J81. Surapana Jātaka -- Câu chuyện về Trưởng lão Sagata và sự nguy hiểm của chất kích thích

Tóm tắt: Một vị sư, mặc dù sở hữu thần thông vĩ đại, đã bị hạ gục bởi rượu mạnh. Đức Phật kể lại rằng cả một nhóm tu sĩ khổ hạnh đáng kính trong quá khứ cũng đã mất đi thần thông vì rượu.

.

Khi Đức Phật đang ở tại Vườn Ghosita gần Kosambi, Ngài đã kể một câu chuyện về một trong những đệ tử của Ngài, Trưởng lão Sagata.

Trước đó, Đức Phật đã trải qua mùa mưa tại Xá Vệ. Sau đó, ngài đi đến một thị trấn tên là Bhaddavatika để khất thực. Người dân địa phương—những người chăn bò, nông dân và lữ khách—cảnh báo là không nên đến gần phà Xoài. "Một con rồng dữ Naga đang sống ở đó," họ nói. Đó là một con rồng chết chóc, và nó có thể gây hại cho ngài. Họ lặp lại lời cảnh báo ba lần, nhưng Đức Phật vẫn tiếp tục con đường của mình mà không đáp lại.

Trong khi Đức Phật ở trong một khu rừng gần đó, Trưởng lão Sagata, người đã phát triển những năng lực tâm linh to lớn, đã đến nơi ở của loài rồng. Sagata làm một chiếc giường bằng lá cây và ngồi bắt chéo chân ngay nơi con rồng cư ngụ. Rồng Naga, không thể giấu được sự tức giận, đã phun ra một làn khói dày đặc. Sagata đáp lại bằng khói của riêng mình. Sau đó, Naga phun ra lửa—nhưng Sagata cũng làm vậy. Lửa của rồng không thể làm hại Sagata, nhưng lửa của thầy Sagata đã chế ngự rồng. Cuối cùng, Sagata đã thuần phục con rồng và dạy nó những lời dạy của Đức Phật. Rồng Naga đã quy y, nương tựa vào Phật Pháp và thọ nhận các giới luật.

Sagata trở lại với Đức Phật, và sau một thời gian, họ cùng nhau đi đến Kosambi. Tin tức về chiến thắng của Sagata trước Rồng Naga đã lan truyền rộng rãi. Khi họ đến, dân làng đã đến chào đón Đức Phật, sau đó quay sang Sagata và nói: "Hãy cho chúng tôi biết ngài cần gì, chúng tôi sẽ cung cấp."

Sagata không nói gì, nhưng một số nhà sư ngang bướng —được gọi là Sáu Kẻ Xấu Xa—lên tiếng. "Rượu trắng rất hiếm đối với các nhà sư," họ nói. "Quý vị có thể mời Thầy Sagata một ít rượu ngon được không?" Dân làng đồng ý và mời Đức Phật đến dùng bữa vào ngày hôm sau. Họ trở về nhà và chuẩn bị rượu ở mọi gia đình, dự định dâng lên Sagata.

Ngày hôm sau, Sagata đến thăm từng nhà và uống say sưa. Trưởng lão say đến mức, trên đường ra khỏi thị trấn, ngài ngã gục ở cổng thành, nấc cụt và nói nhảm. Khi Đức Phật đi qua và nhìn thấy ông, Ngài bảo các Tỳ kheo đưa Sagata trở lại khu vườn.

Họ đặt Sagata nằm xuống với đầu gần chân Phật, nhưng Sagata quay lại và nằm với chân hướng về phía Phật. Đức Phật hỏi: "Sagata có thể biểu hiện sự tôn trọng như trước đây không?"

"Không, thưa ngài," các nhà sư trả lời.

"Ai đã đánh bại Rồng Naga ở Bến phà Xoài?"

"Sagata, thưa Thế Tôn."

"Các thầy có nghĩ rằng trong tình trạng hiện tại, Sagata có thể đánh bại một con rắn nước vô hại không?

"Không, thưa Thế Tôn."

"Có thích đáng để uống thứ gì đó làm mất đi sự khôn ngoan của một người, có phải không?"

"Không, thưa Thế Tôn."

Sau đó, Đức Phật tuyên bố rằng việc uống chất kích thích là một tội nghiêm trọng. Ngài đã giảng dạy về những nguy hiểm của rượu và đặt ra một quy tắc: các nhà sư không được uống bất cứ thứ gì làm mờ tâm trí. Sau đó, ngài trở về phòng mình.

Sau đó, các nhà sư tập trung tại Đại sảnh Chân lý và kể lại những gì đã xảy ra. "Thật khủng khiếp," họ nói, "ngay cả người thông thái như Sagata cũng có thể mất lý trí vì uống rượu."

Đức Phật bước vào và hỏi họ đang thảo luận điều gì. Khi họ kể lại, Đức Phật nói: "Đây không phải là lần đầu tiên những người từ bỏ thế tục lạc lối vì uống rượu. Để ta kể cho các thầy nghe một câu chuyện từ rất lâu rồi."

Ngày xưa, khi Vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ Tát đã tái sinh vào một gia đình Bà La Môn ở phía bắc. Khi lớn tuổi hơn, ngài từ bỏ cuộc sống trần tục và trở thành ẩn sĩ. Ngài đã đạt được trí tuệ sâu sắc và sự giác ngộ tâm linh, sống bình yên ở dãy Himalaya cùng 500 đệ tử.

Khi mùa mưa đến, các học trò của ông hỏi: "Thưa thầy, chúng con có thể đến các thành phố để thu thập muối và giấm không?"

"Quý vị có thể đi," ngài nói, "nhưng ta sẽ ở lại đây. Hãy quay lại khi mưa tạnh."

Họ kính cẩn rời đi và đến Benares, nơi họ ở trong công viên hoàng gia. Ngày hôm sau, họ đến một ngôi làng gần đó để xin ăn và được cho ăn no nê. Ngày hôm sau, họ tiến vào thành phố. Người dân rất tốt bụng và hào phóng, và chẳng bao lâu sau, nhà vua đã nghe nói về 500 ẩn sĩ. Vua được nói rằng họ là những người đức hạnh và kỷ luật.

Vua đến thăm họ và mời họ ở lại bốn tháng. Ông đã cung cấp thức ăn và nơi ở trong công viên hoàng gia. Một ngày nọ, trong một lễ hội lớn toàn thành phố, nhà vua đã tặng các ẩn sĩ một lượng lớn rượu ngon, nghĩ rằng đó là một món quà quý hiếm cho những người đã từ bỏ thú vui trần thế.

Các ẩn sĩ uống rượu và trở lại công viên. Say sưa và vui vẻ, một số người nhảy múa, một số hát, và những người khác thì đá lung tung đồ đạc của mình. Cuối cùng, họ chìm vào giấc ngủ.

Khi họ thức dậy và thấy đống lộn xộn mình đã gây ra, họ cảm thấy xấu hổ. "Chúng tôi đã làm sai rồi," họ nói. "Điều này xảy ra vì chúng tôi đã xa thầy."

Họ rời thành phố và trở về dãy Himalaya. Họ đặt bát xuống và chào thầy.

"Quý vị có sống hòa bình giữa mọi người không?" ngài hỏi. "Quý vị có tránh được khó khăn và giữ vững sự đoàn kết không?"

"Chúng con thoải mái," họ nói, "nhưng chúng con đã uống đồ uống bị cấm. Chúng con đã mất kiểm soát và hành xử ngu ngốc."

"Đây là những gì xảy ra khi quý vị sống mà không có sự hướng dẫn," Bồ Tát nói. Ngài nhẹ nhàng khiển trách họ và khuyên họ không bao giờ lặp lại hành vi như vậy nữa. Họ tiếp tục thực hành với kỷ luật mới mẻ, và sau đó Bồ Tát đã tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật nói: "Những ẩn sĩ đó là đệ tử của ta trong kiếp trước. Và ta là vị thầy ẩn sĩ của họ."

.... o ....

J81. Surapana Jātaka -- The Story of Elder Sagata and the Danger of Intoxicants

Summary: One monk, despite possessing great powers, was brought low by strong liquor. The Buddha recounts how an entire group of worthy ascetics in the past similarly lost their powers through drinking.

.

While the Buddha was staying at Ghosita Park near Kosambi, he told a story about one of his disciples, the Elder Sagata.

Earlier, the Buddha had spent the rainy season in Savatthi. Afterward, he traveled to a town called Bhaddavatika to collect alms. The local people—cowherds, farmers, and travelers—warned him not to go near the Mango Ferry. “A dangerous serpent lives there,” they said. “It’s a deadly naga, and it might harm you.” They repeated their warning three times, but the Buddha continued on his way without responding.

While the Buddha stayed in a nearby grove, Elder Sagata, who had developed great spiritual powers, went to the naga’s dwelling. He made a bed of leaves and sat cross-legged right where the serpent lived. The naga, unable to hide its anger, released thick smoke. Sagata responded with smoke of his own. Then the naga sent out flames—but Sagata did too. The naga’s fire couldn’t harm Sagata, but Sagata’s fire subdued the naga. In the end, Sagata tamed the serpent and taught it the Buddha’s teachings. The naga took refuge in the Dharma and accepted the moral precepts.

Sagata returned to the Buddha, and after some time, they traveled together to Kosambi. News of Sagata’s victory over the naga had spread far and wide. When they arrived, the townspeople came to greet the Buddha and then turned to Sagata, saying, “Tell us what you need, and we’ll provide it.”

Sagata said nothing, but some mischievous monks—known as the Wicked Six—spoke up. “White liquor is rare for monks,” they said. “Could you offer Sagata some fine spirits?” The townspeople agreed and invited the Buddha to a meal the next day. They returned home and prepared liquor in every household, planning to offer it to Sagata.

The next day, Sagata visited each house and drank deeply. He became so drunk that, on his way out of town, he collapsed at the city gate, hiccuping and speaking nonsense. When the Buddha passed by and saw him, he asked the monks to carry Sagata back to the park.

They laid Sagata down with his head near the Buddha’s feet, but Sagata turned and lay with his feet toward the Buddha. The Buddha asked, “Does Sagata show the same respect now as he did before?”

“No, sir,” the monks replied.

“Who defeated the naga at Mango Ferry?”

“Sagata, sir.”

“Do you think, in his current state, Sagata could even defeat a harmless water snake?”

“No, sir.”

“Is it right to drink something that takes away a person’s wisdom?”

“No, sir.”

Then the Buddha declared that drinking intoxicants was a serious offense. He gave a teaching about the dangers of alcohol and established a rule: monks must not drink anything that clouds the mind. After this, he returned to his chamber.

Later, the monks gathered in the Hall of Truth and spoke about what had happened. “How terrible it is,” they said, “that even someone as wise as Sagata could lose his senses through drinking.”

The Buddha entered and asked what they were discussing. When they told him, he said, “This isn’t the first time that those who renounced the world have lost their way through drinking. Let me tell you a story from long ago.”

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born into a Brahmin family in the north. As he grew older, he left worldly life and became a hermit. He gained deep wisdom and spiritual insight and lived peacefully in the Himalayas with 500 disciples.

When the rainy season came, his students asked, “Master, may we go to the towns to collect salt and vinegar?”

“You may go,” he said, “but I will stay here. Return when the rains are over.”

They respectfully left and went to Benares, where they stayed in the royal park. The next day, they went to a nearby village for alms and were well fed. The following day, they entered the city. The people were kind and generous, and soon the king heard about the 500 hermits. He was told they were virtuous and disciplined.

The king visited them and invited them to stay for four months. He provided food and shelter in the royal park. One day, during a city-wide festival, the king offered the hermits a large supply of fine liquor, thinking it was a rare gift for those who had given up worldly pleasures.

The hermits drank the liquor and returned to the park. Drunk and merry, some danced, some sang, and others kicked their belongings around. Eventually, they fell asleep.

When they woke up and saw the mess they had made, they were ashamed. “We’ve done wrong,” they said. “This happened because we were away from our master.”

They left the city and returned to the Himalayas. They put down their bowls and greeted their teacher.

“Did you live peacefully among people?” he asked. “Did you avoid hardship and stay united?”

“We were comfortable,” they said, “but we drank forbidden drink. We lost control and behaved foolishly.”

“This is what happens when you live without guidance,” said the Bodhisatta. He gently rebuked them and urged them never to repeat such behavior. They continued their practice with renewed discipline, and the Bodhisatta was later reborn in the Brahma realm.

After telling this story, the Buddha said, “Those hermits were my disciples in a past life. And I was their teacher.”

.... o ....

J82. Mittavinda Jātaka -- Truyện về Mittavindaka: Bài học về sự cố chấp và hậu quả

Tóm tắt: Một vị sư, mặc dù được dạy theo đường lối tu hành, nhưng lại không chịu nghe lời và muốn sống theo ý riêng của mình. Đức Phật giải thích rằng trong một kiếp trước, chính người này đã không vâng lời mẹ và phải chịu nhiều đau khổ.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật đã kể một câu chuyện về một vị sư bướng bỉnh. Đó là một câu chuyện từ rất lâu rồi, vào thời Đức Phật Kassapa.

Tại thành Benares, có một thương gia giàu có với tám trăm triệu đồng vàng. Ông có một người con trai tên là Mittavindaka. Mặc dù cả cha và mẹ đều đã đạt đến quả Nhập Lưu, quả thứ nhất của sự giác ngộ tâm linh, nhưng con trai của họ lại ích kỷ và không tin vào giáo lý.

Sau khi người cha qua đời, người mẹ quán xuyến gia đình và cố gắng dìu dắt con trai. Bà nói: “Con ơi, kiếp người thật hiếm có và quý giá. Hãy bố thí rộng rãi, sống đạo đức, giữ giới luật và lắng nghe Giáo pháp.”

Nhưng Mittavindaka trả lời: “Con không muốn dính dáng gì đến bố thí hay đạo đức. Đừng nói đến những điều đó. Con sẽ sống theo ý mình, và dù sau khi chết, điều gì xảy ra cũng được.”

Vào một ngày rằm, mẹ ông lại nài nỉ. “Hôm nay là ngày lễ. Xin con hãy thọ giới, đến chùa và nghe Pháp suốt đêm. Nếu con làm vậy, ta sẽ cho con một ngàn đồng tiền.”

Bị tiền cám dỗ, Mittavindaka đồng ý. Chàng đến chùa, nhưng thay vì nghe Pháp, chàng tìm một nơi yên tĩnh và ngủ suốt đêm. Sáng sớm hôm sau, chàng trở về nhà.

Mẹ chàng đã chuẩn bị thức ăn và mong chàng dẫn theo vị sư đã thuyết Pháp. Nhưng khi thấy chàng chỉ có một mình, mẹ hỏi: “Thầy đâu rồi?”

“Không có thầy cho con,” chàng trai nói.

“Vậy thì hãy uống chén cháo này,” bà mẹ đề nghị.

“Hãy đưa con một ngàn đồng tiền trước,” chàng yêu cầu.

“Uống trước, rồi ta sẽ cho con tiền.”

“Không,” chàng khăng khăng. “Tiền trước.”

Vậy là bà mẹ đưa cho con túi tiền. Chàng trai uống chén cháo, cầm tiền rồi lên đường. Qua thời gian, nhờ buôn bán và giao dịch khéo léo, chàng đã tích lũy được hai triệu đồng tiền.

Sau đó, chàng quyết định đóng một con tàu và đi buôn bán ở nước ngoài. Chàng nói với mẹ: "Con sẽ ra khơi buôn bán."

Bà van xin chàng đừng đi. "Con là con trai duy nhất của mẹ. Nhà ta có đủ của cải rồi. Biển cả nguy hiểm lắm."

Nhưng chàng từ chối. "Con sẽ đi, mẹ không thể ngăn cản con."

Bà cố gắng giữ chàng lại, nắm lấy tay chàng. Chàng đẩy bà ra và đánh bà ngã xuống. Sau đó, chàng lên tàu và giương buồm ra khơi.

Đến ngày thứ bảy, con tàu đột nhiên dừng lại giữa đại dương. Nó không nhúc nhích. Thủy thủ đoàn bắt thăm để tìm nguyên nhân, và ba lần lá thăm rơi trúng Mittavindaka. Họ đưa cho chàng một chiếc bè và nói: "Chúng ta không thể chết hết vì một người." Họ thả chàng trôi dạt, và con tàu ngay lập tức tiến về phía trước.

Mittavindaka trôi dạt đến một hòn đảo có cung điện pha lê. Bên trong có bốn tiên nữ. Họ sống trong niềm vui sướng bảy ngày, rồi lại đau khổ bảy ngày. Trong thời gian vui vẻ của họ, Mittavindaka sống với họ trong hạnh phúc.

Khi thời gian đau khổ của họ trở lại, họ nói: "Chúng ta phải rời đi trong bảy ngày. Hãy ở lại đây và đừng lo lắng." Nhưng Mittavindaka, bồn chồn và ham muốn nhiều lạc thú hơn, đã rời khỏi hòn đảo và tiếp tục lên đường.

Chàng đến một hòn đảo khác với cung điện bằng bạc và tám vị thần. Rồi một hòn đảo khác với mười sáu vị thần trong cung điện bằng ngọc. Rồi một hòn đảo khác với ba mươi hai vị thần trong một cung điện bằng vàng. Mỗi lần, chàng đều tận hưởng sự đồng hành của họ trong những ngày vui vẻ, và mỗi lần, khi họ rời đi để sám hối, chàng lại lên đường để tìm kiếm thêm.

Cuối cùng, chàng nhìn thấy một thành phố lớn với bốn cổng và tường cao. Đó là địa ngục Ussada, nơi chúng sinh phải chịu đau khổ vì những hành vi sai trái trong quá khứ. Nhưng đối với Mittavindaka, nó trông giống như một thành phố xinh đẹp. Chàng nghĩ: "Ta sẽ đến đó và trở thành vua của nó."

Bên trong, chàng nhìn thấy một người đàn ông đang chịu đau khổ, đội một bánh xe sắc như dao cạo trên đầu. Nhưng đối với Mittavindaka, nó trông giống như một bông hoa sen. Những sợi xích trên ngực người đàn ông trông như một tấm vải đẹp. Máu chảy xuống trông như bột gỗ đàn hương đỏ. Tiếng rên rỉ nghe như tiếng nhạc du dương.

Chàng tiến lại gần và nói: "Ngươi đã mang bông sen đó đủ lâu rồi. Đưa nó cho ta."

Người đàn ông trả lời: "Đó không phải là hoa sen—mà là bánh xe dao cạo."

"Ngươi nói vậy vì ngươi không muốn đưa nó," Mittavindaka nói.

Người đàn ông đau khổ nghĩ: "Nghiệp của ta chắc hẳn đã kết thúc. Người đàn ông này chắc hẳn ở đây vì đã đánh mẹ mình, giống như ta đã làm. Ta sẽ trao bánh xe dao cạo cho hắn."

Hắn nói: "Hãy lấy bông sen," rồi đặt bánh xe lên đầu Mittavindaka. Ngay lập tức, nó nghiền nát anh ta. Mittavindaka hét lên: "Lấy lại đi! Lấy lại bánh xe của ngươi đi!" Nhưng người đàn ông đã biến mất.

Bấy giờ, Bồ Tát hiện thân thành một vị Thiên, phán rằng: “Ngươi đã từng đi qua những cung điện bằng pha lê, bạc, châu báu, để theo đuổi lạc thú. Nhưng giờ đây nghiệp chướng đã bắt kịp ngươi, vì ngươi vẫn chưa thoát khỏi vòng luân hồi.”

Nói xong, Bồ Tát trở về cõi trời.

Mittavindaka, giờ đây đeo bánh xe dao cạo, chịu đựng vô cùng đau khổ. Chàng chịu đựng sự dày vò cho đến khi những ô nhiễm của mình bị thiêu rụi, và phải đối mặt với hậu quả của những hành động của mình.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Vị tu sĩ bướng bỉnh đó chính là Mittavindaka trong một kiếp trước. Còn ta là vua của chư Thiên.”

.... o ....

J82. Mittavinda Jātaka -- The Story of Mittavindaka: A Lesson in Willfulness and Consequence

Summary: One monk, although taught the monastic way, refuses to listen and wants to live according to his own ideas. The Buddha explains that in a previous life, the same person had been disobedient to his mother and had suffered greatly as a result.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told a story about a stubborn monk. It was a tale from long ago, during the time of Kassapa Buddha.

In the city of Benares, there lived a wealthy merchant with eighty crores in gold. He had a son named Mittavindaka. Though both parents had entered the First Path of spiritual awakening, their son was selfish and did not believe in the teachings.

After the father passed away, the mother managed the household and tried to guide her son. She said, “My son, human life is rare and precious. Give generously, live with virtue, observe the holy days, and listen to the Dhamma.”

But Mittavindaka replied, “I want nothing to do with giving or virtue. Don’t speak of such things. I’ll live as I please, and whatever happens after death, so be it.”

One full-moon holy day, his mother pleaded again. “Today is sacred. Please take the vows, visit the monastery, and listen to the Dhamma all night. If you do, I’ll give you a thousand coins.”

Tempted by the money, Mittavindaka agreed. He went to the monastery, but instead of listening, he found a quiet spot and slept through the night. Early the next morning, he returned home.

His mother had prepared food and expected him to bring the monk who had preached the Dhamma. But when she saw him alone, she asked, “Where is the teacher?”

“No teacher for me,” he said.

“Then drink this gruel,” she offered.

“Give me the thousand coins first,” he demanded.

“Drink first, then I’ll give you the money.”

“No,” he insisted. “Money first.”

So she gave him the purse of coins. He drank the gruel, took the money, and went on his way. Over time, through trade and clever dealings, he amassed two million coins.

Then he decided to build a ship and go into business overseas. He told his mother, “I’m going to sail and trade.”

She begged him not to go. “You’re my only son. We have enough wealth. The sea is dangerous.”

But he refused. “I’m going, and you can’t stop me.”

She tried to hold him back, grabbing his hand. He pushed her away and struck her down. Then he boarded his ship and set sail.

On the seventh day, the ship suddenly stopped in the middle of the ocean. It wouldn’t move. The crew cast lots to find the cause, and three times the lot fell to Mittavindaka. They gave him a raft and said, “We cannot all perish because of one man.” They cast him adrift, and the ship immediately sped forward.

Mittavindaka floated to an island with a crystal palace. Inside were four female spirits. They lived in joy for seven days, then suffered for seven days. During their joyful time, Mittavindaka lived with them in bliss.

When their time of suffering returned, they said, “We must leave for seven days. Stay here and don’t worry.” But Mittavindaka, restless and greedy for more pleasure, left the island and sailed on.

He came to another island with a silver palace and eight spirits. Then another with sixteen spirits in a jeweled palace. Then another with thirty-two spirits in a golden hall. Each time, he enjoyed their company during their joyful days, and each time, when they left for their penance, he sailed away in search of more.

Eventually, he saw a grand city with four gates and high walls. It was Ussada hell, where beings suffer for their past misdeeds. But to Mittavindaka, it looked like a beautiful city. He thought, “I’ll go there and become its king.”

Inside, he saw a man in torment, carrying a razor-sharp wheel on his head. But to Mittavindaka, it looked like a lotus flower. The chains on the man’s chest seemed like fine clothing. The blood dripping down looked like red sandalwood powder. The groans sounded like sweet music.

He approached and said, “You’ve carried that lotus long enough. Give it to me.”

The man replied, “It’s not a lotus—it’s a razor-wheel.”

“You say that because you don’t want to give it,” Mittavindaka said.

The suffering man thought, “My karma must be ending. This man must be here for striking his mother, like I did. I’ll pass the wheel to him.”

He said, “Take the lotus,” and placed the wheel on Mittavindaka’s head. Instantly, it crushed him. Mittavindaka screamed, “Take it back! Take your wheel!” But the man had vanished.

Then the Bodhisatta, appearing as a divine being, spoke:

“You passed through crystal, silver, and jeweled palaces, chasing pleasure. But now your karma has caught up with you, for you are not free from the cycle of life.”

With that, the Bodhisatta returned to his heavenly realm.

Mittavindaka, now wearing the razor-wheel, suffered terribly. He remained in torment until his defilements were burned away, and he passed on to face the results of his actions.

When the Buddha finished the story, he said, “That stubborn monk was Mittavindaka in a past life. And I was the king of the Devas.”

.... o ....

J83. Kalakanni Jātaka -- Truyện về người bạn trung thành tên là Curse (Lời nguyền dữ)

Tóm tắt: Anāthapiṇḍika có một người bạn thuở nhỏ có cái tên không may mắn. Mặc dù được khuyên nên đuổi người bạn đó đi, ông vẫn từ chối, nói rằng đó chỉ là cái tên. Sau đó, người bạn đã làm một việc lớn là bảo vệ tài sản của mình. Đức Phật giải thích rằng một tình huống tương tự cũng đã xảy ra trong một kiếp trước.

.

Trong thời gian ở Jetavana, Đức Phật đã kể cho Anatha-pindika (Cấp Cô Độc) nghe một câu chuyện về một người bạn thời thơ ấu của Anatha-pindika.

Ngày xưa, Anatha-pindika và một cậu bé tên là Curse đã cùng nhau chơi đùa dưới bùn và học chung trường. Lớn lên, Anatha-pindika trở thành một thương gia giàu có, còn Curse lâm vào cảnh nghèo khó, túng thiếu. Không thể kiếm sống, Curse đã tìm đến người bạn cũ để xin giúp đỡ.

Anatha-pindika nồng nhiệt chào đón cậu và giao cho cậu việc quản lý tài sản. Curse làm việc tận tụy, lo liệu mọi việc cho thương gia. Trong nhà, người ta thường nghe những câu như: "Đứng lên, Curse", "Ngồi xuống, Curse", hoặc "Ăn tối đi, Curse".

Một số khách của Anatha-pindika đã cảm thấy khó chịu vì điều này. Họ nói, “Thưa thủ quỹ, nghe những lời như vậy trong nhà ngài thật đáng lo ngại. Tên của hắn nghe có vẻ xui xẻo. Hắn nghèo và địa vị thấp kém hơn ngài. Tại sao lại giữ hắn ở lại?”

Nhưng Anatha-pindika đáp, “Tên tuổi chỉ là một cái mác. Người khôn ngoan không đánh giá người khác qua tên tuổi. Tôi sẽ không bao giờ bỏ rơi người bạn đã chơi với tôi hồi nhỏ, chỉ vì tên của hắn nghe khó nghe.” Và ông bỏ ngoài tai lời khuyên của họ.

Một ngày nọ, Anatha-pindika rời đi thăm một ngôi làng nơi ông làm trưởng làng. Ông giao cho Curse trông coi nhà. Một số tên cướp nghe tin người lái buôn đi vắng nên định đột nhập vào đêm đó.

Nhưng Curse linh cảm có điều gì đó không ổn. Ông thức trắng, quan sát cẩn thận. Khi bọn cướp đến, ông nhanh chóng hành động. Ông chạy khắp nhà, hô vang khẩu lệnh—“Thổi tù và!” “Đánh trống!”—giống như cả một đội quân lính canh gác đang được huy động.

Bọn cướp hoảng sợ. "Người ta bảo nhà trống không, nhưng hình như chủ nhân đang ở nhà với nhiều người hầu!" Họ bỏ vũ khí lại và chạy trốn vào màn đêm.

Sáng hôm sau, mọi người thấy vũ khí vương vãi khắp nhà và hiểu ra chuyện gì đã xảy ra. Họ khen ngợi Curse, nói rằng: "Nếu anh ta không khéo léo như vậy, bọn cướp đã lấy hết rồi. Ông Chưởng quỹ thật may mắn khi có một người bạn trung thành như vậy."

Khi Anatha-pindika trở về, ông được kể lại toàn bộ câu chuyện. Ông nói: "Đây chính là người mà các người muốn tôi sa thải. Nếu tôi nghe lời các người, hôm nay tôi đã phá sản rồi. Không phải danh tiếng làm nên con người, mà là tấm lòng và tính cách của họ." Ông thưởng cho Curse bằng cách tăng lương.

Nghĩ rằng đây là một câu chuyện đáng chia sẻ, Anatha-pindika đến gặp Đức Phật và kể lại mọi chuyện. Đức Phật mỉm cười và nói: "Đây không phải lần đầu tiên một người tên là Curse cứu được tài sản của bạn mình. Chuyện tương tự đã xảy ra từ lâu rồi."

Theo lời yêu cầu của Anatha-pindika, Đức Phật kể lại câu chuyện cổ xưa.

Chuyện Quá Khứ

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ-tát sinh ra là một vị Chưởng khố thông thái và đáng kính. Ngài có một người bạn thân tên là Curse, giống như trong câu chuyện hiện tại.

Một ngày nọ, Chưởng khố đi thăm ruộng đất và giao cho Chưởng khố trông coi nhà cửa. Bọn cướp nghe tin ngài đi vắng liền tìm cách đột nhập. Nhưng Chưởng khố vẫn cảnh giác, làm ồn ào để dọa chúng và bảo vệ ngôi nhà.

Khi Chưởng khố trở về và nghe tin, ngài nói với bạn bè: "Nếu ta nghe lời các ngươi và đuổi Chưởng khố đi, thì hôm nay ta đã thành kẻ ăn mày rồi."

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật nói: "Trong kiếp trước, Ananda là người bạn tên là Curse, còn ta là Chưởng khố ở Benares."

.

.... o ....

J83. Kalakanni Jātaka -- The Story of the Loyal Friend Named Curse

Summary: Anāthapiṇḍika has a childhood friend with an unfortunate name. Although he is urged to dismiss him, he refuses, saying it is only a name. Later, the friend performs a great service by protecting his property. The Buddha explains that a similar situation occurred in a previous life as well.

.

While staying at Jetavana, the Buddha shared a story about one of Anatha-pindika’s childhood friends.

Long ago, Anatha-pindika and a boy named Curse had played together in the mud and studied at the same school. As they grew older, Anatha-pindika became a wealthy merchant, while Curse fell into poverty and hardship. Unable to earn a living, Curse came to his old friend for help.

Anatha-pindika welcomed him warmly and gave him a job managing his property. Curse worked faithfully, handling all the merchant’s business. In the household, it became common to hear phrases like, “Stand up, Curse,” “Sit down, Curse,” or “Have your dinner, Curse.”

Some of Anatha-pindika’s guests were disturbed by this. They said, “Treasurer, it’s unsettling to hear such words in your home. His name sounds unlucky. He’s poor and beneath your status. Why keep him around?”

But Anatha-pindika replied, “A name is just a label. Wise people don’t judge others by their names. I will never abandon the friend who played with me as a child, just because his name sounds unpleasant.” And he ignored their advice.

One day, Anatha-pindika left to visit a village where he served as headman. He put Curse in charge of the house. Some robbers heard that the merchant was away and planned to break in that night.

But Curse had a feeling something was wrong. He stayed awake, watching carefully. When the robbers arrived, he quickly acted. He ran through the house, shouting orders—“Blow the conch!” “Beat the drum!”—making it sound like a whole army of guards was being roused.

The robbers panicked. “We were told the house was empty, but it sounds like the master is home with many servants!” They dropped their weapons and fled into the night.

The next morning, people saw the weapons scattered around the house and realized what had happened. They praised Curse, saying, “If he hadn’t been so clever, the robbers would have stolen everything. The Treasurer is lucky to have such a loyal friend.”

When Anatha-pindika returned, he was told the whole story. He said, “This is the man you wanted me to dismiss. If I had listened to you, I’d be ruined today. It’s not a name that makes a person—it’s their heart and character.” He rewarded Curse with a raise in wages.

Thinking it was a story worth sharing, Anatha-pindika went to the Buddha and told him everything. The Buddha smiled and said, “This isn’t the first time a man named Curse has saved his friend’s wealth. The same thing happened long ago.”

At Anatha-pindika’s request, the Buddha told the ancient tale.

A Story from the Past

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a wise and respected Treasurer. He had a close friend named Curse, just like in the present story.

One day, the Treasurer left to visit his landholdings and put Curse in charge of his home. Robbers heard he was away and tried to break in. But Curse stayed alert, made noise to scare them off, and protected the house.

When the Treasurer returned and heard what had happened, he said to his friends, “If I had listened to your advice and sent Curse away, I’d be a beggar today.”

After finishing the story, the Buddha said, “In that past life, Ananda was the friend named Curse, and I was the Treasurer of Benares.”

.... o ....

J84. Atthassadvara Jātaka -- Đứa Trẻ Thông Thái và Sáu Con Đường Dẫn Đến An Lạc Tâm Linh

Tóm tắt: Một thiếu niên thông minh tìm kiếm hạnh phúc tinh thần. Đức Phật kể lại việc cậu đã làm điều tương tự trong kiếp trước và chia sẻ lời khuyên của Bồ Tát lúc bấy giờ, cũng như bây giờ.

.

Trong thời gian ở tại Kỳ Viên, Đức Phật đã kể câu chuyện về một cậu bé thể hiện trí tuệ sâu sắc và sự quan tâm sâu sắc đến an lạc tâm linh của mình.

Cậu bé này là con trai của một vị Thủ Quỹ giàu có. Tuy mới bảy tuổi, nhưng cậu rất chu đáo và thông minh, và một ngày nọ, cậu hỏi cha mình: "Những con đường nào dẫn đến an lạc tâm linh?"

Người cha ngạc nhiên. Ông không biết phải trả lời câu hỏi sâu sắc như vậy như thế nào. Ông tự nhủ: "Đây không phải là điều ta có thể giải thích. Từ cõi trời cao nhất đến địa ngục sâu nhất, chỉ có Đức Phật mới thực sự biết câu trả lời."

Vì vậy, ông đã thu thập các lễ vật - hương liệu, hoa và dầu thơm - và đưa con trai đến Kỳ Viên để gặp Đức Phật. Sau khi đảnh lễ, ông ngồi xuống và nói: "Bạch Đức Thế Tôn, con trai tôi rất thông thái và rất quan tâm đến con đường tâm linh của mình. Nó hỏi con điều gì dẫn đến an lạc thực sự, và con không thể trả lời. Xin Đức Thế Tôn hãy giúp chúng con hiểu."

Đức Phật đáp: “Này cư sĩ, đứa bé này đã hỏi ta câu hỏi tương tự từ lâu rồi. Nó đã biết câu trả lời trong một kiếp trước, nhưng đã quên mất do nhiều kiếp sống.”

Theo lời thỉnh cầu của người cha, Đức Phật kể một câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát sinh ra là một vị quan quản thủ giàu có. Ngài có một người con trai, mới bảy tuổi, đã tỏ ra rất thông tuệ và quan tâm đến tương lai tâm linh của mình.

Một ngày nọ, cậu bé hỏi cha: “Những con đường nào dẫn đến hạnh phúc tâm linh?”

Đức Bồ-tát đáp bằng một bài kệ:

“Hãy tìm kiếm sức khỏe tốt, vì đó là kho báu lớn nhất của cuộc đời. Sống có đạo đức, được người lớn tuổi kính trọng, Học hành chăm chỉ, thực hành Giáo pháp, Và luôn nỗ lực thăng tiến—Sáu điều này là cánh cổng dẫn đến hạnh phúc đích thực.”

Từ ngày đó trở đi, cậu bé đã thực hành sáu nguyên tắc này. Cậu sống một cuộc đời rộng lượng, học hỏi và tốt bụng. Và khi cuộc đời của Ngài kết thúc, Ngài đã bước sang một tương lai được định hình bởi những việc làm tốt đẹp của mình.

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật nói: “Đứa trẻ này chính là đứa trẻ ở kiếp trước. Và Ta chính là vị Chưởng khố đã cho nó câu trả lời.”

.... o ....

J84. Atthassadvara Jātaka -- The Wise Child and the Six Paths to Spiritual Welfare

Summary: A precocious youth seeks his spiritual welfare. The Buddha recounts how he did the same in a previous life and shares the advice the Bodhisatta gave him then, as he does now.

.

While staying at Jetavana, the Buddha shared a story about a young boy who showed deep wisdom and concern for his spiritual well-being.

This boy was the son of a wealthy Treasurer. Though only seven years old, he was thoughtful and intelligent, and one day he asked his father, “What are the paths that lead to spiritual welfare?”

The father was surprised. He didn’t know how to answer such a profound question. He thought to himself, “This is not something I can explain. From the highest heavens to the deepest hells, only the Buddha truly knows the answer.”

So he gathered offerings—perfumes, flowers, and fragrant oils—and took his son to Jetavana to meet the Buddha. After offering his respects, he sat down and said, “Sir, my son is wise and deeply concerned about his spiritual path. He asked me what leads to true welfare, and I could not answer. Please, Blessed One, help us understand.”

The Buddha replied, “Layman, this child asked me the same question long ago. He knew the answer in a past life, but has forgotten it due to many rebirths.”

At the father’s request, the Buddha told a story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a wealthy Treasurer. He had a son who, at just seven years old, showed great wisdom and concern for his spiritual future.

One day, the boy asked his father, “What are the paths that lead to spiritual welfare?”

The Bodhisatta answered with a verse:

“Seek good health, for it is life’s greatest treasure. Live with virtue, earn the respect of elders, Learn with care, follow the Dhamma, And always strive to grow— These six are the gateways to true welfare.”

From that day on, the boy followed these six principles. He lived a life of generosity, learning, and goodness. And when his life came to an end, he passed on to a future shaped by his virtuous deeds.

After finishing the story, the Buddha said, “This child is the same child from that past life. And I was the Treasurer who gave him the answer.”

.... o ....

J85. Kimpakka Jātaka -- Truyện về Trái Độc và Hiểm Họa của Dục Vọng

Tóm tắt: Một vị sư bị dục vọng lôi cuốn, say mê một phụ nữ. Đức Phật khuyên ông rằng, mặc dù sự buông thả có thể mang lại khoái lạc nhất thời, nhưng cuối cùng nó sẽ dẫn đến sự hủy diệt trong tương lai. Sau đó, Ngài kể một câu chuyện về việc trong một kiếp trước, Bồ Tát đã cứu đoàn lữ hành của mình bằng cách ngăn cản họ ăn phải một loại trái cây độc.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật đã kể câu chuyện về một vị sư đang đấu tranh với dục vọng.

Vị sư này xuất thân từ một gia đình danh giá và đã gia nhập tăng đoàn của Đức Phật với lòng thành kính. Nhưng một ngày nọ, khi đang đi qua thành Savatthi để khất thực, ngài nhìn thấy một người phụ nữ mặc y phục đẹp đẽ. Vẻ ngoài của nàng khơi dậy dục vọng trong ngài, và ngài bị những ý nghĩ dâm dục xâm chiếm.

Các vị thầy của ngài nhận thấy sự thay đổi trong ngài và đưa ngài đến gặp Đức Phật. Khi được hỏi chuyện gì đã xảy ra, vị sư thừa nhận rằng dục vọng đã xâm chiếm tâm ngài.

Đức Phật nói: “Này Hiền giả, những lạc thú của các giác quan—thị giác, thính giác, vị giác, xúc giác và khứu giác—có thể mang lại cảm giác ngọt ngào trong khoảnh khắc. Nhưng chúng dẫn đến đau khổ, giống như quả của cây Trái-Gì (What-fruit). Quả đó trông đẹp mắt, có mùi thơm ngọt ngào và vị ngon—nhưng một khi ăn vào, nó gây ra đau đớn khủng khiếp và thậm chí tử vong. Từ lâu, nhiều người đã chết vì bị vẻ đẹp của nó đánh lừa mà không biết đến sự nguy hiểm của nó.”

Sau đó, Đức Phật kể một câu chuyện từ quá khứ để giải thích thêm.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ-tát sinh ra là một người dẫn đầu đoàn lữ hành thông thái. Một ngày nọ, ngài lên đường với 500 cỗ xe, đi từ Đông sang Tây. Khi họ đến gần một khu rừng, ngài tập hợp đoàn tùy tùng và cảnh báo họ:

"Trong rừng này, có những cây có quả độc. Đừng ăn bất cứ thứ gì lạ nếu không hỏi ý ta trước."

Đoàn lữ hành đi qua khu rừng an toàn cho đến khi họ đến bìa rừng, nơi họ nhìn thấy một cây đầy quả chín. Thân, lá và quả của nó trông giống như một cây xoài. Một số người, nghĩ rằng nó an toàn, đã hái quả và bắt đầu ăn. Những người khác nhớ lại lời cảnh báo của người dẫn đầu và đợi để hỏi ngài trước.

Khi Bồ-tát đến, ngài xem xét cây và nhận ra đó là quả "Trái Gì" độc hại. Ngài bảo mọi người vứt bỏ quả họ đã hái và cho những người đã ăn thuốc. Một số người đã hồi phục, nhưng những người đã ăn trước đã chết.

Bồ Tát dẫn đoàn lữ hành còn lại đến nơi an toàn, bán hết hàng hóa rồi trở về nhà. Ngài sống một cuộc đời bố thí và đức hạnh, và sau khi chết, Ngài được tái sinh theo những việc làm tốt của mình.

Đức Phật giải thích rằng mặc dù dục vọng ban đầu có thể mang lại cảm giác dễ chịu, nhưng nó dẫn đến đau khổ và tổn hại về mặt tinh thần. Sau đó, Ngài giảng về Tứ Diệu Đế. Vị tỳ kheo bị dục vọng chế ngự đã lắng nghe một cách sâu sắc, và khi kết thúc bài giảng, ông đã đạt được Sơ quả Nhập Lưu.

Những người khác trong số thính chúng cũng đạt đến các giai đoạn giác ngộ khác nhau—một số đạt Sơ quả Nhập Lưu, một số đạt quả thứ nhì Nhất Lai, một số đạt quả thứ ba Bất Lai—và một số đã trở thành bậc A La Hán toàn giác.

Cuối bài giảng, Đức Phật nói: “Những người trong đoàn lữ hành từ lâu đã là đệ tử của ta, và ta là người dẫn dắt họ.”

.... o ....

J85. Kimpakka Jātaka --  The Story of the Poisonous Fruit and the Danger of Desire

Summary: A monk is overcome by lust for a woman. The Buddha advises him that, although indulgence may bring temporary pleasure, it ultimately leads to destruction in the future. He then tells a story of how, in a past life, he saved his caravan by preventing the consumption of a poisonous fruit.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told a story about a monk who was struggling with desire.

This monk came from a respected family and had joined the Buddha’s community with sincere devotion. But one day, while walking through the city of Savatthi to collect alms, he saw a woman dressed in beautiful clothes. Her appearance stirred desire in him, and he became overwhelmed by lustful thoughts.

His teachers noticed the change in him and brought him before the Buddha. When asked what had happened, the monk admitted that desire had entered his heart.

The Buddha said, “Brother, the pleasures of the senses—sight, sound, taste, touch, and smell—can feel sweet in the moment. But they lead to suffering, just like the fruit of the What-fruit tree. That fruit looks lovely, smells sweet, and tastes delicious—but once eaten, it causes terrible pain and even death. Long ago, many people died because they were fooled by its beauty and didn’t know its danger.”

Then the Buddha told a story from the past to explain further.

Once, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a wise caravan leader. One day, he set out with 500 carts, traveling from the East to the West. As they approached a forest, he gathered his men and warned them:

“In this forest, there are trees with poisonous fruit. Do not eat anything unfamiliar without asking me first.”

The caravan passed safely through the forest until they reached the far edge, where they saw a tree full of ripe fruit. Its trunk, leaves, and fruit looked just like a mango tree. Some men, thinking it was safe, picked the fruit and began to eat. Others remembered the leader’s warning and waited to ask him first.

When the Bodhisatta arrived, he examined the tree and realized it was the deadly What-fruit. He told the men to throw away the fruit they had picked and gave medicine to those who had already eaten. Some recovered, but those who had eaten first died.

The Bodhisatta led the rest of the caravan safely to their destination, sold his goods, and returned home. He lived a life of generosity and virtue, and after death, was reborn according to his good deeds.

The Buddha explained that while desire may feel pleasant at first, it leads to suffering and spiritual harm. He then taught the Four Noble Truths. The monk who had been overcome by desire listened deeply, and by the end of the teaching, he attained the First Path of enlightenment.

Others in the audience also reached different stages of awakening—some the First, some the Second, some the Third—and some became fully enlightened Arahats.

At the end of the teaching, the Buddha said, “The people in the caravan long ago were my disciples, and I was their leader.”

.... o ....

J86. Silavimamsana Jātaka -- Người Bà La Môn Thử Lòng Tốt Của Chính Mình

Tóm tắt: Một Bà-la-môn muốn biết nhà vua ưu ái mình vì dòng dõi hay đức hạnh. Để kiểm chứng, ông bắt đầu ăn cắp của vua một xu mỗi ngày. Khi nhà vua phát hiện ra vụ trộm, ngài quyết định trừng phạt vị Bà-la-môn, nhưng vị Bà-la-môn đã giải thích hành động của mình. Đức Phật sau đó kể lại một câu chuyện tương tự từ một tiền kiếp.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật kể câu chuyện về một người Bà La Môn muốn tìm hiểu lý do thực sự đằng sau vinh dự mà mình nhận được.

Người Bà La Môn này được vua Kosala ủng hộ. Ông đã quy y Đức Phật, tuân theo Ngũ Giới và thông thạo kinh Vệ Đà. Nhà vua vô cùng ngưỡng mộ và đối xử với ông hết sức tôn kính, thậm chí còn phong ông làm cố vấn tâm linh.

Nhưng người Bà La Môn bắt đầu tự hỏi: "Nhà vua tôn trọng ta vì nếp sống thiện của ta - hay chỉ vì dòng dõi, gia đình, trình độ học vấn và xuất thân của ta? Ta phải tìm hiểu."

Để kiểm chứng điều này, người Bà La Môn đã làm một điều khác thường. Một ngày nọ, khi rời khỏi cung điện, ông lặng lẽ lấy một đồng tiền từ kho bạc của hoàng gia mà không hỏi. Viên quản thủ, vì lòng kính trọng, không nói gì. Ngày hôm sau, người Bà La Môn lấy hai đồng tiền. Tuy nhiên, không ai ngăn cản ông. Đến ngày thứ ba, ông lấy một nắm tiền.

Lần này, vị thủ quỹ kêu lên: "Đây là ngày thứ ba ngươi ăn cắp của nhà vua!" Ông ta hét lên ba lần: "Ta đã bắt được tên trộm!" Mọi người từ khắp nơi đổ xô đến, sửng sốt trước một người nổi tiếng tốt bụng mà lại làm ra chuyện như vậy. Họ đánh ông ta và lôi ông ta đến trước mặt nhà vua.

Nhà vua vô cùng đau buồn. "Tại sao ngươi lại làm vậy, hỡi Bà-la-môn?" ông hỏi. "Hãy đưa ông ta đi để trừng phạt."

"Thưa Bệ hạ, thần không phải là kẻ trộm," vị Bà-la-môn đáp.

"Vậy tại sao ngươi lại lấy tiền?"

"Để thử thách lòng tôn kính của bệ hạ đối với thần," ông ta nói. "Thần muốn biết bệ hạ tôn trọng thần vì dòng dõi và xuất thân của thần - hay vì nếp sống thiện của thần. Giờ thần đã hiểu rõ: bệ hạ tôn trọng nếp sống thiện hơn tất cả. Đó là đức hạnh cao quý nhất. Nhưng thần cũng thấy rằng thần không thể sống một cuộc đời tốt đẹp trọn vẹn nếu vẫn còn sống trong thế gian. Hôm nay, thần muốn từ bỏ tất cả để trở thành một tu sĩ dưới sự hướng dẫn của Đức Phật. Xin bệ hạ cho phép thần."

Nhà vua đồng ý, và vị Bà-la-môn lên đường đến Kỳ Viên. Gia đình và bạn bè đã cố gắng ngăn cản, nhưng ông vẫn kiên định với quyết định của mình. Ông đến chùa, xin xuất gia và được nhận vào Tăng đoàn. Nhờ thực hành sâu sắc và tuệ giác, cuối cùng ông đã đắc quả A-la-hán.

Sau đó, ông đến gặp Đức Phật và thưa: “Bạch Đức Thế Tôn, quyết định gia nhập Tăng đoàn của con đã đơm hoa kết trái.” Các vị tỳ kheo tụ họp tại Chánh Điện và kể lại hành trình của ông—từ một bậc quân sư hoàng gia đến một bậc giác ngộ.

Khi Đức Phật bước vào và hỏi họ đang bàn luận điều gì, họ trả lời. Ngài nói: “Đây không phải lần đầu tiên một Bà-la-môn tự thử thách danh dự của mình và từ bỏ thế gian để tìm kiếm chân lý. Điều tương tự đã xảy ra từ lâu rồi.” Và ngài kể lại câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát được sinh ra làm quân sư chính của nhà vua. Ngài rộng lượng, đức hạnh và luôn giữ Ngũ Giới. Nhà vua tôn kính ngài hơn tất cả các Bà-la-môn khác.

Nhưng Bồ Tát tự hỏi: “Nhà vua tôn trọng ta vì đức hạnh của ta hay vì địa vị và học thức của ta?” Để tìm hiểu, ngài lấy một đồng tiền từ kho bạc. Thủ quỹ không nói gì. Ngày hôm sau, ngài lấy hai đồng tiền. Vẫn không có phản hồi. Đến ngày thứ ba, ngài lấy một nắm và bị bắt.

Dân chúng la hét, “Ngươi đã lừa tất cả chúng ta!” và lôi ngài đến trước mặt nhà vua.

“Cái gì thế này?” nhà vua hỏi.

“Hắn là một tên trộm,” họ nói. “Hắn đã ăn cắp từ kho bạc của ngài.”

“Hãy đưa hắn đi để bị trừng phạt,” nhà vua nói.

“Thần không phải là kẻ trộm,” Bồ Tát nói.

“Vậy tại sao ngươi lại lấy tiền?”

“Để thử thách lòng tôn kính của Bệ hạ đối với thần,” ngài trả lời. “Giờ thì thần biết chính nếp sống thiện của thần – chứ không phải xuất thân hay học vấn – đã khiến các vị tôn kính. Và thần đã nhận ra rằng nếp sống thiện là điều cao quý nhất trên đời. Ngay cả một con rắn không cắn cũng được gọi là ‘sống thiện lành’. Huống chi một con người sống có đức hạnh.”

Khi bị dẫn đi, ngài thấy những người bắt rắn đang bắt một con rắn hổ mang. Họ nắm đuôi và cổ nó rồi đeo nó lên vai. Ngài cảnh báo họ: “Hãy cẩn thận – nó có thể cắn đấy.”

Họ trả lời: “Con rắn hổ mang này hiền lành và ngoan ngoãn. Không giống như các vị, những kẻ đang bị trừng phạt vì làm điều sai trái.”

Bồ tát nghĩ: “Ngay cả một con rắn hổ mang cũng được gọi là ‘thiện lành’ nếu nó không làm hại người khác. Quả thật, nếp sống thiện là phẩm chất cao quý nhất.”

Ngài được dẫn đến trước mặt nhà vua và lặp lại suy nghĩ của mình. Sau đó, ngài nói: “Thần sẽ từ bỏ cuộc sống thế tục và tìm kiếm con đường thanh tịnh.” Ngài từ bỏ mọi ham muốn, lên núi Himalaya và trở thành một ẩn sĩ. Nhờ thiền định sâu xa, Ngài đã đạt được Ngũ Thông và Tám Bậc Thiền, rồi được tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Sau khi kể lại câu chuyện, Đức Phật nói: “Những người theo hầu nhà vua trong kiếp trước chính là đệ tử của ta ngày nay. Và ta là giáo sĩ của nhà vua.”

.... o ....

J86. Silavimamsana Jātaka -- The Brahmin Who Tested His Own Goodness

Summary: A Brahmin seeks to determine whether the king favors him because of his birth or his virtue. To test this, he begins stealing a penny a day from the king. When the king discovers the theft, he decides to punish the Brahmin, but the Brahmin explains his actions. The Buddha then recounts a story of similar events from a past life.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told a story about a brahmin who wanted to understand the true reason behind the honor he received.

This brahmin was supported by the King of Kosala. He had taken refuge in the Buddha, followed the Five Precepts, and was well-versed in the sacred Vedas. The King admired him deeply and treated him with great respect, even making him his spiritual advisor.

But the brahmin began to wonder: “Does the King honor me because of my goodness—or simply because of my birth, family, education, and background? I must find out.”

To test this, the brahmin did something unusual. One day, as he left the palace, he quietly took a coin from the royal treasury without asking. The treasurer, out of reverence, said nothing. The next day, the brahmin took two coins. Still, no one stopped him. On the third day, he took a handful of coins.

This time, the treasurer cried out, “This is the third day you’ve stolen from the King!” He shouted three times, “I’ve caught the thief!” People rushed in from all sides, shocked that someone known for goodness could do such a thing. They struck him and dragged him before the King.

The King was deeply saddened. “Why have you done this, brahmin?” he asked. “Take him away for punishment.”

“I am not a thief, Your Majesty,” the brahmin replied.

“Then why did you take the money?”

“To test your honor toward me,” he said. “I wanted to know whether you respected me for my birth and background—or for my goodness. Now I see clearly: you honor goodness above all. That is the highest virtue. But I also see that I cannot fully live a life of goodness while remaining in worldly life. Today, I wish to leave everything behind and become a monk under the Buddha. Please grant me permission.”

The King agreed, and the brahmin set off for Jetavana. His family and friends tried to stop him, but he remained firm in his decision. He reached the monastery, asked to be ordained, and was accepted into the Sangha. Through deep practice and insight, he eventually attained Arahatship.

Later, he approached the Buddha and said, “Lord, my decision to join the Order has borne its highest fruit.” The monks gathered in the Hall of Truth and spoke of his journey—from royal advisor to enlightened one.

When the Buddha entered and asked what they were discussing, they told him. He said, “This is not the first time a brahmin has tested his own reputation and renounced the world to seek true goodness. The same happened long ago.” And he told this story from the past.

A Story from Long Ago

Once, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as the King’s chief advisor. He was generous, virtuous, and always kept the Five Precepts. The King honored him above all other brahmins.

But the Bodhisatta wondered: “Does the King honor me for my goodness—or for my status and learning?” To find out, he took a coin from the treasury. The treasurer said nothing. The next day, he took two coins. Still no response. On the third day, he took a handful—and was caught.

People shouted, “You’ve fooled us all!” and dragged him before the King.

“What is this?” asked the King.

“He’s a thief,” they said. “He’s been stealing from your treasury.”

“Take him away to be punished,” said the King.

“I am not a thief,” said the Bodhisatta.

“Then why did you take the money?”

“To test your honor toward me,” he replied. “Now I know it was my goodness—not my birth or learning—that earned your respect. And I’ve realized that goodness is the highest thing in the world. Even a snake that doesn’t bite is called ‘good.’ How much more so for a human being who lives with virtue.”

As he was being led away, he saw snake-charmers handling a cobra. They held it by the tail and neck and wore it around their shoulders. He warned them, “Be careful—it may bite.”

They replied, “This cobra is gentle and well-behaved. Not like you, who are being punished for wrongdoing.”

The Bodhisatta thought, “Even a cobra is called ‘good’ if it doesn’t harm others. Truly, goodness is the highest quality of all.”

He was brought before the King and repeated his thoughts. Then he said, “I will leave behind worldly life and seek the path of purity.” He renounced all desires, went to the Himalayas, and became a hermit. Through deep meditation, he attained the five Higher Knowledges and the eight Attainments, and was reborn in the Brahma Realm.

After telling the story, the Buddha said, “The King’s followers in that past life are my disciples today. And I was the King’s chaplain.”

.... o ....

J87. Mamgala Jātaka -- Người Bà La Môn Sợ Chuột Và Đã Tìm Ra Chân Lý

Tóm tắt: Một Bà-la-môn, bị mê tín chi phối, tin rằng một mảnh vải cũ bị gặm nhấm sẽ mang lại xui xẻo nên tìm cách vứt bỏ nó. Khi mảnh vải được mang đi để quăng bỏ, Đức Phật chặn lại và giữ nó cho mình, tuyên bố rằng mê tín dị đoan không có tác dụng. Sau đó, Ngài kể một câu chuyện tương tự từ một kiếp trước.

.

Khi trú tại Trúc Lâm ở Rajagaha, Đức Phật đã kể một câu chuyện về một Bà La Môn giàu có, tin vào điềm báo được vẽ từ những mảnh vải rách.

Người Bà La Môn này giàu có và được kính trọng, nhưng ông ta lại có những tà kiến, niềm tin sai lầm. Ông không tin vào Tam Bảo—Phật, Pháp và Tăng—và cực kỳ mê tín. Một ngày nọ, một con chuột cái đã gặm nát bộ quần áo đẹp mà ông cất trong rương. Sau khi tắm xong, người Bà La Môn gọi lấy bộ quần áo, nhưng được báo là nó đã bị hỏng.

Ông ta hoảng hốt. “Những bộ quần áo này bị nguyền rủa,” ông nghĩ. “Nếu chúng ở trong nhà, chúng sẽ mang đến xui xẻo. Ta không thể cho con cái hay người hầu của ta—họ có thể mặc chúng và gây ra tai họa cho tất cả chúng ta. Chúng phải bị vứt bỏ ở nghĩa địa. Nhưng ta không thể tin tưởng một người hầu làm việc đó—họ có thể giữ những bộ quần áo đó. Con trai ta phải lấy chúng.”

Vì vậy, ông gọi con trai mình đến và giải thích tình hình. Ngài bảo chàng trai dùng gậy khều quần áo, không được chạm vào, rồi vứt chúng vào nghĩa địa. Sau đó, chàng trai phải tắm rửa sạch sẽ rồi trở về nhà.

Sáng hôm đó, Đức Phật nhìn khắp thế gian để xem ai đã sẵn sàng tiếp nhận chân lý. Ngài thấy cả vị Bà-la-môn và con trai đều đã sẵn sàng giác ngộ. Vì vậy, Ngài đến nghĩa địa, giả như là  thành thợ săn, ngồi ở cửa ra vào, tỏa ra hào quang sáu màu của sự giác ngộ.

Chẳng bao lâu sau, vị Bà-la-môn trẻ tuổi đến, cẩn thận mang quần áo trên gậy gộc, như thể chúng là một con rắn độc.

“Này Bà-la-môn trẻ tuổi, con đang làm gì vậy?” Đức Phật hỏi.

“Thưa Ngài Gotama,” cậu bé trả lời, “những bộ quần áo này bị chuột gặm. Cha con tin rằng chúng bị nguyền rủa và nguy hiểm, giống như thuốc độc. Ông sợ người hầu có thể giữ chúng, nên đã sai con đi vứt chúng đi. Con hứa sẽ làm như vậy và tắm rửa sau đó.”

“Vậy thì hãy vứt chúng đi,” Đức Phật nói.

Cậu bé làm theo lời dặn. Nhưng Đức Phật nhặt những bộ quần áo đã bỏ đi và nói: "Những bộ này rất hợp với ta."

Vị Bà-la-môn trẻ tuổi vô cùng kinh ngạc. "Xin đừng lấy chúng!" cậu van xin. "Chúng bị nguyền rủa! Chúng sẽ gây hại cho ngài!" Nhưng Đức Phật phớt lờ lời cảnh báo của cậu và bình tĩnh đi về phía Rừng Trúc.

Cậu bé chạy về nhà và kể lại cho cha nghe chuyện đã xảy ra. "Gotama nhặt những bộ quần áo đó và nói rằng chúng hợp với mình. Ngài không nghe lời cảnh báo của con."

Vị Bà-la-môn kinh hoàng. "Ngay cả Gotama cũng sẽ đau khổ nếu mặc những bộ quần áo đó. Mọi người sẽ trách móc ta. Ta phải cho ngài những bộ y phục tốt hơn và thuyết phục ngài vứt bỏ bộ quần áo đó đi."

Vì vậy, vị Bà-la-môn đã gom góp nhiều bộ quần áo đẹp và cùng con trai đến Rừng Trúc. Khi gặp Đức Phật, ông đứng dậy cung kính hỏi: "Thưa Gotama, có đúng là ngài đã nhặt được một bộ quần áo ở nghĩa địa không?"

"Vâng, thưa Bà-la-môn. Đúng vậy."

“Bộ y phục đó bị nguyền rủa. Nếu ngài mặc chúng, chúng sẽ hủy hoại ngài. Hãy lấy bộ y phục này và vứt bộ đồ kia đi.”

Đức Phật đáp: “Này Bà-la-môn, ta đã từ bỏ thế gian. Ta chỉ mặc những mảnh giẻ rách bị vứt bỏ – những thứ vứt bên vệ đường, ở các bãi tắm, hay trong nghĩa địa. Ngươi vẫn còn bám víu vào mê tín dị đoan, giống như ngươi đã từng làm trong quá khứ.”

Sau đó, theo lời yêu cầu của vị Bà-la-môn, Đức Phật kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, tại thành Vương Xá, có một vị vua công chính đang trị vì xứ sở. Bồ Tát sinh ra là một Bà-la-môn ở phía tây bắc. Khi lớn lên, ngài từ bỏ cuộc sống thế tục và trở thành một ẩn sĩ. Ngài đạt được tuệ giác sâu sắc và sống ở dãy Himalaya.

Một hôm, ngài xuống núi và ở trong vườn của nhà vua. Ngày hôm sau, ngài vào kinh thành khất thực. Nhà vua nhìn thấy ngài và mời ngài vào cung điện, cúng dường thức ăn và chỗ ở trong vườn.

Cũng trong thành phố ấy, có một vị Bà-la-môn nổi tiếng về bói toán trên vải. Một hôm, một con chuột gặm mất bộ quần áo ông cất giữ. Nghĩ rằng bộ quần áo đó bị nguyền rủa, ông sai con trai mình vứt chúng xuống nghĩa địa, y như trong câu chuyện này.

Bồ-tát đến nghĩa địa trước, nhặt những bộ quần áo bị vứt bỏ và trở về vườn. Khi con trai kể lại cho cha nghe, vị Bà-la-môn vội vã đến cảnh báo Bồ-tát, lo sợ rằng những bộ quần áo đó sẽ mang lại tai họa.

Nhưng Bồ-tát nói: “Những mảnh vải vụn từ nghĩa địa là đủ tốt cho chúng tôi. Chúng tôi không tin vào những điều mê tín về vận may. Những niềm tin như vậy không được chư Phật, chư Phật Độc Giác hay bậc trí tuệ nào ủng hộ. Không một người trí tuệ nào nên tin vào hên xui.”

Nghe vậy, vị Bà-la-môn từ bỏ tà kiến ​​và quy y Bồ-tát. Bồ-tát, giữ vững tuệ giác trong sáng và mạnh mẽ, sau đó được tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật thuyết một bài kệ cho vị Bà-la-môn, rồi giảng về Tứ Diệu Đế. Cuối bài giảng, cả vị Bà-la-môn và con trai ông đều đạt được sơ quả Nhập Lưu.

Đức Phật kết luận: “Hai cha con trong kiếp trước cũng giống như kiếp này. Và ta là vị ẩn sĩ đã chỉ đường cho họ.”

.... o ....

J87. Mamgala Jātaka -- The Brahmin Who Feared a Mouse and Found the Truth

Summary: A Brahmin, bound by superstition, believes that an old, gnawed piece of cloth will bring bad luck and seeks to have it discarded. As the cloth is being taken away for disposal, the Buddha intercepts it and takes it for himself, declaring that superstitions are ineffective. He then shares a similar story from a past life.

.

While staying at the Bamboo Grove in Rajagaha, the Buddha told a story about a wealthy brahmin who believed in omens drawn from damaged cloth.

This brahmin was rich and respected, but he held false beliefs. He did not trust in the Three Jewels—the Buddha, the Dharma, and the Sangha—and was deeply superstitious. One day, a female mouse chewed through a fine suit of clothes he had stored in a chest. After bathing, the brahmin called for the suit, only to be told it had been ruined.

He was alarmed. “These clothes are cursed,” he thought. “If they stay in the house, they’ll bring misfortune. I can’t give them to my children or servants—they might wear them and bring ruin to us all. They must be thrown away in a charnel ground. But I can’t trust a servant to do it—they might keep the clothes. My son must take them.”

So he called his son and explained the situation. He told him to carry the clothes on the end of a stick, without touching them, and to throw them away in the charnel ground. Afterward, he was to bathe again and return home.

That morning, the Buddha looked out across the world to see who was ready to receive the truth. He saw that both the brahmin and his son were ripe for awakening. So he went to the charnel ground, disguised as a hunter, and sat at the entrance, radiating the six-colored light of enlightenment.

Soon the young brahmin arrived, carefully carrying the clothes on a stick, as if they were a venomous snake.

“What are you doing, young brahmin?” asked the Buddha.

“Sir Gotama,” the boy replied, “these clothes were chewed by a mouse. My father believes they are cursed and dangerous, like poison. He feared a servant might keep them, so he sent me to throw them away. I promised to do so and bathe afterward.”

“Then throw them away,” said the Buddha.

The boy did as he was told. But the Buddha picked up the discarded clothes and said, “These will suit me just fine.”

The young brahmin was shocked. “Please don’t take them!” he pleaded. “They’re cursed! They’ll bring you harm!” But the Buddha ignored his warnings and walked calmly toward the Bamboo Grove.

The boy ran home and told his father what had happened. “Gotama picked up the clothes and said they suited him. He wouldn’t listen to my warnings.”

The brahmin was horrified. “Even Gotama will suffer if he wears those clothes. People will blame me. I must give him better robes and convince him to throw that suit away.”

So the brahmin gathered many fine garments and went with his son to the Bamboo Grove. When he found the Buddha, he stood respectfully and asked, “Is it true, Gotama, that you picked up a suit of clothes in the charnel ground?”

“Yes, brahmin. It’s true.”

“Those clothes are cursed. If you wear them, they’ll destroy you. Please take these robes instead and throw that suit away.”

The Buddha replied, “Brahmin, I have renounced the world. I wear only discarded rags—those left by the roadside, at bathing places, or in charnel grounds. You still cling to superstitions, just as you did in the past.”

Then, at the brahmin’s request, the Buddha told a story from long ago.

Long ago, in Rajagaha, a righteous king ruled the land. The Bodhisatta was born as a brahmin from the northwest. As he grew older, he renounced worldly life and became a hermit. He gained deep spiritual insight and lived in the Himalayas.

One day, he came down from the mountains and stayed in the king’s garden. On the second day, he went into the city to collect alms. The king saw him and invited him to the palace, offering food and a place to stay in the garden.

In that same city lived a brahmin known for reading omens from cloth. One day, a mouse chewed through a suit of clothes he had stored. Believing the clothes were cursed, he sent his son to throw them away in the charnel ground, just as in the present story.

The Bodhisatta arrived at the charnel ground first, picked up the discarded clothes, and returned to the garden. When the son told his father, the brahmin rushed to warn the Bodhisatta, fearing the clothes would bring harm.

But the Bodhisatta said, “Rags from charnel grounds are good enough for us. We do not believe in superstitions about luck. Such beliefs are not supported by Buddhas, Pacceka Buddhas, or wise beings. No wise person should believe in luck.”

Hearing this, the brahmin let go of his false views and took refuge in the Bodhisatta. The Bodhisatta, keeping his insight clear and strong, was later reborn in the Brahma Realm.

After telling the story, the Buddha spoke a verse to the brahmin, then taught the Four Noble Truths. By the end of the teaching, both the brahmin and his son attained the First Path of enlightenment.

The Buddha concluded, “The father and son from that past life are the same as today. And I was the ascetic who showed them the way.”

.... o ....

J88. Sarambha Jātaka -- Con Bò Dạy về Sức Mạnh Của Lời Nói Tử Tế

Tóm tắt: Nhóm Sáu Vị Sư Dữ đưa ra những lời chê bai các nhà sư khác. Đức Phật khiển trách họ và kể câu chuyện về một con bò, khi bị chủ mắng nhiếc, đã làm chủ mất một ngàn cỗ xe, nhưng khi được chủ nhân tử tế, nó đã kiếm được hai ngàn cỗ xe bằng cách tự mình kéo một trăm cỗ xe.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật đã giảng về tác hại của lời nói thô lỗ. Một nhóm sáu vị sư đã chế giễu và sỉ nhục các vị sư khác, dùng những lời lẽ cay độc và độc ác. Khi Đức Phật nghe chuyện này, Ngài gọi họ lại và hỏi xem những lời đồn đó có đúng sự thật không. Họ thừa nhận.

Đức Phật nhẹ nhàng khiển trách họ: "Ngay cả loài vật cũng bị tổn thương bởi lời nói thô lỗ. Ngày xưa, có một con vật đã làm một người mất cả ngàn đồng tiền chỉ vì cách ăn nói của nó." Rồi Ngài kể một câu chuyện từ quá khứ.

Tại thành cổ Taxila, thuộc xứ Gandhāra, có một vị vua trị vì rất khôn ngoan. Vào thời đó, Bồ Tát được sinh ra là một con bò. Khi còn là một chú bê con, chủ của nó đã dâng nó cho một vị Bà-la-môn - một vị thánh nhân được biết đến là thường nhận những lễ vật như vậy.

Vị Bà-la-môn đặt tên cho con bò là Sārambha, nghĩa là "Cơn Giận", nhưng ông đối xử với nó hết mực yêu thương và chăm sóc, cho nó ăn cơm và cháo như con ruột.

Khi Sārambha lớn lên, ông tự nhủ: "Vị Bà-la-môn này đã nuôi dưỡng ta bằng lòng tốt. Ta muốn đền ơn ông ấy. Không con bò nào trên khắp đất nước có thể sánh bằng sức mạnh của ta. Ta sẽ chứng minh điều đó và giúp ông ấy nhận được phần thưởng."

Vì vậy, một ngày nọ, Sārambha nói với vị Bà-la-môn: "Hãy đến gặp một thương gia giàu có và cược với ông ta một ngàn đồng tiền rằng ta có thể kéo một trăm cỗ xe chất đầy hàng."

Vị Bà-la-môn đến gặp thương gia và bắt đầu nói về những con bò khỏe mạnh. Thương gia khoe khoang: "Không có con bò nào trong thành phố khỏe hơn con bò của ta."

Vị Bà-la-môn trả lời: "Ta có một con bò có thể kéo một trăm cỗ xe."

Vị thương gia cười. "Con bò này đâu rồi?"

"Ở nhà ta," vị Bà-la-môn nói. "Chúng ta cược xem."

Họ đồng ý cược một ngàn đồng tiền. Thương gia chất đầy một trăm xe hàng với những vật liệu nặng - cát, sỏi và đá - rồi buộc chúng lại thành một hàng dài.

Người Bà-la-môn tắm cho Sārambha, cho chàng ăn cơm thơm, đeo vòng hoa quanh cổ chàng và thắng chàng vào chiếc xe đầu tiên. Sau đó, ngồi trên sào, ông giơ cây gậy và hét lên: "Kéo đi, đồ vô lại! Kéo đi, đồ vô lại!"

Sārambha đứng yên. "Ta không phải là một kẻ vô lại," ông nghĩ. "Tại sao ta phải nghe lời kẻ sỉ nhục ta?" Bò đứng chôn chân tại chỗ và không chịu nhúc nhích.

Thương gia tuyên bố chiến thắng và lấy đi một ngàn đồng tiền. Vị Bà-la-môn đau khổ trở về nhà và nằm xuống trong đau khổ.

Sārambha bước vào và hỏi: "Ông chủ đang nghỉ ngơi à?"

"Làm sao ta có thể nghỉ ngơi được?" vị Bà-la-môn đáp. "Ta đã mất một ngàn đồng tiền rồi."

Sārambha hỏi: "Tôi có bao giờ làm vỡ đồ vật, gây rối hay làm bẩn nhà ông không?"

"Chưa bao giờ," vị Bà-la-môn đáp.

"Vậy tại sao ông lại gọi tôi là đồ vô lại? Đó là lỗi của ông, không phải của tôi. Hãy quay lại chỗ người lái buôn và cược cho ông ta hai ngàn đồng. Nhưng lần này, hãy nói chuyện tử tế."

Được khích lệ, vị Bà-la-môn quay lại chỗ người lái buôn và cược một lần nữa. Người lái buôn lại chất hàng trăm cỗ xe lên xe và buộc chúng lại với nhau. Vị Bà-la-môn tắm rửa và trang điểm cho Sārambha, rồi cẩn thận đặt ông lên cỗ xe đầu tiên.

Lần này, ngồi nhẹ nhàng trên cây sào, vị Bà-la-môn vuốt ve lưng Sārambha và nói: "Kéo đi, người bạn tốt của ta. Kéo chúng đi, người bạn mạnh mẽ của ta."

Với một cú kéo mạnh mẽ, Sārambha kéo cả hàng xe về phía trước cho đến khi cỗ xe cuối cùng dừng lại ở vị trí của cỗ xe đầu tiên. Người lái buôn trả hai ngàn đồng, và những người khác cũng tặng quà. Mọi phần thưởng đều thuộc về vị Bà-la-môn, nhờ sức mạnh của Sārambha và sức mạnh của lời nói tử tế.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật đã chia sẻ bài kệ này:

Hãy chỉ nói những lời chân thật và tốt đẹp. Lời nói cay nghiệt mang lại đau khổ, ngay cả cho người nói. Lời nói dịu dàng như vàng, trong khi lời nói tàn nhẫn chẳng khác nào rơm rạ.

Khi bài pháp kết thúc, Đức Phật đã nhận diện các nhân vật: “Ānanda lúc đó là vị Bà-la-môn, Uppalavaṇṇā là vợ của ông ấy, và ta là con bò tên là Sārambha.”

.... o ....

J88. Sarambha Jātaka -- The Ox Who Taught the Power of Kind Words

Summary: The Group of Six makes disparaging remarks about the monks. The Buddha reproves them and tells a story about a bull who, when spoken to harshly, caused his master to lose a thousand carts, but when spoken to kindly, gained him two thousand by pulling a hundred carts all by himself.

.

While staying at Jetavana, the Buddha spoke about the harm caused by harsh speech. A group of six monks had been mocking and insulting other monks, using cruel and bitter words. When the Buddha heard about this, he called them forward and asked if the reports were true. They admitted it.

The Buddha gently rebuked them, saying, “Even animals are hurt by harsh words. Long ago, an animal made a man lose a thousand coins because of the way he spoke.” Then he shared a story from the past.

In the ancient city of Taxila, in the land of Gandhāra, a king ruled wisely. At that time, the Bodhisatta was born as an ox. When he was still a young calf, his owners gave him as a gift to a brahmin—a holy man who was known to receive such offerings.

The brahmin named the ox Sārambha, which means “Anger,” but he treated him with great love and care, feeding him rice and rice-gruel as if he were his own child.

As Sārambha grew strong, he thought to himself, “This brahmin has raised me with kindness. I want to repay him. No ox in all the land can match my strength. I’ll prove it and help him earn a reward.”

So one day, Sārambha said to the brahmin, “Go to a wealthy merchant and bet him a thousand coins that I can pull a hundred loaded carts.”

The brahmin went to the merchant and began talking about strong oxen. The merchant boasted, “No ox in town is stronger than mine.”

The brahmin replied, “I have an ox who can pull a hundred carts.”

The merchant laughed. “Where is this ox?”

“At my home,” said the brahmin. “Let’s make a wager.”

They agreed on a bet of a thousand coins. The merchant loaded a hundred carts with heavy materials—sand, gravel, and stones—and tied them together in a long line.

The brahmin bathed Sārambha, fed him perfumed rice, placed a garland around his neck, and harnessed him to the first cart. Then, sitting on the cart’s pole, he raised his goad and shouted, “Pull, you rascal! Pull them, you rascal!”

Sārambha stood still. “I’m not a rascal,” he thought. “Why should I obey someone who insults me?” He planted his feet firmly and refused to move.

The merchant claimed victory and took the thousand coins. The brahmin, heartbroken, returned home and lay down in sorrow.

Sārambha came in and asked, “Are you resting?”

“How can I rest?” the brahmin replied. “I’ve lost a thousand coins.”

Sārambha asked, “Have I ever broken anything, caused trouble, or made a mess in your home?”

“Never,” said the brahmin.

“Then why did you call me a rascal? That was your mistake, not mine. Go back to the merchant and bet him two thousand coins. But this time, speak kindly.”

Encouraged, the brahmin returned to the merchant and made a new wager. Again, the merchant loaded the hundred carts and tied them together. The brahmin bathed and decorated Sārambha, then harnessed him carefully to the first cart.

This time, sitting gently on the pole, the brahmin stroked Sārambha’s back and said, “Pull, my fine fellow. Pull them along, my strong friend.”

With one mighty pull, Sārambha dragged the entire line of carts forward until the last cart stood where the first had begun. The merchant paid the two thousand coins, and others gave gifts as well. All the rewards went to the brahmin, thanks to Sārambha’s strength and the power of kind words.

After telling the story, the Buddha shared this verse:

Speak only words that are good and true. Harsh speech brings suffering, even to the speaker. Gentle words are like gold, While cruel ones are worth no more than straw.

When the teaching ended, the Buddha identified the characters: “Ānanda was the brahmin, Uppalavaṇṇā was his wife, and I was the ox named Sārambha.”

.... o ....

J89. Kuhaka Jātaka -- Rơm và Vàng: Bài Học Về Sự Lừa Dối

Tóm tắt: Một nhà sư kiếm sống bằng cách bất chính. Khi Đức Phật phát hiện ra điều này, Ngài kể câu chuyện về một nhà sư khổ hạnh thời xưa đã cố gắng ăn cắp tiền tiết kiệm của người thí chủ trong khi vẫn giữ vẻ ngoài đạo đức cao cả.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật kể câu chuyện về một vị sư sống bất lương. Mặc dù vị sư này đã gia nhập con đường tâm linh hướng đến sự an toàn và giải thoát, ông ta vẫn dùng những thủ đoạn gian dối để kiếm miếng ăn, sự tôn trọng và sự hỗ trợ vật chất. Ông ta bóng gió, nịnh hót và thao túng người khác để đạt được điều mình muốn.

Các vị sư khác, cảm thấy bất an trước hành vi của ông ta, đã tụ tập tại Pháp đường và nói: “Ngay cả sau khi đã tận tâm với con đường chân lý, vị sư này vẫn sống trong sự lừa dối.” Khi Đức Phật bước vào và hỏi họ đang bàn luận điều gì, họ kể lại mọi chuyện cho Ngài nghe.

“Đây không phải lần đầu tiên ông ta bất lương,” Đức Phật nói. “Trước đây ông ta cũng vậy.” Và rồi Ngài kể câu chuyện này từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, có một vị khổ hạnh xảo quyệt sống trong một ngôi làng nhỏ gần đó. Ông ta để tóc dài, bù xù và giả vờ sống một cuộc đời thánh thiện. Một gia chủ tốt bụng trong làng tin rằng ông là người có đức hạnh nên đã xây cho ông một túp lều trong rừng để ông ở. Ông cũng mời ẩn sĩ đến ăn cơm tại nhà mình và đối xử rất kính trọng.

Một ngày nọ, vì sợ trộm cướp, gia chủ mang một trăm lượng vàng đến túp lều của ẩn sĩ và chôn chúng ở đó. Ông nhờ ẩn sĩ trông coi kho báu.

"Ông không cần phải lo lắng," ẩn sĩ nói. "Chúng tôi, những người đã rời thế tục, không ham muốn của cải của người khác."

Tin tưởng ông, gia chủ giao số vàng cho ẩn sĩ trông coi.

Nhưng ẩn sĩ tự nhủ: "Số vàng này đủ để sống đến hết đời." Vài ngày sau, ông bí mật đào vàng lên chôn bên vệ đường, rồi trở về túp lều như không có chuyện gì xảy ra.

Ngày hôm sau, sau khi dùng cơm tại nhà gia chủ, vị ẩn sĩ nói: “Tôi đã sống ở đây lâu rồi. Ở lại một nơi quá lâu cũng giống như sống giữa đời thường, điều này không phù hợp với người tu hành. Tôi phải đi thôi.”

Gia chủ nài nỉ ông ở lại, nhưng vị ẩn sĩ vẫn khăng khăng. Vì vậy, vị ẩn sĩ đưa ông đến bìa làng để tạm biệt.

Khi vị ẩn sĩ rời đi, ông nghĩ ra một chiêu cuối cùng để lấy lòng tin. Ông đặt một cọng rơm lên tóc và quay lại chỗ gia chủ.

“Điều gì khiến ông trở lại?” gia chủ hỏi.

“Một cọng rơm trên mái nhà của ông mắc vào tóc tôi,” vị ẩn sĩ nói. “Người tu hành chúng tôi không thể nhận bất cứ thứ gì không phải của mình, nên tôi đến để trả lại.”

“Cứ ném nó xuống đất rồi đi,” gia chủ nói với vẻ ấn tượng. “Ông ẩn sĩ này thậm chí còn không giữ một cọng rơm nào không phải của mình! Thật là một người trong sáng.”

Bấy giờ, Bồ Tát tình cờ nghỉ qua đêm tại ngôi làng đó. Khi nghe câu chuyện của vị ẩn sĩ, ngài bắt đầu nghi ngờ. Ngài hỏi gia chủ: "Ông có để lại gì cho ông ấy trông coi không?"

"Có," gia chủ đáp. "Tôi đã chôn một trăm lượng vàng trong túp lều của ông ấy."

"Hãy đi kiểm tra xem nó còn đó không," Bồ Tát nói.

Gia chủ vội vã đến túp lều và phát hiện vàng đã mất. Ông chạy về và kêu lên: "Nó đã mất rồi!"

"Kẻ trộm chính là vị ẩn sĩ tóc dài kia," Bồ Tát nói. "Chúng ta hãy đi tìm hắn."

Họ đuổi theo và sau khi đối chất, họ bắt ông khai ra nơi cất giấu vàng. Khi họ tìm lại được vàng, Bồ Tát nhìn vị ẩn sĩ và nói: "Ngươi trả lại một cọng rơm để tỏ ra lương thiện, Nhưng ngươi đã ăn cắp một trăm lượng vàng. Lời nói của ngươi thì dịu dàng, nhưng tâm ngươi thì giả dối."

Rồi Ngài cảnh cáo vị ẩn sĩ: "Đừng bao giờ lừa gạt như vậy nữa." Nói xong, Bồ Tát tiếp tục lên đường, sống ngay thẳng và gặt hái thành quả từ những việc làm tốt của mình.

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật nói: "Vị ẩn sĩ gian dối hôm nay chính là vị ẩn sĩ gian dối ngày xưa. Và ta là người sáng suốt đã vạch trần hắn."

.... o ....

J89. Kuhaka Jātaka -- The Straw and the Gold: A Lesson in Deceit

Summary: One monk earns his living through dishonest means. When the Buddha discovers this, he tells a story about an ascetic from the past who attempted to steal his supporter’s savings while maintaining the appearance of great virtue.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told a story about a monk who lived dishonestly. Though this monk had joined the spiritual path meant to lead to safety and liberation, he still used deceitful tricks to gain food, respect, and material support. He hinted, flattered, and manipulated others to get what he wanted.

The other monks, troubled by his behavior, gathered in the Dhamma Hall and said, “Even after dedicating himself to the path of truth, this monk lives in deceit.” When the Buddha entered and asked what they were discussing, they told him everything.

“This is not the first time he has been dishonest,” the Buddha said. “He was just the same in the past.” And then he told this story from long ago.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, there lived a cunning ascetic in a small village nearby. He wore long, matted hair and pretended to live a holy life. A kind householder in the village believed him to be a man of virtue and built a forest hut for him to live in. He also invited the ascetic to eat at his home and treated him with great respect.

One day, fearing robbers, the householder brought a hundred pieces of gold to the ascetic’s hut and buried them there. He asked the ascetic to guard the treasure.

“You don’t need to worry,” said the ascetic. “We who have renounced the world do not desire other people’s possessions.”

Trusting him, the householder left the gold in his care.

But the ascetic thought to himself, “This gold is enough to live on for the rest of my life.” After a few days, he secretly dug up the gold and buried it by the roadside, then returned to his hut as if nothing had happened.

The next day, after eating at the householder’s home, the ascetic said, “I’ve been living here a long time. Staying too long in one place is like living in the world, which is not proper for ascetics. I must leave.”

The householder begged him to stay, but the ascetic insisted. So the householder walked him to the edge of the village to say goodbye.

As the ascetic walked away, he thought of one last trick to win more trust. He placed a straw in his hair and returned to the householder.

“What brings you back?” asked the householder.

“A straw from your roof got stuck in my hair,” said the ascetic. “We ascetics cannot take anything that hasn’t been given to us, so I’ve come to return it.”

“Just throw it down and go,” said the householder, impressed. “He won’t even keep a straw that isn’t his! What a pure-hearted man.”

Now, the Bodhisatta happened to be staying in that village overnight. When he heard the ascetic’s story, he became suspicious. He asked the householder, “Did you leave anything in his care?”

“Yes,” said the householder. “I buried a hundred pieces of gold in his hut.”

“Go check if it’s still there,” said the Bodhisatta.

The householder rushed to the hut and found the gold missing. He ran back and cried, “It’s gone!”

“The thief is that long-haired ascetic,” said the Bodhisatta. “Let’s go after him.”

They chased him down and, after confronting him, forced him to reveal where he had hidden the gold. When they recovered it, the Bodhisatta looked at the ascetic and said:

“You returned a straw to appear honest, But you stole a hundred pieces of gold. Your words were gentle, but your heart was false.”

Then he warned the ascetic, “Don’t ever try such deceit again.” And with that, the Bodhisatta continued on his way, living with integrity and earning the fruits of his good deeds.

After finishing the story, the Buddha said, “This monk who cheats today was that deceitful ascetic in the past. And I was the wise man who exposed him.”

.... o ....

J90. Akatannu Jātaka -- Người Thương Gia Vô Ơn

Tóm tắt: Một người giàu có từ vùng biên giới gửi hàng đến Sāvatthi, nhờ Anāthapiṇḍika (Cấp Cô Độc) hỗ trợ việc trao đổi, và ông đã làm theo. Tuy nhiên, khi người giàu có gửi hàng đến vùng biên giới, đoàn tùy tùng của ông bị khinh miệt. Sau đó, khi một đoàn lữ hành khác đến từ biên giới, đoàn lữ hành bị cướp bóc và phá hủy để trả thù. Đức Phật giải thích rằng những sự kiện tương tự đã xảy ra trong một kiếp trước.

.

Trong thời gian ở tại Kỳ Viên, Đức Phật đã kể một câu chuyện về Anatha-pindika (Cấp Cô Độc), một người hộ trì rộng lượng của Tăng đoàn.

Ngày xưa, có một thương gia ở vùng biên giới chưa từng gặp Anatha-pindika nhưng thường xuyên trao đổi thư từ và buôn bán. Tuy chưa từng gặp nhau, họ được coi là bạn bè làm ăn.

Một hôm, thương gia biên giới chất năm trăm cỗ xe hàng hóa và phái người làm công đến Savatthi để buôn bán với Anatha-pindika. Khi đến nơi, họ mang theo một món quà và giải thích sứ mệnh của mình. Anatha-pindika nồng nhiệt chào đón họ. Ông cho họ chỗ ở, tiền bạc cần thiết và ân cần hỏi thăm sức khỏe của chủ nhân. Sau đó, ông trao đổi hàng hóa một cách công bằng và cho họ trở về nhà với số hàng đã thỏa thuận.

Khi trở về, họ kể với thương gia biên giới rằng Anatha-pindika đã rộng lượng và tôn trọng ông như thế nào.

Không lâu sau, Anatha-pindika cũng phái đoàn năm trăm cỗ xe của mình đến thị trấn của thương gia biên giới. Người làm công của ông mang theo một món quà và tự giới thiệu mình là người của Anatha-pindika.

Nhưng người lái buôn biên giới cười khẩy: "Ai cũng có thể tự xưng là Anatha-pindika." Ông ta nhận quà của họ nhưng không tiếp đãi họ - không chỗ ở, không hỗ trợ. Vì vậy, họ phải tự mình buôn bán và trở về Savatthi với hàng hóa và câu chuyện về việc họ đã bị đối xử tệ bạc như thế nào.

Sau đó, người lái buôn biên giới lại phái một đoàn lữ hành khác đến Savatthi. Người làm công của ông ta lại mang theo một món quà và đến nhà Anatha-pindika. Nhưng lần này, người của Anatha-pindika nhớ lại cách chủ nhân của họ bị đối xử.

Họ nói: "Chúng tôi sẽ chăm sóc họ." Họ dẫn đoàn lữ hành ra khỏi thành phố và bảo những người lữ hành nghỉ ngơi ở đó, hứa rằng thức ăn và quà tặng sẽ sớm đến.

Nhưng giữa đêm, người hầu của Anatha-pindika trở lại cùng một nhóm người giúp việc. Chúng cướp sạch mọi thứ - quần áo, bò, thậm chí cả bánh xe ngựa. Những người lữ hành, sợ hãi và xấu hổ, chạy về nhà tay trắng.

Khi Anatha-pindika nghe chuyện, ông nói: "Đây là một câu chuyện hoàn hảo để kể với Đức Phật." Và ông đến gặp Đức Phật để kể lại.

Đức Phật lắng nghe và nói: "Đây không phải lần đầu tiên người lái buôn biên giới hành động như vậy. Trước đây ông ta cũng vô ơn như vậy." Theo lời yêu cầu của Anatha-pindika, Đức Phật kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát sinh ra là một thương gia giàu có. Ngài có một đối tác kinh doanh ở vùng biên giới, một người mà ngài chưa từng gặp mặt.

Một ngày nọ, thương gia biên giới gửi một đoàn lữ hành đến Benares. Bồ-tát chào đón những người lữ hành, cho họ thức ăn và chỗ ở, và buôn bán công bằng. Họ trở về nhà và ca ngợi lòng tốt của Bồ-tát.

Sau đó, Bồ-tát gửi đoàn lữ hành của mình đến gặp thương gia biên giới. Nhưng thương gia này tỏ ra thô lỗ và coi thường. Ngài nhận quà của họ nhưng không giúp đỡ. Những người lữ hành phải tự mình buôn bán và trở về với câu chuyện về sự đối xử tệ bạc của họ.

Cuối cùng, thương gia biên giới lại phái một đoàn lữ hành khác đến Benares. Người của Bồ Tát, nhớ lại sự sỉ nhục, đã dẫn những người lữ hành ra khỏi thành phố và cướp bóc họ trong đêm.

Khi Bồ Tát nghe chuyện, ngài nói: "Đây là hậu quả của sự vô ơn của họ." Rồi ngài dạy những người xung quanh bằng bài kệ này: "Kẻ nào không biết ơn lòng tốt của người khác Sẽ không tìm thấy sự giúp đỡ khi cần thiết nhất."

Sau khi sống một cuộc đời rộng lượng và trí tuệ, Bồ Tát từ trần và tái sinh ở một cõi cao hơn.

Khi Đức Phật kết thúc câu chuyện, ngài nói: "Người lái buôn biên giới trong câu chuyện hôm nay chính là người đàn ông ở kiếp trước. Và ta chính là người lái buôn ở Benares."

.... o ....

J90. Akatannu Jātaka -- The Ungrateful Merchant

Summary: A wealthy man from the borderlands sends merchandise to Sāvatthi, asking his correspondent Anāthapiṇḍika to assist with the exchange, which he does. However, when the wealthy man sends his goods to the borderlands, his entourage is despised. Later, when another caravan arrives from the border, it is pillaged and destroyed in retaliation. The Buddha explains that similar events occurred in a previous life.

.

While staying at Jetavana, the Buddha shared a story about Anatha-pindika, the generous supporter of the Sangha.

There once lived a merchant on the borderlands who had never met Anatha-pindika but often exchanged letters and trade. Though they had never seen each other, they were considered business friends.

One day, the border merchant loaded five hundred carts with goods and sent his workers to Savatthi to trade with Anatha-pindika. When they arrived, they brought a gift and explained their mission. Anatha-pindika welcomed them warmly. He gave them lodging, money for their needs, and asked kindly about their master’s health. Then he fairly exchanged their goods and sent them home with the agreed merchandise.

When they returned, they told the border merchant how generous and respectful Anatha-pindika had been.

Not long after, Anatha-pindika sent his own caravan of five hundred carts to the border merchant’s town. His workers brought a gift and introduced themselves as coming from Anatha-pindika.

But the border merchant sneered, “Anyone can claim to be Anatha-pindika.” He took their gift but gave them no hospitality—no lodging, no support. So they had to trade on their own and returned to Savatthi with the goods and the story of how poorly they had been treated.

Later, the border merchant sent another caravan to Savatthi. His workers again brought a gift and came to Anatha-pindika’s house. But this time, Anatha-pindika’s people remembered how their master had been treated.

They said, “We’ll take care of them.” They led the caravan outside the city and told the travelers to rest there, promising food and gifts would come soon.

But in the middle of the night, Anatha-pindika’s servants returned with a group of helpers. They stole everything—clothes, oxen, even the wheels from the carts. The travelers, frightened and humiliated, ran back home with nothing.

When Anatha-pindika heard what had happened, he said, “This is a perfect story to share with the Master.” And he went to the Buddha to tell him.

The Buddha listened and said, “This isn’t the first time that border merchant has acted this way. He was just as ungrateful in the past.” At Anatha-pindika’s request, the Buddha told a story from long ago.

A Story from the Past

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a wealthy merchant. He had a business partner in the borderlands, someone he had never met in person.

One day, the border merchant sent a caravan to Benares. The Bodhisatta welcomed the travelers, gave them food and lodging, and traded fairly. They returned home and praised the Bodhisatta’s kindness.

Later, the Bodhisatta sent his own caravan to the border merchant. But the merchant was rude and dismissive. He took their gift but offered no help. The travelers had to trade on their own and returned with the story of their poor treatment.

Eventually, the border merchant sent another caravan to Benares. The Bodhisatta’s people, remembering the insult, led the travelers outside the city and robbed them in the night.

When the Bodhisatta heard what had happened, he said, “This is the result of their ingratitude.” Then he taught those around him with this verse:

“The one who shows no thanks for kindness given Will find no help when help is most needed.”

After living a life of generosity and wisdom, the Bodhisatta passed away and was reborn in a higher realm.

When the Buddha finished the story, he said, “The border merchant in today’s story was the same man in that past life. And I was the merchant of Benares.”

.... o .....

.