Bản Sanh: truyện 321 tới 330 / Jataka Tales: Stories 321–330

Nguyên bản: Pali

Anh dịch: H.T. Francis, R.A. Neil và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

J321. Kutidusaka Jātaka -- Vị Sa-di Trẻ Đốt Lều Của Trưởng Lão

Tóm tắt: Một trong những sa di của Trưởng lão Mahākassapa nổi giận với thầy mình, cư xử tệ bạc, và cuối cùng đốt cháy túp lều của thầy trước khi rơi vào địa ngục. Đức Phật kể câu chuyện về một con khỉ, khi bị khiển trách vì những thiếu sót của mình, đã phá hỏng tổ chim.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài ở tại Tu viện Kỳ Viên. Câu chuyện kể về một vị Sa-di trẻ tuổi nổi giận và đốt cháy lều lá của Trưởng Lão Mahakassapa.

Ngày xưa, Mahakassapa sống trong một túp lều nhỏ trong rừng gần thành Vương Xá. Có hai Sa-di trẻ tuổi giúp đỡ Ngài. Một người tốt bụng, lễ phép và siêng năng. Người kia lười biếng và bất lương.

Mỗi khi vị Sa-di tốt bụng làm việc gì, kẻ lười biếng lại giả vờ đó là việc của mình. Ví dụ, khi vị Sa-di tốt bụng mang nước cho Trưởng Lão súc miệng, kẻ lười biếng lại nói: "Thưa Ngài, nước đã sẵn sàng", như thể chính mình đã làm. Khi vị Sa-di tốt bụng quét dọn lều của Trưởng Lão vào sáng sớm, kẻ lười biếng lại đến sau, di chuyển một vài thứ và giả vờ rằng mình đã làm hết mọi việc.

Sa-di tốt bụng nghĩ: "Tên bạn xấu này cứ nhận công lao của mình. Mình sẽ cho Trưởng Lão biết sự thật."

Một hôm, khi vị sa di lười biếng đang nghỉ ngơi sau bữa trưa, vị sa di tốt bụng đã đun nước tắm cho vị trưởng lão và giấu nó trong một căn phòng khác. Sau đó, ông chỉ đổ một ít nước vào nồi.

Khi vị sa di lười biếng thức dậy, ông thấy hơi nước bốc lên từ nồi và nghĩ rằng nước tắm đã sẵn sàng. Ông đến gặp Mahakassapa và nói: "Thưa ngài, nước đã sẵn sàng để ngài tắm." Vị trưởng lão đi cùng ông, nhưng khi ông nhìn vào phòng tắm thì không thấy nước.

Sa di vội vàng kiểm tra nồi, thả một cái muôi (cái vá, để múc) vào trong, và nó phát ra tiếng kêu lạch cạch rất lớn. Từ đó trở đi, mọi người gọi ông là "Cái Muôi Lắc".

Sau đó, vị sa di tốt bụng mang nước đã giấu đến và nói: "Thưa ngài, xin mời ngài tắm." Vị trưởng lão tắm, giờ đã hiểu chuyện gì đã xảy ra.

Tối hôm đó, ngài nói với Cái Muôi Lắc: "Một nhà sư phải trung thực. Chỉ khi tự mình làm việc gì đó, ông mới có thể nói: 'Tôi đã làm'. Nhận công lao cho việc của người khác là nói dối. Đừng cư xử như thế này nữa."

Cậu sa di nổi giận. Ngày hôm sau, cậu từ chối đi khất thực với vị trưởng lão. Khi vị trưởng lão cùng vị sa di tốt bụng vào thành phố, cậu kia đi đến một gia đình ủng hộ Mahakassapa. Họ hỏi vị trưởng lão ở đâu, và cậu xấu bụng nói dối, "Ngài đang bị bệnh ở nhà." Họ hỏi vị trưởng lão cần gì, và cậu bảo họ hãy cúng thực phẩm cho cậu. Sau đó, cậu nhận thức ăn, tự ăn rồi quay trở lại khu rừng.

Ngày hôm sau, khi Mahakassapa đến thăm gia đình đó, họ nói, "Thưa Tôn giả, ngài đã khỏe hơn chưa? Hôm qua chúng tôi đã gửi thức ăn cho ngài qua vị sư trẻ tuổi đó." Mahakassapa không nói gì, nhưng khi trở về tu viện, ngài nói với Rattle-Maldle:

"Ngươi đi khất thực dưới danh nghĩa của ta và tự ăn. Đó là hành vi không đúng mực của một vị sư. Đừng bao giờ làm điều đó nữa."

Cậu sa di nổi giận. Cậu nghĩ, "Trước kia Thầy mắng mình vì một ít nước. Giờ Thầy mắng mình vì ăn một nắm cơm. Ta sẽ trả thù."

Hôm sau, khi vị trưởng lão đang khất thực, cậu đập vỡ hết bát đĩa, châm lửa đốt lều rồi bỏ chạy.

Vì hành động xấu xa này, cậu đã phải chịu đau khổ ngay cả trước khi chết—cậu trở thành một ngạ quỷ giữa loài người. Cuối cùng, khi chết, cậu tái sinh vào địa ngục sâu nhất, A Tỳ. Tin tức về hành vi sai trái của cậu lan truyền khắp nơi.

Sau đó, một số nhà sư từ Rajagaha đến Jetavana để yết kiến ​​Đức Phật.

Đức Phật hỏi: "Mahakassapa có khỏe không?".

"Thưa Ngài, vâng," họ trả lời. "Nhưng có một sa di trẻ đã nổi giận khi vị trưởng lão khiển trách đến nỗi đốt cháy lều của mình."

Đức Phật nói: "Mahakassapa thà sống một mình còn hơn sống với một người ngu ngốc như vậy." Rồi Ngài đọc một bài kệ trong Kinh Pháp Cú:

Hãy tránh xa những người ngu ngốc. / Chỉ tìm kiếm những người có trí tuệ hoặc ngang hàng với mình./ Nếu không tìm thấy ai, hãy sống một mình trong sự bình yên.

Đức Phật nói thêm: "Đây không phải lần đầu tiên chàng trai trẻ này nổi giận và phá hoại nhà cửa của người khác. Trước đây, anh ta cũng từng làm điều tương tự."

Đức Phật kể lại câu chuyện này từ một kiếp trước.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát sinh ra là một chú chim non gọi là singila. Khi lớn lên, ngài xây một tổ chim vững chắc, đẹp đẽ trên dãy núi Himalaya để che mưa.

Một ngày nọ, trong một trận bão lớn, một con khỉ ngồi gần cây chim, run rẩy vì lạnh. Bồ-tát cảm thấy thương hại và nói: "Này khỉ, ngươi có tay chân như người. Sao ngươi không tự xây cho mình một cái chòi cho khô ráo?"

Con khỉ trả lời: "Vâng, tôi có thể trông giống người, nhưng tôi không có trí tuệ của người."

Con chim nói: "Vậy thì ngươi nên học cách làm việc và tự tạo cho mình một mái ấm. Ngươi sẽ không tìm thấy hạnh phúc nếu lười biếng và ngu ngốc."

Con khỉ nổi giận. “Con chim này nghĩ rằng nó giỏi hơn ta vì nó có tổ khô,” ông nghĩ. Trong cơn thịnh nộ, ông nhảy lên, đập vỡ tổ chim và phá hủy nó. Con chim bay đi an toàn.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc đó, con khỉ giận dữ chính là người đã đốt cháy túp lều. Còn ta chính là con chim.”

.... o ....

J321. Kutidusaka Jātaka -- The Young Monk Who Burned the Elder’s Hut

Summary: One of Elder Mahākassapa’s novices becomes angry with his teacher, behaves badly, and ultimately burns down his hut before falling into hell. The Buddha tells a story about a monkey who, when reprimanded for his shortcomings, destroyed a bird’s nest.

.

The Buddha once told this story while staying at Jetavana Monastery. It was about a young monk who became angry and burned down the leaf hut of the Elder Mahakassapa.

Long ago, Mahakassapa was living in a small hut in the forest near Rajagaha. Two young novices were helping him. One of them was kind, respectful, and hardworking. The other was lazy and dishonest.

Whenever the good novice did something, the lazy one pretended it was his own work. For example, when the good novice brought water for the elder to rinse his mouth, the lazy one would say, “Sir, the water is ready,” as if he had done it himself. When the good novice swept the elder’s cell early in the morning, the lazy one would come afterward, move a few things around, and pretend he had done all the cleaning.

The good novice thought, “This bad fellow keeps taking credit for my work. I will show the elder the truth.”

One day, when the lazy novice was resting after lunch, the good novice heated some water for the elder’s bath and hid it in another room. Then he put only a small amount of water in the boiler.

When the lazy novice woke up, he saw a little steam coming out of the boiler and thought the bath water was ready. He went to Mahakassapa and said, “Sir, the water is ready for your bath.” The elder went with him, but when he looked in the bathroom, there was no water.

The novice hurried to check the boiler, dropped a ladle inside, and it made a loud rattling sound. From that day on, people called him “Rattle-Ladle.”

Then the good novice brought the hidden water and said, “Sir, please take your bath.” The elder bathed, now understanding what had happened.

That evening, he told Rattle-Ladle, “A monk must be truthful. Only if you do something yourself can you say, ‘I did it.’ To take credit for another’s work is lying. Do not behave like this again.”

The boy became angry. The next day he refused to go begging for food with the elder. When the elder went to the city with the good novice, Rattle-Ladle went to a family who were supporters of Mahakassapa. They asked where the elder was, and he lied, saying, “He is sick at home.” They asked what the elder needed, and Rattle-Ladle told them to give him some food. He then took the food, ate it himself, and went back to the forest.

The next day, when Mahakassapa visited that same family, they said, “Venerable Sir, are you better now? Yesterday we sent you food through that young monk.” Mahakassapa said nothing, but when he returned to the monastery, he spoke to Rattle-Ladle:

“You went begging in my name and ate the food yourself. That is improper behavior for a monk. Never do such a thing again.”

The boy was furious. He thought, “First he scolded me for a little water. Now he scolds me for eating a handful of rice. I will take revenge.”

The next day, while the elder was out begging, the boy broke all his food vessels, set fire to the hut, and ran away.

Because of this evil deed, he suffered even before he died—he became like a hungry ghost among humans. When he finally died, he was reborn in the deepest hell, Avici. News of his wrongdoing spread everywhere.

Later, some monks from Rajagaha came to Jetavana to visit the Buddha.

“Is Kassapa well?” the Buddha asked.

“Yes, Sir,” they answered. “But one young monk became so angry when the elder corrected him that he burned down his hut.”

The Buddha said, “It is better for Kassapa to live alone than to stay with such a foolish person.” Then he recited a verse from the Dhammapada:

Avoid the company of the foolish.

Seek only those who are wise or equal to you.

If you find none, live alone in peace.

Then the Buddha added, “This is not the first time that this youth became angry and destroyed another’s home. In the past, he did the same thing.”

And the Buddha told this story from a past life.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a young bird called a singila. When he grew up, he built a fine, strong nest in the Himalayas that could keep out the rain.

One day, during a heavy storm, a monkey sat near the bird’s tree, shivering with cold. The Bodhisatta felt sorry for him and said, “Monkey, you have hands and feet like a human. Why don’t you build yourself a shelter to keep dry?”

The monkey replied, “Yes, I may look like a man, but I don’t have his wisdom.”

The bird said, “Then you should learn to work and make yourself a home. You will not find happiness if you are lazy and foolish.”

The monkey became angry. “This bird thinks he is better than me because he has a dry nest,” he thought. In rage, he jumped up, smashed the bird’s nest, and destroyed it. The bird flew away to safety.

When the Buddha finished the story, he said, “At that time, the angry monkey was the same person who burned down the hut. And I myself was the bird.”

.... o ....

J322. Daddabha Jātaka -- Chú thỏ nghĩ rằng Trái Đất sắp tận thế, vỡ tan ra

Tóm tắt: Đức Phật được hỏi về những khổ hạnh của ngoại đạo và tuyên bố khổ hạnh vô dụng trong việc đạt được mục đích. Sau đó, Ngài kể một câu chuyện về một con thỏ nghe thấy tiếng động lớn do một quả cứng rơi xuống đất và tin rằng thế giới sắp tận thế. Con thỏ bỏ chạy, làm tất cả các loài động vật hoảng sợ và gây ra một cuộc chạy tán loạn, cho đến khi một con sư tử chỉ cho nó biết nguyên nhân thực sự của nỗi sợ hãi.

.

Đức Phật đã từng kể câu chuyện này khi Ngài còn sống tại Tu viện Kỳ Viên. Câu chuyện kể về một số kẻ ngoại đạo lang thang sống gần tu viện. Những kẻ ngoại đạo này đang thực hành những hình thức tự hành xác kỳ lạ và đau đớn. Một số nằm trên giường gai. Một số đứng giữa đống lửa. Những người khác tự hành hạ mình bằng nhiều cách vô ích.

Một ngày nọ, một số nhà sư từ Kỳ Viên đến thành Savatthi để khất thực. Trên đường trở về, họ thấy những kẻ ngoại đạo này đang chịu đựng đau khổ dưới trời nắng gắt. Các nhà sư tự hỏi liệu những việc làm đó có giá trị thực sự nào không.

Khi đến tu viện, họ hỏi Đức Phật: "Bạch Đức Thế Tôn, những người này có được công đức hay phước đức nào từ những việc làm đau đớn này không?"

Đức Phật trả lời: "Không, này các nhà sư. Không có công đức hay phước đức thực sự nào trong những việc họ làm. Nó giống như đi trên một con đường bẩn thỉu hoặc giống như nỗi sợ hãi ngu ngốc của một con thỏ đã từng nghĩ rằng thế giới sắp kết thúc."

Các nhà sư nói: "Chúng con không biết câu chuyện đó, thưa Đức Thế Tôn. Xin hãy kể cho chúng con nghe."

Đức Phật đã kể cho họ nghe câu chuyện cổ này.

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ Tát sinh ra là một chú sư tử con. Khi lớn lên, ngài sống trong một khu rừng gần biển Tây.

Trong khu rừng đó có một rừng cây thốt nốt xen lẫn với cây bilva. Dưới một cây thốt nốt non, dưới gốc một cây bilva, có một chú thỏ rừng sống.

Một ngày nọ, sau khi ăn xong, chú thỏ nằm nghỉ dưới gốc cây thốt nốt nhỏ. Khi nằm đó, chú bắt đầu nghĩ: "Nếu trái đất này bị hủy diệt, điều gì sẽ xảy ra với ta?"

Ngay lúc đó, một quả bilva chín rơi từ trên cây xuống, đập vào một chiếc lá thốt nốt, tạo nên một tiếng "thịch" lớn.

Chú thỏ nhảy dựng lên kinh hãi và kêu lên: "Trái đất đang vỡ ra!" Không ngoảnh lại, chú chạy thật nhanh.

Một chú thỏ khác thấy chú chạy liền hỏi: "Sao cậu lại chạy?"

"Trái đất đang vỡ ra!" chú thỏ đầu tiên hét lên.

Chú thỏ thứ hai cũng chạy theo và nói với những chú thỏ khác điều tương tự. Chẳng mấy chốc, hàng trăm, hàng ngàn con thỏ rừng hoảng loạn bỏ chạy.

Các loài động vật khác nhìn thấy đàn thỏ rừng đông đảo đang chạy - hươu, lợn rừng, trâu rừng, bò rừng, tê giác, hổ, sư tử và voi. Khi chúng hỏi chuyện gì đang xảy ra, lũ thỏ rừng nói rằng mặt đất đang nứt ra.

Vì vậy, tất cả các loài động vật đó cũng bắt đầu bỏ chạy, lo sợ cho mạng sống của mình. Đàn thú vật đông đảo trải dài hàng dặm.

Bấy giờ, Bồ Tát, sư tử, nhìn thấy đàn thú lớn đang chạy tán loạn. Ngài nghĩ: "Mặt đất không nứt ra. Chắc hẳn có điều gì đó đã vô tình làm chúng sợ hãi. Nếu ta không ngăn chúng lại, tất cả chúng sẽ chết hết."

Với tốc độ của một con sư tử, Ngài chạy trước chúng đến chân núi và gầm lên ba tiếng thật lớn. Các loài động vật kinh hãi và dừng chạy. Chúng đứng run rẩy cùng nhau.

Sư tử đi giữa chúng và hỏi: "Sao các ngươi lại chạy?"

Chúng trả lời: "Mặt đất đang sụp đổ!"

"Ai đã thấy nó sụp đổ?" sư tử hỏi.

“Voi biết,” một số nói.

Nhưng voi nói: “Chúng tôi không biết; sư tử đã nói với chúng tôi.”

Sư tử nói: “Hổ đã nói với chúng tôi.”

Hổ nói: “Tê giác biết.”

Tê giác nói: “Bò rừng biết.”

Bò rừng nói: “Trâu rừng biết.”

Trâu rừng nói: “Hươu biết.”

Hươu nói: “Thỏ rừng biết.”

Khi được hỏi, thỏ rừng chỉ vào một con và nói: “Chính nó đã nói với chúng tôi.”

Sư tử hỏi thỏ rừng: “Có đúng là trái đất đang nứt ra không?”

“Vâng, thưa ngài,” thỏ rừng nói.

“Ngươi ở đâu khi nhìn thấy điều này?” sư tử hỏi.

“Gần biển, thưa ngài,” thỏ rừng nói. “Trong một khu rừng cọ và cây bilva. Tôi đang nằm dưới một cây cọ non, dưới gốc một cây bilva khác, tự hỏi mình sẽ làm gì nếu mặt đất nứt ra. Rồi tôi nghe thấy một âm thanh khủng khiếp, và tôi bỏ chạy.”

Sư tử nghĩ, “Chắc hẳn đó là tiếng quả bilva rơi xuống lá cọ. Thỏ đã hiểu lầm và nghĩ rằng thế giới sắp kết thúc. Ta sẽ tìm ra sự thật.”

Nó nói với các con vật khác, “Đợi ở đây. Ta sẽ dắt thỏ đi xem chuyện gì thực sự đã xảy ra.”

Nó đặt thỏ lên lưng và chạy đến khu rừng gần biển. Khi đến nơi, sư tử nói, “Hãy chỉ cho ta nơi đó.”

Thỏ sợ hãi. “Tôi không dám đến đó, thưa chúa tể,” nó nói.

“Đừng sợ,” sư tử nói.

Thỏ chỉ từ xa. “Kia, chúa tể—đó là nơi phát ra âm thanh khủng khiếp đó.”

Sư tử đến chỗ đó và nhìn thấy quả bilva trên lá cọ. Ngài nhận ra rằng mặt đất chẳng có gì bất ổn cả—chỉ là tiếng trái cây rơi.

Rồi ngài nhẹ nhàng bế thỏ trở lại, đặt lên lưng thỏ, rồi quay lại với những con vật đang chờ đợi.

Ngài kể cho chúng nghe toàn bộ câu chuyện, chứng minh rằng mặt đất không hề nứt ra và không có gì phải sợ. Các con vật bình tĩnh trở lại và trở về nhà.

Sư tử đã cứu tất cả chúng khỏi bị rơi xuống biển và chết.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, ngài nói với các nhà sư: “Nếu sư tử thông thái không ngăn cản chúng, tất cả những sinh vật đó đã chết vì sợ hãi một cách ngu ngốc. Cũng vậy, những kẻ hành động thiếu hiểu biết—giống như những kẻ ngoại đạo tự hành hạ mình—đều bị vô minh dẫn dắt. Lúc đó, chính ta là sư tử.”

.... o ....

J322. Daddabha Jātaka -- The Hare Who Thought the Earth Was Breaking Apart

Summary: The Buddha is asked about the ascetic practices of outsiders and declares them useless for achieving the goal. He then tells a story in which a hare hears a loud noise caused by a hard fruit falling to the earth and believes the world is coming to an end. The hare runs away, frightening all the animals and causing a stampede, until a lion shows him the true cause of his fear.

.

The Buddha once told this story while he was living at Jetavana Monastery. It was about some wandering heretics, who lived near the monastery. These heretics were practicing strange and painful forms of self-punishment. Some lay on beds of thorns. Some stood between fires. Others tortured themselves in many useless ways.

One day, some monks from Jetavana went to the city of Savatthi to collect food. On their way back, they saw these heretics suffering under the hot sun. The monks wondered if such practices had any real value.

When they reached the monastery, they asked the Buddha, “Sir, do these men gain any virtue or merit from these painful practices?”

The Buddha replied, “No, monks. There is no true virtue or merit in what they do. It is like walking on a dirty path or like the foolish fear of a hare who once thought the world was ending.”

The monks said, “We don’t know that story, Lord. Please tell us.”

So the Buddha told them this old tale.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a young lion. When he grew up, he lived in a forest near the western ocean.

In that forest was a grove of palm trees mixed with bilva trees. Under one young palm tree, at the foot of a bilva tree, lived a hare.

One day, after eating, the hare lay down under the little palm tree to rest. As he lay there, he began to think, “If this earth were ever destroyed, what would happen to me?”

Just then, a ripe bilva fruit fell from the tree above and hit a palm leaf, making a loud “thud.”

The hare jumped up in terror and cried, “The earth is breaking apart!” Without looking back, he ran as fast as he could.

Another hare saw him running and asked, “Why are you running?”

“The earth is breaking up!” shouted the first hare.

The second hare ran too, telling others the same thing. Soon hundreds and thousands of hares were fleeing in panic.

Other animals saw the great crowd of hares running—the deer, boars, buffaloes, wild oxen, rhinoceroses, tigers, lions, and elephants. When they asked what was happening, the hares told them the earth was breaking apart.

So all those animals began to run too, frightened for their lives. The great crowd of animals stretched for miles.

Then the Bodhisatta, the lion, saw the great herd running wildly. He thought, “The earth is not breaking up. Something must have frightened them by mistake. If I don’t stop them, they will all die.”

With the speed of a lion, he ran ahead of them to the foot of a mountain and gave a loud roar three times. The animals were terrified and stopped running. They stood trembling together.

The lion walked among them and asked, “Why are you all running?”

They answered, “The earth is collapsing!”

“Who saw it collapse?” asked the lion.

“The elephants know,” said some.

But the elephants said, “We don’t know; the lions told us.”

The lions said, “The tigers told us.”

The tigers said, “The rhinoceroses know.”

The rhinoceroses said, “The wild oxen know.”

The wild oxen said, “The buffaloes know.”

The buffaloes said, “The deer know.”

The deer said, “The hares know.”

When the hares were asked, they pointed to one hare and said, “He is the one who told us.”

The lion asked that hare, “Is it true that the earth is breaking up?”

“Yes, Sir,” said the hare.

“Where were you when you saw this?” asked the lion.

“Near the ocean, Sir,” said the hare. “In a grove of palm and bilva trees. I was lying under a young palm tree at the foot of a bilva tree, wondering what I would do if the earth broke up. Then I heard a terrible sound, and I ran away.”

The lion thought, “It must have been the sound of a bilva fruit falling on a palm leaf. The hare misunderstood and thought the world was ending. I will find out the truth.”

He told the other animals, “Wait here. I will take the hare and see what really happened.”

He put the hare on his back and ran to the grove near the ocean. When they arrived, the lion said, “Show me the place.”

The hare was afraid. “I dare not go there, my lord,” he said.

“Don’t be afraid,” said the lion.

The hare pointed from a distance. “There, my lord—that is where the dreadful sound came from.”

The lion went to the spot and saw the bilva fruit on the palm leaf. He realized that nothing was wrong with the earth—it was only the sound of the falling fruit.

Then he gently took the hare back, placed him on his back, and returned to the waiting animals.

He told them the whole story, showing that the earth was not breaking up and there was nothing to fear. The animals were calm again and went back to their homes.

The lion had saved them all from running into the sea and dying.

When the Buddha finished the story, he said to the monks: “If the wise lion had not stopped them, all those creatures would have died from foolish fear. In the same way, those who act without understanding—like the heretics torturing themselves—are misled by ignorance. At that time, I myself was the lion.”

.... o ....

J323. Brahmadatta Jātaka -- Nhà tu khổ hạnh thông thái và nhà vua

Tóm tắt: Các nhà sư đi khắp nơi xin người cung cấp công sức và vật liệu cho những túp lều họ đang xây dựng. Đức Phật khiển trách họ và kể câu chuyện về một nhà khổ hạnh thời xưa, người quá xấu hổ không dám xin vua một đôi giày và một chiếc ô, và đã trì hoãn việc cầu xin trong mười hai năm.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài đang ở gần thị trấn Alavi, trong đền Aggalava. Câu chuyện nói về cách các nhà sư nên cư xử khi cầu xin vật dụng để xây dựng am thất hoặc phòng ốc.

Một số nhà sư đã khất thực vật chất và thực phẩm một cách liên tục. Khi Đức Phật nghe chuyện, Ngài hỏi: "Có đúng là các ngươi cứ khất thực ở đây không?"

Khi họ trả lời "có", Đức Phật nói: "Này các nhà sư, các bậc hiền triết thời xưa rất cẩn thận và lịch sự. Ngay cả khi họ ước muốn một điều nhỏ nhặt, họ cũng không cầu xin trước mặt mọi người, vì họ không muốn làm mất mặt ai. Họ chỉ nói chuyện riêng tư, vì lòng tôn trọng."

Sau đó, Đức Phật kể câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, tại vương quốc Kampillaka, có một vị vua cai trị vùng đất Pancala ở phía bắc. Vào thời đó, Bồ tát sinh ra trong một gia đình Bà la môn tại một thị trấn nhỏ. Khi lớn lên, ngài theo học tất cả các ngành nghệ thuật và kiến ​​thức tại trường đại học lớn Takkasila.

Sau đó, ngài trở thành một nhà tu khổ hạnh, sống trong rừng rậm Himalaya. Ngài chỉ ăn trái cây và rễ cây, sống một cuộc sống thanh bình, giản dị.

Thỉnh thoảng, ngài xuống núi vào làng để lấy muối và giấm. Một ngày nọ, ngài đến thành phố Bắc Pancala và ở lại trong vườn thượng uyển.

Sáng hôm sau, ngài vào thành khất thực. Khi đến cổng thành, nhà vua nhìn thấy ngài và vô cùng ấn tượng trước phong thái điềm tĩnh và cao quý của ngài. Nhà vua mời ngài vào trong, đặt ngài ngồi trên một chiếc ghế cao và dâng ngài những món ăn ngon. Sau đó, nhà vua hứa sẽ chăm sóc và cho phép ngài sống trong vườn thượng uyển.

Bồ Tát ở lại đó một thời gian dài. Sau khi mùa mưa kết thúc, ngài quyết định trở về dãy Himalaya. Ngài nghĩ: "Ta cần một đôi giày đơn giản và một chiếc dù làm bằng lá cho chuyến đi. Ta sẽ xin nhà vua ban cho."

Một ngày nọ, Bồ Tát trông thấy nhà vua trong vườn nên ra chào. Ngài định xin đôi giày và chiếc ô. Nhưng rồi ngài nghĩ: “Khi một người cầu xin điều gì, người ấy thường cảm thấy xấu hổ hoặc buồn bã. Và khi một người khác từ chối, người ấy cũng cảm thấy không thoải mái. Nếu cả hai chúng ta đều cảm thấy buồn phiền, tốt hơn hết là đừng để ai nhìn thấy. Ta sẽ nói chuyện riêng với nhà vua.”

Ngài nói: “Tâu Đại Vương, thần muốn nói chuyện riêng với Ngài.”

Nhà vua bảo các cận thần rời đi. Khi chỉ còn lại họ, Bồ Tát lại nghĩ: “Nếu nhà vua từ chối, tình bạn của chúng ta sẽ bị tổn hại. Ta không nên hỏi.” Vì vậy, ngài im lặng, chỉ nói: “Chúng ta sẽ nói chuyện vào lúc khác, thưa Đại Vương.”

Ngài cứ lặp đi lặp lại như vậy. Mỗi lần nhà vua đến vườn, Bồ Tát đều xin được nói chuyện riêng nhưng không thể tự mình hỏi xin đôi giày và chiếc ô. Cứ như vậy, mười hai năm trôi qua.

Bấy giờ, nhà vua bắt đầu tự hỏi: “Vị thánh nhân này đã xin được nói chuyện riêng với ta mười hai năm nay mà chưa bao giờ nói ra điều mình muốn. Có lẽ ngài đã chán cuộc sống khổ hạnh và muốn cai trị vương quốc trở lại, nhưng ngài lại e ngại không dám nói ra. Hôm nay ta sẽ dâng tặng ngài bất cứ điều gì ngài mong muốn – kể cả vương quốc của ta.”

Thế là nhà vua vào vườn và chào Bồ Tát. Vị khổ hạnh lại xin được nói chuyện riêng. Khi chỉ còn hai người, ngài ngồi im lặng.

Nhà vua nói: “Mười hai năm nay, ngươi đã xin được nói chuyện riêng, vậy mà ngươi chưa bao giờ nói ra điều ngươi muốn. Đừng sợ. Ta xin dâng tặng ngươi bất cứ điều gì ngươi muốn – kể cả vương quốc của ta. Cứ tự nhiên nói đi.”

Bồ Tát nói: “Tâu Đại Vương, ngài có thực sự ban cho thần điều thần cầu xin không?”

“Vâng, thưa Tôn giả,” nhà vua đáp.

“Vậy thì, Đại Vương, thần muốn một đôi giày đơn giản và một chiếc dù làm bằng lá cây cho chuyến đi của thần.”

Nhà vua vô cùng kinh ngạc. “Chỉ vậy thôi sao? Ngươi đã đợi mười hai năm chỉ để cầu xin một điều nhỏ nhặt như vậy sao?”

“Vâng, thưa Đại Vương,” Bồ Tát đáp.

“Nhưng tại sao ngươi lại đợi lâu như vậy?” nhà vua hỏi.

Bồ Tát đáp: “Bởi vì khi một người nói: ‘Xin hãy ban cho tôi thứ này,’ người ấy cảm thấy xấu hổ, và nếu người kia nói: ‘Tôi không thể ban cho được,’ người ấy cũng cảm thấy đau lòng. Thần không muốn người khác thấy cả hai chúng ta buồn. Đó là lý do tại sao thần xin được nói chuyện riêng.”

Nhà vua cảm động trước sự khiêm nhường và trí tuệ của vị khổ hạnh. Ông nói: “Thưa Tôn giả, trẫm rất sẵn lòng ban cho Ngài không chỉ đôi giày và một chiếc ô mà còn cả ngàn con bò và thậm chí còn nhiều hơn nữa. Những lời của Ngài đã thôi thúc trẫm bố thí rộng rãi.”

Nhưng Bồ Tát đáp: “Thưa Đại Vương, thần không mong cầu giàu sang hay xa hoa. Thần chỉ muốn những gì thần đã cầu xin.”

Vậy là nhà vua ban cho ông đôi giày giản dị và chiếc ô lá.

Trước khi rời đi, Bồ Tát dặn dò nhà vua: “Hãy siêng năng làm bổn phận. Sống ngay thẳng. Giữ gìn giới luật và giữ các ngày lễ.”

Mặc dù nhà vua nài nỉ ngài ở lại, Bồ Tát vẫn trở về dãy Himalaya, nơi ngài tiếp tục thiền định và thực hành tâm linh cho đến khi tái sinh về cõi Phạm Thiên.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, nhà vua là Ananda, còn ta là vị đạo sĩ.”

.... o ....

J323. Brahmadatta Jātaka -- The Wise Ascetic and the King

Summary: The monks go around asking people to provide them with workers and materials for the huts they are building. The Buddha reproves them and tells a story about an ascetic from bygone days who was too ashamed to ask a king for a pair of shoes and an umbrella, and who delayed making his request for twelve years.

.

The Buddha told this story while he was staying near the town of Alavi, in the Aggalava Shrine. It was about how monks should behave when asking for things while building their huts or rooms.

Some monks had been begging insistently for materials and food. When the Buddha heard about it, he said, “Is it true that you keep asking and begging for alms here?”

When they answered yes, the Buddha said, “Monks, wise men of the past were careful and polite. Even when they wished for something small, they did not ask for it in public, because they did not want to embarrass anyone. They spoke only in private, out of respect.”

Then the Buddha told this story from the past.

Long ago, in the kingdom of Kampillaka, a king ruled over the northern land of Pancala. At that time, the Bodhisatta was born into a family of Brahmins in a small market town. When he grew up, he studied all the arts and knowledge at the great university of Takkasila.

Later, he became an ascetic, living in the forests of the Himalayas. He ate only fruits and roots and lived a quiet, simple life.

From time to time, he came down from the mountains to the villages to get salt and vinegar. One day, he arrived in the city of North Pancala and stayed in the royal garden.

The next morning, he went into the city to beg for alms. When he reached the king’s gate, the king saw him and was impressed by his calm and noble behavior. The king invited him inside, seated him on a high seat, and gave him fine food. Then the king promised to take care of him and allowed him to live in the royal garden.

The Bodhisatta stayed there for a long time. After the rainy season ended, he decided to return to the Himalayas. He thought, “I need a pair of simple shoes and a parasol made of leaves for my journey. I will ask the king for them.”

One day, he saw the king in the garden and went to greet him. He planned to ask for the shoes and parasol. But then he thought, “When a person begs for something, he often feels ashamed or sad. And when another person refuses, he too feels uncomfortable. If we both feel sorrow, it is better that no one sees us. I will speak to the king privately.”

So he said, “Great King, I wish to speak with you alone.”

The king told his attendants to leave. When they were alone, the Bodhisatta thought again, “If the king refuses, our friendship will be harmed. I should not ask.” So he said nothing, only, “We will talk another time, Great King.”

He did the same thing again and again. Each time the king came to the garden, the Bodhisatta asked to speak in private but could not bring himself to ask for the shoes and parasol. In this way, twelve years passed.

Then the king began to wonder, “This holy man has been asking to speak to me alone for twelve years but never says what he wants. Maybe he is tired of his life as an ascetic and wishes to rule the kingdom again, but he is afraid to say so. Today I will offer him anything he desires—even my kingdom.”

So the king went to the garden and greeted the Bodhisatta. The ascetic again asked to speak in private. When they were alone, he sat silently.

The king said, “For twelve years you have asked to speak in private, yet you never tell me what you want. Do not be afraid. I offer you anything you wish—even my kingdom. Speak freely.”

The Bodhisatta said, “Great King, will you really give me what I ask?”

“Yes, Reverend Sir,” said the king.

“Then, Great King, I would like a pair of single-soled shoes and a parasol made of leaves for my journey.”

The king was astonished. “Is that all? Have you waited twelve years just to ask for such a small thing?”

“Yes, Great King,” the Bodhisatta replied.

“But why did you wait so long?” the king asked.

The Bodhisatta answered, “Because when one person says, ‘Please give me this,’ he feels shame, and if the other must say, ‘I cannot give it,’ he too feels pain. I did not want others to see us both sad. That is why I asked to speak privately.”

The king was moved by the ascetic’s humility and wisdom. He said, “Reverend Sir, I would gladly give you not just shoes and a parasol but a thousand cows and even more. Your words have inspired me to give generously.”

But the Bodhisatta replied, “Great King, I do not desire wealth or luxury. I only want what I asked for.”

So the king gave him the simple shoes and the leaf parasol.

Before leaving, the Bodhisatta advised the king, “Be diligent in your duties. Live righteously. Keep the moral laws and observe holy days.”

Although the king begged him to stay, the Bodhisatta returned to the Himalayas, where he continued his meditation and spiritual practice until he was reborn in the Brahma world.

When the Buddha finished the story, he said, “At that time, the king was Ananda, and I myself was the ascetic.”

.... o ....

J324. Cammasataka Jātaka -- Người Khất Sĩ và Bộ Y Da Thú

Tóm tắt: Một du sĩ đang đi dạo thì gặp một con cừu đực, mà ông ta tin là đang tỏ lòng tôn kính. Nhưng thực ra, con cừu đực đang chuẩn bị húc ông ta, và húc một cách chí mạng. Đức Phật kể lại một câu chuyện tương tự từ quá khứ, bao gồm cả một cuộc đối thoại diễn ra trước cú húc chí mạng.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài còn ở tại Kỳ Viên. Câu chuyện kể về một vị sư mặc áo da. Cả áo trên và áo dưới của ngài đều làm bằng da.

Một hôm, vị sư này đi vào thành Savatthi khất thực. Trên đường đi, ngài đến một nơi có đàn cừu đực đang đánh nhau. Khi một con cừu đực nhìn thấy ngài, nó lùi lại, chuẩn bị tấn công.

Vị sư nghĩ: "À, con cừu đực này chắc đang cúi chào ta vì lòng tôn kính." Vì vậy, ngài không tránh ra. Con cừu đực liền lao tới và húc mạnh vào đùi ngài, khiến ngài ngã xuống đất.

Tin tức về tai nạn ngớ ngẩn này nhanh chóng lan truyền trong các vị sư. Họ tụ tập tại Chánh Điện và kể lại việc vị sư mặc áo da đã tưởng tượng rằng con cừu đực đang chào mình, và vì thế mà ngài bị thương.

Khi Đức Phật nghe được cuộc tranh luận, Ngài nói: "Đây không phải lần đầu tiên vị sư này mắc phải sai lầm tương tự. Trước đây, ông cũng từng tưởng tượng rằng một con cừu đực đang tôn kính mình và cũng chịu chung số phận."

Sau đó, Đức Phật kể một câu chuyện cổ xưa.

Ngày xửa ngày xưa, Bồ Tát sinh ra trong một gia đình thương gia và kiếm sống bằng nghề buôn bán. Cùng thời điểm đó, có một vị đạo sĩ du phương mặc áo da.

Một ngày nọ, vị đạo sĩ này đi khất thực và đến một nơi có đàn cừu đực đang đánh nhau. Một con cừu đực nhìn thấy ông, lùi lại và chuẩn bị tấn công. Nhưng vị đạo sĩ nghĩ: "Con vật này hẳn phải kính trọng ta. Trên đời này, chỉ có con cừu đực này mới thực sự nhận ra giá trị tinh thần của ta."

Ông đứng yên, nghĩ rằng con cừu đực đang tỏ lòng kính trọng mình.

Gần đó, một thương gia thông thái đang ngồi trong cửa hàng của mình. Thấy vậy, ông ta kêu lên: "Đừng ngốc nghếch, hỡi thánh nhân! Con cừu đực kia không cúi chào mà đang lùi lại để tấn công ngài đấy!"

Nhưng trước khi vị đạo sĩ kịp phản ứng, con cừu đực đã lao tới và húc ông ta một cú thật mạnh, làm gãy chân ông ta và làm đổ bình bát khất thực.

Khi vị đạo sĩ nằm rên rỉ dưới đất, người thương gia nói: "Hãy xem điều gì sẽ xảy ra khi ngươi đặt niềm tin vào điều sai trái."

Vị đạo sĩ buồn bã đáp: "Đây là điều phải đến với những kẻ tôn thờ những gì không xứng đáng. Vì sự ngu ngốc của ta, giờ đây ta nằm trong bụi đất, bị một con cừu đực húc ngã." Ngay sau đó, ông ta qua đời vì vết thương.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện này, Ngài nói: "Vị sư mặc áo da hôm nay chính là vị đạo sĩ ngu ngốc ngày xưa. Còn ta chính là vị thương gia thông thái đó."

.... o ....

J324. Cammasataka Jātaka -- The Mendicant and the leather jacket

Summary: A wanderer on his rounds encounters a ram, whom he believes is paying respects to him. In reality, the ram is preparing to butt him, which it does in a deadly manner. The Buddha recounts a similar story from the past, including a dialogue that took place before the fatal blow.

.

The Buddha told this story while he was living at Jetavana. It was about a monk who wore a leather jacket. Both his upper and lower robes were made of leather.

One day, this monk went out into the city of Savatthi to beg for food. As he walked, he came to a place where rams were fighting. When one of the rams saw him, it stepped back, getting ready to charge.

The monk thought, “Ah, this ram must be bowing to me out of respect.” So he did not move aside. The ram then rushed forward and struck him hard on the thigh, knocking him to the ground.

News of this foolish accident spread quickly among the monks. They gathered in the Hall of Truth and talked about how the leather-clad monk had imagined that the ram was saluting him, and because of that, he was injured.

When the Buddha heard what they were discussing, he said, “This is not the first time that this monk has made the same mistake. Long ago, he also imagined that a ram was honoring him and met with the same fate.”

Then the Buddha told an old story from the past.

Once, long ago, the Bodhisatta was born into a merchant’s family and earned his living by trading. At that same time, there was a wandering ascetic who wore a leather garment.

One day, this ascetic went out begging for alms and came to a place where rams were fighting. One ram saw him, stepped back, and prepared to charge. But the ascetic thought, “This animal must respect me. In all the world, only this ram truly recognizes my spiritual worth.”

He stood still, thinking the ram was showing honor to him.

Nearby, a wise merchant was sitting in his shop. Seeing what was happening, he called out, “Don’t be foolish, holy man! That ram isn’t bowing—it’s stepping back to charge at you!”

But before the ascetic could react, the ram rushed forward and struck him with full force, breaking his leg and knocking over his begging bowl.

As he lay groaning on the ground, the merchant said, “See what happens when you put your trust in the wrong thing.”

The ascetic replied sadly, “This is what comes to those who give honor to the unworthy. Because of my foolishness, I am now lying in the dust, struck down by a ram.” Soon after, he died from his injuries.

When the Buddha finished telling this story, he said, “The monk in the leather coat today was the same person as that foolish ascetic in the past. And I myself was the wise merchant.”

.... o ....

J325. Godha Jātaka -- Vị ẩn sĩ gian trá và con thằn lằn

Tóm tắt: Một vị sư kiếm sống bằng phương tiện bất lương. Đức Phật kể câu chuyện về một con thằn lằn thường đến thăm một đạo sĩ khổ hạnh. Vị đạo sĩ, vì thèm thịt thằn lằn, đã tìm cách giết chết vị khách của mình, nhưng con thằn lằn quá khôn ngoan và đã trốn thoát.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài còn ở tại Kỳ Viên. Câu chuyện kể về một vị tỳ kheo gian trá bị bắt quả tang gian lận. Khi các tỳ kheo khác dẫn vị tỳ kheo đến trước Đức Phật và thưa: “Bạch Đức Thế Tôn, vị tỳ kheo này là một kẻ gian lận”, Đức Phật đáp: “Không phải chỉ bây giờ mới gian lận – mà trước kia ông ta cũng đã từng gian lận.” Rồi Đức Phật kể một câu chuyện cổ.

Ngày xửa ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ-tát sinh ra là một con thằn lằn nhỏ. Khi lớn lên, khỏe mạnh và cường tráng, Ngài sống trong một khu rừng.

Cũng trong khu rừng đó, một vị ẩn sĩ gian ác dựng một túp lều bằng lá và bắt đầu sống gần đó. Một ngày nọ, khi đang đi kiếm ăn, con thằn lằn nhìn thấy túp lều và nghĩ: “Chắc hẳn túp lều này thuộc về một bậc thánh nhân.” Vì lòng kính trọng, nó đến đó, lễ phép chào vị ẩn sĩ rồi trở về nhà.

Vài ngày sau, vị ẩn sĩ gian trá được một trong những tùy tùng của mình dâng tặng những món ăn ngon. Khi ẩn sĩ hỏi đó là loại thịt gì, ẩn sĩ được trả lời rằng đó là thịt thằn lằn. Từ lúc đó, ẩn sĩ bắt đầu thèm ăn. Vị ẩn sĩ nghĩ, "Con thằn lằn thường đến thăm ta — ta sẽ giết nó, nấu chín và ăn thịt nó."

Vì vậy, ẩn sĩ giấu một cây gậy dưới tấm áo choàng màu vàng và ngồi lặng lẽ ở cửa túp lều, giả vờ thiền định. Anh ta đợi con thằn lằn đến gần.

Khi con thằn lằn Bồ Tát đến và thấy ẩn sĩ ngồi bất động một cách kỳ lạ, nó nghĩ, "Người đàn ông này trông có vẻ đáng ngờ. Có lẽ hắn đã ăn thịt đồng loại của ta. Ta sẽ tìm ra."

Nó di chuyển sang phía có gió thổi từ phía nhà khổ hạnh và ngửi thấy mùi thịt thằn lằn đã nấu chín. Bấy giờ nó mới biết sự thật: "Người đàn ông này không phải là thánh nhân — hắn là một kẻ giết người!" Thế là nó quay người bỏ chạy.

Nhà khổ hạnh giả, nhận ra mình đã bị phát hiện, ném cây gậy vào con thằn lằn. Cây gậy không trúng thân nhưng trúng vào chóp đuôi. Nhà khổ hạnh hét lên, "Đi đi! Ta đã đánh trượt ngươi!"

Bồ Tát đáp: "Phải, ngươi đã bỏ lỡ ta - nhưng ngươi sẽ không bỏ lỡ kết quả của những việc làm tội lỗi của mình." Rồi hắn bỏ chạy và biến mất vào một tổ kiến ​​gần đó.

Từ một lỗ hổng trên tổ kiến, con thằn lằn nói với vị ẩn sĩ giả mạo: "Một bậc thánh nhân chân chính phải biết kiềm chế bản thân. Ngươi chỉ giả vờ là một ẩn sĩ, nhưng tâm ngươi đầy tham lam và tội lỗi. Ngươi đội tóc rối bù và mặc áo choàng để lừa gạt người khác, nhưng bên trong ngươi lại ô uế."

Vị ẩn sĩ giả mạo cười và cố gắng dụ dỗ con thằn lằn: "Lại đây, thằn lằn! Ta vẫn còn dầu, muối và gia vị để nấu cho ngươi ngon."

Bồ Tát đáp: "Cứ giữ dầu và muối của ngươi lại. Ta không muốn bất cứ thứ gì. Tránh xa nơi này ra - nếu ngươi không rời đi, ta sẽ nói với dân làng, và họ sẽ trừng phạt ngươi."

Hoảng sợ, vị ẩn sĩ giả mạo bỏ chạy khỏi rừng và không bao giờ quay trở lại.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Vị sư gian lận hôm nay chính là vị khổ hạnh giả dối ngày xưa. Còn ta chính là con thằn lằn khôn ngoan đó.”

.... o ....

J325. Godha Jātaka -- The Rogue Ascetic and the Lizard

Summary: One monk makes his living through deceptive means. The Buddha tells a story about a lizard who used to visit an ascetic. The ascetic, having developed a taste for lizard meat, tried to kill his visitor, but the lizard was too clever and managed to escape.

.

The Buddha told this story while he was living at Jetavana. It was about a dishonest monk who had been caught cheating. When the other monks brought him before the Buddha and said, “Sir, this monk is a cheat,” the Buddha replied, “He is not dishonest only now — he was also a cheat in the past.” Then the Buddha told an old story.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a young lizard. When he grew up, strong and healthy, he lived in a forest.

In that same forest, a wicked ascetic built a hut of leaves and began living nearby. One day, while looking for food, the lizard saw the hut and thought, “This must belong to a holy man.” Out of respect, he went there, greeted the ascetic politely, and then went back to his own home.

A few days later, the false ascetic was given some delicious food by one of his followers. When he asked what kind of meat it was, he was told that it was lizard meat. From that moment, he began craving it. He thought, “That lizard who visits me often — I will kill him, cook him, and eat him.”

So he hid a club under his yellow robe and sat quietly at the door of his hut, pretending to meditate. He waited for the lizard to come near.

When the Bodhisatta lizard came and saw him sitting strangely still, he thought, “This man looks suspicious. Perhaps he has eaten the flesh of my kind. I will find out.”

He moved to the side where the wind blew from the ascetic’s direction and smelled the scent of cooked lizard meat. Then he knew the truth: “This man is no holy man — he is a killer!” So he turned to run away.

The false ascetic, realizing he had been discovered, threw his club at the lizard. The club missed his body but hit the tip of his tail. The ascetic shouted, “Go on! I missed you!”

The Bodhisatta replied, “Yes, you missed me — but you will not miss the results of your evil deeds.” Then he ran away and disappeared into an anthill nearby.

From a hole in the anthill, the lizard said to the false ascetic, “A true holy man should have self-control. You only pretend to be an ascetic, but your heart is full of greed and sin. You wear matted hair and a robe to fool others, but inside you are unclean.”

The false ascetic laughed and tried to tempt the lizard, saying, “Come back, lizard! I still have oil, salt, and spices to cook you nicely.”

The Bodhisatta answered, “Keep your oil and salt. I want none of it. Stay away from here — if you don’t leave, I will tell the villagers, and they will punish you.”

Frightened, the false ascetic fled from the forest and never returned.

When the Buddha finished telling the story, he said, “The cheating monk of today was that false ascetic in the past. And I myself was the wise lizard.”

.... o ....

J326. Kakkaru Jātaka -- Vị tư tế gian trá và hoa trời

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa cố gắng lừa gạt Tăng chúng đi theo mình, nhưng kết thúc câu chuyện là cảnh ông ta nôn ra máu. Đức Phật kể lại câu chuyện về một vị khổ hạnh thời xưa đã cố lừa các vị thần ban tặng hoa trời bằng cách khoe khoang về đức hạnh của mình. Tuy nhiên, khi những bông hoa được đặt lên đầu ông, chúng trở thành một nỗi đau khổ, và ông phải nhờ các vị thần gỡ bỏ chúng.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài đang ở tại Kỳ Viên. Câu chuyện kể về Đề Bà Đạt Đa, người từng tìm cách chia rẽ Tăng đoàn. Sau khi gây ra rắc rối này, Đề Bà Đạt Đa lâm bệnh nặng. Một hôm, khi đang rời khỏi hội chúng, một dòng máu nóng chảy ra từ miệng ông.

Sau đó, các vị tỳ kheo bàn luận về chuyện này tại Chánh Pháp Đường. Họ nói: "Đề Bà Đạt Đa đã nói dối và gây chia rẽ giữa các tỳ kheo. Giờ đây ông ta đang đau khổ vì những lời nói dối của mình."

Khi Đức Phật đến và hỏi họ đang bàn luận điều gì, họ trả lời. Đức Phật nói: "Đây không phải lần đầu Đề Bà Đạt Đa nói dối. Từ lâu rồi, ông ta cũng đã nói dối và phải chịu nhiều đau khổ vì điều đó."

Sau đó, Đức Phật kể câu chuyện từ quá khứ này.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ Tát được tái sinh làm một vị trời ở cõi trời Ba Mươi Ba.

Lúc bấy giờ, có một lễ hội lớn ở Benares. Nhiều chúng sinh đã đến xem: loài rồng naga, loài chim garuda và các vị thần trần gian. Ngoài ra, bốn vị thần từ cõi trời Ba Mươi Ba cũng xuống xem lễ hội. Họ đội những vòng hoa tuyệt đẹp làm từ hoa kakkaru của cõi trời, tỏa ra hương thơm tuyệt vời lan tỏa khắp thành phố trong nhiều dặm.

Người dân Benares thắc mắc: "Ai đang đội những bông hoa tuyệt đẹp này?" Khi các vị thần thấy mọi người đang nhìn họ, họ bay lên không trung và đứng đó bằng thần lực của mình.

Nhà vua và các hoàng tử đến và hỏi: "Các vị đến từ cõi trời nào?"

Các vị thần trả lời: "Chúng tôi đến từ cõi trời Ba Mươi Ba."

Nhà vua hỏi: "Tại sao các vị đến?"

Họ trả lời: "Để xem lễ hội."

Nhà vua lại hỏi: "Các vị đang đội loại hoa gì vậy?"

Các vị thần đáp: "Đó là hoa kakkaru của cõi trời."

Sau đó, nhà vua nói: "Thưa các ngài, trên cõi trời của các ngài chắc hẳn có rất nhiều loại hoa. Xin hãy ban cho chúng tôi những vòng hoa này để đội."

Nhưng các vị thần nói: "Những bông hoa này không dành cho tất cả mọi người. Chúng chỉ dành cho những người có đức hạnh cao cả. Chúng không phù hợp với những kẻ bất lương, ngu ngốc hoặc độc ác. Chỉ những người có phẩm chất tốt mới xứng đáng được chúng."

Sau đó, vị thần thứ nhất giải thích loại người nào mới có thể đeo một bông hoa như vậy: một người không trộm cắp, không nói dối, và vẫn khiêm tốn ngay cả khi trở nên nổi tiếng.

Trong đám đông có một vị tư tế của hoàng gia, một người tham lam và bất lương. Ông ta tự nhủ: "Ta không có những phẩm chất tốt đẹp này, nhưng nếu ta có được những bông hoa đó, mọi người sẽ tin rằng ta là người đức hạnh. Ta sẽ nói dối và nói rằng ta có những đức hạnh này."

Thế là ông ta nói lớn: "Ta có những đức hạnh này!"

Vị thần thứ nhất tin lời ông và ban cho ông một vòng hoa.

Sau đó, vị thần thứ hai nói rằng những bông hoa này cũng dành cho những người kiếm tiền một cách lương thiện, tránh gian lận và không sống xa hoa.

Vị tư tế lại nói dối: "Ta cũng có những đức hạnh đó," và lấy một vòng hoa khác.

Vị thần thứ ba nói rằng những bông hoa thuộc về người trung thành và kiên định với mục đích, người không nuốt lời hứa, và người không sống vì đồ ăn ngon hay lạc thú.

Vị thầy tế lại nói dối và lấy đi vòng hoa thứ ba.

Vị thần thứ tư nói rằng những bông hoa này dành cho người không bao giờ nói xấu người tốt, dù trước mặt hay sau lưng họ, và luôn giữ lời hứa.

Vị thầy tế lại nói dối và đòi lấy vòng hoa.

Vậy là ông ta đeo cả bốn vòng hoa trên trời. Các vị thần sau đó trở về thiên đàng.

Ngay khi họ rời đi, vị thầy tế bắt đầu đau đầu khủng khiếp, như thể bị một thanh sắt đè bẹp. Cơn đau dữ dội đến mức ông lăn ra đất và khóc.

Khi mọi người hỏi chuyện gì đã xảy ra, ông ta nói: "Tôi đã nói dối các vị thần. Tôi nói rằng tôi có những đức tính mà tôi không có, và lấy những bông hoa này bằng những lời dối trá. Xin hãy gỡ chúng ra khỏi đầu tôi!"

Nhưng không ai có thể gỡ chúng ra - những vòng hoa dính chặt vào người ông như những thanh sắt. Dân chúng khiêng ông về nhà, nhưng ông nằm đó bảy ngày, kêu gào đau đớn.

Nhà vua nói với các cận thần: "Vị tư tế độc ác này sắp chết rồi. Chúng ta phải làm gì đây?"

Họ đáp: "Chúng ta hãy tổ chức một lễ hội khác. Biết đâu các vị thần sẽ trở lại."

Vậy là nhà vua lại tổ chức một lễ hội lớn khác. Bốn vị thần trở về, và một lần nữa hương thơm từ những bông hoa của họ lại lan tỏa khắp thành phố. Dân chúng mang vị tư tế, vẫn còn đau đớn, đến đặt ông xuống trước mặt các vị thần.

Vị tư tế kêu lên: "Các vị thần, xin hãy cứu mạng tôi!"

Các vị thần nói: "Những bông hoa này không dành cho những kẻ gian ác và dối trá. Ngươi đã cố lừa gạt chúng ta bằng những lời dối trá, và giờ đây ngươi phải gánh chịu hậu quả từ những lời nói dối của mình."

Sau đó, họ lấy những bông hoa ra khỏi đầu ông. Cơn đau đã ngừng lại, và vị tư tế nằm im. Các vị thần khuyên dân chúng đừng bao giờ nói dối hay giả vờ có những đức tính mà họ không có, rồi họ trở về cõi thiên đàng.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, Đề Bà Đạt Đa là vị tỳ kheo dối trá. Trong số chư thiên, có Ca Diếp là một, Mục Kiền Liên là một, Xá Lợi Phất là vị thứ ba, và chính Ta là người đứng đầu trong số họ.”

.... o ....

J326. Kakkaru Jātaka -- The False Priest and the Heavenly Flowers

Summary: Devadatta attempts to deceive the Saṅgha into following him, but the episode ends with him vomiting blood. The Buddha recounts a story of an ancient ascetic who tried to trick the gods into granting him heavenly flowers by falsely boasting about his virtues. However, when the flowers were placed on his head, they became a torment, and he had to have them removed by the gods.

.

The Buddha told this story while he was staying at Jetavana. It was about Devadatta, who once tried to divide the Order of monks. After causing this trouble, Devadatta became very sick. One day, as he was leaving the assembly, a stream of hot blood came out of his mouth.

Later, the monks talked about it in the Hall of Truth. They said, “Devadatta spoke falsely and created division among the monks. Now he is suffering because of his lies.”

When the Buddha came and asked what they were discussing, they told him. The Buddha said, “This is not the first time Devadatta has lied. Long ago, too, he spoke falsely and suffered great pain for it.”

Then the Buddha told this story from the past.

Once upon a time, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was reborn as a god in the heaven of the Thirty-three.

At that time, there was a great festival in Benares. Many beings came to watch: nagas, garudas, and earthly spirits. Also, four gods from the heaven of the Thirty-three came down to see the festival. They wore beautiful garlands of heavenly kakkaru flowers, which gave off a wonderful fragrance that filled the whole city for many miles.

The people of Benares wondered, “Who is wearing these amazing flowers?” When the gods saw that everyone was watching them, they rose into the air and stood there by their divine power.

The king and his princes came and asked, “From what heaven do you come?”

The gods answered, “We come from the heaven of the Thirty-three.”

The king said, “Why have you come?”

They replied, “To see the festival.”

The king asked again, “What kind of flowers are those you wear?”

The gods said, “They are heavenly kakkaru flowers.”

Then the king said, “Sirs, in your heaven you must have many kinds of flowers. Please give us these garlands to wear.”

But the gods said, “These flowers are not for everyone. They are only for people of great virtue. They are not suitable for those who are dishonest, foolish, or wicked. Only men who have good qualities deserve them.”

Then the first god explained what kind of man could wear such a flower: one who does not steal, does not lie, and remains humble even when he becomes famous.

In the crowd was the king’s family priest, a greedy and dishonest man. He thought to himself, “I have none of these good qualities, but if I can get those flowers, people will believe I am virtuous. I will lie and say I have these virtues.”

So he said aloud, “I possess these virtues!”

The first god believed his words and gave him a garland.

Then the second god said that the flowers were also for one who earns his wealth honestly, avoids fraud, and does not live in excess.

The priest again lied, saying, “I have those virtues too,” and took another garland.

The third god said the flowers belonged to one who is faithful and steady in purpose, who does not break his word, and who does not live for fine foods or pleasures.

The priest again lied and took a third garland.

Then the fourth god said the flowers were for one who never speaks ill of good men, either in their presence or behind their backs, and who always does what he promises.

Again the priest lied and claimed the garland.

So he ended up wearing all four heavenly garlands. The gods then returned to their heaven.

As soon as they left, the priest began to suffer terrible pain in his head, as though it were being crushed with an iron bar. The pain was so great that he rolled on the ground crying out.

When people asked what was wrong, he said, “I lied to the gods. I said I had virtues I did not have, and took these flowers by false words. Please, take them off my head!”

But no one could remove them — the garlands stuck to him like iron bands. The people carried him home, but for seven days he lay there screaming in pain.

The king said to his advisors, “This wicked priest will die soon. What shall we do?”

They replied, “Let us hold another festival. Perhaps the gods will return.”

So the king arranged another grand festival. The four gods came back, and once again the fragrance of their flowers filled the whole city. The people brought the priest, still suffering, and laid him down before the gods.

The priest cried out, “My lords, please save my life!”

The gods said, “These flowers are not for wicked and deceitful men. You tried to cheat us with lies, and now you suffer the result of your false words.”

Then they removed the flowers from his head. The pain stopped, and the priest lay still. The gods advised the people never to lie or pretend to have virtues they do not possess, and then they returned to their heavenly world.

When the Buddha finished the story, he said: “At that time, Devadatta was the lying priest. Among the gods, Kassapa was one, Moggallana was another, Sariputta was the third, and I myself was the chief of them all.”

.... o ....

J327. Kakati Jātaka -- Hoàng Hậu Bị Thần Chim Garuda Bắt Đi

Tóm tắt: Một vị sư đang đứng trước nguy cơ từ bỏ cuộc sống tu hành vì dục vọng. Đức Phật kể câu chuyện về một con chim ưng thần Garuḷa đã mang một hoàng hậu về cõi trời. Khi nhà vua sai sứ giả đi tìm nàng, nàng đã phản bội. Cảm thấy ghê tởm, chim ưng thần Garuḷa đã trả nàng về cho nhà vua.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài đang ở tại Tu viện Kỳ Viên. Câu chuyện kể về một vị sư không hạnh phúc sau khi xuất gia.

Đức Phật hỏi: "Có thật là ông không hạnh phúc không?"

Vị sư đáp: "Vâng, thưa Đức Thế Tôn."

Đức Phật hỏi: "Tại sao ông không hạnh phúc?"

Vị sư đáp: "Bạch Thế Tôn, vì dục vọng tội lỗi. Con vẫn còn nghĩ đến phụ nữ."

Đức Phật nói: "Này các tỳ kheo, phụ nữ thật khó canh giữ họ. Ngay cả những bậc hiền triết thời xưa cũng cố gắng bảo vệ phụ nữ, nhưng họ không thể. Họ đưa phụ nữ vào cung điện trên một hòn đảo giữa đại dương, vậy mà vẫn không thể bảo vệ được họ."

Sau đó, Đức Phật kể câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Benares, Bồ-tát đã giáng sinh làm con trai của vua. Khi nhà vua băng hà, hoàng tử lên ngôi kế vị. Hoàng hậu của ngài tên là Kakati, và nàng rất xinh đẹp, giống như một tiên nữ trên trời.

Vào thời đó, có một vị vua Garuda (một vị thần chim hùng mạnh) cải trang thành người đến Benares. Ngài chơi xúc xắc với nhà vua và khi ở đó, ngài nhìn thấy Hoàng hậu Kakati. Ngài đem lòng yêu nàng say đắm. Một ngày nọ, Garuda mang nàng về cung điện của mình ở vương quốc Garuda, nơi ngài sống hạnh phúc bên nàng.

Khi vua Benares phát hiện hoàng hậu mất tích, ngài vô cùng đau khổ. Ngài gọi nhạc công cung đình tên là Natakuvera đến và nói: "Hãy đi tìm hoàng hậu của ta".

Natakuvera đi tìm kiếm khắp nơi. Cuối cùng, chàng tìm thấy vua Garuda nằm trên một thảm cỏ gần hồ. Ngay khi Garuda sắp bay đi, Natakuvera lặng lẽ ẩn mình giữa những chiếc lông vũ của con chim lớn. Bằng cách này, ngài được đưa lên không trung đến vương quốc của Garuda.

Khi đến nơi, ngài tìm thấy Hoàng hậu Kakati và bí mật dành thời gian bên nàng. Sau đó, chàng lại ẩn mình trong bộ lông của chim Garuda và được đưa trở về Benares.

Một thời gian sau, khi vua Garuda trở về Benares để chơi xúc xắc với vua loài người, Natakuvera cũng đến cung điện. Chàng mang theo cây đàn luýt và chơi một bài hát ám chỉ những gì đã xảy ra với hoàng hậu.

Garuda hiểu được ý nghĩa của bài hát và nhận ra Natakuvera đã đến được ngôi nhà bí mật của mình và gặp Hoàng hậu Kakati. Garuda tự nhủ: "Ta thật ngu ngốc! Ta đã làm sứ giả cho chính đối thủ của mình!"

Cảm thấy xấu hổ, Garuda đưa Hoàng hậu Kakati trở về và trao nàng cho vua Benares. Sau đó, Garuda không bao giờ đến chơi xúc xắc nữa.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài giảng giải bài học.

Cuối buổi thuyết pháp, vị sư lui sụt đã đạt được tuệ giác và đạt đến tầng sơ quả Nhập Lưu.

Sau đó, Đức Phật nhận diện những người trong câu chuyện: “Lúc bấy giờ, nhà sư lui sụt đó là Natakuvera, và chính ta là vua xứ Benares.”

.... o ....

J327. Kakati Jātaka -- The Queen Carried Away by the Garuda

Summary: One monk is in danger of falling away from the monastic life due to lust. The Buddha tells a story about how a Garuḷa carried off a queen to his heavenly home. When the king sent a messenger to find her, she was unfaithful with him. Disgusted, the Garuḷa returned her to the king.

.

The Buddha told this story while he was staying at Jetavana Monastery. It was about a monk who was unhappy after becoming a monk.

The Buddha asked him, “Is it true that you are unhappy?”

The monk replied, “Yes, Holy Sir.”

The Buddha asked, “Why are you unhappy?”

The monk said, “Because of sinful passion, Lord. I still think about women.”

The Buddha said, “Monk, women are difficult to guard. Even wise men in the past tried to keep a woman safe, but they could not. They placed her in a palace on an island in the middle of the ocean, and still she could not be protected.”

Then the Buddha told this story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as his son. When the king died, the prince became the new ruler. His chief queen was named Kakati, and she was very beautiful, like a heavenly nymph.

At that time, there was a Garuda king (a mighty bird deity) who came to Benares disguised as a man. He played dice with the king and, while there, saw Queen Kakati. He fell deeply in love with her. One day, he carried her away to his own home in the realm of the Garudas, where he lived happily with her.

When the king of Benares discovered that his queen was missing, he was heartbroken. He called his court musician, named Natakuvera, and said, “Go and find my queen.”

Natakuvera went searching everywhere. At last, he found the Garuda king lying on a bed of grass near a lake. Just as the Garuda was about to fly away, Natakuvera quietly hid himself among the great bird’s feathers. In this way, he was carried through the air to the land of the Garudas.

When he arrived there, he found Queen Kakati and secretly spent time with her. Afterward, he again hid himself in the Garuda’s feathers and was carried back to Benares.

Some time later, when the Garuda king returned to Benares to play dice again with the human king, Natakuvera also came to the palace. He carried his lute and played a song that hinted at what had happened with the queen.

The Garuda understood the meaning of the song and realized that Natakuvera had reached his secret home and met Queen Kakati. The Garuda said to himself, “How foolish I have been! I have acted as a messenger for my own rival!”

Feeling ashamed, the Garuda brought Queen Kakati back and gave her to the king of Benares. After that, he never came to play dice again.

When the Buddha finished the story, he explained the lesson.

At the end of his teaching, the unhappy monk gained insight and reached the First Stage of Enlightenment.

Then the Buddha identified the people in the story: “At that time, the unhappy monk was Natakuvera, and I myself was the king of Benares.”

.... o ....

J328. Ananusociya Jātaka -- Người khổ hạnh không khóc

Tóm tắt: Khi vợ của một cư sĩ qua đời, ông ta đau buồn khôn nguôi. Đức Phật kể câu chuyện về một đôi vợ chồng trẻ được một pho tượng vàng đưa đến với nhau và bị ép buộc phải kết hôn. Họ sống độc thân, và khi cha mẹ qua đời, họ đã theo đuổi cuộc sống khổ hạnh. Khi người vợ mất, người chồng cũ của bà không hề đau buồn, vì hiểu rằng vô thường là bản chất của vạn vật hữu vi.

.

Đức Phật kể câu chuyện này khi Ngài đang ở tại Tu viện Kỳ Viên. Câu chuyện kể về một điền chủ mất vợ. Khi vợ mất, người đàn ông vô cùng đau khổ. Ông không tắm rửa, không ăn uống, và không làm việc. Mỗi ngày ông đều đến nghĩa trang, khóc lóc và gọi tên vợ. Nhưng ngay cả khi ông đang đau khổ, một ánh sáng tâm linh – biểu thị sự sẵn sàng giác ngộ – tỏa sáng như vầng hào quang quanh đầu ông.

Một buổi sáng sớm, Đức Phật nhìn ra thế gian bằng thiên nhãn. Nhìn thấy nỗi đau buồn tột cùng của người đàn ông, Đức Phật nói: “Chỉ có ta mới có thể giúp người đàn ông này. Chỉ có ta mới có thể xóa tan nỗi đau buồn của ông và dẫn dắt ông đến sơ quả Nhập Lưu.”

Sau khi khất thực và thọ trai xong, Đức Phật cùng một vị tỳ kheo đến nhà người ấy. Khi nghe tin Đức Phật đến, vị tỳ kheo ra đón và cung kính mời ngồi. Đức Phật hỏi: "Này cư sĩ, sao ông im lặng vậy?"

Người ấy đáp: "Bạch Đức Thế Tôn, con đang đau buồn vì vợ con."

Đức Phật nói: "Này người kia, cái gì dễ vỡ thì sẽ có ngày tan vỡ. Khi cái gì đó tan vỡ, người ta không nên đau buồn. Ngay cả những bậc hiền triết trong quá khứ cũng mất vợ nhưng không bao giờ để mất đi nỗi buồn."

Sau đó, Đức Phật kể câu chuyện này.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Ba-la-nại, Bồ-tát sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn uyên bác. Khi lớn lên, ngài học tại Takkasila, thông thạo mọi nghệ thuật và khoa học, rồi trở về nhà.

Cha mẹ ngài muốn ngài lập gia đình, nhưng ngài nói: "Con không muốn lập gia đình. Khi cha mẹ mất, con sẽ trở thành một nhà tu khổ hạnh."

Họ cứ nài nỉ mãi cho đến khi ngài chấp nhận điều kiện này: ngài đúc một bức tượng vàng hình một người phụ nữ và nói: "Nếu cha mẹ tìm được cho con một phụ nữ giống hệt như thế này, con sẽ cưới nàng."

Vì vậy, cha mẹ ngài đã cử sứ giả đi khắp Ấn Độ, khiêng bức tượng vàng trên một cỗ xe có mái che. Họ được lệnh phải tìm một phụ nữ như vậy, trao bức tượng vàng cho gia đình nàng và đưa nàng trở về.

Tại một thị trấn thuộc vương quốc Kasi, một chúng sinh rất thánh thiện từ cõi trời Phạm Thiên đã tái sinh thành một cô gái trong cõi người tên là Sammillabhasini, con gái của một vị Bà-la-môn giàu có. Nàng xinh đẹp, trong sáng và đức hạnh, không hề bị ảnh hưởng bởi dục vọng tội lỗi.

Khi các sứ giả đến thị trấn đó, người dân nhìn thấy bức tượng vàng và thốt lên: "Trông tượng giống hệt Sammillabhasini, con gái của một vị Bà-la-môn nọ!"

Các sứ giả tìm thấy gia đình nàng và dâng bức tượng. Nhưng cô Sammillabhasini nói với cha mẹ nàng: "Khi cha mẹ mất, con dự định sẽ sống như một nhà tu khổ hạnh. Con không muốn kết hôn."

Cha mẹ nàng nói: "Con nói gì vậy, con gái?" Nhưng họ chấp nhận pho tượng vàng và tiễn nàng đi cùng đoàn tùy tùng của hoàng gia.

Cuộc hôn nhân đã được sắp đặt, mặc dù cả Bồ Tát lẫn Sammillabhasini đều không mong muốn. Họ ở chung một nhà, thậm chí chung một giường, nhưng họ sống với nhau như hai vị thánh - không chút luyến ái, chỉ giữ trong tình bạn thuần khiết.

Sau một thời gian, cha mẹ Bồ Tát qua đời. Sau khi làm lễ tang, Ngài nói với Sammillabhasini: "Nàng yêu quý, gia tài của ta trị giá tám mươi triệu đồng, của nàng cũng tương đương. Hãy nhận hết và sống cuộc đời của một người gia trưởng. Còn ta sẽ trở thành một nhà tu khổ hạnh."

Nàng đáp: "Thưa Ngài, nếu Ngài trở thành nhà tu khổ hạnh, thiếp cũng sẽ làm vậy. Em không thể rời xa Ngài."

Vậy là họ đã bố thí hết tài sản của mình, coi của cải như một thứ vô giá trị, và đi vào rừng Himalaya. Ở đó, họ sống đơn giản bằng trái cây và rễ cây dại.

Vài năm sau, họ xuống núi lấy muối và giấm, cuối cùng đến được Benares, nơi họ nghỉ lại trong vườn thượng uyển.

Trong thời gian ở đó, Sammillabhasini bị bệnh kiết lỵ do ăn uống thiếu chất. Không có thuốc men nào có thể giúp nàng, và nàng ngày càng yếu đi.

Một ngày nọ, Bồ Tát bế nàng đến cổng thành, nhẹ nhàng đặt nàng lên một chiếc ghế dài, rồi vào thành khất thực. Trước khi Ngài trở về, nàng đã qua đời.

Khi mọi người nhìn thấy nàng - vẫn xinh đẹp ngay cả khi đã chết - họ khóc lóc và vây quanh thi hài bà.

Khi Bồ Tát trở về và biết nàng đã chết, Ngài bình thản nói: "Cái gì sinh ra rồi cũng phải chết. Mọi thứ sinh ra rồi cũng sẽ qua đi."

Sau đó, Ngài ngồi bên thi hài nàng, lặng lẽ ăn cơm, rồi rửa miệng sau đó.

Mọi người hỏi Ngài: "Thưa Đức Thế Tôn, người phụ nữ này là ai đối với Ngài?"

Ngài đáp: "Khi tôi còn là cư sĩ, nàng là vợ tôi."

Họ nói: “Thưa Tôn giả, tất cả chúng tôi đều khóc thương nàng. Tại sao Ngài không khóc?”

Bồ Tát đáp: “Khi nàng còn sống, theo một cách nào đó, nàng thuộc về ta. Nhưng giờ đây nàng đã đi đến một thế giới khác - nàng không còn là của ta nữa. Tại sao ta phải khóc? Ai sinh ra cũng phải chết. Cuộc sống là vô thường. Bạn bè và người thân yêu rồi cũng sẽ mất đi. Thật ngu ngốc khi đau buồn vì những gì không thể giữ lại.”

Nghe vậy, mọi người vô cùng xúc động. Họ làm lễ an táng cho vị thánh nữ, và Bồ Tát trở về dãy Hy Mã Lạp Sơn. Ở đó, Ngài tiếp tục thiền định và sau đó được tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện này, Ngài đã giảng giải về Chân Lý. Người chủ đất đau buồn đã hiểu được bản chất của sự sống và cái chết và đạt được sơ quả Nhập Lưu.

Sau đó, Đức Phật tiết lộ những người trong câu chuyện là ai: “Lúc bấy giờ, mẹ của La Hầu La là Sammillabhasini, và chính ta là vị khổ hạnh.”

.... o ....

J328. Ananusociya Jātaka -- The Ascetic Who Did Not Weep

Summary: When a layman’s wife dies, he is inconsolable. The Buddha tells a story about a young couple who were brought together by a golden image and forced to marry. They lived in celibacy, and when their parents died, they adopted the ascetic life. When the wife died, her former husband did not grieve, understanding that impermanence is the nature of compounded things.

.

The Buddha told this story while he was staying at Jetavana Monastery. It was about a landowner who had lost his wife. When his wife died, the man was heartbroken. He stopped bathing and eating, and he ignored his work. Every day he went to the cemetery, crying and calling out for her. But even as he suffered, a spiritual light — showing his readiness for enlightenment — shone like a halo around his head.

Early one morning, the Buddha looked out upon the world with his divine vision. Seeing the man’s great sorrow, the Buddha said, “Only I can help this man. Only I can remove his grief and guide him to the First Path.”

After his alms round and meal, the Buddha went with one monk to the man’s house. When the landowner heard the Buddha was coming, he went out to meet him and respectfully offered him a seat. The Buddha asked, “Layman, why are you so silent?”

The man answered, “Reverend Sir, I am grieving for my wife.”

The Buddha said, “My good man, what is breakable must one day break. When something perishes, one should not grieve. Even wise men in the past lost their wives but did not give way to sorrow.”

Then the Buddha told this story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born into a family of learned brahmins. When he grew up, he studied at Takkasila, mastered all arts and sciences, and returned home.

His parents wanted him to marry, but he said, “I have no wish for a married life. When you are gone, I will become an ascetic.”

They kept urging him until he agreed to this condition: he made a golden statue of a woman and said, “If you can find me a woman who looks exactly like this, I will marry her.”

So his parents sent messengers all over India, carrying the golden statue in a covered carriage. They were told to find such a woman, give the golden image to her family, and bring her back.

In a town in the kingdom of Kasi, a very holy being from the Brahma world had been reborn as a human girl named Sammillabhasini, the daughter of a wealthy brahmin. She was beautiful, pure, and virtuous, untouched by sinful passion.

When the messengers reached that town, people saw the golden statue and exclaimed, “It looks exactly like Sammillabhasini, the daughter of such-and-such a brahmin!”

The messengers found her family and offered the statue. Sammillabhasini told her parents, “When you are gone, I plan to live as an ascetic. I do not wish to marry.”

Her parents said, “What are you saying, child?” But they accepted the golden image and sent her away with the royal escort.

The marriage was arranged, though neither the Bodhisatta nor Sammillabhasini desired it. They shared the same house and even the same bed, but they lived together like two saints — without passion, in pure friendship.

In time, the Bodhisatta’s parents died. After performing their funeral rites, he said to Sammillabhasini, “Dear one, my family wealth is worth eighty crores, and yours is worth the same. Take all of it and live a householder’s life. I am going to become an ascetic.”

She answered, “Sir, if you become an ascetic, I will too. I cannot leave you.”

So they gave away all their riches in charity, treating wealth as something worthless, and went into the Himalayan forest. There they lived simply on wild fruits and roots.

After some years, they came down from the mountains to get salt and vinegar and finally reached Benares, where they stayed in the royal garden.

While they were living there, Sammillabhasini became sick with dysentery from eating poor food. No medicine could help her, and she grew very weak.

One day, the Bodhisatta carried her to the city gate, placed her gently on a bench, and went into the city to beg for food. Before he returned, she passed away.

When people saw her — still beautiful even in death — they wept and gathered around her body.

When the Bodhisatta came back and learned that she had died, he said calmly, “What is born must die. All things that arise will pass away.”

Then he sat beside her body and ate his food quietly, washing his mouth afterward.

The people asked him, “Holy Sir, who was this woman to you?”

He said, “When I was a layman, she was my wife.”

They said, “Reverend Sir, we are all crying for her. Why do you not weep?”

The Bodhisatta replied, “While she lived, she belonged to me in some way. But now she has gone to another world — she is no longer mine. Why should I weep? All who are born must die. Life is uncertain. Friends and loved ones must one day be lost. It is foolish to grieve over what cannot be kept.”

Hearing this, the people were deeply moved. They performed funeral rites for the holy woman, and the Bodhisatta returned to the Himalayas. There he continued his meditation and was later reborn in the Brahma world.

When the Buddha finished telling this story, he explained the Truths. The grieving landowner understood the nature of life and death and attained the First Stage of Enlightenment.

Then the Buddha revealed who the people in the story were: “At that time, the mother of Rahula was Sammillabhasini, and I myself was the ascetic.”

.... o ....

J329. Kalabahu Jātaka -- Con vẹt khôn ngoan dạy vẹt em về vô thường.

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa định giết Đức Phật nhưng bị phát hiện và bị thất sủng. Đức Phật bèn kể câu chuyện về hai con vẹt được vua sủng ái, cho đến khi một con khỉ đen trở thành con vẹt được vua sủng ái mới. Con vẹt già khuyên vẹt em nên nhẫn nại, và chẳng bao lâu sau, con khỉ bị thất sủng và bị trục xuất.

.

Câu chuyện này được Đức Phật kể lại khi Ngài đang trú tại Trúc Lâm. Câu chuyện kể về Đề Bà Đạt Đa, người đã mất hết danh vọng và tiền tài.

Lúc bấy giờ, Đề Bà Đạt Đa vô cớ nổi giận với Đức Phật. Ông ta thậm chí còn thuê cung thủ giết Đức Phật và sau đó còn định sai voi Nalagiri tấn công Ngài. Khi những âm mưu đen tối này thất bại, dân chúng quay lưng lại với Đề Bà Đạt Đa. Nhà vua không còn ủng hộ ông nữa, và ông mất cả địa vị lẫn tiền trợ cấp. Giờ đây, nghèo khổ và nhục nhã, ông phải sống bằng cách xin ăn từ các gia đình quý tộc.

Một hôm, các nhà sư tụ tập tại Chánh Pháp Đường và bàn luận về việc Đề Bà Đạt Đa đã từng được giàu sang và danh vọng nhưng rồi lại mất hết tất cả. Đức Phật đến hỏi họ đang bàn luận điều gì. Khi nghe xong, Ngài nói: "Đây không phải lần đầu Đề Bà Đạt Đa mất hết danh vọng và tiền tài. Chuyện tương tự đã xảy ra từ lâu rồi." Rồi Đức Phật kể câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Dhanañjaya trị vì ở Benares, Bồ Tát đã giáng sinh làm một con vẹt tên là Rādha. Ngài có một người em trai tên là Potthapāda. Một ngày nọ, một thợ săn bắt được cả hai con vẹt và dâng lên nhà vua làm quà.

Nhà vua rất quý chúng. Ngài nhốt chúng vào một chiếc lồng vàng và cho chúng ăn những thức ăn ngon - mật ong, ngũ cốc rang và nước đường trong một chiếc đĩa vàng. Những con vẹt được đối xử rất chu đáo và tôn trọng.

Sau đó, một người rừng mang đến cho nhà vua một con khỉ đen to lớn tên là Kālābahu. Vì con khỉ này mới đến và rất thú vị, nhà vua bắt đầu chú ý đến nó hơn. Chẳng bao lâu sau, những con vẹt bị bỏ rơi, và thức ăn và sự chăm sóc đặc biệt của chúng được dành cho con khỉ.

Vẹt thông thái Rādha vẫn bình tĩnh và không nói gì, nhưng em trai Potthapāda của cậu lại nổi giận và ghen tị. Cậu nói: "Anh ơi, trước đây chúng ta được đối xử tốt ở đây, nhưng giờ nhà vua chỉ quan tâm đến con khỉ đó. Chúng ta chẳng được gì cả! Hãy rời khỏi nơi này và vào sống trong rừng."

Rādha nhẹ nhàng đáp: “Anh trai ơi, được mất, khen chê, vui buồn - tất cả đều đến rồi đi. Không có gì tồn tại mãi mãi. Đừng buồn phiền.”

Nhưng Potthapāda vẫn còn oán hận. Chàng hỏi anh trai: “Rādha, anh thật thông thái. Hãy nói cho em biết - ai sẽ đuổi con khỉ xấu xí này ra khỏi cung điện?”

Rādha đáp: “Chẳng bao lâu nữa, con khỉ sẽ dọa các hoàng tử bằng những trò hề ngớ ngẩn của nó. Rồi nhà vua sẽ ra lệnh đuổi nó đi.”

Không lâu sau, con khỉ bắt đầu nhăn mặt và rung tai, khiến bọn trẻ sợ hãi. Bọn trẻ sợ hãi khóc ầm ĩ. Khi nghe thấy tiếng la hét của chúng và biết rằng chính con khỉ là nguyên nhân, nhà vua ra lệnh: “Đuổi con vật đó đi!”

Con khỉ bị đuổi ra ngoài, và những con vẹt lại được đối xử tử tế và tôn trọng.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Lúc bấy giờ, Devadatta là con khỉ Kālābahu. Ānanda là con két nhỏ Potthapāda. Còn Ta là con két thông thái Rādha.”

.... o ....

J329. Kalabahu Jātaka -- The wise parrot teaches his younger brother about impermanence.

Summary: Devadatta attempted to have the Buddha killed but was discovered and fell into disgrace. The Buddha then told a story about two parrots who were the king’s favorites until a black monkey became the new favorite. The elder parrot advised patience, and soon the monkey fell into disgrace and was banished.

.

This story was told by the Buddha while he was living in the Bamboo Grove. It was about Devadatta, who lost his fame and wealth.

At that time, Devadatta had become angry with the Buddha for no reason. He even hired archers to kill the Buddha and later tried to have the elephant Nalagiri attack him. When these evil plans failed, people turned against Devadatta. The king stopped supporting him, and he lost his position and food allowance. Now poor and disgraced, he had to live by begging from noble families.

One day, the monks gathered in the Hall of Truth and talked about how Devadatta had once gained wealth and honour but then lost everything. The Buddha joined them and asked what they were discussing. When he heard the topic, he said, “This is not the first time Devadatta has lost his wealth and honour. The same thing happened long ago.” Then the Buddha told this story from the past.

Long ago, when King Dhanañjaya ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a parrot named Rādha. He had a younger brother named Potthapāda. One day, a hunter caught both parrots and gave them to the king as a gift.

The king liked them very much. He put them in a golden cage and gave them fine food—honey, roasted grains, and sugar water in a golden dish. The parrots were treated with great care and honour.

Later, a forest man brought the king a big black monkey named Kālābahu. Because the monkey was new and amusing, the king began to pay more attention to him. The parrots were soon ignored, and their special food and care were given to the monkey instead.

The wise parrot Rādha stayed calm and said nothing, but his younger brother Potthapāda became angry and jealous. He said, “Brother, before, we were treated well here, but now the king only cares for that monkey. We get nothing! Let’s leave this place and go live in the forest.”

Rādha answered gently, “My brother, things like gain and loss, praise and blame, joy and sorrow—all come and go. Nothing lasts forever. Don’t be upset.”

But Potthapāda still held a grudge. He asked his brother, “You are wise, Rādha. Tell me—who will drive this ugly monkey away from the palace?”

Rādha replied, “Soon the monkey will frighten the royal children with his silly tricks. Then the king will order him to be driven away.”

Not long after, the monkey began to make faces and shake his ears, scaring the children. The frightened children cried loudly. When the king heard their screams and learned that the monkey was the cause, he said, “Drive that creature away!”

The monkey was thrown out, and the parrots were once again treated with honour and kindness.

When the Buddha finished the story, he said: “At that time, Devadatta was the monkey Kālābahu. Ānanda was the younger parrot Potthapāda. And I myself was the wise parrot Rādha.”

.... o ....

J330. Silavimamsa Jātaka -- Không có gì bình yên và hạnh phúc hơn thiền định

Tóm tắt: Một Bà-la-môn muốn biết nhà vua ưu ái mình vì dòng dõi hay đức hạnh. Để kiểm chứng, ông bắt đầu ăn cắp của vua một xu mỗi ngày. Khi nhà vua phát hiện ra vụ trộm, ông quyết định trừng phạt vị Bà-la-môn này—cho đến khi vị Bà-la-môn giải thích động cơ của mình. Đức Phật kể lại một câu chuyện tương tự từ một tiền kiếp, trong đó vị Bà-la-môn đã học được những bài học sâu sắc qua cuộc gặp gỡ với một con diều hâu và một nữ nô lệ.

.

Câu chuyện này được Đức Phật kể lại khi Ngài còn cư ngụ tại Jetavana. Câu chuyện kể về một người Bà La Môn luôn thích thể hiện đức hạnh của mình.

Trong một kiếp sống trước, Bồ Tát đã tái sinh thành một vị Bà La Môn thông thái, phục vụ như một vị tư tế trong cung điện của vua Ba La Nại.

Một ngày nọ, Ngài quyết định thử thách lòng trung thực của chính mình. Trong ba ngày liên tiếp, Ngài đã bí mật lấy một đồng xu nhỏ từ kho bạc của hoàng gia. Viên quan quản lý kho bạc nhận thấy điều này và tâu với nhà vua rằng vị tư tế đã đánh cắp tiền.

Khi người Bà La Môn bị đưa đến trước mặt nhà vua, ông giải thích rằng ông làm vậy chỉ để thử đức hạnh của mình. Ông nói rằng đức hạnh chân chính có sức mạnh to lớn - nó bảo vệ con người giống như ngay cả những con rắn nguy hiểm cũng vô hại khi chúng sống với một tâm hồn bình thản và trong sáng.

Nhà vua hiểu ý định của ông và tha thứ cho ông. Sau đó, người Bà La Môn xin phép từ bỏ địa vị của mình và sống như một nhà tu khổ hạnh. Nhà vua đồng ý.

Khi rời khỏi thành phố, vị Bà-la-môn nhìn thấy một vật gì đó trên trời. Một con diều hâu đã chộp lấy một miếng thịt từ cửa hàng thịt. Những con chim khác bắt đầu đuổi theo và tấn công con diều hâu để cướp thịt. Con diều hâu, không chịu nổi đau đớn, đã thả miếng thịt xuống. Rồi một con chim khác bắt lấy nó - và điều tương tự lại xảy ra. Ai giữ miếng thịt sẽ bị tấn công, còn ai buông nó ra sẽ được bình yên.

Vị Bà-la-môn nghĩ: “Dục vọng cũng giống như miếng thịt kia. Ai bám víu vào chúng sẽ đau khổ. Ai buông bỏ chúng sẽ tìm thấy bình yên.”

Sau đó, lúc hoàng hôn, ông đến một ngôi làng và nghỉ qua đêm tại một ngôi nhà. Trong ngôi nhà đó có một nữ nô lệ tên là Pingalā. Cô đã hẹn gặp người yêu của mình vào đêm đó. Sau khi hoàn thành công việc và rửa chân cho chủ nhân, cô đợi ở cửa, tự nhủ: “Anh ấy sẽ sớm đến thôi.”

Cô đợi suốt từ sáng sớm đến giữa đêm, vẫn hy vọng. Nhưng khi bình minh ló dạng mà người yêu vẫn chưa đến, cuối cùng nàng tự nhủ: "Anh ấy sẽ không đến đâu", rồi nằm xuống và ngủ thiếp đi một cách bình yên.

Người Bà La Môn thấy vậy liền nghĩ: "Khi còn hy vọng, nàng bồn chồn và buồn bã. Nhưng khi hy vọng lụi tàn, nàng tìm thấy sự bình yên và có thể ngủ. Cũng như vậy, những ai từ bỏ dục vọng thế gian sẽ tìm thấy sự an nghỉ."

Sáng hôm sau, người Bà La Môn tiếp tục cuộc hành trình và đến một khu rừng. Ở đó, ông nhìn thấy một ẩn sĩ đang ngồi thiền định. Cảnh tượng ấy khiến ông vô cùng vui sướng. Ông nghĩ: "Ở đời này và đời sau, không có gì bình yên và hạnh phúc hơn thiền định."

Vì vậy, người Bà La Môn đi sâu hơn vào rừng, tự mình xuất gia và thực hành thiền định sâu sắc. Theo thời gian, ông đã phát triển được trí tuệ tâm linh vĩ đại và được tái sinh vào cõi Phạm Thiên.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: "Lúc bấy giờ, chính ta là vị đạo sĩ hoàng gia."

.... o ....

J330. Silavimamsa Jātaka -- Nothing is more peaceful or happy than meditation

Summary: A Brahmin seeks to discover whether the king favors him because of his birth or his virtue. To test this, he begins stealing a penny a day from the king. When the king discovers the theft, he decides to punish the Brahmin—until the Brahmin explains his motives. The Buddha recounts a similar story from a past life, in which the Brahmin learns profound lessons through his encounters with a hawk and a slave girl.

.

This story was told by the Buddha while he was living at Jetavana. It was about a brahmin who always liked to show how virtuous he was.

In one of his past lives, the Bodhisatta was born as a wise brahmin who served as the family priest of the king of Benares.

One day, he decided to test his own honesty. For three days in a row, he secretly took a small coin from the royal treasury. The treasurer noticed this and told the king that the priest had stolen money.

When the brahmin was brought before the king, he explained that he had done this only to test his own virtue. He said that true virtue has great power—it protects people just as even dangerous snakes are harmless when they live with a calm and pure heart.

The king understood his intention and forgave him. The brahmin then asked permission to give up his position and live as an ascetic. The king agreed.

As he was leaving the city, the brahmin saw something in the sky. A hawk had snatched a piece of meat from a butcher’s shop. Other birds started chasing and attacking the hawk to steal the meat. The hawk, unable to bear the pain, dropped the meat. Then another bird caught it—and the same thing happened again. Whoever held the meat was attacked, and whoever let it go was left in peace.

The brahmin thought, “Desires are just like that piece of meat. Whoever clings to them suffers. Whoever lets them go finds peace.”

Later, he reached a village at sunset and stayed overnight in a house there. In that house was a slave woman named Pingalā. She had arranged to meet her lover that night. After finishing her work and washing her master’s feet, she waited at the door, saying to herself, “He will come soon.”

She waited through the early and middle parts of the night, still hoping. But as dawn came and her lover had not arrived, she finally said to herself, “He will not come,” and then lay down and fell asleep peacefully.

The brahmin saw this and thought, “When she still had hope, she was restless and sad. But when her hope died, she found peace and could sleep. In the same way, those who give up worldly desires find rest.”

The next morning, the brahmin continued his journey and came to a forest. There he saw a hermit sitting quietly in meditation. The sight filled him with deep joy. He thought, “In this world and in the next, nothing is more peaceful or happy than meditation.”

So the brahmin went farther into the forest, became a hermit himself, and practiced deep meditation. In time, he developed great spiritual wisdom and was reborn in the Brahma world.

When the Buddha finished telling the story, he said: “At that time, I myself was the royal priest.”

.... o ....

.