ xa xưa, chính người này đã từng phải chịu đựng rất nhiều đau khổ vì sự ngang bướng của mình, và Ngài bắt đầu kể lại cuộc đời trước đó.

Ngày xửa ngày xưa, vào thời Đức Phật Kassapa, một thương gia giàu có sống ở Benares. Tài sản của ông lên tới tám mươi triệu rupee, và ông có một người con trai tên là Mittavindaka. Thương gia và vợ đã đạt được sơ quả Nhập Lưu, nhưng con trai của họ trở nên bướng bỉnh và không có niềm tin vào Tam Bảo.

Sau khi thương gia qua đời, người vợ góa của ông đã quán xuyến gia đình và cố gắng dìu dắt con trai, nhắc nhở ông rằng kiếp người là quý giá và khuyến khích ông bố thí, tu tập đức hạnh, giữ các ngày lễ và lắng nghe giáo lý. Mittavindaka bác bỏ mọi lời khuyên và khăng khăng rằng cuộc sống hiện tại sẽ quyết định tương lai của ông.

Vào một ngày lễ trăng tròn, mẹ ngài thúc giục chàng thanh niên thọ trai giới, đến chùa và nghe pháp. Bà hứa sẽ cho chàng một ngàn đồng nếu chàng làm vậy. Lòng tham thúc đẩy, chàng đồng ý. Sau khi ăn xong, chàng đến chùa và ở lại đó cả ngày. Đêm đến, quyết tâm không nghe pháp, chàng nằm xuống một góc yên tĩnh và ngủ đến sáng.

Sáng hôm sau, chàng trở về nhà. Mẹ chàng mong chàng đến cùng vị trưởng lão đã thuyết pháp cho chàng, nhưng chàng về một mình. Bà mời chàng ăn và chuẩn bị nghe kể về đêm đó, nhưng chàng đòi trả số tiền đã hứa trước. Bà miễn cưỡng đưa cho con một ngàn đồng, và chàng ăn. Theo thời gian, cậu tiếp tục hành xử như vậy, và bằng cách tương tự, cuối cùng chàng tích lũy được hai triệu đồng.

Khi cảm thấy đủ giàu có, ý tưởng ra nước ngoài buôn bán đã chiếm lấy chàng. Cậu mua một con tàu và công bố kế hoạch của mình. Mẹ chàng cầu xin chàng đừng đi, vì chàng là con trai duy nhất của bà và họ đã có đủ của cải, nhưng chàng phớt lờ lời cầu xin của bà. Khi bà cố gắng ngăn cản chàng, chàng đẩy mẹ sang một bên và đánh mẹ trước khi vội vã lên tàu.

Đến ngày thứ bảy của chuyến đi, con tàu ngừng di chuyển. Thủy thủ đoàn quyết định bằng cách rút thăm xem ai là người gây ra xui xẻo [tàu ngừng], và mỗi lần tên của Mittavindaka đều xuất hiện. Để cứu mạng mình, họ đặt anh ta lên một chiếc bè và thả trôi. Ngay khi anh ta trôi đi, con tàu lại tiến về phía trước.

Bị bỏ lại một mình, chàng trôi dạt cho đến khi đến một hòn đảo, nơi anh ta tìm thấy một cung điện pha lê nơi cư ngụ của bốn tiên nữ. Họ luân phiên giữa bảy ngày đau khổ và bảy ngày hạnh phúc. Trong những ngày vui vẻ, họ chào đón Mittavindaka, và anh ta sống rất hạnh phúc với họ. Khi đến lúc phải chịu đựng đau khổ, họ bảo anh ta ở lại cho đến khi họ trở về.

Bị thôi thúc bởi tham dục, chàng không chần chừ. Thay vào đó, chàng lại lên đường trên chiếc bè của mình và đến một hòn đảo khác có cung điện bằng bạc và tám tiên nữ. Sau khi tận hưởng khoái lạc với họ, chàng lại rời đi khi họ đi làm lễ tự sám hối. Chàng lặp lại hành trình này trên hai hòn đảo nữa: một hòn đảo với mười sáu tiên nữ trong cung điện bằng ngọc, và một hòn đảo khác với 32 tiên nữ trong cung điện bằng vàng.

Vẫn chưa thỏa mãn, chàng tiếp tục đi và cuối cùng đến một thành phố lớn có tường bao quanh với bốn cổng. Đây là Địa ngục Ussada, nơi chúng sinh phải chịu đựng hậu quả của những hành vi sai trái nghiêm trọng. Nhưng Mittavindaka, bị mê hoặc bởi ảo tưởng, đã nhìn thấy nó như một thành phố tráng lệ. Chàng tưởng tượng mình có thể trở thành vua của nó và mạo hiểm bước vào bên trong.

Ở đó, chàng thấy một chúng sinh đang bị tra tấn dưới một bánh xe sắc nhọn đặt trên đầu. Ảo tưởng của Mittavindaka khiến bánh xe trông giống như một bông sen đối với chàng. Những sợi xích quanh thân thể của sinh vật trông như quần áo đẹp, máu chảy ra từ đầu trông như bột thơm, và tiếng kêu thống khổ vang lên như những bản nhạc du dương. Tin rằng sinh vật bị hành hạ đang mang trong mình một điều gì đó đẹp đẽ và đáng khao khát, Mittavindaka muốn sở hữu nó.

Sinh vật bị kết án nhận ra rằng hình phạt của mình sắp kết thúc và Mittavindaka, kẻ đã phạm tội tương tự, đã sẵn sàng thay thế hắn. Hắn cho phép Mittavindaka cầm lấy bánh xe, và bánh xe ngay lập tức rơi xuống đầu Mittavindaka. Chỉ khi đó Mittavindaka mới nhận ra sự thật. Bánh xe sắc bén xé toạc hộp sọ của hắn và gây ra nỗi đau không thể chịu đựng nổi.

Ngay lúc đó, Bồ tát, tái sinh thành vua của các vị thần, đến cùng một đoàn tùy tùng đông đảo, quan sát Địa ngục Ussada. Mittavindaka kêu lên, tuyệt vọng muốn hiểu tại sao mình lại đau khổ. Vua của các vị thần giải thích rằng Mittavindaka đã sống một cuộc đời bị chi phối bởi lòng tham, sự bất tuân và thèm muốn. Chàng trai đã bỏ mặc lời khuyên sáng suốt, đã tích trữ của cải, chạy theo lạc thú khắp thế gian, làm hại mẹ mình và liên tục tìm kiếm thêm. Chính vì những hành động này mà anh đã rơi vào trạng thái khủng khiếp này, mang theo bánh xe khổ đau.

Sau khi nghe lời giải thích này, Mittavindaka hỏi hình phạt của chàng sẽ kéo dài bao lâu. Vua của chư thần nói với anh rằng bánh xe khổ đau sẽ nằm trên đầu anh ta cho đến khi anh ta chết; không ai có thể cứu anh ta. Bồ tát sau đó rời đi, và Mittavindaka chìm vào sự đau khổ tột cùng.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện này, Ngài giải thích rằng vị tu sĩ ngang bướng trước mặt Ngài cũng chính là Mittavindaka trong kiếp trước, và chính Đức Phật đã từng là Vua cõi trời giáng thế ở Địa ngục Ussada.

.... o ....

J439. Catu-Dvara Jātaka -- Living a life dominated by greed, disobedience, and craving will make one fall into hell.

Summary: One monk, despite being taught the monastic path, refuses to listen and insists on living according to his own ideas. The Buddha recounts how, in a previous life, this same individual had been disobedient to his mother and had suffered greatly as a consequence.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told a story about a certain monk who behaved disobediently. This monk had already been discussed earlier, and once again it became clear that he refused to follow guidance. The Buddha explained that in the distant past this same person had once suffered greatly because of his disobedience, and he began to recount that earlier life.

Long ago, during the era of the Buddha Kassapa, a wealthy merchant lived in Benares. His fortune reached eighty crores, and he had a son named Mittavindaka. The merchant and his wife had attained the First Path, but their son grew into a stubborn and unbelieving man.

After the merchant died, his widow managed the household and tried to guide her son, reminding him that human life was precious and encouraging him to give alms, practice virtue, observe holy days, and listen to the teachings. Mittavindaka rejected all advice and insisted that his life as it was would determine his future.

One full-moon holy day, his mother urged him to observe the vows, visit the monastery, and listen to teachings. She promised him a thousand coins if he would do so. Motivated by greed, he agreed. After eating, he went to the monastery and stayed there during the day. At night, determined not to hear any teachings, he lay down in a quiet corner and slept until morning.

Early the next day he returned home. His mother expected him to arrive with the elder who would have preached to him, but he arrived alone. She offered him food and prepared to hear about his night, but he demanded the promised money first. She reluctantly gave him the thousand coins, and he ate. Over time he continued behaving in this way, and by similar means he eventually accumulated two million coins.

When he felt wealthy enough, the idea of sailing abroad for trade took hold of him. He purchased a ship and announced his plan. His mother begged him not to go, since he was her only son and they already had enough wealth, but he ignored her pleading. When she tried to stop him physically, he pushed her aside and struck her before rushing off to board the ship.

On the seventh day of their voyage, the ship stopped moving. The crew determined by lot who was causing misfortune, and each time Mittavindaka’s name appeared. To save themselves, they placed him on a raft and cast him adrift. The moment he drifted away, the ship moved forward again.

Left alone, he drifted until he reached an island where he found a crystal palace inhabited by four female spirits. They alternated between seven days of suffering and seven days of bliss. During their joyful days they welcomed Mittavindaka, and he lived in great pleasure with them. When the time came for their period of suffering, they told him to remain until they returned.

Driven by desire, he did not wait. Instead, he set out again on his raft and reached another island with a silver palace and eight female spirits. After enjoying pleasure with them, he again departed when they left for their period of penance. He repeated this pattern on two more islands: one with sixteen spirits in a palace of jewels, and another with thirty-two spirits in a palace of gold.

Still unsatisfied, he continued onward and eventually reached a great walled city with four gates. This was the Ussada Hell, the place where beings endured the consequences of severe misdeeds. But Mittavindaka, blinded by delusion, saw it as a magnificent city. He imagined he could become its king and ventured inside.

There he found a being tortured under a razor-sharp wheel that rested upon his head. Mittavindaka’s delusion made the wheel appear to him like a lotus blossom. The chains around the being’s body looked like fine clothing, the blood dripping from his head appeared like scented powder, and the cries of agony sounded like sweet music. Believing the tortured being carried something beautiful and desirable, Mittavindaka wished to possess it.

The condemned being realized that his own punishment was ending and that Mittavindaka, who had committed similar offenses, was ready to take his place. He allowed Mittavindaka to take the wheel, which immediately settled upon Mittavindaka’s head. Only then did Mittavindaka realize the truth. The razor-wheel tore into his skull and inflicted unbearable pain.

At that moment the Bodhisatta, reborn as the king of the gods, arrived with a great retinue, surveying the Ussada Hell. Mittavindaka cried out to him, desperate to understand why he was suffering. The king of the gods explained that Mittavindaka had lived a life dominated by greed, disobedience, and craving. He had ignored wise counsel, hoarded wealth, chased pleasure across the world, harmed his own mother, and constantly sought more. Because of these deeds, he had fallen into this terrible state, bearing the wheel of suffering.

After hearing this explanation, Mittavindaka asked how long his punishment would last. The king of the gods told him that the wheel would remain upon his head until his life ended; no one would rescue him. The Bodhisatta then departed, and Mittavindaka sank into intense torment.

When the Buddha finished telling this story, he explained that the disobedient monk before him had also been Mittavindaka in that earlier life, and that the Buddha himself had been the king of the gods who appeared in Ussada Hell.

.... o ....

J440. Kanha Jātaka -- Những phẩm chất bất thiện như ác ý, sân hận, tham và dục vọng làm lu mờ tâm sâu sắc hơn bất kỳ đặc điểm vật lý nào.

Tóm tắt: Đức Phật mỉm cười khi bước vào một công viên. Khi được hỏi lý do, Ngài kể một câu chuyện về một nhà khổ hạnh thời xưa, cuộc sống khắc khổ của vị ẩn sĩ, và những phước lành mà ẩn sĩ cầu xin từ Sakka (Vua trời Đế Thích).

.

Đức Phật từng kể một câu chuyện tại Kapilavatthu, trong Vườn Banyan, sau khi Ngài mỉm cười trong một buổi đi dạo buổi tối với các nhà sư. Nụ cười của Ngài nở rộ bởi vì chính nơi đó đã từng là nơi ở của một bậc đại hiền triết trong quá khứ xa xưa. Theo lời yêu cầu của Trưởng lão Ananda, Ngài kể lại câu chuyện về thời xa xưa đó.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, một vị Bà-la-môn giàu có nhưng không có con đã tha thiết cầu xin một người con trai. Lời cầu nguyện của ông đã được đáp ứng, và vợ ông đã thụ thai Bồ Tát, người sinh ra với làn da ngăm đen và được đặt tên là Kanha-kumara, có nghĩa là "Thiếu niên da đen". Khi chàng trai mười sáu tuổi, chàng đẹp trai, rạng rỡ và có năng khiếu đặc biệt. Chàng được gửi đến Takkasila để học tất cả các ngành nghệ thuật, và khi trở về, chàng kết hôn và sau đó được thừa kế khối tài sản khổng lồ của cha mẹ.

Một ngày nọ, khi đang xem xét kho báu của mình, chàng nhìn thấy những dòng chữ khắc do tổ tiên để lại, mô tả số tiền mà mỗi người đã kiếm được trong cuộc đời. Chàng ngẫm nghĩ rằng những vị tổ tiên đó đã mất từ ​​lâu, nhưng tài sản của họ vẫn còn ở lại. Không ai có thể mang của cải sang kiếp sau. Nhận ra rằng của cải gắn liền với nhiều ràng buộc tai hại, ngài quyết định sẽ khôn ngoan hơn nếu bố thí rộng rãi, tôn vinh người có đức hạnh và tìm kiếm sự hiểu biết tâm linh. Với quyết tâm vững chắc, ngài xin phép nhà vua và bắt đầu bố thí trên quy mô lớn.

Sau bảy ngày bố thí, ngài nhận thấy của cải của mình hầu như không giảm đi. Cảm thấy sự cấp bách của công việc tâm linh khi còn trẻ và khỏe mạnh, ngài quyết định từ bỏ tất cả. Ngài ra lệnh mở cửa nhà để mọi người có thể tự do lấy đi. Sau đó, từ bỏ cuộc sống thế tục, ngài lên đường đến dãy Himalaya. Nhiều người khóc thương khi ngài ra đi, nhưng ngài vẫn bước đi mà không quay đầu lại.

Trên núi, ngài trở thành một nhà tu khổ hạnh. Chọn một nơi yên tĩnh gần một cây bầu (gourd tree), ngài sống ngoài trời không có mái che. Ngài chỉ lấy thức ăn sống. Ngài ăn một lần mỗi ngày, tại nơi ngài ngồi, đưa tay ra đón lấy bất kỳ loại trái cây nào rơi trong tầm tay. Ngài không phân biệt giữa vị ngon và vị dở, không bao giờ lang thang kiếm ăn, và sống gần gũi với thiên nhiên - ăn trái cây khi có trái, ăn hoa khi đến mùa hoa, ăn lá khi có lá, và ăn vỏ cây khi cành cây trơ trụi. Nhu cầu của ngài rất ít, và tâm trí ngài trở nên vững vàng và thanh thản. Theo thời gian, ngài đạt được trạng thái thiền định sâu sắc và sức mạnh tâm linh vĩ đại.

Sự thanh tịnh và kỷ luật của ngài mạnh mẽ đến nỗi ngay cả ngai vàng của Sakka, vua của các vị thần, cũng trở nên nóng bỏng - điều này chỉ xảy ra khi một vị thần có đức hạnh phi thường xuất hiện trên thế gian. Sakka tìm kiếm nguồn gốc và phát hiện ra Kanha đang sống lặng lẽ dưới gốc cây của mình.

Muốn thử thách và cũng muốn nghe ngài giảng đạo, Sakka đã hạ xuống và đứng sau lưng vị tu sĩ khổ hạnh. Sakka cố gắng khiêu khích ngài bằng cách sỉ nhục làn da đen, thức ăn và nơi ở trong rừng của ngài. Nhưng Kanha vẫn tuyệt đối bình lặng. Khi Sakka thấy nhà hiền triết không hề tỏ ra tức giận, ngài nhận ra sự thanh tịnh sâu sắc của ngài và yêu cầu ngài giảng đạo.

Kanha giải thích rằng một người không được đánh giá bởi vẻ ngoài mà bởi hành động của họ. Ngài mô tả những phẩm chất bất thiện—như ác ý, hận thù, tham lam và dục vọng—làm đen tối tâm trí hơn bất kỳ đặc điểm thể chất nào. Ngài ca ngợi đức hạnh và sự tự chủ, và lời nói của ngài trong sáng và an lạc đến nỗi Sakka cảm thấy như thể một vầng trăng đã mọc trước mặt mình.

Hân hoan, Sakka ban cho nhà hiền triết một ân huệ. Kanha chỉ chọn những phẩm chất hỗ trợ cho sự từ bỏ của mình: thoát khỏi ác ý, khỏi hận thù, khỏi tham lam và khỏi dục vọng. Sakka sau đó hỏi tại sao những phẩm chất này lại quan trọng. Kanha giải thích rằng hận thù phát triển nhanh chóng và dẫn đến bạo lực; ác ý mời gọi sự tổn hại; lòng tham tạo ra sự lừa dối và xung đột; và dục vọng trói buộc chúng sinh trong những xiềng xích tham ái mạnh mẽ. Ngài không muốn bất kỳ điều nào trong số này, vì chúng cản trở sự tự do và an lạc.

Sakka, vô cùng hài lòng, cho phép ngài chọn một ân huệ khác. Kanha chỉ yêu cầu rằng không có bệnh tật nào làm gián đoạn sự thiền định của ngài. Một lần nữa Sakka chấp thuận và ban thêm một phước lành nữa. Sau đó, Kanha yêu cầu rằng không có sinh vật nào ở bất kỳ nơi nào bị tổn hại vì ngài, dù là về thể xác hay tinh thần.

Theo cách này, ngài được mời lựa chọn sáu lần, và mỗi lần ngài chỉ chọn một điều gì đó liên quan đến sự thanh tịnh và từ bỏ. Ngài không cầu xin sự thoải mái, giàu sang hay thần thông. Ngài chỉ tìm kiếm những điều kiện giúp tâm trí được tự do.

Sakka, cảm động trước lòng vị tha của ngài, đã khiến cây bầu bên cạnh ngài ra quả quanh năm. Với lòng kính trọng sâu sắc, ngài đảnh lễ bậc hiền triết và trở về cõi trời. Kanha tiếp tục sống ở đó, duy trì sự nhập định, và được tái sinh vào cõi Phạm Thiên vào cuối đời.

Sau khi kể lại câu chuyện, Đức Phật tiết lộ rằng chính nơi này trong Vườn Banyan chính là nơi ngài đã sống trong quá khứ xa xôi đó. Và ngài đã xác định các nhân vật: Anuruddha chính là Sakka, và chính ngài chính là Kanha, bậc Hiền Triết.

.... o ....

J440. Kanha Jātaka -- Unwholesome qualities like malice, hatred, greed, and lust cloud the mind far more deeply than any physical attribute.

Summary: The Buddha smiled as he entered a park. When asked the reason, he shared a story about an ancient ascetic, the austere life he led, and the blessings he requested from Sakka.

.

The Buddha once told a story at Kapilavatthu, in the Banyan Park, after he had smiled during an evening walk with the monks. His smile arose because that very place had been the dwelling of a great sage in the distant past. At Elder Ananda’s request, he recounted the story of that earlier time.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, a wealthy but childless brahmin prayed earnestly for a son. His prayers were answered, and his wife conceived the Bodhisatta, who was born dark-skinned and named Kanha-kumara, meaning “Young Black One.” When the boy turned sixteen, he was handsome, radiant, and exceptionally gifted. He was sent to Takkasila to study all the arts, and when he returned, he married and later inherited the vast wealth of his parents.

One day, while examining his treasure houses, he noticed inscriptions left by his ancestors describing how much each had gained in their lifetimes. He reflected that those ancestors were long gone while their wealth remained behind. No one could carry riches into the next life. Realizing that wealth was tied to many harmful attachments, he decided it would be wiser to give generously, honor the virtuous, and seek spiritual understanding. With a firm resolve, he asked the king’s permission and began distributing alms on a grand scale.

After seven days of giving, he noticed his wealth had barely decreased. Feeling the urgency of spiritual work while he was still young and healthy, he decided to abandon everything entirely. He ordered his home to be opened so that all his possessions could be freely taken. Then, renouncing worldly life, he set out for the Himalayas. Many wept as he departed, but he walked on without turning back.

In the mountains he became an ascetic. Choosing a quiet spot near a gourd tree, he lived outdoors without shelter. He took only uncooked food. He ate once a day, at the place where he sat, stretching out his hand for whatever fruit had fallen within reach. He made no distinction between pleasant or unpleasant tastes, never wandered for food, and lived close to the elements—eating fruit when there was fruit, flowers when it was the season for flowers, leaves when there were leaves, and bark when the branches were bare. His needs were few, and his mind became steady and serene. In time, he attained deep meditative states and great spiritual power.

His purity and discipline were so strong that even the throne of Sakka, king of the gods, grew hot—something that happened only when a being of remarkable virtue appeared in the world. Sakka searched for the source and discovered Kanha living quietly under his tree.

Wishing to test him and also to hear him teach, Sakka descended and stood behind the ascetic. He attempted to provoke him by insulting his dark skin, his food, and his forest dwelling. But Kanha remained perfectly calm. When Sakka saw that the sage showed no anger, he recognized the depth of his purity and asked him to teach.

Kanha explained that a person is not defined by outward appearance but by their actions. He described how unwholesome qualities—such as malice, hatred, greed, and lust—darken the mind far more than any physical feature. He praised virtue and self-restraint, and his words were so clear and peaceful that Sakka felt as though a moon had risen before him.

Delighted, Sakka offered the sage a boon. Kanha chose only qualities that supported his renunciation: freedom from malice, from hatred, from greed, and from lust. Sakka then asked why these qualities mattered. Kanha explained that hatred grows quickly and leads to violence; malice invites harm; greed creates deceit and conflict; and lust binds beings in strong chains of craving. He wanted none of these, for they obstruct freedom and peace.

Sakka, deeply pleased, allowed him to choose another boon. Kanha asked simply that no illness disturb his meditation. Again Sakka granted it and offered yet another blessing. Kanha then asked that no creature anywhere be harmed on his account, whether in body or mind.

In this way, six times he was invited to choose, and each time he chose only something related to purity and renunciation. He did not ask for comfort, riches, or divine power. He sought only the conditions that would keep his mind free.

Sakka, moved by his selflessness, caused the gourd tree beside him to bear fruit all year round. With deep respect, he saluted the sage and returned to his heavenly realm. Kanha continued living there, maintaining his meditative absorption, and was reborn in Brahma’s world at the end of his life.

After recounting the story, the Buddha revealed that this very place in the Banyan Park was where he himself had lived in that distant past. And he identified the characters: Anuruddha was Sakka, and he himself had been Kanha the Wise.

.... o ....

.