Nguyên bản: Pali

Anh dịch: W.H.D. Rouse và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

.

J151. Rajovada Jātaka -- Những Vị Vua Thông Thái và Con Đường Hẹp

Tóm tắt: Vua Kosala ngồi trong triều một cách công chính, xét xử công bằng các vụ án trước khi đến gặp Đức Phật và tường thuật lại hành động của mình. Sau đó, Đức Phật kể một câu chuyện về hai vị vua công chính thời xưa và cách thức phân định thứ bậc khi họ gặp nhau trên một cây cầu vào một ngày nọ.

.

Một ngày nọ, vua Kosala vừa xử xong một vụ án khó về đúng sai. Sau bữa ăn, tay vẫn còn ướt, vua cưỡi cỗ xe lớn đến yết kiến ​​Đức Phật. Ngài cung kính cúi chào và ngồi sang một bên.

Đức Phật hỏi: “Thưa Ngài, sao Ngài lại đến vào giờ này?”. Đức vua đáp: “Tôi bị chậm trễ vì một vụ án khó. Tôi vừa xử xong, ăn xong và đến thẳng đây để yết kiến ​​Ngài.” Đức Phật nói: “Xét xử công bằng và không thiên vị là con đường lên thiên đàng. Thật dễ dàng để công bằng khi được một người thông thái như tôi hướng dẫn. Nhưng thật đáng kinh ngạc khi các vị vua, dù không được hướng dẫn như vậy, vẫn cai trị bằng sự công bằng, tránh làm điều sai trái và tuân theo Mười Đức Hạnh của một bậc quân vương. Để tôi kể cho Ngài nghe một câu chuyện từ rất lâu rồi.”

Ngày xửa ngày xưa, tại Benares, có một hoàng tử tên là Brahmadatta chào đời. Ngài lớn lên trong sự thông thái và nhân hậu. Năm mười sáu tuổi, ngài đến học ở Takkasila và thông thạo mọi kiến ​​thức. Khi phụ vương băng hà, ngài lên ngôi vua và trị vì hết sức công bằng. Ngài không bao giờ phán xét dựa trên cảm xúc cá nhân. Các quan đại thần noi gương ngài, và chẳng bao lâu sau, không ai kiện cáo ra tòa nữa. Cung điện trở nên yên tĩnh—không tranh chấp, không khiếu nại.

Nhà vua tự hỏi: “Liệu triều đại của ta có thực sự công bằng, hay là người ta sợ nói xấu ta?”. Vì vậy, ngài đã hỏi tất cả mọi người—cả triều đình, dân chúng trong thành, thậm chí cả những người ở cổng thành. Tất cả đều ca ngợi ngài. Vẫn còn do dự, ngài cải trang và đi khắp nơi, hy vọng ai đó sẽ chỉ ra lỗi lầm. Nhưng đi đến đâu, ngài cũng chỉ nghe thấy những lời khen ngợi.

Cùng lúc đó, vua Mallika của Kosala cũng làm như vậy. Ngài cũng trị vì công bằng và tìm kiếm những khuyết điểm của chính mình. Tình cờ, cả hai vị vua đều đi đến cùng một con đường hẹp—quá chật cho hai cỗ xe ngựa đi qua.

Người đánh xe của Mallika hét lên: “Chuyển xe đi! Vua của chúng ta đang ở đây!” Người đánh xe của Brahmadatta đáp: “Không, các ngươi chuyển xe đi! Vua của ta là Brahmadatta xứ Benares!” Cả hai người đánh xe đều cãi nhau. Họ đều ngang nhau về tuổi tác, quyền lực và của cải. Người đánh xe của Brahmadatta hỏi: "Xin hãy cho tôi biết đức hạnh của đức vua."

Người đánh xe của Mallika đáp: "Ngài nhân từ với người nhân từ, khắc nghiệt với kẻ khắc nghiệt. Ngài lấy thiện thưởng, lấy ác phạt."

Người đánh xe của Brahmadatta đáp: "Đức vua tôi dùng hiền từ để xoa dịu cơn giận. Ngài lấy thiện đáp trả kẻ gian ác, bố thí cho kẻ keo kiệt, và lấy chân lý để đáp trả lời dối trá."

Nghe vậy, vua Mallika bước xuống, tháo ngựa và dời cỗ xe sang một bên cho Brahmadatta đi qua. Sau đó, Brahmadatta nhẹ nhàng khuyên ngài nên trị vì bằng từ bi và trí tuệ. Cả hai vị vua trở về kinh thành, bố thí rộng rãi, trị vì nhân từ, và cuối đời được tái sinh lên cõi trời.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật tiết lộ những nhân vật trong tiền kiếp là ai: Moggallana là người đánh xe của Mallika, Ananda là vua Mallika, Sariputta là người đánh xe của Brahmadatta—và chính Đức Phật cũng là vua Brahmadatta.

.... o ....

J151. Rajovada Jātaka -- The Wise Kings and the Narrow Road

Summary: The king of Kosala sits impartially in court, judging cases before going to see the Buddha and reporting his actions. The Buddha then tells a story about two just kings of old and how precedence was determined when they met on a bridge one day.

.

One day, the King of Kosala had just finished judging a difficult case about right and wrong. After his meal, with his hands still wet, he rode in his grand chariot to visit the Buddha. He bowed respectfully and sat to one side.

The Buddha asked, “My lord, why have you come at this hour?” The king replied, “I was delayed by a hard case. I’ve just finished it, eaten, and came straight here to see you.” The Buddha said, “To judge fairly and without bias is the path to heaven. It’s easy to be just when guided by someone wise like me. But it’s truly remarkable when kings, without such guidance, still rule with fairness, avoid wrongdoing, and follow the Ten Virtues of a good ruler. Let me tell you a story from long ago.”

Long ago in Benares, a prince named Brahmadatta was born. He grew up wise and kind. At sixteen, he went to study in Takkasila and mastered all knowledge. When his father died, he became king and ruled with great fairness. He never judged based on personal feelings. His ministers followed his example, and soon, no one brought false cases to court. The palace grew quiet—no disputes, no complaints.

The king wondered, “Is my rule truly just, or are people afraid to speak against me?” So he asked everyone—his court, the townspeople, even those at the city gates. All praised him. Still unsure, he disguised himself and traveled across the land, hoping someone would point out a fault. But everywhere he went, he heard only praise.

At the same time, King Mallika of Kosala was doing the same. He too ruled justly and was searching for his own flaws. By chance, both kings arrived at the same narrow road—too tight for two carriages to pass.

Mallika’s driver shouted, “Move your carriage! Our king is here!” Brahmadatta’s driver replied, “No, you move! My king is Brahmadatta of Benares!” Both drivers argued. They were equal in age, power, and wealth. So Brahmadatta’s driver asked, “Tell me your king’s virtues.”

Mallika’s driver said: “He’s kind to the kind, harsh to the harsh. He rewards good with good, and punishes bad with bad.”

Brahmadatta’s driver replied: “My king calms anger with gentleness. He responds to evil with goodness, Gives to the stingy, and answers lies with truth.”

Hearing this, King Mallika stepped down, unhitched his horses, and moved his carriage aside to let Brahmadatta pass. Then Brahmadatta gently advised him on ruling with compassion and wisdom. Both kings returned to their cities, gave generously, ruled kindly, and at the end of their lives, were reborn in heavenly realms.

After telling the story, the Buddha revealed who the characters had been in past lives: Moggallana was Mallika’s driver, Ananda was King Mallika, Sariputta was Brahmadatta’s driver—and the Buddha himself had been King Brahmadatta.

.... o ....

J152. Sigala Jātaka -- Con Trai Thợ Cạo và Trí Tuệ của Sư Tử

Tóm tắt: Một anh thợ cạo đem lòng yêu một tiểu thư quyền quý nhưng lại chết khi tình yêu của anh không được đáp lại. Đức Phật kể lại rằng, trong một kiếp trước, một con chó rừng đã đem lòng yêu một con sư tử cái nhưng bị nàng từ chối; và những người anh em của nàng, cũng như chính con chó rừng, tìm cách trả thù cho nàng, đều gặp phải kết cục bi thảm.

.

Ngày xưa, tại thành Vesali có một người thợ cạo. Ông phục vụ hoàng gia - cắt tóc, tạo kiểu tóc và chải chuốt cho các vị vua, hoàng hậu, hoàng tử và công chúa. Nhưng hơn cả nghề nghiệp, ông còn hết lòng với giáo lý của Đức Phật. Ông quy y Tam Bảo và trì giữ Ngũ Giới một cách thành tâm. Thỉnh thoảng, ông lắng nghe lời Đức Phật với lòng thành kính.

Một ngày nọ, ông đưa con trai đến cung điện. Tại đây, chàng trai nhìn thấy một thiếu nữ Licchavi cao quý mặc trang phục lộng lẫy, rạng rỡ như một vị thần. Chàng trai đã yêu say đắm nàng. Khi rời khỏi cung điện, chàng nói với cha: "Nếu con được nàng, con sẽ sống. Nếu không, con sẽ chết." Chàng từ chối ăn uống, nằm dài trên giường và không nói một lời.

Người cha cố gắng thuyết phục con: “Con ơi, nàng là một tiểu thư quyền quý, còn con là con trai một thợ cạo. Cuộc hôn nhân này không thể nào thành. Ta sẽ tìm cho con một người tử tế và phù hợp.” Nhưng chàng trai không nghe. Mẹ, anh chị em, họ hàng và bạn bè đều cố gắng an ủi chàng, nhưng chẳng ích gì. Chàng kiệt sức trong đau buồn và qua đời.

Sau khi than khóc, người cha đã làm lễ tang và dâng lễ vật. Khi nỗi đau đã nguôi ngoai, ông đến gặp Đức Phật, mang theo hoa và hương liệu. Ông cúi lạy, chào Đức Phật và ngồi yên lặng.

Đức Phật hỏi: “Sao con đi lâu vậy?” Người cha kể lại câu chuyện về cái chết của con trai mình. Đức Phật đáp: “Đây không phải lần đầu tiên con trai ông chết vì khao khát những gì nó không thể có. Để ta kể cho con nghe một câu chuyện từ rất lâu rồi.”

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ Tát đã giáng sinh thành một con sư tử con trên dãy Himalaya. Ngài có sáu em trai và một em gái. Tất cả họ sống cùng nhau trong một hang động bằng vàng tuyệt đẹp.

Gần đó, trên một ngọn đồi bạc, có một con chó rừng sống trong một hang pha lê. Một ngày nọ, bầy sư tử mất cha mẹ. Hai anh em đi săn và mang thức ăn về cho em gái.

Chó rừng nhìn thấy sư tử cái và đem lòng yêu. Khi cha mẹ sư tử cái còn sống, nó không dám lại gần. Nhưng giờ đây, khi hai anh em đã đi xa, nó rón rén đến hang vàng và nói một cách ranh mãnh: "Hỡi sư tử cái, em đi bằng bốn chân, và anh cũng vậy. Hãy để anh làm bạn đời của em, và em làm cô dâu của anh. Chúng ta sẽ sống bên nhau trong hòa thuận và yêu thương."

Sư tử cái sửng sốt. "Con chó rừng này thật hèn hạ và xảo quyệt. Ta xuất thân từ dòng dõi cao quý. Lời nói của nó thật đáng xấu hổ. Ta không thể sống nổi sau khi nghe điều này." Nhưng nó nghĩ, "Ta sẽ đợi các anh trở về. Rồi ta sẽ tự kết liễu đời mình."

Chó rừng, không thấy ai trả lời, trở về hang với tâm trạng đau khổ.

Chẳng mấy chốc, một người anh mang thức ăn trở về. Cô từ chối ăn và nói rằng mình phải chết. Anh hỏi tại sao, và cô kể cho anh nghe về con chó rừng. Nàng chỉ vào hang động pha lê lấp lánh như bầu trời và nói: "Nó ở kia kìa - trên trời!"

Sư tử, nghĩ rằng chó rừng thực sự đang ở trên trời, nhảy xổ vào tấn công nó - nhưng lại đâm sầm vào bức tường pha lê. Tim nó vỡ ra và nó chết.

Lần lượt, năm người anh em trở về nhà, nghe được câu chuyện và cố gắng tấn công chó rừng - mỗi người đều chết theo cùng một cách.

Cuối cùng, Bồ Tát trở về. Ngài lắng nghe cẩn thận và hỏi: "Chó rừng ở đâu?" Nàng lại chỉ: "Trên trời, trên Núi Bạc!" Nhưng Bồ Tát nghĩ: "Chó rừng không sống trên trời. Đó chắc hẳn là hang động pha lê."

Ngài đến núi và thấy sáu người anh em nằm chết. Ngài hiểu: "Họ hành động thiếu suy nghĩ. Đó là lý do tại sao họ chết." Và ngài đọc một bài kệ: "Ai lao vào mà không có kế hoạch Sẽ phải chịu đau khổ mà họ chưa từng bắt đầu. Giống như người làm bỏng lưỡi vì thức ăn, Người ấy ngã xuống vì vội vàng, chứ không phải vì tâm trạng của mình."

Rồi Ngài nói: "Ta sẽ không nhảy như họ. Ta sẽ khiến con chó rừng chết vì chính nỗi sợ hãi của nó." Ngài tìm thấy đường đi của con chó rừng và gầm lên ba tiếng gầm sư tử hùng mạnh. Âm thanh rung chuyển cả đất trời.

Con chó rừng, kinh hãi trong hang pha lê của mình, chết ngay lập tức vì sợ hãi.

Đức Phật nói: "Cũng như con chó rừng chết vì sợ hãi, con trai của người thợ cạo cũng chết vì khao khát." Rồi Ngài đọc một bài kệ khác: "Sư tử gầm trên đồi Daddara, Ngọn núi vang vọng, sâu thẳm và chói tai. Một con chó rừng gần đó nghe thấy tiếng gầm, Tim nó vỡ ra—nó ngã xuống đất."

Bồ Tát chôn cất các anh em mình, an ủi em gái, và sống khôn ngoan trong hang vàng cho đến khi viên tịch.

Kết thúc bài pháp, người thợ cạo vô cùng xúc động và đạt đến tầng giác ngộ đầu tiên.

Sau đó, Đức Phật tiết lộ những kiếp trước:

Con trai của người thợ cạo là chó rừng.

Cô gái Licchavi là sư tử cái.

Sáu anh em giờ đã là sáu vị sư trưởng.

Và chính Đức Phật cũng từng là vị sư tử lớn tuổi nhất, thông thái nhất.

.... o ....

J152. Sigala Jātaka -- The Barber’s Son and the Lion’s Wisdom

Summary: A barber falls in love with a highborn lady but dies when his love is unreciprocated. The Buddha recounts how, in a past life, a jackal fell in love with a lioness but was rejected by her; and how her brothers, seeking to avenge her, as well as the jackal himself, all met unfortunate ends.

.

There once lived a barber in the city of Vesali. He served the royal family—cutting hair, styling, and grooming kings, queens, princes, and princesses. But more than his craft, he was devoted to the Buddha’s teachings. He took refuge in the Triple Gem and kept the Five Precepts faithfully. From time to time, he would listen to the Buddha’s words with a heart full of reverence.

One day, he brought his son with him to the palace. While there, the boy saw a noble Licchavi girl dressed in fine clothes, radiant like a heavenly being. He fell deeply in love. As they left the palace, he said to his father, “If I can have her, I will live. If not, I will die.” He refused to eat, lay down clinging to the bed, and would not speak.

His father tried to reason with him: “Son, she is a noble lady, and you are the son of a barber. This match is not possible. I’ll find you someone kind and suitable.” But the boy would not listen. His mother, siblings, relatives, and friends all tried to comfort him, but nothing helped. He wasted away in sorrow and died.

After mourning, the father performed the funeral rites and offerings. When his grief softened, he went to see the Buddha, bringing flowers and perfumes. He bowed, greeted the Master, and sat quietly.

The Buddha asked, “Why have you been away so long?” The man told him the story of his son’s death. The Buddha replied, “This is not the first time your son has died from longing for what he could not have. Let me tell you a story from long ago.”

Long ago, when Brahmadatta ruled Benares, the Bodhisatta was born as a young lion in the Himalayas. He had six younger brothers and one sister. They all lived together in a beautiful golden cave.

Nearby, on a silver hill, lived a jackal in a crystal cave. One day, the lions lost their parents. The brothers would go out hunting and bring food back for their sister.

The jackal saw the lioness and fell in love. While her parents were alive, he dared not approach. But now, with the brothers away, he crept to the golden cave and said slyly: “O Lioness, you walk on four legs, and so do I. Let me be your mate, and you my bride. We’ll live together in harmony and love.”

The lioness was shocked. “This jackal is lowly and cunning. I come from noble blood. His words are shameful. I cannot live after hearing this.” But she thought, “I’ll wait for my brothers to return. Then I’ll end my life.”

The jackal, seeing no reply, returned to his cave, heartbroken.

Soon one brother returned with food. She refused to eat and said she must die. He asked why, and she told him about the jackal. She pointed to the crystal cave, which shimmered like the sky, and said, “There he is—up in the heavens!”

The lion, thinking the jackal was truly in the sky, leapt to strike him—but crashed into the crystal wall. His heart burst, and he died.

One by one, five more brothers came home, heard the story, and tried to attack the jackal—each dying the same way.

Finally, the Bodhisatta returned. He listened carefully and asked, “Where is the jackal?” She pointed again, “Up in the sky, on Silver Mountain!” But the Bodhisatta thought, “Jackals don’t live in the sky. That must be a crystal cave.”

He went to the mountain and saw his six brothers lying dead. He understood: “They acted without thinking. That’s why they died.” And he spoke a verse: “Who rushes in without a plan May suffer pain he never began. Like one who burns his tongue on food, He falls by haste, not by his mood.”

Then he said, “I won’t leap like they did. I’ll make the jackal die by his own fear.” He found the jackal’s path and roared three mighty lion roars. The sound shook the earth and sky.

The jackal, terrified inside his crystal cave, died instantly from fear.

The Buddha said, “Just as the jackal died from fear, so did the barber’s son perish from longing.” Then he shared another verse: “The lion roared on Daddara Hill, The mountain echoed, deep and shrill. A jackal nearby heard the sound, His heart burst—he fell to the ground.”

The Bodhisatta buried his brothers, comforted his sister, and lived wisely in the golden cave until his final passing.

At the end of the teaching, the barber was deeply moved and reached the first stage of awakening.

The Buddha then revealed the past lives:

The barber’s son was the jackal.

The Licchavi girl was the lioness.

The six brothers were now six elder monks.

And the Buddha himself had been the wise eldest lion.

.... o ....

J153. Sukara Jātaka -- Trưởng Lão Khoe Khoang và Bài Học của Sư Tử

Tóm tắt: Sau khi Trưởng lão Xá Lợi Phất thuyết giảng, một vị sư già cố gắng nâng cao danh tiếng của mình bằng cách đặt ra một câu hỏi vô nghĩa. Tuy nhiên, ông bị đuổi đi và rơi xuống một hố phân. Đức Phật sau đó kể lại một kiếp trước khi còn là một con heo rừng, ông đã thách thức một con sư tử, nhưng, nhận ra sai lầm của mình, đã phủ lên mình một lớp nội tạng để tránh cái chết chắc chắn.

.

Một buổi tối nọ, Đức Phật thuyết pháp bên ngoài tịnh thất, đứng trên một bậc thềm nạm ngọc. Sau bài pháp, Ngài lặng lẽ trở vào trong. Các đệ tử thân cận của Ngài—Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên—cũng trở về tịnh thất.

Nhưng sau một lúc nghỉ ngơi ngắn ngủi, Mục Kiền Liên quay lại hỏi Xá Lợi Phất những câu hỏi sâu sắc. Xá Lợi Phất trả lời từng câu hỏi một cách rõ ràng và thanh thoát, như vầng trăng mọc trên bầu trời trong xanh. Nhiều đệ tử có mặt, lắng nghe với niềm hân hoan.

Trong số đó có một vị sư già. Thấy đám đông trầm trồ thán phục Xá Lợi Phất, vị sư nghĩ: “Nếu ta hỏi một câu hỏi thông minh và làm cho ông ta bối rối, mọi người sẽ nghĩ ta là người thông thái. Ta sẽ được danh tiếng và sự kính trọng.” Vì vậy, vị sư đứng dậy và nói lớn: “Hiền giả Xá Lợi Phất, tôi cũng có một câu hỏi. Xin hãy trả lời tôi với sự phân biệt hay không phân biệt, chấp nhận hay bác bỏ, phân biệt hay phản phân biệt.”

Xá Lợi Phất nhìn vị ấy và nghĩ: "Vị trưởng lão này vẫn còn chìm đắm trong kiêu mạn và dục vọng. Ông ta không hiểu mình đang làm gì." Vì thương cảm và hổ thẹn, Xá Lợi Phất im lặng. Ngài lặng lẽ đặt quạt xuống, đứng dậy và bỏ đi. Đại Mục Kiền Liên đi theo.

Đám đông phẫn nộ. "Ông ta đã phá hỏng buổi giảng!" họ la lên. Họ đuổi theo vị sư già, ông ta bỏ chạy cho đến khi rơi xuống một hố phân gần tu viện. Ông ta bước ra với bộ dạng đầy bùn đất.

Mọi người cảm thấy hối hận và đến gặp Đức Phật để kể lại sự việc. Đức Phật nói: "Đây không phải lần đầu tiên người đàn ông này cố gắng thách thức một người mạnh hơn và kết cục là phải chịu nhục nhã. Cách đây rất lâu, ông ta cũng đã làm như vậy." Và rồi Ngài kể lại câu chuyện từ quá khứ này.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ Tát đã giáng sinh thành một con sư tử hùng mạnh sống trong một hang động trên núi ở dãy Himalaya. Gần hang động có một hồ nước, nơi có rất nhiều heo rừng sinh sống. Gần đó, các tu sĩ trong rừng đã dựng lên những túp lều lá.

Một ngày nọ, sư tử săn được một con thú lớn - có thể là trâu hoặc voi. Ăn xong, nó ra hồ uống nước. Khi bước ra, nó thấy một con heo rừng to khỏe gần đó. "Hôm khác mình sẽ bắt nó lại", sư tử nghĩ. Nhưng không muốn dọa heo rừng chạy mất, nó lặng lẽ tránh sang một bên.

Heo rừng thấy vậy liền hiểu lầm. "Sư tử sợ mình!" nó nghĩ. "Nó bỏ chạy vì sợ mình. Mình sẽ thách đấu với nó!" Và nó hét lên: "Ngươi đi bằng bốn chân, giống như ta vậy. Sao lại bỏ chạy, Sư tử? Ngươi sợ à?"

Sư tử bình tĩnh đáp: "Không phải hôm nay, bạn hiền. Nhưng chúng ta hãy gặp nhau ở đây sau một tuần nữa rồi giải quyết." Rồi nó bỏ đi.

Heo rừng rất phấn khích. Nó nói với gia đình: "Ta sẽ đấu với sư tử!" Nhưng họ lại sợ hãi. "Mày sẽ khiến tất cả chúng ta chết mất", họ nói. "Mày không biết giới hạn của mình là gì. Khi sư tử đến, nó sẽ tiêu diệt cả mày lẫn chúng ta."

Heo rừng trở nên lo lắng. “Ta phải làm sao đây?” nó hỏi. Người thân của nó đã đưa ra một kế hoạch: “Lăn mình trong đống phân của các nhà sư trong bảy ngày. Để nó khô trên người ngươi. Đến ngày thứ bảy, hãy làm ẩm mình bằng sương và đến sớm. Đứng ngược gió để sư tử ngửi thấy mùi ngươi trước. Sư tử là loài vật sạch sẽ - nó sẽ không chạm vào ngươi nếu ngươi hôi thối.”

Con heo rừng làm theo lời khuyên của họ. Đến ngày đã định, nó đã sẵn sàng. Sư tử đến, hít hà không khí và lùi lại. “Bạn Heo Rừng ơi,” nó nói, “bạn đã chơi một trò lừa khéo léo. Nếu bạn không bị bao phủ bởi rác rưởi, tôi đã kết thúc chuyện này hôm nay. Nhưng tôi sẽ không cắn hay chạm vào bạn. Tôi tha mạng cho bạn.” Và nó nói: “Mùi hôi thối của bạn nồng nặc, cơ thể bạn hôi thối - Tôi đầu hàng, bây giờ bạn thắng rồi.”

Con sư tử bỏ đi, tìm thức ăn ở nơi khác, uống nước từ hồ, và trở về hang. Con heo rừng khoe khoang với người thân của mình, “Tôi đã đánh bại sư tử!” Nhưng họ vẫn sợ. “Nếu sư tử quay lại thì sao?” Vậy là tất cả bọn họ đều chạy trốn đến một nơi mới.

Khi câu chuyện kết thúc, Đức Phật nói: “Con heo rừng khoác lác kia chính là vị trưởng lão đã cố gắng thách thức Sariputta. Còn ta chính là con sư tử.”

.... o ....

J153. Sukara Jātaka -- The Boastful Elder and the Lion’s Lesson

Summary: After Elder Sāriputta delivers a discourse, an old monk attempts to enhance his own reputation by posing a nonsensical question. However, he is driven away and falls into a cesspit. The Buddha then recounts a previous life as a boar, during which he challenged a lion but, realizing his mistake, covered himself in offal to avoid certain death.

.

One evening, the Buddha gave a teaching outside his fragrant chamber, standing on a jeweled step. After the talk, he quietly returned inside. His close disciples—Sariputta and Mahamoggallana—also went back to their cells.

But after a short rest, Mahamoggallana returned to ask Sariputta some deep questions. Sariputta answered each one with clarity and grace, like the moon rising in a clear sky. Many disciples were present, listening with joy.

Among them was an old monk. Seeing the crowd admire Sariputta, he thought, “If I ask a clever question and confuse him, everyone will think I’m wise. I’ll gain fame and respect.” So he stood up and said loudly, “Friend Sariputta, I have a question too. Please answer me with discrimination or non-discrimination, acceptance or rejection, distinction or counter-distinction.”

Sariputta looked at him and thought, “This elder is still caught in pride and desire. He doesn’t understand what he’s doing.” Out of compassion and shame, Sariputta said nothing. He quietly laid down his fan, stood up, and walked away. Mahamoggallana followed.

The crowd was upset. “He ruined the teaching!” they cried. They chased the old monk, who ran until he fell into a cesspool near the monastery. He came out covered in filth.

The people felt sorry and went to the Buddha to tell him what had happened. The Buddha said, “This isn’t the first time this man has tried to challenge someone stronger and ended up in disgrace. Long ago, he did the same.” And then he told this story from the past.

Long ago, when Brahmadatta ruled Benares, the Bodhisatta was born as a mighty lion living in a mountain cave in the Himalayas. Near the cave was a lake, where many boars lived. Nearby, forest monks had built leaf huts.

One day, the lion hunted a large animal—maybe a buffalo or elephant. After eating, he went to the lake to drink. As he stepped out, he saw a strong boar nearby. “I’ll catch him another day,” thought the lion. But not wanting to scare the boar away forever, he quietly slipped off to the side.

The boar saw this and misunderstood. “The lion is afraid of me!” he thought. “He ran away because he fears me. I’ll challenge him to a fight!” And he shouted: “You walk on four legs, just like me. Why run away, Lion? Are you afraid?”

The lion replied calmly, “Not today, friend. But let’s meet here in one week and settle it then.” And he left.

The boar was thrilled. He told his family, “I’m going to fight a lion!” But they were terrified. “You’ll get us all killed,” they said. “You don’t know your limits. When the lion comes, he’ll destroy you and us too.”

The boar grew worried. “What should I do?” he asked. His kin gave him a plan: “Roll in the monks’ dung heap for seven days. Let it dry on your body. On the seventh day, moisten yourself with dew and arrive early. Stand upwind so the lion smells you first. Lions are clean creatures—he won’t touch you if you stink.”

The boar followed their advice. On the appointed day, he stood ready. The lion arrived, sniffed the air, and recoiled. “Friend Boar,” he said, “you’ve played a clever trick. If you weren’t covered in filth, I’d have ended this today. But I won’t bite or touch you. I spare your life.” And he spoke: “Your stench is strong, your body foul— I yield the fight, you win for now.”

The lion walked away, found food elsewhere, drank from the lake, and returned to his cave. The boar bragged to his kin, “I defeated the lion!” But they were still afraid. “What if the lion returns?” So they all fled to a new place.

When the story ended, the Buddha said, “The boastful boar was the same elder who tried to challenge Sariputta. And I was the lion.”

.... o ....

J154. Uraga Jātaka -- Cuộc Tranh Cãi Của Hai Người Lính

Tóm tắt: Hai quan chức cấp cao liên tục tranh cãi với nhau, và ngay cả nhà vua cũng không thể ngăn cản họ. Đức Phật dạy họ lòng từ bi, dẫn đến sự hòa giải giữa họ. Sau đó, Ngài kể một câu chuyện về cách Ngài đã giải quyết mâu thuẫn giữa hai vị trong một kiếp trước.

.

Ngày xưa, có hai người lính hầu cận vua Kosala. Cả hai đều là những người quyền lực và được kính trọng trong triều đình. Nhưng mỗi khi gặp nhau, họ lại bắt đầu cãi vã. Không ai - kể cả nhà vua, gia đình hay bạn bè - có thể làm hòa với họ.

Một buổi sáng nọ, Đức Phật nhìn khắp thế gian để xem ai đã sẵn sàng giác ngộ. Ngài thấy hai người lính này đã sẵn sàng bước vào sơ quả Nhập Lưu. Vì vậy, ngày hôm sau, Ngài một mình đến thành Savatthi để khất thực.

Ngài dừng chân tại nhà một người lính. Người lính bước ra, chào Đức Phật và mời Ngài vào nhà. Sau khi mời Ngài ngồi, Đức Phật thuyết giảng về sức mạnh của Từ Bi. Khi thấy tâm người lính rộng mở, Ngài liền chia sẻ Tứ Diệu Đế. Người lính hiểu sâu sắc và bước vào sơ quả Nhập Lưu.

Sau đó, Đức Phật bảo anh ta mang bình bát, và hai người cùng nhau đi đến nhà của người lính thứ hai. Người lính này cũng nồng nhiệt chào đón Đức Phật, mời Ngài ngồi và nhận bình bát. Đức Phật lại giảng về Mười Một Phước Lành của Từ Bi. Khi tâm người đàn ông đã sẵn sàng, ông cũng lĩnh hội Chân Lý và bước vào sơ quả Nhập Lưu.

Bấy giờ cả hai người đều được chuyển hóa. Họ thừa nhận lỗi lầm của mình, cầu xin sự tha thứ của nhau và trở thành bạn bè. Ngay hôm đó, họ cùng nhau dùng bữa trước sự chứng kiến ​​của Đức Phật.

Sau bữa ăn, họ trở về chùa cùng Đức Phật, mang theo hoa, hương liệu, mật ong, đường và bơ. Đức Phật thuyết pháp cho các vị sư, rồi lặng lẽ trở về phòng.

Sáng hôm sau, các vị sư tụ họp tại Chánh Pháp Điện. Họ kinh ngạc thốt lên: “Hãy xem Đức Thế Tôn của chúng ta mang lại hòa bình như thế nào! Ngay cả hai chiến sĩ kiêu ngạo này, những kẻ không thể hòa giải được với nhà vua và gia đình, cũng bị hạ nhục chỉ trong một ngày!”

Đức Phật bước vào và hỏi: “Các ngươi đang bàn luận điều gì vậy?” Họ trả lời. Ngài nói: “Đây không phải lần đầu tiên ta mang lại hòa bình cho hai người này. Từ lâu rồi, ta cũng đã làm như vậy.” Và ngài kể câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, khi Brahmadatta trị vì Benares, một lễ hội lớn được tổ chức. Người dân từ khắp nơi đến - con người, thần linh, rắn và garula (những sinh vật trông giống như chim hùng mạnh).

Tại một nơi, một con rắn và một garula đứng cạnh nhau, quan sát lễ hội. Con rắn, không nhận ra ai đang ở bên cạnh mình, đặt tay lên vai garula. Khi garula quay lại và nhìn thấy con rắn, và con rắn cũng nhìn thấy garula, cả hai đều giật mình. Con rắn, sợ hãi, bay qua sông. Con garula đuổi theo.

Lúc đó, Bồ Tát là một ẩn sĩ sống trong rừng trong một túp lều lá bên bờ sông. Ngài đang tắm, quấn một chiếc khăn ướt để làm mát cơ thể, và đã đặt chiếc áo vỏ cây của mình gần đó.

Con rắn nghĩ, "Ta sẽ trốn cùng ẩn sĩ - ngài sẽ bảo vệ ta." Vì vậy, nó biến thành một viên ngọc tuyệt đẹp và trốn vào trong chiếc áo vỏ cây.

Chim garula thấy rắn chui vào nhưng garuda không chạm vào áo vì lòng tôn kính. Thay vào đó, nó nói với vị ẩn sĩ: “Thưa Ngài, tôi đói. Trong áo của Ngài có một con rắn, tôi muốn ăn. Nhưng vì lòng kính trọng Ngài, tôi sẽ không bắt nó.”

Đứng dưới nước, Bồ tát đáp: “Ta cầu mong ngài được trường thọ, hỡi bậc thánh, và không bao giờ thiếu thốn thức ăn cõi trời. Nhưng xin ngài, vì sự hiện diện của tôi, xin đừng làm hại sinh vật kia, ngay cả khi ngài đang đói.”

Bấy giờ, Bồ tát bước ra khỏi dòng sông, khoác áo choàng vào, và đưa cả con rắn và chim garula về túp lều của mình. Tại đó, Ngài dạy chúng về phước lành của Từ bi. Tâm hồn chúng trở nên dịu dàng, và chúng trở thành những người bạn đồng hành bình an bên nhau.

Khi câu chuyện kết thúc, Đức Phật nói: “Trong kiếp trước, con rắn là một trong những người lính, chim garula là người lính kia, và ta là vị ẩn sĩ trong rừng đã đưa họ đến với nhau.”

.... o ....

J154. Uraga Jātaka -- The Quarrel of Two Soldiers

Summary: Two high-ranking individuals are constantly arguing with each other, and not even the king can stop them. The Buddha teaches them loving-kindness, leading to their reconciliation. He then shares a story about how he resolved a conflict between them in a past life.

.

There were once two soldiers who served the king of Kosala. Both were powerful and respected men at court. But whenever they saw each other, they immediately began to argue. No one—not the king, their families, or their friends—could make peace between them.

One morning, the Buddha looked out across the world to see who was ready for awakening. He saw that these two soldiers were prepared to enter the First Path. So the next day, he went alone to the city of Savatthi to collect alms.

He stopped at the home of one of the soldiers. The man came out, greeted the Buddha, and invited him inside. After offering a seat, the Buddha spoke about the power of Lovingkindness. When he saw the man’s heart was open, he shared the Four Noble Truths. The soldier understood deeply and entered the First Path.

Then the Buddha asked him to carry the alms bowl, and together they walked to the home of the second soldier. This man also welcomed the Buddha warmly, offered a seat, and took the bowl. The Buddha spoke again about the Eleven Blessings of Lovingkindness. When the man’s heart was ready, he too received the Truths and entered the First Path.

Now both men were transformed. They admitted their faults, asked each other for forgiveness, and became friends. That very day, they shared a meal together in the presence of the Buddha.

After the meal, they returned to the monastery with the Buddha, bringing gifts of flowers, perfumes, honey, sugar, and ghee. The Buddha gave a teaching to the monks, then quietly returned to his chamber.

The next morning, the monks gathered in the Hall of Truth. They spoke with wonder: “Look how our Master brings peace! Even these two proud soldiers, who couldn’t be reconciled by the king or their families, were humbled in a single day!”

The Buddha entered and asked, “What are you discussing?” They told him. He said, “This is not the first time I’ve brought peace between these two. Long ago, I did the same.” And he told this story from the past:

Long ago, when Brahmadatta ruled Benares, a great festival was held. People came from everywhere—humans, gods, serpents, and garulas (mighty bird-like beings).

In one spot, a serpent and a garula stood side by side, watching the celebration. The serpent, not realizing who was next to him, placed a hand on the garula’s shoulder. When the garula turned and saw the serpent, and the serpent saw the garula, both were startled. The serpent, terrified, flew off across the river. The garula chased after him.

At that time, the Bodhisatta was a forest recluse living in a leaf hut by the river. He was bathing, wearing a wet cloth to cool himself, and had laid his bark robe nearby.

The serpent thought, “I’ll hide with the recluse—he will protect me.” So he changed his form into a beautiful jewel and hid inside the bark robe.

The garula saw where he had gone but didn’t touch the robe out of respect. Instead, he spoke to the recluse: “Sir, I am hungry. Inside your robe is a serpent I wish to eat. But out of reverence for you, I will not take him.”

Standing in the water, the Bodhisatta replied: “May you live long, noble one, And never lack for heavenly food. But please, in honor of my presence, Do not harm him, even in hunger.”

Then the Bodhisatta stepped out of the river, put on his robe, and brought both the serpent and the garula to his hut. There, he taught them the blessings of Lovingkindness. Their hearts softened, and they became peaceful companions.

When the story ended, the Buddha said: “In that past life, the serpent was one of the soldiers, the garula was the other, and I was the forest recluse who brought them together.”

.... o ....

J155. Gagga Jātaka -- Cái Hắt Hơi Và Con Yêu Tinh

Tóm tắt: Các nhà sư lo lắng về sự mê tín của những người hô hào khi ai đó hắt hơi. Đức Phật giải thích rằng phong tục này bắt nguồn từ thời cổ đại, khi một Yakkha không thể làm hại bất kỳ ai ban phước lành này hoặc một phước lành tương tự khi hắt hơi.

.

Một hôm, khi Đức Phật đang thuyết pháp với bốn vị đệ tử ngồi xung quanh, Ngài đột nhiên hắt hơi. Các vị sư liền hô lên: “Đức Thế Tôn vạn tuế (trường thọ)! Đức Phật vạn tuế!”—gây ra một sự náo động lớn.

Tiếng ồn làm gián đoạn bài giảng. Đức Phật bình tĩnh hỏi: “Này các sư huynh, hô ‘Vạn tuế!’ sau khi hắt hơi có thực sự làm cho người ta sống lâu hơn hay ngắn hơn không?” “Thưa không,” họ trả lời. “Vậy thì không cần phải hô như vậy nữa,” Đức Phật nói. “Hét như vậy khi hắt hơi là không đúng.”

Thời đó, người ta thường nói “Vạn tuế!” khi có người hắt hơi. Nhưng các vị sư, theo lời Đức Phật, đã ngừng đáp lại. Điều này khiến người dân trong làng hoang mang và khó chịu. Họ hỏi: “Tại sao các vị sư không đáp lại khi chúng ta chúc họ sống lâu?”

Đức Phật giải thích: “Người thường thường mê tín. Nếu ai đó chúc các con sống lâu sau khi hắt hơi, giờ đây ta cho phép các con trả lời: ‘Cũng vậy với các con.’” Các vị sư hỏi: “Bạch Đức Thế Tôn, người ta bắt đầu trả lời như vậy từ khi nào?” Đức Phật mỉm cười và nói: “Lâu lắm rồi,” rồi kể một câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xưa, khi Brahmadatta còn là vua xứ Benares, Bồ Tát sinh ra là con trai của một luật sư Bà-la-môn thông thái ở vương quốc Kasi. Khi chàng trai mười sáu tuổi, cha chàng tặng cho chàng một viên ngọc quý để mang theo, và họ cùng nhau du hành từ thị trấn này sang thị trấn khác.

Một buổi tối, họ đến Benares muộn và không tìm được chỗ nghỉ. Có người kể cho họ nghe về một nơi trú ẩn bên ngoài thành phố—nhưng cảnh báo rằng nơi đó bị ma quỷ ám. Người con trai nói: “Cha đừng lo. Con sẽ bảo vệ cha khỏi ma quỷ.” Thế là họ cùng nhau đến nơi trú ẩn.

Người cha nằm xuống một chiếc ghế dài, và người con trai ngồi bên cạnh, nhẹ nhàng xoa bóp chân cha.

Giờ đây, yêu tinh ám nơi đó đã được hưởng quyền sống ở đó sau mười hai năm phụng sự thần Vessavana. Nó được phép ăn thịt bất cứ ai hắt hơi và không phản ứng đúng mực khi có người chúc thọ. Chỉ những ai đáp lại bằng câu "Mong ngài sống lâu!" hoặc "Mong ngài cũng sống lâu như vậy!" mới được an toàn.

Yêu tinh này muốn ăn thịt người cha. Vì vậy, nó dùng phép thuật khuấy bụi lên, khiến người cha hắt hơi. Ban đầu, người con trai không nói gì, và yêu tinh nhảy xuống, sẵn sàng tấn công.

Nhưng Bồ Tát nhanh chóng hiểu ra chuyện gì đang xảy ra. Ngài gọi: "Cha Gagga, cầu mong cha sống lâu trăm tuổi—và thêm hai mươi năm nữa! Cầu mong yêu tinh không làm hại cha. Sống lâu và khỏe mạnh!"

Yêu tinh dừng lại. "Ta không thể ăn thịt hắn," nó nghĩ, "nhưng ta sẽ ăn thịt người cha." Nhưng người cha, nhận ra mối nguy hiểm, đã đáp: “Và cả con nữa, con trai của ta - cầu mong con sống thêm một trăm hai mươi năm nữa! Cầu mong yêu tinh chỉ ăn độc dược. Sống lâu và khỏe mạnh!”

Giờ thì yêu tinh đã bị mắc kẹt. Cả hai người đều không thể bị ăn thịt. Nó quay người định bỏ đi.

Nhưng Bồ Tát đã ngăn nó lại. “Yêu tinh, hãy nói cho ta biết - tại sao ngươi lại ăn thịt những người đến đây?”

“Ta có được quyền đó nhờ sự phục vụ,” yêu tinh nói. “Ta có thể ăn thịt bất cứ ai không trả lời đúng mực khi được cầu mong sống lâu.”

Bồ Tát nhẹ nhàng nói: “Chắc hẳn kiếp trước ngươi đã làm điều sai trái nên mới sinh ra làm một vong linh hung dữ. Nếu ngươi cứ tiếp tục làm hại người khác, ngươi sẽ càng lún sâu vào đau khổ. Hãy ngừng sát sinh. Hãy chọn một con đường tốt đẹp hơn.”

Yêu tinh đã khiêm nhường. Nó lắng nghe, sợ hãi hậu quả, và chấp nhận Ngũ Giới. Từ khoảnh khắc đó, nó trở nên hiền lành và vâng lời - như một sứ giả sẵn sàng phục vụ.

Ngày hôm sau, dân chúng nhìn thấy yêu tinh và biết được cách Bồ Tát đã thuần hóa nó. Họ tâu với nhà vua: "Một chàng trai trẻ đã chế ngự yêu tinh và khiến nó trở nên hiền lành!"

Nhà vua triệu Bồ Tát đến, tôn vinh và phong cho ngài làm Tổng Tư Lệnh. Nhà vua cũng ban thưởng cho người cha. Yêu tinh được giao một công việc mới là thu thuế và sống an lạc, noi theo lời dạy của Bồ Tát. Sau một cuộc đời bố thí và làm việc thiện, Bồ Tát được tái sinh lên cõi trời.

Khi câu chuyện kết thúc, Đức Phật nói: "Trong kiếp trước, Ananda là vua, Kassapa là cha, và Ta là người con trai đã thuần hóa yêu tinh."

.... o ....

J155. Gagga Jātaka -- The Sneeze and the Goblin

Summary: The monks are disturbed by the superstitions of the people who cry out someone sneezes. The Buddha explains how this custom originated in ancient times, when a Yakkha could not harm anyone who offered this or a similar blessing upon sneezing.

.

One day, while the Buddha was teaching with four disciples seated around him, he suddenly sneezed. The monks immediately cried out, “Long life to the Blessed One! Long life to the Buddha!”—making quite a commotion.

The noise interrupted the teaching. The Buddha calmly asked, “Brothers, does shouting ‘Long life!’ after a sneeze actually make someone live longer or shorter?” “No, sir,” they replied. “Then there’s no need to say it,” said the Buddha. “Calling out like that over a sneeze is not proper.”

At that time, it was common for people to say “Long life to you!” when someone sneezed. But the monks, following the Buddha’s guidance, stopped responding. This confused and annoyed the townspeople. They asked, “Why don’t the monks reply when we wish them long life?”

The Buddha explained, “Ordinary people are often superstitious. If someone wishes you long life after a sneeze, I now allow you to reply, ‘The same to you.’” The monks then asked, “Master, when did people first begin replying like that?” The Buddha smiled and said, “Long ago,” and shared a story from the past.

Long ago, when Brahmadatta was king of Benares, the Bodhisatta was born as the son of a wise brahmin lawyer in the kingdom of Kasi. When the boy turned sixteen, his father gave him a precious jewel to carry, and together they traveled from town to town.

One evening, they arrived late in Benares and couldn’t find a place to stay. Someone told them about a shelter outside the city—but warned it was haunted. The son said, “Don’t worry, Father. I’ll protect you from any ghost.” So they went together to the shelter.

The father lay down on a bench, and the son sat beside him, gently rubbing his feet.

Now, the goblin who haunted that place had earned the right to live there after twelve years of service to the god Vessavana. He was allowed to eat anyone who sneezed and didn’t respond properly when someone wished them long life. Only those who replied with “Long life to you!” or “The same to you!” were safe.

The goblin wanted to eat the father. So he used his magic to stir up dust, making the man sneeze. The son didn’t say anything at first, and the goblin jumped down, ready to attack.

But the Bodhisatta quickly understood what was happening. He called out: “Father Gagga, may you live a hundred years—and twenty more! May no goblin harm you. Live long and well!”

The goblin paused. “I can’t eat him,” he thought, “but I’ll eat the father instead.” But the father, realizing the danger, replied: “And you too, my son—may you live a hundred years and twenty more! May goblins eat only poison. Live long and well!”

Now the goblin was stuck. Neither man could be eaten. He turned to leave.

But the Bodhisatta stopped him. “Tell me, Goblin—why do you eat people who come here?”

“I earned the right through service,” said the goblin. “I can eat anyone who doesn’t reply properly when wished long life.”

The Bodhisatta said gently, “You must have done wrong in past lives to be born as a cruel spirit. If you keep harming others, you’ll fall deeper into suffering. Stop taking life. Choose a better path.”

The goblin was humbled. He listened, grew afraid of the consequences, and accepted the Five Precepts. From that moment, he became gentle and obedient—like a messenger ready to serve.

The next day, people saw the goblin and learned how the Bodhisatta had tamed him. They told the king, “A young man has subdued the goblin and made him kind!”

The king summoned the Bodhisatta, honored him, and made him Commander-in-Chief. He also rewarded the father. The goblin was given a new role as a tax collector and lived peacefully, following the Bodhisatta’s teachings. After a life of generosity and goodness, the Bodhisatta was reborn in the heavenly realms.

When the story ended, the Buddha said: “In that past life, Ananda was the king, Kassapa was the father, and I was the son who tamed the goblin.”

.... o ....

J156. Alinacitta Jātaka -- Một chú voi trung thành đã cứu cả một vương quốc

Tóm tắt: Câu chuyện này, do Đức Phật kể lại khi Ngài trú tại Kỳ Viên, kể về một vị tỳ kheo đã từ bỏ tinh tấn. Khi được dẫn đến trước Đức Phật, nhà sư bị khiển trách và được kể về kiếp trước làm voi, chính lòng trung thành của ngài với nhà vua đã cứu vương quốc khỏi bị xâm lược và bảo vệ đất nước cho vị vua sơ sinh.

.

Trong câu chuyện này, Đức Phật kể về một người đàn ông từng là vua nhưng giờ đã trở thành một nhà sư. Người đàn ông này, một nhà sư trong Tăng đoàn, đang vật lộn và trở nên yếu lòng. Đức Phật nhắc ông nhớ lại một kiếp trước, khi ông là một vị vua mạnh mẽ và kiên quyết.

Trong kiếp trước đó, người đàn ông đó là Hoàng tử Winheart, sống trong một vương quốc có một ngôi làng thợ mộc lớn. Những người thợ mộc kiếm sống bằng cách đi ngược dòng sông để thu thập và tạo hình gỗ để xây nhà.

Một ngày nọ, một con voi đang làm việc trong rừng thì giẫm phải một mảnh gỗ sắc nhọn. Mảnh gỗ mắc vào chân nó, gây ra cơn đau dữ dội. Con voi nghe thấy tiếng những người thợ mộc và khập khiễng đi về phía họ, hy vọng họ có thể giúp đỡ. Những người thợ mộc nhìn thấy mảnh gỗ, cẩn thận lấy nó ra và rửa sạch vết thương. Con voi, vô cùng biết ơn lòng tốt của họ, đã quyết định ở lại và giúp đỡ những người thợ mộc làm việc. Nó đã dùng sức mạnh của mình để di chuyển gỗ và mang vác dụng cụ. Đổi lại, những người thợ mộc đã cho nó ăn.

Cuối cùng, voi lớn đã sinh được một con trai, một chú voi trắng tuyệt đẹp. Khi đã già, voi lớn mang con trai đến gặp những người thợ mộc và yêu cầu anh ta tiếp quản công việc của mình để đền đáp lòng tốt của họ. Chú voi con rất trung thành và chăm chỉ. Nó thường làm việc, sau đó ra sông chơi. Nó nổi tiếng với bản tính trong sáng, không bao giờ làm bẩn nước.

Một ngày nọ, một mẩu phân của nó trôi xuống sông và mắc kẹt gần thành Benares. Năm trăm chú voi của nhà vua, đang được tắm, ngửi thấy mùi thơm tinh khiết của phân voi quý tộc và từ chối xuống nước. Khi biết chuyện, nhà vua nhận ra mình phải tìm và sở hữu chú voi mạnh mẽ, quý tộc này.

Nhà vua đi thuyền ngược dòng sông và tìm đến làng của những người thợ mộc. Ngài nói với những người thợ mộc rằng ngài đến đây không phải vì gỗ; ngài đến đây vì con voi của họ. Những người thợ mộc sẵn sàng đồng ý dâng con voi cho nhà vua. Nhưng con voi từ chối đi trừ khi nhà vua trả tiền cho những người thợ mộc vì tất cả sự chăm sóc và thức ăn mà họ đã dành cho nó. Nhà vua vui vẻ đồng ý và ban cho thợ mộc cùng gia đình họ một số tiền lớn, quần áo và quà tặng. Sau đó, con voi đi cùng nhà vua.

Nhà vua đối xử với con voi như một người bạn thân thiết và ban cho nó một nửa vương quốc. Sự hiện diện của con voi mang lại cho nhà vua quyền lực to lớn, và ông cai trị toàn bộ Ấn Độ.

Sau đó, hoàng hậu mang thai. Nhà vua băng hà ngay khi hoàng hậu sắp sinh. Triều đình của nhà vua lo sợ con voi sẽ đau khổ, nên họ giấu tin này với con voi.

Một vị vua láng giềng nghe tin nhà vua qua đời và nhìn thấy cơ hội để chiếm lấy vương quốc. Ông ta dẫn quân đến thành phố và bao vây nó. Hoàng hậu, vừa sinh một con trai, đã yêu cầu vị vua đối địch đợi bảy ngày để bà sinh con. Nhà vua đồng ý.

Bảy ngày sau, hoàng hậu sinh một con trai. Họ đặt tên cho cậu bé là Hoàng tử Winheart vì cậu được sinh ra để chinh phục trái tim của người dân. Cùng ngày hôm đó, quân đội của thành phố đã giao chiến với quân đội của vị vua đối địch nhưng bắt đầu thất bại vì không có một vị tướng tài giỏi.

Hoàng hậu và triều thần quyết định đã đến lúc phải kể cho voi nghe chuyện gì đã xảy ra. Nàng đến chuồng ngựa, đặt hoàng tử mới sinh dưới chân voi và báo tin buồn. "Bạn của voi đã chết," nàng nói, "và giờ con trai chàng đang gặp nguy hiểm từ một vị vua đối địch. Xin hãy cứu chúng tôi."

Voi nhẹ nhàng dùng vòi nhấc bổng đứa trẻ lên, đặt lên đầu rồi trả lại cho mẹ đứa trẻ. Sau đó, voi mặc giáp trụ và chạy ra cổng thành. Sức mạnh uy mãnh của voi khiến quân địch khiếp sợ, bỏ chạy. Voi tóm được vị vua đối địch, mang đến cho hoàng tử trẻ và thả xuống dưới chân mình. Voi thả vua ra, cảnh cáo vua đừng bao giờ kiêu ngạo nữa.

Kể từ ngày đó, không kẻ thù nào có thể thách thức Hoàng tử Winheart. Ngài lên ngôi vua lúc bảy tuổi, trị vì bằng công lý và sống một cuộc đời trọn vẹn.

Và thế là Đức Phật tuyên thuyết Tứ diệu đế và xác định tiền thân. Sau khi tiết lộ Tứ diệu đế, nhà sư xuống tinh thần này đã được bước vào dòng thánh—“Bà hiện là Mahamaya thì kiếp xưa là bà mẹ; vị sư xuống tinh thần này kiếp trước là con voi đã chiếm lấy vương quốc và trao lại cho hoàng tử trẻ; Sariputta là con voi cha, và chính ta là hoàng tử trẻ.”

.... o ....

J156. Alinacitta Jātaka -- A loyal elephant saved a kingdom.

Summary: This story, told by the Teacher while dwelling in Jetavana, is about a monk who had ceased to strive. When brought before the Buddha, he was reproved and told about a previous life as an elephant, during which his loyalty to his king saved the kingdom from conquest and secured it for the baby king.

.

In this story, the Buddha tells the tale of a man who was once a king but has now become a monk. This man, a monk in the Sangha, is struggling and has become fainthearted. The Buddha reminds him of a past life when he was a strong and determined ruler.

In that past life, the man was Prince Winheart, who lived in a kingdom with a large village of carpenters. The carpenters made their living by traveling up the river to gather and shape wood for building houses.

One day, an elephant was working in the forest when he stepped on a sharp piece of wood. The splinter got stuck in his foot, causing great pain. The elephant heard the sound of the carpenters and limped toward them, hoping they could help. The carpenters saw the splinter, carefully removed it, and cleaned the wound. The elephant, so grateful for their kindness, decided to stay and help the carpenters with their work. He used his strength to move logs and carry tools. In return, the carpenters fed him.

The elephant eventually had a son, a magnificent white elephant. When he grew old, he brought his son to the carpenters and asked him to take over his duties, as a way to repay their kindness. The young elephant was very loyal and hardworking. He would do his work, then go play in the river. He was known for his pure nature, never soiling the water.

One day, a piece of his dung floated down the river and got stuck near the city of Benares. The king’s five hundred elephants, who were being bathed, could smell the pure scent of the noble elephant’s dung and refused to go in the water. When the king learned of this, he realized he must find and acquire this powerful, noble elephant.

The king sailed up the river and found the carpenters’ village. He told the carpenters that he wasn't there for wood; he was there for their elephant. The carpenters readily agreed to give the elephant to the king. But the elephant refused to go unless the king paid the carpenters for all the care and food they had given him. The king gladly agreed and gave the carpenters and their families a huge amount of money, clothing, and gifts. The elephant then went with the king.

The king treated the elephant like a close friend and gave him half of his kingdom. The elephant’s presence brought the king great power, and he ruled over all of India.

In time, the queen became pregnant. The king died just as the queen was about to give birth. The king’s court feared the elephant would be heartbroken, so they kept the news from him.

A neighboring king heard of the ruler's death and saw an opportunity to take over the kingdom. He marched his army to the city and surrounded it. The queen, who had just given birth to a son, asked the rival king to wait seven days for her to give birth. He agreed.

Seven days later, the queen gave birth to a son. They named him Prince Winheart because he was born to win the hearts of the people. On the same day, the city’s army fought the rival king's army but began to lose without a strong leader.

The queen and her court decided it was time to tell the elephant what had happened. She went to the stable, placed the newborn prince at the elephant's feet, and told him the sad news. "Your friend is dead," she said, "and now his son is in danger from a rival king. Please save us."

The elephant gently picked up the child with his trunk, placed him on his head, and then returned him to his mother. He then put on his battle armor and ran out to the city gates. The elephant’s powerful presence terrified the rival army, and they ran away. The elephant caught the rival king, carried him to the young prince, and dropped him at his feet. The elephant then let the king go, warning him never to be so arrogant again.

From that day on, no enemy could challenge Prince Winheart. He became king at the age of seven, ruled with justice, and lived a full life.

And so the Buddha proceeded to declare the Truths and then identified the Birth. After revealing the Truths, this backsliding monk was established in sainthood—“She who is now Mahamaya was then the mother; this backslider was the elephant who took the kingdom and handed it over to the child; Sariputta was the father elephant, and I myself was the young prince.”

.... o ....

J157. Guna Jātaka -- Vua xứ Kosala ban tặng 1.000 bộ y cho Trưởng lão Ānanda

Tóm tắt: Vua xứ Kosala ban tặng 1.000 bộ y cho Trưởng lão Ānanda, sau đó ngài phân phát 500 bộ cho các tỳ kheo đang cần và 500 bộ cho vị tỳ kheo thị giả, vị tỳ kheo này phân phát cho các sa di khác. Vua hỏi Đức Phật liệu điều này có phù hợp không, và Đức Phật trả lời bằng một câu chuyện về một con chó rừng đã cứu một con sư tử, và sau đó con sư tử đã chăm sóc cho con chó rừng và gia đình nó.

.

Câu chuyện này được Đức Phật kể về đệ tử của Ngài, Ananda, người đã nhận được một món quà lớn.

Ananda là một vị trưởng lão đáng kính, người đã dạy dỗ các nữ tỳ trong cung điện của vua Kosala. Một ngày nọ, nhà vua nhận được một ngàn bộ y quý giá. Ngài đã tặng một nửa trong số đó - 500 bộ - cho các hoàng hậu của mình.

Sáng hôm sau, nhà vua nhận thấy các hoàng hậu không mặc y mới. Họ nói với ngài rằng họ đã tặng tất cả cho Trưởng lão Ananda. Nhà vua ngạc nhiên và hơi tức giận. Ngài nghĩ: "Đức Phật chỉ cho phép các tỳ kheo có ba bộ y. Chẳng lẽ Ananda lại bán vải?"

Sau bữa sáng, nhà vua đến gặp Ananda để hỏi về việc này. Ananda xác nhận rằng ông đã nhận 500 bộ y. Sau đó, nhà vua hỏi tại sao ông lại nhận nhiều như vậy trong khi quy định của Đức Phật là mỗi tỳ kheo chỉ được có ba bộ y.

Ananda giải thích rằng mặc dù một tỳ kheo chỉ được sử dụng ba bộ y cùng một lúc, nhưng ông được phép nhận quà và tặng cho những tỳ kheo khác khi họ cần. Sau đó, nhà vua hỏi các nhà sư sẽ làm gì với những chiếc y cũ của họ.

Ananda đã giải thích một cách thông minh:

* Những chiếc y cũ sẽ được dùng để may áo choàng.

* Chiếc áo cũ sẽ trở thành áo sơ mi.

* Chiếc áo cũ sẽ trở thành chăn.

* Chiếc chăn cũ sẽ trở thành chiếu.

* Chiếu cũ sẽ trở thành khăn tắm.

* Cuối cùng, khăn tắm cũ sẽ được cắt thành từng mảnh, trộn với đất sét và dùng làm vữa xây nhà.

Nhà vua rất hài lòng với ý tưởng không lãng phí bất cứ thứ gì này đến nỗi đã tặng Ananda 500 chiếc y còn lại. Ananda đã lấy 500 chiếc đầu tiên và tặng cho các nhà sư cần chúng.

Sau đó, ngài tặng 500 chiếc y còn lại cho một nhà sư trẻ, người đã rất giúp đỡ ngài. Nhà sư trẻ, đến lượt mình, đã chia sẻ những chiếc y này với các bạn học của mình. Tất cả các bạn học đều rất vui mừng đến nỗi họ nhuộm vàng những chiếc y và mặc chúng khi đến gặp Đức Phật.

Họ hỏi Đức Phật: "Một bậc thánh nhân có thể thiên vị người mình tặng quà sao?"

Đức Phật trả lời không, và sau đó giải thích rằng Ananda không hề thiên vị. Ananda đang bày tỏ lòng biết ơn đối với vị sư trẻ vì sự phục vụ của ngài, và đó là một món quà xứng đáng. Đức Phật nói rằng ý tưởng về việc làm tốt này xứng đáng với việc làm tốt khác là một nguyên lý thông thái và cổ xưa.

Để minh họa điều này, Ngài kể cho họ nghe một câu chuyện.

Ngày xửa ngày xưa, có một con sư tử sống trong một hang động trên đồi. Một ngày nọ, khi đang đi săn, nó cố gắng bắt một con nai nhưng không bắt được và rơi xuống một hố bùn sâu. Chân nó bị kẹt, và nó bị mắc kẹt ở đó bảy ngày mà không có thức ăn.

Một con chó rừng nhìn thấy sư tử và rất sợ hãi, nhưng sư tử đã gọi nó: "Xin đừng chạy! Tôi bị mắc kẹt và cần sự giúp đỡ của anh. Nếu anh cứu tôi, tôi hứa sẽ không làm hại anh và sẽ làm bạn với anh."

Chó rừng tin lời sư tử và giúp sư tử thoát ra bằng cách đào bùn và chui xuống dưới để đẩy sư tử ra. Khi sư tử ra ngoài, nó giết một con trâu rừng và chia thịt cho chó rừng. Nó cũng cho chó rừng thêm thịt để mang về cho bạn tình.

Sư tử rất biết ơn nên đã đưa chó rừng và gia đình nó đến sống trong một hang động gần hang của mình. Hai con vật cùng nhau đi săn, chia sẻ thức ăn và trở thành đôi bạn rất thân thiết. Theo thời gian, cả sư tử và chó rừng đều có con, và hai gia đình sống hạnh phúc bên nhau.

Nhưng một ngày nọ, bạn tình của sư tử nổi cơn ghen. Nó nghĩ: "Sao sư tử của ta lại gần con chó rừng này thế? Chắc chắn có chuyện gì đó không ổn." Nó bắt đầu đối xử tệ bạc với bạn tình của chó rừng và đàn con, cố gắng dọa chúng bỏ chạy. Bạn tình của chó rừng kể lại cho chồng nghe chuyện gì đang xảy ra.

Chó rừng đến gặp sư tử và nói: "Hình như chúng ta đã ở quá lâu rồi. Bạn tình của ngươi đang đối xử tệ với ta. Chúng ta nên quay về nhà cũ thôi."

Khi sư tử nghe thấy vậy, nó quay lại chỗ bạn tình của mình. Ngài kể cho nàng nghe chuyện con chó rừng đã cứu mạng ngài khi ngài bị mắc kẹt trong bùn. Ngài giải thích: "Một người bạn giúp đỡ ta khi ta cần là một người bạn chân thành, dù họ nhỏ bé đến đâu. Ta đừng bao giờ đối xử tệ bạc với họ hay gia đình họ nữa."

Sư tử cái hiểu ý và xin lỗi bạn đời của chó rừng. Hai gia đình sống hòa thuận, và tình bạn của họ kéo dài bảy đời.

Đức Phật kết thúc câu chuyện bằng cách nói rằng ngài là sư tử trong kiếp trước, còn Ananda là chó rừng. Câu chuyện cho thấy, cũng như sư tử biết ơn chó rừng, Ananda cũng biết ơn vị sư trẻ đã giúp đỡ mình.

.... o ....

J157. Guna Jātaka -- The king of Kosala gives 1,000 robes to Elder Ānanda

Summary: The king of Kosala gives 1,000 robes to Elder Ānanda, who then distributes 500 to monks in need and 500 to his attendant monk, who passes them on to other novices. The king asks the Buddha if this is appropriate, and the Buddha responds with a story about how a jackal saved a lion, and the lion subsequently cared for the jackal and his family.

.

This story was told by the Buddha about his disciple, Ananda, who received a great gift.

Ananda was a respected elder who taught the women in the palace of the king of Kosala. One day, the king received a thousand valuable robes. He gave half of them—500 robes—to his queens.

The next morning, the king noticed that the queens were not wearing their new robes. They told him they had given them all to Elder Ananda. The king was surprised and a little angry. He thought, "The Buddha only allows monks to have three robes. Is Ananda selling cloth?"

After breakfast, the king went to Ananda to ask him about it. Ananda confirmed that he had accepted the 500 robes. The king then asked why he took so many when the Buddha's rule was for a monk to have only three robes.

Ananda explained that while a monk only uses three robes at a time, he is allowed to accept gifts and give them to other monks who need them. The king then asked what the monks would do with their old robes.

Ananda explained a clever system:

* The old robes would be used to make a cloak.

* The old cloak would become a shirt.

* The old shirt would become a blanket.

* The old blanket would become a mat.

* The old mat would become a towel.

* Finally, the old towel would be cut into pieces, mixed with clay, and used as mortar for building houses.

The king was so impressed by this idea of not wasting anything that he gave Ananda the other 500 robes as well. Ananda took the first 500 robes and gave them to the monks who needed them.

He then gave the other 500 robes to a young monk who had been very helpful to him. The young monk, in turn, shared the robes with his fellow students. The students were all so happy that they dyed the robes yellow and wore them when they went to see the Buddha.

They asked the Buddha, "Can a holy person be biased in who they give gifts to?"

The Buddha said no, and then explained that Ananda wasn't being biased. Ananda was showing **gratitude** to the young monk for his service, and it was a gift well deserved. The Buddha said that this idea of one good turn deserving another is a wise and ancient principle.

To illustrate this, he told them a story.

Once upon a time, a lion lived in a cave on a hill. One day, while hunting, he tried to catch a deer but missed and fell into a deep, muddy pit. His feet got stuck, and he was trapped there for seven days without food.

A jackal saw the lion and was scared, but the lion called out to him, "Please don't run! I'm stuck and need your help. If you save me, I promise I won't hurt you and will be your friend."

The jackal believed the lion and helped him get free by digging away the mud and getting under him to push him out. Once the lion was out, he killed a buffalo and shared the meat with the jackal. He also gave the jackal extra meat to take home to his mate.

The lion was so grateful that he took the jackal and his family to live in a cave near his own. The two animals went hunting together, shared food, and became very close friends. Over time, both the lion and the jackal had cubs, and the two families lived happily together.

But one day, the lion's mate became jealous. She thought, "Why is my lion so close to this jackal? There must be something wrong." She started to be mean to the jackal's mate and their cubs, trying to scare them away. The jackal's mate told her husband what was happening.

The jackal went to the lion and said, "It seems we have overstayed our welcome. Your mate is being unkind to mine. We should go back to our old home."

When the lion heard this, he went to his mate. He told her how the jackal had saved his life when he was trapped in the mud. He explained, "A friend who helps you when you are in need is a true friend, no matter how small they are. You must never again be mean to him or his family."

The lioness understood and apologized to the jackal's mate. The two families lived in peace, and their friendship lasted for seven generations.

The Buddha ended the story by saying that he was the lion in that past life, and Ananda was the jackal. The story showed that just as the lion was grateful to the jackal, Ananda was grateful to the young monk who had helped him.

.... o ....

J158. Suhanu Jātaka -- Truyện về hai con ngựa hung dữ

Tóm tắt: Hai nhà sư luôn đối xử hung dữ với người khi họ xa nhau, nhưng khi gặp lại nhau, họ trở nên rất thân thiện. Đức Phật kể một câu chuyện tương tự về hai con ngựa vốn khó điều khiển riêng lẻ, nhưng khi gặp nhau, chúng lại trở nên thân thiện với nhau.

.

Một hôm, khi Đức Phật đang ở tại Kỳ Viên, Ngài kể câu chuyện về hai vị sư nổi tiếng là nóng tính. Một người sống tại Kỳ Viên, còn người kia sống ở nông thôn. Cả hai đều thô lỗ, dễ nổi nóng và thường không tử tế.

Một hôm, vị sư nông thôn đến Kỳ Viên thăm. Các sư trẻ hơn, biết cả hai đều nóng tính, quyết định tập hợp họ lại với nhau—hy vọng sẽ chứng kiến ​​một cuộc tranh luận lớn. Nhưng trước sự ngạc nhiên của mọi người, ngay khi hai vị sư nhìn thấy nhau, họ mỉm cười, ôm nhau và đối xử với nhau rất trìu mến. Họ nắm tay nhau, vỗ lưng nhau và cư xử như những người bạn thân thiết nhất.

Sau đó, các vị sư tụ tập tại Chánh Điện và bàn tán về chuyện này. "Thật kỳ lạ," họ nói. "Hai vị này thô lỗ và nóng nảy với mọi người, nhưng với nhau, họ lại tử tế và dịu dàng!"

Đức Phật đến gần và hỏi họ đang bàn luận điều gì. Khi họ kể lại, nhà vua nói: "Đây không phải lần đầu hai người này hành động như vậy. Cách đây rất lâu, một chuyện tương tự đã từng xảy ra." Và ngài bắt đầu kể một câu chuyện cổ.

Ngày xưa, tại thành Benares, có một vị vua tên là Brahmadatta. Cố vấn chính của ngài là Bồ Tát, một người thông thái và tốt bụng. Tuy nhiên, nhà vua lại tham lam và có một con ngựa hung dữ tên là Hạt Dẻ Lớn (Big Chestnut).

Một ngày nọ, những người buôn ngựa từ phương Bắc mang 500 con ngựa đến bán. Trước đây, Bồ Tát thường để những người buôn ngựa tự định giá và trả công xứng đáng. Nhưng lần này, nhà vua muốn lừa họ. Ông nói với một cận thần khác: "Hãy hỏi giá của họ, rồi thả Hạt Dẻ Lớn ra. Nó sẽ cắn và dọa ngựa của họ. Khi ngựa của họ bị thương, hãy bảo họ hạ giá xuống."

Cận thần làm theo lời dặn. Những người buôn ngựa tức giận và kể lại cho Bồ Tát nghe chuyện đã xảy ra. Ngài hỏi: "Trong thành của ngươi có con ngựa nào giống như Hạt Dẻ Lớn không?" Họ trả lời là có - tên nó là Strongjaw (Răng Hàm Mạnh), và nó cũng hung dữ không kém. Bồ Tát nói: "Lần sau hãy mang nó đến."

Và họ đã làm theo. Khi các thương nhân quay lại, nhà vua lại thả Big Chestnut ra. Các thương nhân thả Strongjaw ra. Nhưng thay vì đánh nhau, hai con ngựa hoang lại tiến đến gần nhau và bắt đầu liếm láp, dụi dụi vào nhau như những người bạn cũ.

Nhà vua bối rối. "Tại sao hai con ngựa hoang dã này lại hiền lành đến vậy?" ngài hỏi.

Bồ Tát đáp: "Bởi vì chúng giống nhau. Chúng có cùng bản chất. Cũng như những người nóng giận thường hòa thuận với những người nóng giận khác, hai con ngựa hung dữ này hiểu nhau."

Rồi ngài đọc: "Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã. Chestnut và Strongjaw giống nhau. Cả hai đều hoang dã, vừa cắn, vừa đánh nhau - Vì vậy, tội lỗi và tội lỗi sẽ luôn kết hợp với nhau."

Sau đó, Bồ Tát cảnh báo nhà vua đừng có tâm tham lam hay làm hại người khác để kiếm lợi. Ngài yêu cầu nhà vua trả giá công bằng, và các thương nhân vui vẻ rời đi. Sau khi học được bài học, nhà vua cuối cùng đã băng hà và nhận lấy hậu quả của những việc làm của mình.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Trong kiếp trước, hai nhà sư hung dữ này chính là hai con ngựa hung dữ. Ananda là nhà vua, còn ta là vị cố vấn thông thái.”

.... o ....

J158. Suhanu Jātaka -- The Tale of Two Fierce Horses

Summary: Two monks are always cruel to others when they are apart, but when they come together, they become very friendly. The Buddha tells a similar story about two horses that were difficult to control individually, but when they met, they became friendly with each other.

.

One day, while the Buddha was staying at Jetavana, he told a story about two monks who were known for their bad tempers. One lived at Jetavana, and the other lived in the countryside. Both were harsh, quick to anger, and often unkind.

One day, the country monk came to Jetavana for a visit. The younger monks, knowing how fiery both men were, decided to bring them together—hoping to see a big argument. But to everyone’s surprise, as soon as the two monks saw each other, they smiled, hugged, and treated each other with great affection. They held hands, patted each other’s backs, and acted like the best of friends.

Later, the monks gathered in the Hall of Truth and talked about it. “It’s strange,” they said. “These two are rude and angry to everyone else, but with each other, they’re kind and gentle!”

The Buddha joined them and asked what they were discussing. When they told him, he said, “This isn’t the first time these two have acted this way. Long ago, something very similar happened.” And he began to tell an old story.

Long ago, in the city of Benares, there was a king named Brahmadatta. His chief advisor was the Bodhisatta, a wise and kind man. The king, however, was greedy and had a mean horse named Big Chestnut.

One day, horse traders from the north brought 500 horses to sell. In the past, the Bodhisatta would let the traders set their price and pay them fairly. But this time, the king wanted to cheat them. He told another courtier, “Ask them for a price, then release Big Chestnut. He’ll bite and scare their horses. Once their horses are hurt, make them lower the price.”

The courtier did as told. The traders were angry and told the Bodhisatta what had happened. He asked, “Do you have a horse like Big Chestnut in your city?” They said yes—his name was Strongjaw, and he was just as fierce. The Bodhisatta said, “Bring him next time.”

So they did. When the traders returned, the king again released Big Chestnut. The traders let Strongjaw loose. But instead of fighting, the two wild horses walked up to each other and began licking and nuzzling one another like old friends.

The king was puzzled. “Why are these two savage horses being so gentle?” he asked.

The Bodhisatta replied, “Because they are alike. They share the same nature. Just as angry people often get along with other angry people, these two vicious horses understand each other.”

Then he recited: “Birds of a feather flock together. Chestnut and Strongjaw are the same. Both are wild, both bite and fight— So vice and vice will always unite.”

Afterward, the Bodhisatta warned the king not to be greedy or harm others for gain. He made the king pay the fair price, and the traders left happy. The king, having learned his lesson, eventually passed away and received the results of his deeds.

When the Buddha finished the story, he said, “In that past life, the two angry monks were the two fierce horses. Ananda was the king, and I was the wise advisor.”

.... o ....

J159. Mora Jātaka -- Chim Công Vàng và Vị Sư Lui Sụt

Tóm tắt: Một vị sư đã lạc lối sau khi nhìn thấy một người phụ nữ mặc y phục lộng lẫy. Đức Phật kể câu chuyện về một con công vàng, mặc dù đã giữ giới luật và tự bảo vệ mình suốt bảy đời, nhưng cũng ngã xuống khi nghe tiếng kêu của một con công mái.

.

Khi Đức Phật đang ở tại Kỳ Viên, một số vị sư đưa đến trước mặt Ngài một vị nhà sư đang lạc lối trong đường tu. Đức Phật hỏi: “Này Tỷ-kheo, có đúng là ngươi đã rời đường tu không?”

“Vâng, thưa Đức Thế Tôn,” vị sư đáp.

“Điều gì khiến ngươi vấp ngã?”

“Con thấy một người phụ nữ mặc y phục đẹp đẽ.”

Đức Phật nhẹ nhàng đáp: “Không có gì lạ khi những cảnh tượng như vậy có thể làm xáo trộn tâm trí. Ngay cả những bậc trí tuệ sống thanh tịnh hàng trăm năm cũng chùn bước trước giọng nói của một người phụ nữ. Nếu bậc thánh nhân còn có thể sa ngã, huống chi là người phàm phu?” Rồi Ngài kể một câu chuyện từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, vào thời vua Brahmadatta xứ Benares, Bồ-tát sinh ra là một con công vàng. Trứng của nó có màu vàng tươi như nụ hoa, và khi nở ra, lông của nó sáng như vàng, với những đốm đỏ dưới cánh.

Để tránh khỏi bọn thợ săn, ngài bay qua ba dãy núi và dừng chân trên một ngọn đồi vàng trong rừng Dandaka. Mỗi buổi sáng, khi mặt trời mọc, ngài đều đọc một lời cầu nguyện bảo vệ: “Ngài ngự lên nơi đây, vị vua toàn tri, Tỏa sáng với ánh vàng rực rỡ. Con tôn kính ngài, đấng sáng chói— Xin hãy bảo vệ con hôm nay.”

Ngài cũng tôn kính các vị Phật trong quá khứ: “Con xin kính lễ tất cả các bậc thánh và bậc trí tuệ, con xin cầu xin sự chỉ dạy của các ngài. Xin tôn kính trí tuệ, tự do, và tất cả những ai thực sự được tự do.”

Khi hoàng hôn buông xuống, ngài lặp lại những câu kệ tương tự để bảo vệ bản thân suốt đêm. Với những lời cầu nguyện này, ngài đã sống một cuộc sống bình yên.

Một ngày nọ, Hoàng hậu Khema của Benares mơ thấy một con chim công vàng đang thuyết giảng giáo lý. Bà nói với nhà vua rằng bà khao khát được nghe con công này nói. Nhà vua hỏi các cận thần, các cận thần hỏi các Bà La Môn, rồi các cận thần hỏi các thợ săn. Một thợ săn nói: “Vâng, có một con công vàng trên một ngọn đồi ở Dandaka.”

Nhà vua ra lệnh cho thợ săn bắt sống con công. Nhưng lời cầu nguyện của chim công đã bảo vệ công—cái bẫy không khép lại được. Người thợ săn đã cố gắng bảy năm nhưng vẫn không thành công. Hoàng hậu cũng qua đời, không bao giờ nghe được lời dạy của chim công.

Vô cùng tức giận và đau buồn, nhà vua cho khắc một tấm bảng vàng: "Trên dãy Himalaya, trên một ngọn đồi vàng, có một con chim công vàng. Ai ăn thịt nó sẽ sống mãi mãi và trẻ mãi không già."

Tấm bảng này được cất giữ trong một chiếc hộp và truyền lại cho các vị vua tương lai. Mỗi vị vua cử một thợ săn đi bắt chim công, và mỗi thợ săn đều thất bại và chết. Sáu vị vua đến rồi đi.

Vị vua thứ bảy cử một thợ săn thông minh. Người này nhận thấy lời cầu nguyện buổi sáng của chim công đã tự bảo vệ chim công. Vì vậy, ông bắt một con chim công mái và huấn luyện nó nhảy múa và kêu theo lệnh. Một buổi sáng, trước khi con công kịp đọc lời cầu nguyện, người thợ săn đã bắt con công mái kêu. Nghe thấy tiếng gọi của nó, con công đã bị dục vọng lấn át và quên mất lời cầu nguyện của mình. Nó bước vào bẫy và bị mắc bẫy.

Nhà vua kinh ngạc trước vẻ đẹp của chim công và được hỏi: "Tại sao ngài lại mang tôi đến đây?"

"Để ăn thịt ngươi," nhà vua đáp, "để ta có thể sống mãi và trẻ mãi không già."

"Nhưng nếu tôi phải chết để ngài ăn thịt tôi," chim công nói, "thì làm sao thịt tôi có thể cho ngài sự sống vĩnh hằng?"

Nhà vua đáp: "Màu vàng kim của ngươi hẳn phải rất kỳ diệu."

Chim công giải thích: "Ngày xưa, tôi là một vị vua vĩ đại ở chính thành phố này. Tôi cai trị bằng lòng nhân từ và bắt mọi người tuân theo Ngũ giới. Nhờ đó, tôi được tái sinh lên cõi trời. Sau này, do một lỗi nhỏ, tôi đã sinh ra làm chim công—nhưng lông vàng của tôi là kết quả của đức hạnh trong quá khứ."

Nhà vua kinh ngạc. "Ngươi có thể chứng minh điều này không?"

"Có," chim công nói. "Khi tôi còn làm vua, tôi đã cưỡi một cỗ xe bằng ngọc trên trời. Nó được chôn dưới hồ nước của hoàng gia. Hãy đào nó lên."

Nhà vua đã tát cạn nước hồ và tìm thấy cỗ xe. Nhà vua tin lời chim công và lắng nghe lời Bồ Tát dạy: “Chỉ có Niết Bàn là vĩnh cửu. Mọi thứ khác đều do duyên hợp, và rồi sẽ phải hoại diệt.”

Lòng nhà vua tràn ngập sự bình an. Ngài dâng vương quốc của mình cho chim công, nhưng chim công đã từ chối. Sau vài ngày, chim công bay trở về ngọn đồi vàng của mình và nói: “Thưa đức vua, hãy tỉnh thức trong chánh niệm.” Nhà vua nghe theo lời khuyên của chim công, sống một cuộc đời đức hạnh và ra đi trong bình an.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Trong kiếp trước, Ananda là vua, còn ta là Chim Công Vàng.” Vị sư đã lui sụt vô cùng xúc động. Từ ngày đó trở đi, ông tu tập với lòng thành kính mới và trở thành một vị thánh.

.... o ....

J159. Mora Jātaka -- The Golden Peacock and the Backsliding Monk

Summary: One monk strays from the spiritual path after seeing a woman dressed in fine clothes. The Buddha tells a story about a golden peacock who, despite having kept the precepts and protected himself for seven generations, also fell when he heard the call of a peahen.

.

While the Buddha was staying at Jetavana, some monks brought before him a Brother who had lost his way in practice. The Buddha asked, “Is it true, Brother, that you’ve turned away from the path?”

“Yes, Master,” the monk replied.

“What caused you to stumble?”

“I saw a woman dressed in beautiful clothes.”

The Buddha gently responded, “It’s no surprise that such sights can disturb the mind. Even wise beings who lived purely for hundreds of years have faltered at the sound of a woman’s voice. If the holy can fall, how much more the ordinary?” Then he shared a story from long ago.

Long ago, in the time of King Brahmadatta of Benares, the Bodhisatta was born as a golden peacock. His egg was bright yellow like a flower bud, and when he hatched, his feathers shone like gold, with red markings under his wings.

To stay safe from hunters, he flew across three mountain ranges and settled on a golden hill in the forest of Dandaka. Each morning, as the sun rose, he recited a protective prayer: “There he rises, the all-seeing king, Shining with golden light. I honor you, radiant one— Keep me safe today.”

He also honored the Buddhas of the past: “To all saints and wise ones, I offer respect and seek their guidance. Honor to wisdom, and to freedom, And to all who are truly free.”

At sunset, he repeated similar verses to protect himself through the night. With these prayers, he lived peacefully.

One day, Queen Khema of Benares dreamed of a golden peacock giving a spiritual teaching. She told the king she longed to hear this peacock speak. The king asked his advisors, who asked the Brahmins, who asked the hunters. One hunter said, “Yes, there is a golden peacock on a hill in Dandaka.”

The king ordered the hunter to catch the peacock alive. But the bird’s prayers protected him—the snare wouldn’t close. The hunter tried for seven years and died without success. The queen also died, never hearing the peacock’s teaching.

Angry and grieving, the king had a golden plate inscribed: “In the Himalayas, on a golden hill, lives a golden peacock. Whoever eats its flesh will live forever and stay young.”

This plate was kept in a box and passed down to future kings. Each one sent a hunter to catch the peacock, and each hunter failed and died. Six kings came and went.

The seventh king sent a clever hunter. This man noticed the peacock’s morning prayers protected him. So he caught a peahen and trained her to dance and cry on command. One morning, before the peacock could say his prayer, the hunter made the peahen cry. Hearing her call, the peacock was overcome with desire and forgot his prayer. He stepped into the trap and was caught.

The king was amazed by the peacock’s beauty and asked, “Why did I have you brought here?”

“To eat you,” said the king, “so I can live forever and stay young.”

“But if I must die for you to eat me,” said the peacock, “how can my flesh give you eternal life?”

The king replied, “Your golden color must be magical.”

The peacock explained, “Long ago, I was a great king in this very city. I ruled with kindness and made everyone follow the Five Precepts. Because of that, I was reborn in a heavenly realm. Later, due to a small fault, I was born as a peacock—but my golden feathers are the result of my past virtue.”

The king was astonished. “Can you prove this?”

“Yes,” said the peacock. “When I was king, I rode a jeweled chariot through the sky. It’s buried beneath the royal lake. Dig it up.”

The king drained the lake and found the chariot. He believed the peacock and listened as the Bodhisatta taught: “Only Nirvana is eternal. All other things are made of parts, and must pass away.”

The king’s heart was filled with peace. He offered his kingdom to the peacock, who kindly declined. After staying a few days, the peacock flew back to his golden hill, saying, “O king, be mindful.” The king followed his advice, lived a virtuous life, and passed away in peace.

When the Buddha finished the story, he said, “In that past life, Ananda was the king, and I was the Golden Peacock.” And the monk who had backslidden was deeply moved. From that day forward, he practiced with renewed devotion and became a saint.

.... o ....

J160. Vinilaka Jātaka -- Đề Bà Đạt Đa và Bắt Chước

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa cố gắng bắt chước Đức Phật. Đáp lại, Đức Phật kể câu chuyện về một con chim lai-chủng cố gắng thống trị những con chim thuần chủng, nhưng cuối cùng lại bị đày xuống đống phân.

.

Khi Đức Phật ngự tại Veluvana, hai vị đại đệ tử của Ngài—Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên—trở về sau chuyến viếng thăm Gayasisa. Tại đó, họ thấy Đề Bà Đạt Đa cố gắng bắt chước lời dạy và hành vi của Đức Phật. Nhưng thay vì được kính trọng, lòng kiêu hãnh của Đề Bà Đạt Đa đã khiến ông ta tự sa ngã.

Khi các đệ tử đến, Đức Phật hỏi: “Đề Bà Đạt Đa đã làm gì khi nhìn thấy các con?”

Họ đáp: “Bạch Đức Thế Tôn, hắn ta đã cố gắng hành động giống như Ngài—nhưng kết cục lại là thảm họa.”

Đức Phật gật đầu và nói: “Đây không phải lần đầu Đề Bà Đạt Đa tự làm hại mình bằng cách giả dạng ta. Chuyện tương tự đã từng xảy ra từ lâu rồi.” Và Ngài kể lại câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, tại thành Mithila, vua Videha đã trị vì một cách sáng suốt. Bồ Tát được sinh ra làm con trai của ông, và sau khi được giáo dục, ngài đã tự mình lên ngôi vua.

Vào thời đó, trong thế giới loài vật, có một vị vua của loài ngỗng vàng có một mối quan hệ kỳ lạ. Anh ta đã cặp kè với một con quạ ở bãi kiếm ăn, và họ có với nhau một đứa con. Đứa trẻ này trông không giống cả cha và mẹ - nó có bộ lông xanh đen xỉn màu, nên họ đặt tên là Dingy.

Vua ngỗng có hai người con trai khác, những chú ngỗng vàng đích thực giống như chính mình. Họ nhận thấy cha mình thường bay xuống thế giới loài người và hỏi tại sao.

"Ta đến thăm con trai ta là Dingy," ông nói. "Nó sống với mẹ trên một cây cọ gần Mithila."

"Thưa cha," chúng nói, "con người thật nguy hiểm. Hãy để chúng con mang Dingy về đây để cha khỏi phải đi."

Vậy là chúng đặt Dingy lên một cây gậy, ngậm trong mỏ, và bay trên bầu trời Mithila.

Lúc đó, vua Videha đang cưỡi cỗ xe lớn do bốn con ngựa trắng kéo đi qua kinh thành. Dingy nhìn thấy nhà vua và nghĩ, "Sao ngài lại phải kiêu ngạo? Ngài ngồi trên cỗ xe ngựa, còn mình thì bay trên bầu trời, được những con ngỗng chở đi!"

Ông ta tự hào đọc: "Nhà vua cưỡi bốn con ngựa trắng, Nhưng ta có hai con ngỗng đẹp!"

Bầy ngỗng cảm thấy bị xúc phạm. "Chúng ta nên thả nó đi bây giờ sao?" chúng thì thầm. Nhưng chúng sợ cha mình nổi giận, nên đã mang Dingy đến gặp ông và kể lại chuyện đã xảy ra.

Vua ngỗng nổi giận. "Dingy, ngươi không biết thân phận của mình. Ngươi nghĩ mình hơn các con trai ta mà lại đối xử với chúng như người hầu. Nơi này không dành cho ngươi. Hãy trở về với mẹ ngươi!"

Rồi ông ta đọc: "Dingy, con của ta, nơi này không dành cho ngươi. Nguy hiểm đang cận kề—hãy trở về với mẹ ngươi ở cổng làng."

Ông ra lệnh cho các con trai mình đưa Dingy trở về và bỏ nó lại bên ngoài thành phố trên một đống phân. Và họ đã làm như vậy.

Sau khi kể xong câu chuyện, Đức Phật nói: “Đề Bà Đạt Đa kiếp ấy là một người đàn ông tiều tụy. Hai chú ngỗng con là Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên. Ananda là ngỗng cha. Còn ta là vua Videha.”

.... o ....

J160. Vinilaka Jātaka -- Devadatta and the Imitation

Summary: Devadatta attempts to imitate the Buddha. In response, the Buddha tells a story about a crossbred bird that tries to dominate its purebred peers but is ultimately sent to the dunghill as a consequence.

.

While the Buddha was staying at Veluvana, his two chief disciples—Sariputta and Moggallana—returned from visiting Gayasisa. There, they had seen Devadatta trying to imitate the Buddha’s teachings and behavior. But instead of gaining respect, Devadatta’s pride led him to ruin.

When the disciples arrived, the Buddha asked, “What did Devadatta do when he saw you?”

They replied, “Master, he tried to act like you—but it ended in disaster.”

The Buddha nodded and said, “This isn’t the first time Devadatta has harmed himself by pretending to be me. Long ago, the same thing happened.” And he told this story from the past.

Long ago, in the city of Mithila, King Videha ruled wisely. The Bodhisatta was born as his son, and after being educated, he became king himself.

At that time, in the animal world, a king of golden geese had a strange relationship. He had paired with a crow at the feeding grounds, and together they had a child. This child didn’t look like either parent—he was dull blue-black, so they named him Dingy.

The goose king had two other sons, true golden geese like himself. They noticed their father often flew to the human world and asked why.

“I go to visit my son Dingy,” he said. “He lives with his mother on a palm tree near Mithila.”

“Father,” they said, “humans are dangerous. Let us bring Dingy here so you don’t have to go.”

So they perched Dingy on a stick, held it in their beaks, and flew through the sky over Mithila.

At that moment, King Videha was riding through the city in a grand chariot pulled by four white horses. Dingy saw the king and thought, “Why should he be proud? He rides in a carriage with horses, but I’m flying in the sky, carried by geese!”

He proudly recited: “The king rides with four white steeds, But I have two fine geese instead!”

The geese were offended. “Should we drop him now?” they whispered. But they feared their father’s anger, so they brought Dingy to him and told him what had happened.

The goose king was upset. “Dingy, you don’t know your place. You think you’re better than my sons and treat them like servants. This is no place for you. Go back to your mother!”

Then he recited: “Dingy, my child, this place is not for you. Danger is near—return to your mother at the village gate.”

He ordered his sons to take Dingy back and leave him outside the city on a dunghill. And so they did.

After telling the story, the Buddha said, “Devadatta was Dingy in that life. The two young geese were Sariputta and Moggallana. Ananda was the father goose. And I was King Videha.”

.... o ....

.