Nguyên bản: Pali

Anh dịch: H.T. Francis, R.A. Neil và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

J361. Vannaroha Jātaka -- Người trí tuệ sống chung với nhau trong hòa bình.

Tóm tắt: Một cư sĩ phục vụ hai vị đại đệ tử cố gắng xúi giục họ chống lại nhau, nhưng thất bại. Đức Phật sau đó kể một câu chuyện về một con chó rừng cố gắng phá vỡ tình bạn giữa một con sư tử và một con cọp, nhưng đã bị đuổi đi khi chúng phát hiện ra âm mưu của nó.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Kỳ Viên, Ngài đã kể một câu chuyện về hai vị đại đệ tử của Ngài, Xá Lợi Phất (Sariputta) và Mục Kiền Liên (Moggallana).

Một năm nọ, vào mùa mưa, hai vị trưởng lão quyết định dành thời gian tĩnh tâm thiền định. Họ từ biệt Đức Phật, rời khỏi tăng đoàn và đến sống cùng nhau trong một khu rừng gần một ngôi làng nhỏ ở biên giới.

Một người đàn ông cũng sống ở đó. Ông ta hầu hạ hai vị trưởng lão và ăn phần thức ăn thừa trong bát của họ. Khi thấy hai vị sư sống hòa thuận với nhau, ông ta tự hỏi liệu mình có thể gây chuyện với họ không.

Đầu tiên, ông ta đến gặp Xá Lợi Phất và nói: “Thưa Tôn giả, có phải Tôn giả và Mục Kiền Liên đang cãi nhau không? Ông ta cứ nói xấu Tôn giả và nói rằng Tôn giả chẳng là gì so với ông ta về gia đình, dòng dõi, hay học vấn.”

Xá Lợi Phất chỉ mỉm cười và nói: “Đi đi.”

Một ngày khác, người đàn ông đến gặp Mục Kiền Liên và nói điều tương tự. Mục Kiền Liên cũng mỉm cười và bảo ông ta đi đi.

Sau đó, Mục Kiền Liên đến gặp Xá Lợi Phất và hỏi: "Người đàn ông ăn đồ ăn thừa của chúng ta đã nói chuyện với ngài chưa?"

"Vâng, thưa hiền hữu," Xá Lợi Phất đáp.

"Hắn ta cũng nói với ta như vậy," Mục Kiền Liên nói. "Chúng ta nên đuổi hắn ta đi."

Xá Lợi Phất đồng ý.

Mục Kiền Liên nói với người đàn ông: "Đừng đến đây nữa," và đuổi hắn ta đi.

Hai vị sư tiếp tục sống hạnh phúc bên nhau. Sau mùa mưa, họ trở về gặp Đức Phật, đảnh lễ Ngài và ngồi xuống. Đức Phật chào đón họ nồng nhiệt và hỏi thăm chuyến an cư của họ có tốt đẹp không. Họ kể lại chuyện đã xảy ra với người đàn ông cố tình gây sự với họ.

Đức Phật nói: "Xá Lợi Phất, đây không phải lần đầu tiên hắn ta cố tình chia rẽ hai người. Hắn ta đã làm điều tương tự từ lâu rồi." Rồi Đức Phật kể một câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát là một vị thần sống trên một cây rừng.

Cũng trong khu rừng đó, một con sư tử và một con cọp sống hòa bình với nhau trong hang. Một con chó rừng sống gần đó và ăn những mẩu thịt thừa mà chúng để lại. Nhờ ăn uống đầy đủ, chó rừng trở nên béo tốt và khỏe mạnh.

Một ngày nọ, chó rừng nghĩ: "Ta chưa bao giờ nếm thịt sư tử hay cọp. Nếu ta có thể khiến chúng đánh nhau, chúng có thể sẽ giết lẫn nhau. Vậy thì ta có thể ăn thịt chúng."

Trước tiên, nó đến gặp sư tử và nói: "Thưa ngài, ngài đang đánh nhau với cọp sao? Nó thường nói xấu ngài và nói rằng ngài không khỏe mạnh, cao lớn hay đẹp trai bằng nó."

Sư tử đáp: "Đi chỗ khác đi. Nó sẽ không bao giờ nói những điều như vậy."

Sau đó, chó rừng đến gặp cọp và lặp lại câu chuyện tương tự.

Con cọp tức giận và vội vã đến gặp sư tử. "Bạn ơi, bạn đã nói những điều đó về tôi sao?"

Hai con vật nói chuyện với nhau. Chúng nhanh chóng nhận ra chó rừng đang nói dối. Chúng tha thứ cho nhau và tiếp tục sống hòa bình với nhau.

Thấy kế hoạch của mình đã thất bại, chó rừng bỏ chạy khỏi khu vực đó.

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật giải thích các nhân vật: Con chó rừng chính là người ăn xin đã cố gây rắc rối; Con sư tử chính là Xá Lợi Phất (Sariputta); Con cọp chính là Mục Kiền Liên (Moggallana); và vị thần cây đã nhìn thấy mọi thứ trong quá khứ chính là Đức Phật.

.... o ....

J361. Vannaroha Jātaka -- The wise live together in peace.

Summary: A layman who serves the two chief disciples attempts to turn them against each other, but fails. The Buddha then tells a story about how a jackal tried to break the friendship between a lion and a tiger, but was driven away when they discovered his scheme.

.

While the Buddha was living at Jetavana, he told a story about his two chief disciples, Sariputta and Moggallana.

One year, during the rainy season, the two elders decided to spend their time in quiet meditation. They said goodbye to the Buddha, left the community of monks, and went to live together in a forest near a small border village.

A man lived there too. He served the two elders and ate the leftover food from their bowls. When he saw how peacefully the two monks lived together, he wondered if he could cause trouble between them.

First, he went to Sariputta and said, “Reverend Sir, are you and Elder Moggallana having a quarrel? He keeps speaking badly about you and says that you are nothing compared to him in family, birth, or spiritual learning.”

Sariputta simply smiled and said, “Go away.”

Another day, the man went to Moggallana and said the same thing. Moggallana also smiled and told him to go away.

Later, Moggallana went to Sariputta and said, “Has that man who eats our leftovers spoken to you?”

“Yes, friend,” Sariputta said.

“He told me the same thing,” said Moggallana. “We should send him away.”

Sariputta agreed.

Moggallana then told the man, “Do not come here anymore,” and drove him away.

The two monks continued to live happily together. After the rainy season, they returned to the Buddha, bowed to him, and sat down. The Buddha greeted them warmly and asked if their retreat had gone well. They told him what had happened with the man who tried to make them quarrel.

The Buddha said, “Sariputta, this is not the first time he tried to set you two against each other. He did the same thing long ago.” Then the Buddha told a story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was a deity living in a forest tree.

In that same forest, a lion and a tiger lived together peacefully in a cave. A jackal lived nearby and ate the scraps of meat they left behind. Because he ate well, the jackal grew fat and strong.

One day, the jackal thought, “I have never tasted the meat of a lion or a tiger. If I can make them fight, they might kill each other. Then I can eat their bodies.”

He went to the lion first and said, “Sir, are you fighting with the tiger? He often speaks badly of you and says you are not as strong, tall, or handsome as he is.”

The lion replied, “Go away. He would never say such things.”

Then the jackal went to the tiger and repeated the same story.

The tiger became upset and hurried to the lion. “Friend, did you say those things about me?”

The two animals talked. They soon realized the jackal was lying. They forgave each other and continued living together in peace.

Seeing that his plan had failed, the jackal ran away from the area.

After finishing the story, the Buddha explained the characters: The jackal was the same beggar who tried to cause trouble; The lion was Sariputta; The tiger was Moggallana; and the tree-god who saw everything in the past was the Buddha himself.

.... o ....

J362. Silavimamsa Jātaka -- Đức hạnh quan trọng hơn kiến ​​thức.

Tóm tắt: Một Bà-la-môn muốn biết nhà vua ưu ái mình vì học vấn hay vì lòng tốt, nên bắt đầu ăn cắp của vua một xu mỗi ngày. Khi phát hiện ra điều này, nhà vua quyết định trừng phạt vị Bà-la-môn cho đến khi ông ta giải thích hành động của mình. Đức Phật sau đó kể lại một câu chuyện tương tự từ một tiền kiếp.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Kỳ Viên, Ngài đã kể một câu chuyện về một vị Bà-la-môn muốn thử sức mạnh của đức hạnh.

Vị Bà-la-môn này được nhà vua rất kính trọng. Nhà vua tôn trọng ông hơn những vị Bà-la-môn khác. Người ấy tự hỏi: “Tại sao nhà vua lại tôn trọng ta đến vậy? Là vì ​​ta có đức hạnh, hay vì ta có học thức? Ta muốn tìm hiểu xem đức hạnh hay học thức quan trọng hơn.”

Để thử nghiệm điều này, một ngày nọ, ông ta đã bí mật lấy một đồng tiền từ kho bạc của hoàng gia. Viên quản thủ kho bạc rất kính trọng ông ta đến nỗi ông ta im lặng. Vị Bà-la-môn lại làm như vậy lần nữa, và một lần nữa viên quản thủ kho bạc lại im lặng. Nhưng đến lần thứ ba, viên quản thủ kho bạc đã bắt ông ta vì tội ăn cắp và đưa đến trước mặt nhà vua.

Nhà vua hỏi: “Này Bà-la-môn, điều này có đúng không?”

Người Bà-la-môn thưa: “Thưa Bệ hạ, bình thường thần không trộm cắp. Nhưng thần muốn thử xem đức hạnh hay học vấn quan trọng hơn. Vì vậy, thần đã lấy một đồng xu ba lần. Giờ thần thấy rằng đức hạnh mạnh hơn học vấn. Vì vậy, thần không muốn sống tại gia nữa. Thần muốn trở thành một nhà tu khổ hạnh.”

Nhà vua cho phép. Không hề ngoái lại nhìn nhà, vị Bà-la-môn đi thẳng đến Kỳ Viên và xin Đức Phật cho xuất gia. Đức Phật đã ban cho ông cả hai phẩm cùng lúc: Sa-di và Tỳ-kheo. Không lâu sau khi xuất gia, vị Bà-la-môn trước đây đã phát triển tuệ giác sâu sắc và đạt đến trạng thái giác ngộ cao nhất, quả vị A la hán.

Sau đó, tại Chánh Pháp Đường, các nhà sư kể lại việc vị Bà-la-môn đã thử đức hạnh, trở thành Tỳ-kheo và đạt đến quả vị thánh như thế nào. Khi Đức Phật đến và hỏi họ đang thảo luận điều gì, họ đã trả lời. Đức Phật nói: “Đây không phải là lần đầu tiên người này thử đức hạnh. Trước đây cũng vậy, các bậc hiền triết đã thử đức hạnh rồi mới trở thành nhà tu khổ hạnh để hoàn thành con đường tâm linh của mình.” Rồi Ngài kể một câu chuyện từ quá khứ.

Thuở xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ-tát sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn. Lớn lên, Ngài đến Takkasila và học hỏi tất cả các nghệ thuật cao siêu. Sau đó, Ngài trở về Benares và yết kiến ​​nhà vua.

Nhà vua ban cho Ngài chức vụ tế sư hoàng gia. Vì Bồ-tát giữ gìn năm giới luật, nhà vua rất kính trọng Ngài như một bậc hiền đức.

Bồ-tát tự hỏi: "Nhà vua tôn kính ta vì đức hạnh hay vì học vấn của ta?" Cũng như trong câu chuyện này, Ngài quyết định kiểm chứng điều này. Sau khi thấy kết quả, Ngài tự nhủ: "Giờ ta biết rằng đức hạnh quan trọng hơn học vấn."

Ngài ca ngợi giá trị của đức hạnh, và sau khi được nhà vua cho phép, Ngài đã lên đường ngay hôm đó đến dãy Hy Mã Lạp Sơn. Ở đó, Ngài sống như một nhà tu khổ hạnh, phát triển những năng lực tâm linh sâu sắc, và cuối cùng được tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Đức Phật kết thúc câu chuyện và nói: "Lúc bấy giờ, người Bà-la-môn đã kiểm chứng đức hạnh chính là ta."

.... o ....

J362. Silavimamsa Jātaka -- Virtue is more important than knowledge.

Summary: A Brahmin seeks to determine whether the king favors him for his learning or for his goodness, so he begins stealing a penny a day from the king. When the king discovers this, he decides to punish the Brahmin until the latter explains his actions. The Buddha then recounts a story of similar events from a past life.

.

While the Buddha was staying at Jetavana, he told a story about a brahmin who wanted to test the power of virtue.

This brahmin was highly respected by the king. The king honored him more than he honored other brahmins. The man wondered, “Why does the king honor me so much? Is it because I am virtuous, or because I am learned? I want to find out whether virtue or learning is more important.”

To test this, one day he secretly took a coin from the royal treasury. The treasurer respected him so much that he said nothing. The brahmin did the same thing again, and once more the treasurer stayed silent. But the third time, the treasurer had him arrested as a thief and brought before the king.

The king asked, “Brahmin, is this true?”

The brahmin said, “Your Majesty, I do not normally steal. But I wanted to test whether virtue or learning is greater. So I took a coin three times. Now I see that virtue is more powerful than learning. Because of this, I no longer want to live as a layman. I want to become an ascetic.”

The king allowed him to do so. Without even looking back at his home, the brahmin went straight to Jetavana and asked the Buddha for ordination. The Buddha ordained him as both a novice and a monk. Not long after becoming a monk, the former brahmin developed deep spiritual insight and reached the highest state of awakening.

Later, in the Hall of Truth, the monks talked about how the brahmin tested virtue, became a monk, and reached sainthood. When the Buddha arrived and asked what they were discussing, they told him. The Buddha said, “This is not the first time this man tested virtue. In the past as well, wise men tested virtue and then became ascetics to complete their spiritual path.” Then he told a story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born into a brahmin family. When he grew up, he went to Takkasila and learned all the higher arts. Then he returned to Benares and visited the king.

The king offered him the position of royal priest. Because the Bodhisatta kept the five moral precepts, the king respected him greatly as a virtuous man.

The Bodhisatta asked himself, “Does the king honor me because of my virtue, or because of my learning?” Just like in the present story, he decided to test this. After seeing the result, he said to himself, “Now I know that virtue is more important than learning.”

He praised the value of virtue, and after receiving the king’s permission, he left that very day for the Himalayas. There he lived as an ascetic, developed deep spiritual powers, and eventually was reborn in the Brahma-world.

The Buddha finished the story and said, “At that time, the brahmin who tested virtue was actually me.”

.... o ....

J363. Hiri Jātaka -- Bạn chân thực sẽ giữ lời hứa và không hứa những gì mình không thể thực hiện.

Tóm tắt: Một người giàu có từ vùng biên giới gửi hàng đến Sāvatthi, nhờ Anāthapiṇḍika hỗ trợ việc trao đổi, và ông đã làm theo. Tuy nhiên, khi người giàu có gửi hàng đến vùng biên giới, đoàn tùy tùng của ông bị khinh miệt. Sau đó, khi một đoàn lữ hành khác đến từ biên giới, đoàn lữ hành bị cướp bóc và phá hủy để trả thù. Đức Phật giải thích rằng những sự kiện tương tự đã xảy ra trong một kiếp trước.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Kỳ Viên, Ngài đã kể một câu chuyện về một thương gia giàu có, bạn của Cấp Cô Độc (Anathapindika). Thương gia này sống ở một tỉnh biên giới. Câu chuyện đầy đủ xuất hiện ở những nơi khác, nhưng trong phiên bản này, nó tập trung vào một sự kiện cụ thể.

Một thương gia từ Benares nghe tin đoàn tùy tùng của một thương gia nước ngoài đã bị trừng phạt và bị lấy hết tài sản. Sau khi mất hết tất cả, họ phải chạy trốn để bảo toàn mạng sống. Khi biết chuyện, thương gia từ Benares nói: "Điều này xảy ra vì họ đã không giúp đỡ những người lữ hành đến với họ. Vì họ đã không làm gì cho người khác, nên giờ không ai muốn giúp đỡ họ nữa."

Sau đó, Ngài giải thích rõ ràng hơn suy nghĩ của mình. Ngài nói rằng có những người giả vờ thân thiện, nhưng trong thâm tâm lại không ưa bạn. Họ nói nhiều nhưng làm rất ít. Những người như vậy không đáng tin cậy.

Ngài nói thêm rằng một người bạn chân chính luôn giữ lời hứa và không hứa những điều mình không thể giữ. Người trí không tin tưởng những kẻ chỉ biết khoe khoang mà không làm gì. Một người bạn chân chính không tìm kiếm lỗi lầm vô cớ. Một người bạn chân chính tin tưởng bạn, như đứa trẻ tin tưởng mẹ mình, và sẽ không để người ngoài phá vỡ tình bạn đó.

Ngài cũng nói rằng những người biết cách làm bạn tốt sẽ có cuộc sống tốt đẹp và được tôn trọng hơn. Nhưng một người chọn cuộc sống an lạc, tìm kiếm chân lý và tránh xa những kẻ gây hại có thể giải thoát bản thân khỏi đau khổ và tội lỗi.

Thông qua những suy ngẫm này, Bồ Tát đã chỉ ra rằng bằng cách tránh xa bạn xấu, trân trọng sự cô độc và chân lý, người ta có thể đạt đến sự an lạc cao nhất - Niết bàn.

Khi Đức Phật kết thúc bài học, Ngài nhận diện các nhân vật trong câu chuyện. Ngài nói: "Lúc bấy giờ, chính ta là thương gia thành Benares."

.... o ....

J363. Hiri Jātaka -- A true friend keeps promises and does not make promises they cannot keep.

Summary: A wealthy man from the borderlands sends merchandise to Sāvatthi, asking his correspondent Anāthapiṇḍika to assist with the exchange, which he does. However, when the wealthy man sends his goods to the borderlands, his entourage is despised. Later, when another caravan arrives from the border, it is pillaged and destroyed in retaliation. The Buddha explains that similar events occurred in a previous life.

.

While the Buddha was living at Jetavana, he told a story about a rich merchant who was a friend of Anathapindika. This merchant lived in a border province. The full story appears elsewhere, but in this version, it focuses on a certain event.

A merchant from Benares heard that the followers of a foreign merchant had been punished and had all their belongings taken away. After losing everything, they had to run for their lives. When the merchant from Benares learned this, he said, “This happened because they did not help the travelers who came to them. Since they did nothing for others, now no one is willing to help them.”

He then explained his thoughts more clearly. He said that some people pretend to be friendly, but secretly dislike you. They talk a lot but do very little. Such people cannot be trusted.

He added that a true friend keeps promises and does not make promises he cannot keep. Wise people do not trust those who only boast but do nothing. A real friend does not look for faults without cause. A real friend trusts you, just as a child trusts its mother, and will not let outsiders break that friendship.

He also said that people who know how to be good friends enjoy a better and more respected life. But someone who chooses a peaceful life, seeks truth, and stays away from harmful people can free himself from suffering and wrongdoing.

Through these reflections, the Bodhisatta showed that by avoiding bad companions and valuing solitude and truth, one can reach the highest peace—Nirvana.

When the Buddha finished the lesson, he identified the characters in the story. He said, “At that time, I myself was the merchant of Benares.”

.... o ....

J364. Khajjopanaka Jātaka -- Các vị vua trị vì thành công khi họ làm theo sự hướng dẫn đúng đắn từ những người thực sự khôn ngoan.

Tóm tắt: Vị thần trú ngụ trong lọng của nhà vua đặt ra bốn câu hỏi. Nhà vua đồng ý tham khảo ý kiến ​​của các vị tiên tri Bà-la-môn, nhưng họ không thể đưa ra câu trả lời. Chỉ có bậc thông thái Mahosadha mới có thể trả lời đúng.

.

Câu chuyện này có liên quan đến câu chuyện dài được tìm thấy trong Mahā-Ummagga Jataka (Jataka 546). Đây là phần cần thiết cho phiên bản này.

Một vị nữ thần sống trong chiếc lọng hoàng gia của nhà vua. Bà thường lắng nghe những lời dạy thông thái của Bồ Tát. Khi không còn nghe thấy giọng nói của Bồ Tát nữa, bà tự hỏi tại sao ngài lại biến mất. Sau khi tìm ra lý do, bà quyết định đưa ngài trở về.

Một đêm nọ, bà xuất hiện qua một khe hở nhỏ trên chiếc lọng và hỏi nhà vua bốn câu hỏi. Nhà vua không thể trả lời được câu nào. Ông thừa nhận điều này và xin một ngày để tham khảo ý kiến ​​của các vị thông thái.

Ngày hôm sau, ông sai người triệu tập bốn vị cố vấn chính. Nhưng họ trả lời: "Chúng tôi xấu hổ khi ra ngoài công cộng vì đầu chúng tôi đã cạo trọc." Vì vậy, nhà vua gửi cho họ bốn chiếc mũ sọ để che đầu. Sau đó, họ đến cung điện và ngồi xuống nơi họ được chỉ dẫn.

Nhà vua nói: “Senaka, đêm qua vị thần trong chiếc dù của ta đã hỏi ta bốn câu hỏi. Ta không thể trả lời được, nhưng ta đã nói với nàng rằng ta sẽ hỏi các nhà thông thái của ta. Xin hãy giải câu hỏi đầu tiên cho ta.” Rồi ngài kể cho họ câu đố đầu tiên:

“Hắn ta đánh bằng tay chân, và đánh vào mặt, vậy mà hắn ta lại được yêu thương và được yêu thương hơn cả một người chồng.”

Senaka bối rối và đưa ra những câu trả lời vô nghĩa. Các nhà thông thái khác im lặng. Nhà vua trở nên rất lo lắng.

Đêm đó, khi vị thần trở về và hỏi xem ngài đã giải được câu đố chưa, nhà vua nói: “Ta đã hỏi bốn nhà thông thái của ta, nhưng không ai trả lời được.”

Vị thần đáp: “Họ chẳng biết gì cả. Chỉ có bậc thông thái Mahosadha mới có thể giải được những câu hỏi này. Nếu ngươi không đưa hắn ta đến đây để trả lời, ta sẽ chẻ đôi đầu ngươi bằng lưỡi kiếm rực lửa này.”

Sau khi dọa được nhà vua, nàng tiếp tục nói: “Khi cần lửa, đừng cố lấy từ đom đóm. Khi muốn sữa, đừng cố lấy từ sừng bò.”

Rồi cô ấy giải thích quan điểm của mình bằng một câu chuyện về đom đóm:

. Khi ai đó tìm lửa trong bóng tối, họ sẽ không bao giờ nghĩ rằng đom đóm là lửa thật.

. Ngay cả khi họ cố gắng nhóm lửa bằng cách đặt cỏ hoặc phân bò lên đom đóm, cũng chẳng có gì xảy ra. Thật là ngu ngốc.

. Tương tự như vậy, một người ngu ngốc có thể cố gắng lấy sữa bằng cách bóp sừng bò, nơi không thể có sữa chảy ra.

. Người ta đạt được thành công thông qua các phương pháp đúng đắn—bằng cách trừng phạt kẻ thù, giúp đỡ bạn bè, thuyết phục các nhà lãnh đạo và nghe theo lời khuyên đúng đắn.

. Các vị vua trị vì thành công khi họ làm theo sự chỉ dẫn đúng đắn từ những người thực sự thông thái.

. Vị thần kết thúc bằng lời phán: "Ngươi giống như một người thổi vào một con đom đóm, tưởng đó là lửa thật, dù ngọn lửa thật đang ở gần. Ngươi giống như một người cố gắng lấy sữa từ một cái sừng. Đây là điều ngươi làm khi yêu cầu Senaka và các bạn đồng hành giải quyết những câu hỏi sâu sắc. Họ giống như những con đom đóm. Mahosadha giống như ngọn lửa trí tuệ rực cháy. Nếu ngươi không tìm ra câu trả lời, ngươi sẽ chết."

Sau khi khiến nhà vua sợ hãi, vị thần biến mất.

.... o ....

J364. Khajjopanaka Jātaka -- Kings rule successfully when they follow sound guidance from genuinely wise individuals.

Summary: The Devas residing in the king’s parasol posed four questions to the king. He agreed to consult his Brahmin seers, but they were unable to provide answers. Only the wise Mahosadha could respond correctly.

.

This story is connected to the long tale found in the Mahā-Ummagga Jataka (Jataka 546). Here is the part needed for this version.

A deity lived inside the king’s royal parasol. She used to listen to the Bodhisatta’s wise teachings. When she stopped hearing the Bodhisatta’s voice, she wondered why he had disappeared. After discovering the reason, she decided to bring him back.

One night, she appeared through a small opening in the parasol and asked the king four questions. The king could not answer any of them. He admitted this and asked for one day so he could consult his wise men.

The next day he sent a message to summon his four chief advisors. But they replied, “We are ashamed to go out in public because our heads are shaved.” So the king sent them four skullcaps to cover their heads. They then came to the palace and sat down where they were told.

The king said, “Senaka, last night the deity in my parasol asked me four questions. I could not answer them, but I told her I would ask my wise men. Please solve the first question for me.” Then he told them the first riddle:

“He hits with his hands and feet, and strikes on the face, yet he is loved and becomes even more loved than a husband.”

Senaka was confused and gave meaningless answers. The other wise men were silent. The king became very worried.

That night, when the deity returned and asked if he had solved the riddle, the king said, “I asked my four wise men, but none of them could answer.”

The deity replied, “They know nothing. Only the wise Mahosadha can solve these questions. If you do not bring him here to answer them, I will split your head open with this fiery blade.”

After frightening him, she continued speaking. She said, “When you need fire, you should not try to get it from a firefly. When you want milk, you should not try to get it from a cow’s horn.”

Then she explained her point with a story about a firefly:

. When someone is looking for fire in the dark, he would never think a firefly is real fire.

. Even if he tries to make a fire by putting grass or cow-dung on the firefly, nothing will happen. It is foolish.

. In the same way, a foolish person might try to get milk by squeezing a cow’s horn, where no milk can come out.

. People gain success through the proper methods—by punishing enemies, helping friends, winning over leaders, and taking good advice.

. Kings rule successfully when they follow good guidance from truly wise people.

The deity ended by saying, “You are just like a man who blows on a firefly, thinking it is real fire, even though a real flame is nearby. You are like someone who tries to get milk from a horn. This is what you do when you ask Senaka and his companions to solve deep questions. They are like fireflies. Mahosadha is like a blazing fire of wisdom. If you do not find the answer, you will die.”

After frightening the king, the deity vanished.

.... o ....

J365. Ahigundika Jātaka -- Chỉ nên gần những người tốt bụng và hào phóng, không nên gần những người khắc nghiệt hoặc bạo lực.

Tóm tắt: Một vị sư già truyền giới cho một chú tiểu nhưng lại đối xử tệ bạc với chú, khiến chú phải hoàn tục. Sau khi thuyết phục chú trở lại đời sống xuất gia, vị sư lại đối xử tệ bạc. Đức Phật kể một câu chuyện về một người huấn luyện rắn, người này thường đánh đập một con khỉ, cho đến một ngày con khỉ trốn thoát và không chịu quay trở lại.

.

Khi Đức Phật còn ở tại Kỳ Viên, Ngài đã kể một câu chuyện về một vị sư già. Câu chuyện này cũng được kể lại đầy đủ trong Salaka Jataka 85, nhưng đây là phiên bản tóm tắt.

Có một vị sư già đã nhận một cậu bé làng làm sa di. Nhưng vị sư già thường mắng mỏ và thậm chí đánh đập cậu bé. Cuối cùng cậu bé bỏ chạy và trở về đời sống thế tục.

Sau đó, vị sư già đưa cậu bé trở về và truyền giới cho cậu lần nữa, nhưng vẫn cư xử như cũ - la hét và đánh đập cậu. Cậu bé bỏ chạy lần thứ hai. Lần thứ ba, cậu bé trở về thế gian. Khi vị sư già cố gắng thuyết phục cậu bé quay lại, cậu bé thậm chí còn từ chối nhìn ông.

Trong Chánh Điện, các vị sư bàn tán về việc vị sư già không thể sống dù có hay không có sa di, trong khi cậu bé - vì nhạy cảm - từ chối quay lại sau khi thấy tính khí nóng nảy của vị sư già.

Đức Phật bước vào chánh điện và hỏi họ đang bàn tán điều gì. Khi họ giải thích, Đức Phật nói: "Đây không phải lần đầu tiên chuyện này xảy ra. Trước đây, chính chàng thanh niên này cũng từ chối nhìn vị trưởng lão sau khi thấy lỗi lầm của ông ta." Rồi Ngài kể một câu chuyện tiền kiếp.

Ngày xưa, vào thời vua Brahmadatta xứ Benares, Bồ tát sinh ra trong một gia đình bán ngũ cốc. Khi lớn lên, Ngài kiếm sống bằng nghề buôn ngũ cốc.

Một lần, có một người bắt rắn bắt được một con khỉ và huấn luyện nó biểu diễn trò ảo thuật với rắn. Trong một lễ hội ở Benares, người bắt rắn để con khỉ lại với người buôn ngũ cốc (Bồ tát) và dành bảy ngày lang thang khắp thành phố để biểu diễn những màn trình diễn rắn của mình. Người buôn cho con khỉ ăn ngon lành.

Sau bảy ngày, người bắt rắn say xỉn trong lễ hội. Khi trở về, ông ta đánh con khỉ ba nhát bằng một cây tre. Sau đó, ông ta mang con khỉ đến một khu vườn, trói nó lại và đi ngủ.

Con khỉ thoát khỏi dây xích, trèo lên một cây xoài và bắt đầu ăn xoài. Khi người bắt rắn tỉnh dậy và nhìn thấy con khỉ trên cây cao, anh ta nghĩ: "Mình phải dỗ dành nó mới được."

Anh ta cố gắng nói chuyện tử tế với con khỉ và dụ nó xuống.

Nhưng con khỉ trả lời bằng cách chỉ ra những gì thực sự đã xảy ra:

. Nó nhớ lại việc người bắt rắn đã bỏ đói và đánh đập nó khi say rượu.

. Vì sự tàn nhẫn này, con khỉ nói rằng nó sẽ không bao giờ quay trở lại, bất kể người bắt rắn hứa hẹn điều gì.

. Khỉ nói thêm rằng người ta chỉ nên gần gũi với những người tốt bụng và hào phóng, không nên gần gũi với những người hung dữ hay bạo lực.

Nói xong, con khỉ nhảy đi và biến mất vào một bầy khỉ khác.

Đức Phật kể xong câu chuyện và giải thích danh tính của các vị: Vị sư già là người bắt rắn, chú tiểu là con khỉ, và chính Đức Phật là người buôn bán ngũ cốc đã chăm sóc con khỉ.

.... o ....

J365. Ahigundika Jātaka -- One should stay close only to kind and generous people, not to those who are harsh or violent.

Summary: An elderly monk ordains a novice but is unkind to him, causing the novice to disrobe. After enticing him to return to the monastic life, the monk is again unkind. The Buddha then tells a story about a snake trainer who had a monkey he used to beat until one day the monkey escaped and refused to come back.

.

While the Buddha was living at Jetavana, he told a story about an elderly monk. This story was also told fully in the Salaka Jataka 85, but here is the short version.

There was an old monk who admitted a young village boy as his novice. But the old monk often scolded the boy and even hit him. The boy finally ran away and returned to lay life.

Later, the old monk brought the boy back and ordained him again, but behaved the same way—shouting at him and beating him. The boy ran away a second time. A third time, he returned to the world. When the old monk tried yet again to persuade him to come back, the boy refused even to look at him.

In the Hall of Truth, the monks discussed how the old monk could not live with or without his novice, while the boy—being sensitive—refused to return after seeing the old man’s bad temper.

The Buddha entered the hall and asked what they were discussing. When they explained, the Buddha said, “This is not the first time this has happened. In the past too, this same youth refused even to look at the elder after seeing his faults.” Then he told a past-life story.

Long ago, in the time of King Brahmadatta of Benares, the Bodhisatta was born into a family that sold grain. When he grew up, he made his living as a grain merchant.

A snake-charmer once caught a monkey and trained it to perform tricks with a snake. During a festival in Benares, the snake-charmer left the monkey with the grain merchant (the Bodhisatta) and spent seven days wandering around the city performing his snake shows. The merchant fed the monkey well with good food.

After seven days, the snake-charmer got drunk at the festival. When he returned, he hit the monkey three times with a bamboo stick. Then he took the monkey to a garden, tied him up, and went to sleep.

The monkey escaped from the chain, climbed a mango tree, and began eating mangoes. When the snake-charmer woke up and saw the monkey high in the tree, he thought, “I must sweet-talk him to get him back.”

He tried to speak kindly to the monkey and coax him down.

But the monkey replied by pointing out what really happened:

. He remembered how the snake-charmer had starved him and beaten him while drunk.

. Because of this cruelty, the monkey said he would never return, no matter what the snake-charmer promised.

. He added that one should stay close only to kind and generous people, not to harsh or violent ones.

After saying this, the monkey leapt away and disappeared among a group of other monkeys.

The Buddha finished the story and explained the identities: The old monk was the snake-charmer, the novice was the monkey, and the Buddha himself was the grain merchant who had cared for the monkey.

.... o ....

J366. Gumbiya Jātaka -- Thèm khát y như mật ong có độc - hấp dẫn bên ngoài nhưng chết chóc bên trong.

Tóm tắt: Một nhà sư say mê một phụ nữ và bắt đầu hối hận vì đã xuất gia. Đức Phật sau đó kể lại câu chuyện về việc các Dạ-xoa thường đặt thức ăn dọc đường khiến bất kỳ ai ăn vào đều bị đầu độc.

.

Đức Phật đang ở tại Jetavana. Có một vị sư hối hận vì đã xuất gia. Đức Phật hỏi: “Có thật là ông hối hận không?”

“Vâng, thưa Đức Thế Tôn,” vị sư đáp.

“Điều gì khiến ông cảm thấy như vậy?”

“Đó là vì sự quyến rũ của một phụ nữ,” vị sư đáp.

Đức Phật nói: “Năm món dục giống y như mật ong bị trộn với thuốc độc chết người và bị tên Gumbika bỏ lại trên đường.” Sau đó, theo lời yêu cầu của vị sư, Đức Phật kể một câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát sinh ra trong một gia đình thương gia. Khi lớn lên, Ngài lên đường từ Benares với 500 cỗ xe để buôn bán ở những nơi khác.

Trước khi vào một khu rừng lớn, Ngài tập hợp tất cả mọi người trong đoàn lữ hành và cảnh báo họ:

“Trên đường này có lá cây, hoa, quả và nhiều thứ khác đều có độc. Đừng ăn bất cứ thứ gì lạ nếu không hỏi ý ta. Thỉnh thoảng quỷ để lại những giỏ cơm tươi hoặc trái cây rừng ngọt trên đường, nhưng chúng rắc thuốc độc lên chúng. Đừng ăn bất cứ thứ gì trừ khi ta cho phép.”

Sau đó, họ tiếp tục cuộc hành trình.

Một con quỷ tên là Gumbiya muốn giết những người lữ hành. Hắn rải lá cây xuống đất và rải những miếng mật ong lên trên, nhưng hắn phủ lên chúng một loại thuốc độc chết người. Sau đó, hắn đi loanh quanh, giả vờ tìm mật ong, như thể đang gõ mật ong vào cây.

Những người lữ hành không biết về mối nguy hiểm này nghĩ rằng: “Chắc hẳn có ai đó đã để lại mật ong này ở đây như một việc thiện.” Họ ăn mật ong, bị đầu độc và chết. Rồi lũ quỷ đến ăn xác họ.

Một số người trong đoàn lữ hành của Bồ Tát rất tham lam. Khi nhìn thấy mật ong, họ không thể cưỡng lại và ăn luôn. Những người khác khôn ngoan hơn—họ nhặt nó lên nhưng nói, "Hãy hỏi Bồ Tát trước đã," và chờ đợi.

Khi Bồ Tát nhìn thấy thứ họ đang cầm, Ngài bảo họ vứt nó đi. Những người đã ăn hết nó chết ngay tại chỗ. Những người chỉ ăn một nửa thì bị bệnh. Bồ Tát cho họ thuốc nôn, rồi cho họ bốn loại thức ăn ngọt để giúp họ hồi phục. Nhờ trí tuệ của Ngài, họ đã sống sót.

Bồ Tát đã đến đích an toàn, bán hết hàng hóa và sau đó trở về nhà bình an vô sự.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật giải thích ý nghĩa của nó: dục vọng giống như mật ong tẩm thuốc độc—bên ngoài hấp dẫn, bên trong độc hại. Những ai tránh được những cạm bẫy như vậy sẽ được an toàn.

Sau đó, Đức Phật tiết lộ rằng, trong kiếp trước, Ngài chính là vị thương gia thông thái trong câu chuyện. Cuối bài giảng, vị sư hối hận về cuộc đời tu hành của mình đã chứng ngộ Chân lý và đạt đến tầng giác ngộ đầu tiên.

.... o ....

J366. Gumbiya Jātaka -- Desire is like poisoned honey—attractive on the outside but deadly within.

Summary: A monk becomes infatuated with a woman and begins to regret his ordination. The Buddha then recounts a story about how the Yakkhas used to place food along the path that poisoned anyone who ate it.

.

The Buddha was staying at Jetavana. There was a monk who regretted becoming a monk. The Buddha asked him, “Is it true that you feel regret?”

“Yes, Holy Sir,” the monk said.

“What made you feel this way?”

“It was because of the attraction of a woman,” the monk answered.

The Buddha said, “The five objects of desire are like honey that has been mixed with deadly poison and left on the road by a man named Gumbika.” Then, at the monk’s request, the Buddha told a story from the past.

A long time ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born into a merchant’s family. When he grew up, he set out from Benares with 500 carts to trade in other places.

Before entering a large forest, he gathered all the people in his caravan and warned them:

“On this road there are leaves, flowers, fruits, and other things that are poisonous. Do not eat anything strange without asking me first. Demons sometimes leave baskets of fresh rice or sweet forest fruits on the road, but they sprinkle poison on them. Do not eat anything unless I approve it.”

Then they continued their journey.

A demon named Gumbiya wanted to kill travelers. He scattered leaves on the ground and dropped pieces of honey on top, but he covered them with deadly poison. Then he walked around pretending to look for honey, as if he were tapping trees.

Travelers who did not know the danger thought, “Someone must have left this honey here as a good deed.” They ate it, were poisoned, and died. Then the demons came and ate their bodies.

Some members of the Bodhisatta’s caravan were greedy. When they saw the honey, they could not resist and ate it. Others were wiser—they picked it up but said, “Let’s ask the Bodhisatta first,” and waited.

When the Bodhisatta saw what they were holding, he told them to throw it away. Those who had already eaten all of it died on the spot. Those who had eaten only half became sick. The Bodhisatta gave them medicine to make them vomit, and then gave them four kinds of sweet foods to help them recover. Because of his wisdom, they survived.

The Bodhisatta safely reached his destination, sold his goods, and later returned home without harm.

After telling the story, the Buddha explained its meaning: desire is like poisoned honey—attractive on the outside, deadly inside. Those who avoid such traps stay safe.

Then the Buddha revealed that, in that past life, he was the wise merchant in the story. At the end of the teaching, the monk who had been regretting his life as a monk realized the Truth and reached the first stage of enlightenment.

.... o ....

J367. Saliya Jātaka -- Đừng cố gắng làm hại bất cứ ai.

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa tìm cách giết Đức Phật. Đáp lại, Đức Phật kể câu chuyện về một thầy lang giả mạo đã cố gắng cho một đứa trẻ bị rắn cắn để chữa bệnh cho đứa trẻ và kiếm lời từ đó. Tuy nhiên, con rắn lại cắn thầy lang thay vì đứa trẻ, và vị thầy lang đã chết.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài đang ở trong Rừng Trúc. Câu chuyện này nhằm giải thích rằng Đề Bà Đạt Đa chưa bao giờ có thể làm Ngài sợ, ngay cả trong những kiếp trước.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ Tát sinh ra trong một ngôi làng nhỏ. Khi còn nhỏ, Ngài thường chơi đùa với những đứa trẻ khác gần một cây đa ở ven làng.

Lúc bấy giờ, có một vị lương y già, nghèo, không có bệnh nhân. Ông lang thang ra khỏi làng và đến nơi bọn trẻ đang chơi đùa. Ở đó, ông nhìn thấy một con rắn đang ngủ trên cành cây đa, đầu rúc vào trong.

Vị lương y già nghĩ: “Ở làng này chẳng có việc gì cho ta. Ta sẽ lừa bọn trẻ bị con rắn này cắn. Sau đó, cha mẹ chúng sẽ trả tiền để ta chữa bệnh cho chúng.”

Vì vậy, ông nói với Bồ Tát: “Nếu ngài nhìn thấy một con nhím con, ngài có nhặt nó lên không?”

“Vâng, con sẽ nhặt,” cậu bé trả lời.

"Có một con ở ngay trên cây kia kìa", ông lão nói, chỉ vào con rắn.

Không biết đó là rắn, Bồ Tát trèo lên cây và tóm lấy cổ nó. Ngay khi chạm vào thân hình nhẵn nhụi của nó, Ngài nhận ra đó là một con rắn. Nhưng Ngài giữ chặt nó để nó không thể cắn mình, và nhanh chóng ném nó đi.

Con rắn rơi thẳng xuống vai vị lương y già. Nó quấn quanh cổ ông và cắn ông sâu đến nỗi răng của nó cắm ngập vào thịt. Ông lão ngã xuống và chết ngay lập tức, còn con rắn thì trườn vào rừng.

Mọi người tụ tập quanh thi thể. Bồ Tát giải thích sự việc đã xảy ra và dạy cho đám đông bài học đạo đức: khi ai đó cố gắng làm hại một người vô tội, hậu quả thường sẽ quay trở lại với kẻ chủ mưu - giống như bụi tung ngược gió sẽ thổi ngược vào mặt người ta.

Khi Đức Phật kết thúc câu chuyện, Ngài nói: "Lúc đó, vị lương y già là Đề Bà Đạt Đa, còn cậu bé thông thái chính là Ta."

.... o ....

J367. Saliya Jātaka -- Do not try to harm anybody.

Summary: Devadatta attempts to have the Buddha killed. In response, the Buddha tells a story about a false doctor who tried to have a child bitten by a snake so he could cure the child and profit from it. However, the snake bit the doctor instead of the child, and the doctor died.

.

The Buddha told this story while he was staying in the Bamboo Grove. It was meant to explain that Devadatta was never able to frighten him, not even in past lives.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born in a small village. When he was a boy, he played with other children near a banyan tree at the edge of the village.

At that time, there was a poor old doctor who had no patients. He wandered out of the village and came to where the boys were playing. There he saw a snake sleeping in the fork of the banyan tree, its head tucked in.

The old doctor thought, “There is no work for me in the village. I will trick these boys into getting bitten by this snake. Then their parents will pay me to cure them.”

So he said to the Bodhisatta, “If you saw a young hedgehog, would you pick it up?”

“Yes, I would,” the boy replied.

“Well, there is one right there in the tree,” the old man said, pointing to the snake.

Not knowing it was a snake, the Bodhisatta climbed the tree and grabbed it by the neck. The moment he felt its smooth body, he realized it was a snake. But he held it tightly so it could not bite him, and quickly threw it away.

The snake fell straight onto the old doctor’s shoulders. It wrapped around his neck and bit him so deeply that its teeth sank into his flesh. The old man fell down and died immediately, and the snake slipped away into the forest.

People gathered around the body. The Bodhisatta explained what had happened and taught the crowd the moral lesson: when someone tries to harm an innocent person, the harm often returns to the one who plotted it—just as dust thrown against the wind blows back into one’s own face.

When the Buddha finished the story, he said, “At that time, the old doctor was Devadatta, and the wise boy was myself.”

.... o ....

J368. Tacasara Jātaka -- Người trí luôn giữ được sự bình tĩnh và tự chủ.

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa tìm cách giết Đức Phật. Đáp lại, Đức Phật kể câu chuyện về một vị lương y giả mạo đã cố gắng cho một đứa trẻ bị rắn cắn để có thể chữa bệnh cho đứa trẻ và nhận phần thưởng. Tuy nhiên, con rắn lại cắn vị lương y, và ông ta chết. Trong phiên bản này, những đứa trẻ bị đưa đến trước mặt nhà vua và bị xét xử.

.

Khi sống tại Jetavana, Đức Phật đã kể câu chuyện này để giải thích về Bát Nhã Ba La Mật. Ngài nói: “Không chỉ bây giờ, mà cả trong quá khứ, Như Lai đã thể hiện trí tuệ và tài năng vĩ đại.” Rồi Ngài kể một câu chuyện từ một kiếp trước.

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ Tát sinh ra trong một ngôi làng, là con trai của một địa chủ địa phương. Câu chuyện bắt đầu giống như trong câu chuyện trước: một vị lương y già đã cố lừa các cậu bé bắt một con rắn, con rắn đã rơi xuống người ông, cắn ông và ông đã chết.

Nhưng trong phiên bản này, khi dân làng tìm thấy vị lương y đã chết, họ nói: “Những cậu bé này đã gây ra cái chết của ông ấy. Chúng ta sẽ đưa chúng đến gặp nhà vua.” Họ trói các cậu bé bằng dây thừng và xích và dẫn đến Benares.

Trên đường đi, Bồ Tát bình tĩnh nói với các cậu bé khác: “Đừng sợ. Ngay cả khi chúng ta đứng trước mặt nhà vua, hãy can đảm và giữ tâm trí vui vẻ. Nhà vua sẽ nói chuyện với chúng ta trước. Sau đó, ta sẽ biết phải làm gì.”

Hai cậu bé đồng ý và hứa sẽ cư xử đúng như lời ngài dặn.

Khi đến nơi, nhà vua thấy rằng mặc dù bị xiềng xích và bị buộc tội giết người, hai cậu bé vẫn tỏ ra bình tĩnh và thậm chí còn vui vẻ. Ngạc nhiên, ngài hỏi: "Các ngươi đã bị trói và đưa đến đây như những tên tội phạm. Sao các ngươi vẫn có thể tỏ ra vui vẻ? Tại sao các ngươi không hề bối rối?"

Bấy giờ Bồ Tát giải thích:

. Khóc lóc hay than vãn chẳng giúp ích gì cho ai cả.

. Kẻ thù thì vui mừng khi thấy ai đó đau khổ, nhưng lại buồn phiền khi thấy ai đó dũng cảm.

. Người trí luôn giữ được sự bình tĩnh và tự chủ.

. Người ta nên cố gắng bằng mọi cách có thể để giải quyết vấn đề—dù bằng nỗ lực, sự giúp đỡ của người khác, hay sự hỗ trợ của gia đình.

. Nhưng nếu mọi nỗ lực đều thất bại, người ta nên chấp nhận kết quả mà không buồn phiền. Đôi khi số phận lại mạnh hơn chúng ta.

Nhà vua lắng nghe chăm chú. Sau khi nghe lời giải thích sáng suốt của Bồ Tát, ngài đã điều tra vụ án. Ngài phát hiện ra hai cậu bé vô tội và không hề giết vị bác sĩ. Ngài ra lệnh tháo xích cho họ.

Đức vua sau đó đã tôn vinh Bồ Tát, phong ngài làm cố vấn của mình trong cả việc thế tục lẫn việc tâm linh, và cũng ban cho các cậu bé khác những vị trí tốt.

Sau khi kết thúc câu chuyện, Đức Phật đã nhận diện các nhân vật: Nhà vua chính là Ananda trong một kiếp trước. Các cậu bé khác là các vị sư hiện tại của Đức Phật. Cậu bé thông thái chính là Đức Phật.

.... o ....

J368. Tacasara Jātaka -- A wise person remains steady and self-controlled.

Summary: Devadatta attempts to have the Buddha killed. In response, the Buddha tells a story about a false doctor who tried to have a child bitten by a snake so he could cure the child and claim the reward. However, the snake bit the doctor instead, and he died. In this version, the children are brought before the king and put on trial.

.

While living at Jetavana, the Buddha told this story to explain the Perfection of Wisdom. He said, “Not only now, but also in the past, the Tathagata showed great wisdom and skill.” Then he told a story from a past life.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born in a village as the son of a local landowner. The beginning of the story was the same as in the previous tale: an old doctor tried to trick the boys into grabbing a snake, the snake fell on him, bit him, and he died.

But in this version, when the villagers found the dead doctor, they said, “These boys caused his death. We will take them to the king.” They tied up the boys with ropes and chains and led them to Benares.

On the way, the Bodhisatta spoke calmly to the other boys: “Do not be afraid. Even when we stand before the king, stay brave and keep your minds happy. The king will first speak with us. After that, I will know what to do.”

The boys agreed and promised to behave as he told them.

When they arrived, the king saw that even though they were chained and accused of murder, the boys looked calm and even cheerful. Surprised, he asked: “You have been tied up and brought here as criminals. How can you still look happy? Why are you not troubled?”

Then the Bodhisatta explained:

. Crying or complaining never helps anyone.

. Enemies are pleased when they see someone suffer, but they feel upset when they see someone brave.

. A wise person remains steady and self-controlled.

. One should try every possible way to solve a problem—whether by effort, help from others, or support from family.

. But if all efforts fail, one should accept the result without sorrow. Sometimes fate is stronger than us.

The king listened carefully. After hearing the Bodhisatta’s wise explanation, he investigated the case. He discovered that the boys were innocent and had not killed the doctor. He ordered their chains removed.

The king then honored the Bodhisatta, made him both his advisor in worldly matters and in spiritual matters, and also gave good positions to the other boys.

After finishing the story, the Buddha identified the characters: The king was Ānanda in a past life. The other boys were the Buddha’s present monks. The wise boy was the Buddha himself.

.... o ....

J369. Mittavinda Jātaka -- Hãy bố thí, làm việc thiện, giữ gìn giới luật và lắng nghe Giáo Pháp.

Tóm tắt: Một vị sư, mặc dù được dạy theo đường lối tu hành, vẫn không chịu nghe lời và khăng khăng sống theo ý riêng của mình. Đức Phật giải thích rằng trong một kiếp trước, chính người này đã không vâng lời mẹ và phải chịu hậu quả rất lớn.

.

Câu chuyện này, Đức Phật kể khi Ngài còn ở tại Jetavana, về một vị sư bất kham. Mặc dù đã thọ giới để được an lạc và bình an nhờ giáo lý, vị sư này vẫn liên tục phớt lờ sự hướng dẫn của các vị thầy và các bạn đồng tu về cách hành xử trong tu viện, bao gồm việc đi đứng, ăn uống chánh niệm và tuân thủ giới luật.

Sự thiếu kiên nhẫn khiến vị sư bác bỏ lời khuyên của họ, khăng khăng tự mình phân biệt đúng sai. Khi biết được điều này, Đức Phật đã chất vấn vị sư về việc sư từ chối nghe lời dạy, nhắc nhở ông về sự kiêu ngạo đã dẫn đến đau khổ trước đây do bỏ qua lời khuyên khôn ngoan.

Sau đó, Đức Phật kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, vào thời Đức Phật Kassapa, có một thương gia rất giàu có sống ở Benares. Ông có một người con trai tên là Mittavindaka. Cha mẹ ông là những người tốt và đã đạt đến Đạo quả đầu tiên, sơ quả Nhập Lưu, nhưng người con trai lại bướng bỉnh và không tin vào việc làm thiện.

Sau khi cha mất, người mẹ quản lý tài sản của gia đình. Bà nói với con trai: “Con ơi, được làm người thật quý báu và hiếm có. Hãy bố thí, làm việc thiện, giữ gìn giới luật và lắng nghe Giáo Pháp.”

Nhưng Mittavindaka trả lời: “Con không muốn nghe về việc bố thí hay làm việc thiện. Con sẽ sống theo ý mình.”

Vào một ngày rằm, người mẹ nói: “Hôm nay con hãy thọ giới. Hãy đến chùa nghe Giáo Pháp. Nếu con làm được, mẹ sẽ cho con một ngàn đồng tiền vàng.”

Anh ta chỉ nhận lời vì muốn có tiền. Anh ta đến chùa, nhưng đến tối anh ta tìm một chỗ nằm ngủ suốt đêm để không phải nghe bất kỳ bài giảng Giáo Pháp nào.

Sáng hôm sau, anh ta rửa mặt và về nhà. Mẹ anh ta đã chuẩn bị thức ăn và mong anh ta dẫn theo vị thầy Giáo Pháp. Khi thấy anh ta chỉ có một mình, bà hỏi: “Sao con không dẫn thầy đi?”

Anh ta nói: “Con không cần thầy.”

Bà bảo chàng: "Uống chén cháo này trước đã."

Nhưng chàng nói: "Cho con một ngàn đồng trước đã."

Bà lại bảo chàng uống trước, nhưng chàng từ chối.

Vậy là bà đưa tiền cho chàng. Chàng uống chén cháo rồi bỏ đi.

Theo thời gian, qua nhiều giao dịch buôn bán, chàng đã tích lũy được hai triệu đồng.

Sau đó, chàng quyết định mua một con tàu và đi buôn nước ngoài. Mẹ chàng cảnh báo chàng: "Biển cả nguy hiểm. Con là con trai duy nhất của mẹ. Chúng ta đã có đủ của cải rồi. Xin đừng đi."

Nhưng chàng đẩy bà ra, thậm chí còn đánh bà, rồi bỏ đi.

Sau bảy ngày lênh đênh trên biển, con tàu đột nhiên ngừng chuyển động vì nghiệp chướng do Mittavindaka gây ra. Các thủy thủ đã bốc thăm ba lần, và lần nào tên của Mittavindaka cũng xuất hiện. Họ nói: "Thà một người chết còn hơn tất cả cùng chết." Họ đặt chàng lên một chiếc bè và thả trôi. Khi chàng đã đi rồi, con tàu lại ngay lập tức chuyển động.

Mittavindaka trôi dạt cho đến khi chàng đến một hòn đảo. Ở đó, chàng tìm thấy một cung điện pha lê và bốn tiên nữ. Họ tận hưởng bảy ngày khoái lạc, rồi lại chịu đựng bảy ngày đau khổ. Họ sống trong vòng luân hồi này. Mittavindaka sống cùng họ và tận hưởng những ngày khoái lạc của họ.

Khi họ sắp bước vào thời kỳ khổ đau, họ nói với chàng: "Hãy ở lại đây và đợi chúng tôi. Đừng rời đi."

Nhưng ngay khi họ rời đi, Mittavindaka cảm thấy bồn chồn và tham lam. Chàng lên bè trở lại.

Chàng đến một hòn đảo khác với cung điện bạc và tám tiên nữ.

Rồi một hòn đảo khác với cung điện châu báu và mười sáu tiên nữ.

Rồi một hòn đảo khác với cung điện vàng và ba mươi hai tiên nữ.

Mỗi lần chàng ở lại với họ trong những ngày hạnh phúc của họ. Mỗi lần, khi họ rời đi, chàng lại rời đi vì chàng muốn ngày càng nhiều khoái lạc hơn.

Cuối cùng chàng đến một thành phố lớn với bốn cổng và tường bao quanh. Đây là Địa ngục Ussada, nơi nhiều chúng sinh phải chịu đau khổ vì những hành động xấu của họ. Nhưng vì lòng tham và si mê, Mittavindaka nghĩ rằng đó là một thành phố xinh đẹp.

Chàng bước vào nơi đó. Một bánh xe sắc như dao cạo xuất hiện và tự động gắn chặt vào đầu ông, cứa vào ông hết lần này đến lần khác. Đây là kết quả của lòng tham lam tột độ và những hành động trong quá khứ của ông.

Lúc bấy giờ, Bồ Tát tái sinh thành một vị thần - một Devaputta. Ngài đến Ussada để thực hiện một nhiệm vụ. Mittavindaka nhìn thấy và hỏi tại sao ông lại đau khổ như vậy. Bồ Tát giải thích rằng Mittavindaka đã từ bỏ một lạc thú để tìm kiếm một lạc thú lớn hơn, rồi lại từ một lạc thú khác để tìm kiếm một lạc thú lớn hơn, từ bốn lên tám, lên mười sáu, rồi đến ba mươi hai. Lòng tham của ông ngày càng lớn, và vì lòng tham vô tận đó, ông đã phải đọa xuống địa ngục.

Trong khi họ vẫn đang nói chuyện, bánh xe cứa ngày càng sâu hơn cho đến khi Mittavindaka bị hủy diệt hoàn toàn. Devaputta trở về thiên giới của mình.

Sau khi kết thúc câu chuyện, Đức Phật nhận diện các nhân vật: "Vị tu sĩ bất tuân hôm nay chính là Mittavindaka trong kiếp trước. Và ta chính là Devaputta đã nói chuyện với anh ta."

.... o ....

J369. Mittavinda Jātaka -- Give to others, do good, keep the holy days, and listen to the Dhamma.

Summary: One monk, although taught the monastic way, refuses to listen and insists on living according to his own ideas. The Buddha explains that in a previous life, this same person had been disobedient to his mother and had suffered greatly as a consequence.

.

This story the Master whilst living at Jetavana told concerning an unruly monk. Despite being ordained for safety and peace through teachings, the monk repeatedly ignores guidance from teachers and fellow monks regarding monastic conduct, including walking, eating mindfully, and adhering to rules.

His impatience leads him to reject their advice, insisting on defining right from wrong himself. Upon learning of this, the Buddha confronts the monk about his refusal to accept counsel, reminding him of the arrogance that has led to previous suffering from disregarding wise advice.

.

Then the Buddha told a story from long ago.

Long ago, during the time of the Buddha Kassapa, there lived a very wealthy merchant in Benares. He had a son named Mittavindaka. The father and mother were good people and had reached the First Path, but the son was stubborn and did not believe in good deeds.

After the father died, the mother managed the family’s wealth. She told her son, “My child, being born as a human is rare and precious. Give to others, do good, keep the holy days, and listen to the Dhamma.”

But Mittavindaka replied, “I don’t want to hear about giving or doing good. I will live as I want.”

One full-moon holy day, the mother said, “Please take the holy-day precepts today. Go to the monastery and listen to the Dhamma. If you do this, I will give you one thousand coins.”

He only accepted because he wanted the money. He went to the monastery, but in the evening he found a place to lie down and slept the whole night so that he would not hear any Dhamma teachings.

In the morning he washed his face and went home. His mother had prepared food and expected him to bring the Dhamma teacher with him. When she saw he was alone, she asked, “Why didn’t you bring the teacher?”

He said, “I don’t need any teacher.”

She told him, “Drink this gruel first.”

But he said, “Give me the thousand coins first.”

She asked him again to drink first, but he refused.

So she gave him the money. He drank the gruel and left.

Over time, through various business dealings, he collected two million coins.

Then he decided to buy a ship and trade overseas. His mother warned him, “The sea is dangerous. You are my only son. We already have enough wealth. Please don’t go.”

But he pushed her aside, even striking her, and left.

After seven days at sea, the ship suddenly stopped moving because of the bad karma caused by Mittavindaka. The sailors cast lots three times, and each time Mittavindaka’s name came up. They said, “It is better for one man to die than for everyone to die.” They placed him on a raft and set him adrift. Once he was gone, the ship immediately moved again.

Mittavindaka drifted until he reached an island. There he found a crystal palace and four female spirits. They enjoyed seven days of pleasure, then suffered seven days of misery. They lived in this cycle. Mittavindaka lived with them and enjoyed their pleasure days.

When they were about to enter their period of suffering, they told him, “Stay here and wait for us. Do not leave.”

But as soon as they left, Mittavindaka felt restless and greedy. He got back on his raft.

He reached another island with a silver palace and eight female spirits.

Then another island with a jewel palace and sixteen spirits.

Then another island with a golden palace and thirty-two spirits.

Each time he stayed with them during their happy days. Each time, when they went away, he left again because he wanted more and more pleasure.

Finally he came to a huge city with four gates and a surrounding wall. This was the Ussada Hell, where many beings suffered for their bad actions. But because of his greed and delusion, Mittavindaka thought it was a beautiful city.

He entered the place. A razor-sharp wheel appeared and fixed itself on top of his head, cutting into him again and again. This was the result of his extreme greed and past actions.

At that time, the Bodhisatta was born as a divine being -- a Devaputta. He came to Ussada on some mission. Mittavindaka saw him and asked why he was suffering like this. The Bodhisatta explained that Mittavindaka had left one pleasure for a greater pleasure, then another one for even greater pleasure, going from four spirits to eight, to sixteen, to thirty-two. His greed kept growing, and because of that endless craving, he ended up in hell.

While they were still speaking, the wheel cut deeper and deeper until Mittavindaka was completely destroyed. The Devaputta returned to his heavenly home.

After finishing the story, the Buddha identified the characters: “The disobedient monk today was Mittavindaka in that past life. And I was the Devaputta who spoke to him.”

.... o ....

J370. Palasa Jātaka -- Những dấu hiệu nhỏ của tà niệm cần được đối phó thận trọng.

Tóm tắt: Năm trăm vị Tỳ kheo đã nuôi dưỡng tà niệm giữa đêm khuya và bị Đức Phật khiển trách. Ngài kể câu chuyện về một con ngỗng đã cảnh báo một vị thần cây không nên cho phép một cây đa con mọc trên cây chủ của mình. Tuy nhiên, lời cảnh báo đã bị phớt lờ, và cuối cùng, ngôi nhà của con ngỗng đã bị phá hủy.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài ngự tại Kỳ Viên. Năm trăm vị sư khởi tà niệm vào lúc nửa đêm.

Đức Phật nghĩ: "Lỗi tà niệm này của các vị tỳ kheo này sẽ làm suy yếu nền tảng để trở thành một vị A-la-hán nếu nó phát triển." Để dạy họ cách trở thành A-la-hán, Ngài rời khỏi phòng hương và yêu cầu Ānanda tập hợp tất cả các vị tỳ kheo trong khu vực. Sau đó, họ ngồi xuống chỗ ngồi đã được chuẩn bị cho Đức Phật. Tôn giả Ānanda chủ trì hội nghị Tăng đoàn dưới sự chủ trì của Đức Thế Tôn.

Ngài kể câu chuyện này để dạy chúng ta phải luôn cảnh giác về những điều bất thiện, ngay cả khi chúng có vẻ nhỏ nhặt. Ngài nói: "Này các thiện hữu, tội lỗi nên được đối xử bằng sự nghi ngờ. Dù nhỏ bé như một chồi cây đa, nó cũng có thể gây tử vong. Từ xa xưa, bậc hiền triết cũng đã nghi ngờ bất cứ điều gì có vẻ đáng ngờ." Rồi Ngài kể câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, có một vị vua tên là Brahmadatta trị vì ở Benares. Vào thời đó, Bồ-tát sinh ra là một chú ngỗng vàng con.

Khi trưởng thành, chú ngỗng vàng sống trong một hang động trên núi Cittakuta thuộc dãy Himalaya. Mỗi ngày, chú bay xuống ăn lúa hoang mọc bên một hồ nước tự nhiên.

Trên đường đi, chú luôn dừng lại nghỉ ngơi trên một cây đa lớn. Chú thường xuyên làm như vậy đến nỗi chú trở thành bạn với vị thần sống trên cây đó.

Một ngày nọ, một con chim thường ăn quả chín của một cây đa. Sau đó, nó bay lên và đậu trên cây Judas. Con chim thải phân xuống một cành chĩa ra trên cành cây.

Từ đống phân này, một cây đa non bắt đầu mọc lên. Nó cao khoảng bốn inch (khoảng 10 cm) và có lá màu đỏ tươi và xanh lục.

Ngỗng nhìn thấy cây nhỏ này và nói với bạn mình, vị thần cây, "Bạn thân mến, bất kỳ cây nào có chồi đa mọc trên đó đều sẽ bị nó phá hủy. Đừng để cây nhỏ này mọc lên, nếu không nó sẽ phá hủy nhà của bạn! Hãy đi ngay bây giờ, nhổ tận gốc nó và vứt nó đi. Bạn phải nghi ngờ bất cứ điều gì đáng nghi ngờ."

Ngỗng cảnh báo vị thần cây. Ngỗng nói với cây Judas, "Một chồi đa đang đe dọa ngươi: Ta e rằng những gì ngươi đang nuôi dưỡng bên trong ngươi sẽ xé nát ngươi ra."

Vị thần cây nghe thấy tiếng ngỗng, nhưng nó không nghe. Ông đáp: "Được! Cứ để nó lớn lên. Nếu ta có thể là nơi an toàn cho cây đa, và ta chăm sóc nó như con ruột của mình, thì nó sẽ trở thành một điều tốt đẹp cho ta."

Ngỗng lại nói: "Ta e rằng ngươi đang nuôi dưỡng một mầm non khủng khiếp trong chính mình. Ta xin tạm biệt và đi đây. Ta hoàn toàn không thích sự phát triển này."

Nói xong, ngỗng dang rộng đôi cánh và bay thẳng về nhà trên núi Cittakuta. Nó không bao giờ quay lại cây đó nữa.

Chẳng bao lâu, mầm non của cây đa ngày càng lớn hơn. Cây đa mới này cũng có vị thần của riêng nó. Khi cây đa lớn lên, nó đã làm gãy cây Judas. Một cành cây lớn rơi xuống và phá hủy ngôi nhà của vị thần cây Judas.

Lúc đó, thần cây Judas nhớ lại lời ngỗng chúa đã nói. Nó nghĩ: "Vua ngỗng đã thấy trước mối nguy hiểm này và cảnh báo ta, nhưng ta đã không nghe lời ngài!"

Than thở về sai lầm của mình, vị thần kêu lên: "Một con quái vật khủng khiếp, cao như núi, đã đưa ta đến một kết cục đáng sợ; Vì ta đã cười nhạo lời nói của người bạn ngỗng, nên giờ đây ta vô cùng sợ hãi."

Cây đa lớn lên đã hoàn toàn bẻ gãy cây Judas cho đến khi chỉ còn lại một gốc. Ngôi nhà của vị thần cây Judas đã bị phá hủy hoàn toàn.

Câu chuyện kết thúc bằng một bài học: "Những người thông thái ghét cây sống bám vào cây khác và bóp nghẹt thứ mà nó dường như yêu quý. Những người thông thái, nhìn thấy mối nguy hiểm trong một điều xấu, phá hủy gốc rễ trước khi nó có thể mọc lên và gây ra rắc rối."

Đức Phật kết thúc bài giảng và giải thích ý nghĩa. Năm trăm vị Tỳ kheo nghe bài học đã giác ngộ và đắc quả Thánh A la hán. Đức Phật nói: "Lúc đó, chính ta là con ngỗng vàng."

.... o ....

J370. Palasa Jātaka -- Small signs of negative thoughts should be treated with caution.

Summary: Five hundred monks harbored wrong thoughts in the middle of the night and were reproved by the Buddha. He told a story about a goose who warned a Tree Devatā not to tolerate a banyan seedling growing in his host tree. However, the warning was ignored, and eventually, the goose's home was destroyed.

.

The Buddha told this story while he was staying at Jetavana. Five hundred monks harbored bad thoughts at midnight.

The Buddha thought, "This error among these monks would undermine the basis for becoming an Arahat if it develops.” In order to teach them how to become Arahats, he left the fragrant room and asked Ānanda to gather all the monks in the area. They then sat down on the seat provided for Buddha. The venerable Ānanda conducted the assembly of the Saṅgha under the leadership of the Fortunate One.

He told it to talk about how we should always be suspicious of bad things, even when they seem small. He said, "Brothers, sin should be treated with suspicion. Even if it is as small as a banyan shoot, it can be fatal. Wise people long ago also suspected anything that seemed suspicious." Then he told this story from the past.

A long time ago, a king named Brahmadatta ruled in Benares. In those days, the Bodhisatta was born as a golden gosling (a young goose).

When he was fully grown, the golden goose lived in a cave on the Cittakuta mountain in the Himalayas. Every day, he flew down to eat the wild rice that grew by a natural lake.

On his way, he always stopped to rest on a big Judas tree. He did this so often that he became friends with the spirit that lived in that tree.

One day, a common fowl ate the ripe fruit of a banyan tree. Then it flew and landed on the Judas tree. The fowl dropped its waste onto a fork in the branches.

From this waste, a young banyan tree began to grow. It grew to be about four inches tall and had bright red and green leaves.

The royal goose saw this little tree and said to his friend, the tree spirit, "My dear friend, any tree that has a banyan shoot grow on it will be destroyed by it. Don't let this little tree grow, or it will ruin your home! Go right now, pull it out by the root, and throw it away. You must suspect anything that deserves suspicion."

The goose warned the tree spirit. The goose said to the Judas tree, "A banyan shoot is threatening you: What you are raising inside yourself Will tear you apart, I'm afraid."

The tree spirit heard the goose, but he didn't listen. He replied: "Well! Let it grow. If I can be a safe place for the banyan tree, and I care for it like my own child, it will turn out to be a good thing for me."

Then the goose spoke again: "I fear that is a terrible shoot you are raising inside yourself. I say goodbye and I'm leaving. I do not like this growth at all."

After saying this, the royal goose spread his wings and flew straight to his home on Mount Cittakuta. He never came back to that tree again.

Soon, the banyan shoot grew bigger and bigger. This new banyan tree also had its own tree spirit. As the banyan grew, it broke down the Judas tree. A large branch fell and destroyed the home of the Judas tree spirit.

At that moment, the Judas tree spirit remembered what the royal goose had said. He thought, "The king of the geese saw this danger coming and warned me, but I didn't listen to him!"

Lamenting his mistake, the spirit cried out: "A terrible monster, tall like a mountain, has brought me to a fearful end; Because I laughed at my friend the goose's words, I am now overcome with great fear."

The growing banyan tree completely broke down the Judas tree until only a stump was left. The home of the Judas tree spirit was totally destroyed.

The story ends with a lesson: "Wise men hate the plant that lives on others and chokes the thing it seems to love. The wise, seeing the danger in a bad thing, destroy the root before it can grow and cause trouble."

The Buddha finished his lesson and explained the meaning. The five hundred monks who heard the lesson became enlightened and attained Sainthood. The Buddha then said, "At that time, I myself was the golden goose."

.... o ....

.

.