Nguyên bản: Pali

Anh dịch: W.H.D. Rouse và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

J191. Ruhaka Jātaka -- Vị Tăng Không Thể Buông Bỏ

Tóm tắt: Một vị sư xuất gia sau khi rời gia đình, dần dần lại rơi vào vòng kiểm soát của vợ cũ. Đức Phật kể câu chuyện về một vị Bà-la-môn bị vợ mình làm trò hề, bắt ông phải ăn mặc và hành xử như một con ngựa. Xấu hổ trước mặt nhà vua, ông đuổi bà đi và cưới một người vợ mới.

.

Một ngày nọ, khi Đức Phật đang ở tại Tu viện Kỳ Viên, Ngài kể câu chuyện về một vị tăng phải vật lộn với những cám dỗ—đặc biệt là sự lôi cuốn của người vợ cũ.

Một chàng trai trẻ xuất thân từ một gia đình danh giá ở Sāvatthi nghe được lời dạy của Đức Phật. Anh nhận ra rằng sống một cuộc sống thanh tịnh và thánh thiện của một gia chủ là rất khó khăn. Vì vậy, anh từ bỏ nhà cửa, tài sản và gia đình, và xin Đức Phật cho anh xuất gia. Đức Phật đã đồng ý.

Nhưng cuộc sống của một vị tăng rất khó khăn. Anh là người mới và chưa có thâm niên. Khi anh đi khất thực, anh chỉ được cho những thức ăn thừa—cháo nguội, thức ăn cũ, giá cháy. Không đủ nuôi sống anh. Vì vậy, anh đến thăm người vợ cũ. Cô ấy chào đón anh một cách tử tế, cầm lấy bát của anh và đổ đầy cơm nóng, cà ri và những món ăn ngon.

Vị tăng bắt đầu đến thăm cô thường xuyên, bị thu hút bởi sự thoải mái và hương vị của những món ăn cô nấu. Cô nhận thấy điều này và quyết định thử thách lòng tham của anh. Một hôm, nàng mời mấy người dân làng đến nhà, cho họ ăn uống no nê rồi chuẩn bị ra đi. Nàng buộc trâu bò, chuẩn bị xe ngựa. Nàng ngồi nướng bánh ở phòng sau.

Khi nhà sư đến, một người hầu báo cho nàng biết: "Có một nhà sư đang ở ngoài cửa."

Nàng nhìn và nói: "Đó là cha của các con tôi." Nàng nồng nhiệt chào đón nhà sư, lại cho ông ăn, rồi dịu dàng nói: "Giờ ngài đã là một bậc thánh nhân. Chúng tôi đã ở đây đủ lâu rồi, nhưng một gia đình cần có chủ. Chúng tôi sắp chuyển đi xa. Xin hãy tha thứ cho tôi nếu điều này làm ngài đau lòng."

Nhà sư đau lòng. Ngài nói: "Ta không thể chịu đựng được việc mất nàng. Ta sẽ từ bỏ y phục tu sĩ và trở về thế gian. Xin nàng hãy gửi y phục cho ta để về làm cư sĩ." Nàng đồng ý.

Ngài trở về chùa, từ bỏ y phục và bát, rồi nói với các vị thầy rằng ngài sẽ rời bỏ cuộc sống tu hành. Họ đưa ngài đến gặp Đức Phật.

Đức Phật hỏi: "Có thật không?"

"Vâng, thưa Đức Phật."

“Ai đang kéo ngươi lại?”

“Vợ cũ của con.”

Đức Phật nói: “Bà ta đang làm hại ngươi. Ngày xưa, bà ta đã làm bẽ mặt ngươi trước mặt vua và triều đình. Để ta kể cho ngươi nghe câu chuyện đó.”

Ngày xưa, tại thành Benares, một vị hoàng tử thông thái lên ngôi sau khi vua cha băng hà. Ngài trị vì bằng lòng nhân từ và công bằng.

Vị tư tế của ngài tên là Ruhaka. Ruhaka có một bà vợ già, thông minh nhưng gian trá.

Một ngày nọ, nhà vua ban cho Ruhaka một con ngựa đẹp được trang trí lộng lẫy. Khi Ruhaka cưỡi ngựa qua phố, mọi người trầm trồ khen ngợi vẻ đẹp của nó.

Ruhaka trở về nhà và nói với vợ: “Mọi người đều yêu ngựa của chúng ta!”

Bà đáp: “Họ không ngưỡng mộ con ngựa mà là những món đồ trang trí. Nếu muốn được mọi người khen ngợi, hãy đeo đồ trang sức của con ngựa và bước đi như một con ngựa trên phố. Ngay cả nhà vua cũng sẽ ngưỡng mộ chàng!”

Ruhaka tin lời bà và làm đúng như vậy. Mọi người cười nhạo chàng. Nhà vua sửng sốt và nói: "Quan tư tế ơi, thầy bị điên rồi sao?"

Ruhaka xấu hổ, vội vã trở về nhà, giận vợ vì đã làm mình trông thật ngu ngốc. Nhưng nàng đã trốn thoát qua cửa hông và về ở trong cung điện.

Sau đó, nhà vua nói với Ruhaka: "Phụ nữ nào cũng có lỗi lầm. Ngươi nên tha thứ cho nàng." Rồi ngài đọc một bài kệ:

"Ngay cả dây cung đứt cũng có thể buộc lại. Đừng để cơn giận chế ngự ngươi."

Nhưng Ruhaka đáp lại bằng bài kệ của chính mình:

"Miễn là còn sợi và thợ thủ công, ta sẽ làm dây cung mới. Ta đã xong với dây cung cũ."

Và thế là, Ruhaka từ bỏ vợ mình và cưới một người phụ nữ khác.

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật nói: "Trong kiếp trước, người phụ nữ ấy cũng vậy. Ruhaka chính là vị sư này. Còn ta là vua xứ Benares."

Nghe vậy, vị sư hiểu ra sâu sắc. Ngài buông bỏ chấp trước và đạt đến tầng giác ngộ đầu tiên, sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J191. Ruhaka Jātaka -- The Monk Who Could Not Let Go

Summary: One monk who ordains after his marriage gradually comes once again under his wife’s control. The Buddha tells a story about a brahmin who was made a fool of by his wife, who forced him to dress and act like a horse. Ashamed in front of the king, he chased her away and took a new wife.

.

One day, while the Buddha was staying at Jetavana Monastery, he told a story about a monk who struggled with temptation—especially the pull of his former wife.

A young man from a good family in Sāvatthi heard the Buddha’s teachings. He realized that living a pure and holy life as a householder was very difficult. So, he gave up his home, wealth, and family, and asked the Buddha to ordain him as a monk. The Buddha agreed.

But life as a monk was hard. He was new and had no seniority. When he went out for alms, he was given only leftovers—cold rice gruel, stale food, burnt sprouts. It wasn’t enough to nourish him. So he went to visit his former wife. She welcomed him kindly, took his bowl, and filled it with warm rice, curry, and delicious food.

The monk began visiting her often, drawn by the comfort and taste of her cooking. She noticed this and decided to test his attachment. One day, she invited some villagers to her home, fed them well, and prepared to leave the house. She tied up her oxen and readied a cart. She sat in the back room baking cakes.

When the monk arrived, a servant told her, “There’s a monk at the door.”

She looked and said, “That’s the father of my children.” She greeted him warmly, fed him again, and said gently, “You are a holy man now. We’ve stayed here long enough, but a household needs a master. We’re moving far away. Please forgive me if this causes you pain.”

The monk’s heart broke. He said, “I can’t bear to lose you. I’ll give up my robes and return to worldly life. Send me clothes for a layman.” She agreed.

He returned to the monastery, gave up his robes and bowl, and told his teachers he was leaving the monk’s life. They brought him to the Buddha.

The Buddha asked, “Is this true?”

“Yes, Lord.”

“Who is pulling you back?”

“My wife.”

The Buddha said, “She is harming you. Long ago, she embarrassed you in front of a king and his court. Let me tell you that story.”

Long ago, in the city of Benares, a wise prince became king after his father died. He ruled with kindness and fairness.

His royal priest was named Ruhaka. Ruhaka had an old wife who was clever but deceitful.

One day, the king gave Ruhaka a beautiful horse with fine decorations. As Ruhaka rode through the streets, people admired the horse and praised its beauty.

Ruhaka returned home and told his wife, “Everyone loves our horse!”

She replied, “It’s not the horse they admire—it’s the decorations. If you want people to praise you, wear the horse’s ornaments and walk like a horse in the street. Even the king will admire you!”

Ruhaka believed her and did exactly that. People laughed at him. The king was shocked and said, “Have you gone mad, my teacher?”

Ashamed, Ruhaka rushed home, angry with his wife for making him look foolish. But she had already escaped through a side door and gone to stay at the palace.

The king later said to Ruhaka, “All women have faults. You should forgive her.” Then he spoke a verse:

“Even a broken bowstring can be tied again. Don’t let anger control you.”

But Ruhaka replied with his own verse:

“As long as there are fibers and craftsmen, I’ll make a new bowstring. I’m done with the old one.”

And so, Ruhaka let go of his wife and married another woman.

After telling this story, the Buddha said, “In that past life, the woman was the same. Ruhaka was this monk. And I was the king of Benares.”

Hearing this, the monk understood deeply. He let go of his attachment and reached the first stage of enlightenment.

.... o ....

J192. Sirikāḷakaṇṇijātaka -- Nữ Hoàng Cây Sung

Tóm tắt: Một chàng trai trẻ bất hạnh, sau khi hoàn thành việc học, được gả cho một thiếu nữ xinh đẹp. Tuy nhiên, chàng khinh miệt nàng, và nhà vua đã cưới nàng làm vợ. Sau đó, trên đường đi, hoàng hậu nhìn thấy người chồng cũ của mình và mỉm cười khinh bỉ. Bồ Tát giải thích lý do đằng sau việc này.

.

Câu chuyện này sẽ được ghi lại trong Mahā-ummaggajātaka [Jataka 546].

Ngày xửa ngày xưa, có một chàng trai trẻ tên là Piṅguttara sống tại thành phố Mithilā. Anh ta đến Taxila để học với một vị thầy nổi tiếng. Sau khi hoàn thành việc học, anh ta chuẩn bị trở về nhà.

Gia đình vị thầy này có một truyền thống: nếu vị thầy có một cô con gái sắp cưới, cô ấy sẽ được gả cho học trò lớn tuổi nhất của mình. Vị thầy có một cô con gái xinh đẹp như tiên nữ. Ông nói với Piṅguttara: "Này con trai, ta sẽ gả con gái ta cho con."

Piṅguttara vốn không may mắn, trong khi cô gái lại được ban phước lành. Khi nhìn thấy cô, anh ta không cảm thấy bị thu hút—nhưng vì tôn trọng vị thầy của mình, anh ta đã đồng ý kết hôn.

Đêm đó, khi họ nằm xuống bên nhau, Piṅguttara rên rỉ và lăn ra ngủ trên sàn nhà. Khi nàng đến, chàng trở lại giường. Khi nàng lại theo chàng, chàng lại nằm xuống sàn. Điều này tiếp diễn trong bảy đêm. Chàng tin rằng vận rủi và vận may không thể cùng tồn tại.

Sau một tuần, chàng rời khỏi nhà thầy giáo và mang nàng theo. Trên đường đi, họ hầu như không nói chuyện với nhau. Cả hai đều không vui.

Gần Mithilā, Piṅguttara nhìn thấy một cây sung trĩu quả chín. Đói bụng, chàng trèo lên ăn. Nàng cũng đói, kêu lên: "Làm ơn ném xuống cho em một ít quả." Chàng đáp: "Nàng không có tay chân sao? Hãy tự trèo lên đi."

Nàng trèo lên và bắt đầu ăn. Ngay khi nhìn thấy nàng trên cây, chàng trèo xuống, chất đầy gai xung quanh gốc cây và bỏ chạy, nghĩ rằng: "Cuối cùng ta cũng thoát khỏi nàng rồi."

Nàng bị mắc kẹt trên cây và không thể xuống được.

Tối hôm đó, vua Mithilā cưỡi voi trở về từ rừng. Nhà vua nhìn thấy người phụ nữ trên cây sung và bị sắc đẹp của nàng mê hoặc. Ngài sai sứ giả đến hỏi xem nàng đã có chồng chưa.

Nàng đáp: "Vâng, gia đình tôi đã gả tôi cho một người đàn ông, nhưng ông ta đã bỏ rơi tôi ở đây."

Nhà vua nói: "Bất cứ thứ gì tìm thấy mà không có chủ sở hữu đều thuộc về vương triều." Ngài đưa nàng xuống, đặt nàng lên lưng voi và đưa nàng về cung điện. Tại đó, nàng được tắm trong nước thánh và được phong làm hoàng hậu. Vì lần đầu tiên ngài nhìn thấy nàng trên cây sung, nên nàng được đặt tên là Hoàng hậu Udumbarā.

Một thời gian sau, nhà vua và Hoàng hậu Udumbarā đang cưỡi ngựa qua kinh thành. Con đường vẫn chưa được dọn sạch, và Piṅguttara - lúc này đã nghèo khó và phải làm việc như một người lao động - đang dùng cuốc dọn đường.

Khi hoàng hậu nhìn thấy chồng cũ, nàng mỉm cười với vẻ đắc thắng lặng lẽ. Nhà vua nhận ra và nổi giận. "Sao nàng lại cười?" ngài hỏi.

Nàng đáp: “Thưa bệ hạ, người đàn ông đó đã từng là chồng của thiếp. Ông ta bắt thiếp trèo lên cây sung, rải gai xung quanh rồi bỏ thiếp ở đó. Giờ nhìn thấy ông ta, thiếp không khỏi mỉm cười trước sự thay đổi của số phận.”

Nhà vua nổi cơn thịnh nộ. “Ngươi nói dối! Ngươi đã cười với người khác. Ta sẽ giết nàng!” Ngài rút kiếm ra.

Hoảng sợ, hoàng hậu van xin: “Xin bệ hạ hãy hỏi các hiền giả của bệ hạ!”

Nhà vua hỏi cố vấn Senaka: “Ngài có tin cô ta không?”

Senaka đáp: “Thưa bệ hạ, không. Ai lại bỏ rơi một người phụ nữ như vậy chứ?”

Hoàng hậu run rẩy vì sợ hãi. Nhưng nhà vua quay sang hiền triết Mahosadha và hỏi: “Một người đàn ông có thể thực sự từ chối một người phụ nữ xinh đẹp và đức hạnh sao? Ngài có tin không?”

Mahosadha đáp: “Vâng, thưa đại vương. Nếu người đó quá xui xẻo, thì vận may và vận rủi không thể song hành. Cũng như bờ bên kia và bờ bên kia của đại dương không bao giờ chạm vào nhau, Cũng như trời và đất không bao giờ gặp nhau—Cũng vậy, vận may và vận rủi không thể hòa hợp.”

.... o ....

J192. Sirikāḷakaṇṇijātaka -- The Queen of the Fig Tree

Summary: An unfortunate young man, after completing his studies, is given a very beautiful maiden as his wife. However, he scorns her, and the king takes her as his wife instead. Later, on the road, the queen sees her former husband and smiles disdainfully at him. The Bodhisatta explains the reason behind this.

.

This story will be given in the Mahā-ummaggajātaka [Jataka 546].

Long ago, a young man named Piṅguttara lived in the city of Mithilā. He traveled to Taxila to study with a famous teacher. After finishing his education, he prepared to return home.

Now, in this teacher’s family, there was a tradition: if the teacher had a daughter ready for marriage, she would be given to his most senior student. The teacher had a daughter who was as beautiful as a heavenly maiden. He said to Piṅguttara, “My son, I will give you my daughter to be your wife.”

Piṅguttara was unlucky by nature, while the girl was blessed with great fortune. When he saw her, he felt no attraction—but out of respect for his teacher, he agreed to the marriage.

That night, when they lay down together, Piṅguttara groaned and moved to sleep on the floor. When she joined him there, he returned to the bed. When she followed him again, he went back to the floor. This continued for seven nights. He believed that bad luck and good luck could not live together.

After a week, he left the teacher’s home and took the girl with him. On the journey, they barely spoke. Both were unhappy.

Near Mithilā, Piṅguttara saw a fig tree full of ripe fruit. Hungry, he climbed up and ate. The girl, also hungry, called out, “Please throw some fruit down for me.” He replied, “Don’t you have hands and feet? Climb up yourself.”

She climbed up and began to eat. As soon as he saw her in the tree, he climbed down, piled thorns around the base, and ran away thinking, “At last, I’ve gotten rid of her.”

She was trapped in the tree and could not come down.

That evening, the king of Mithilā was returning from the forest on his elephant. He saw the woman in the fig tree and was struck by her beauty. He sent a messenger to ask if she had a husband.

She replied, “Yes, my family gave me to a man, but he abandoned me here.”

The king said, “Anything found without an owner belongs to the crown.” He brought her down, placed her on his elephant, and took her to the palace. There, she was bathed in consecration water and made queen. Because he first saw her in a fig tree, she was named Queen Udumbarā.

Some time later, the king and Queen Udumbarā were riding through the city. The road had not yet been fully cleaned, and Piṅguttara—now poor and working as a laborer—was clearing the path with a hoe.

When the queen saw him, she smiled with quiet triumph. The king noticed and grew angry. “Why did you smile?” he asked.

She replied, “My lord, that man was once my husband. He made me climb a fig tree, surrounded it with thorns, and left me there. Seeing him now, I couldn’t help but smile at how fate has changed.”

The king grew furious. “You lie! You smiled at someone else. I will kill you!” He drew his sword.

Terrified, the queen begged, “Please ask your wise men!”

The king asked his advisor Senaka, “Do you believe her?”

Senaka said, “No, my lord. Who would ever abandon such a woman?”

The queen trembled with fear. But the king turned to the sage Mahosadha and asked: “Can a man truly reject a beautiful and virtuous woman? Do you believe it?”

Mahosadha replied: “Yes, great king. If the man is deeply unlucky, then good fortune and bad fortune cannot live together. Just as the far shore and the near shore of the ocean never touch, Just as the sky and the earth never meet— So too, good luck and bad luck do not mix.”

.... o ....

J193. Culla-Paduma Jātaka -- Vị sư xuống tinh thần

Tóm tắt: Một vị sư trẻ, bị thôi thúc bởi ham muốn một cô gái trẻ, đang trên bờ vực từ bỏ con đường tu hành. Đức Phật kể lại câu chuyện thời xưa của ngài, khi còn là một hoàng tử, trong đó ngài đã cứu giúp và hỗ trợ vợ mình trong mọi hoàn cảnh, chỉ để rồi bị nàng phản bội và suýt bị nàng giết chết. Sau đó, khi nàng đến cầu xin tại vương quốc của ngài, ngài đã lên án nàng nhưng cuối cùng đã thả nàng ra.

.

Trong khi Đức Phật đang ở tại Tinh Xá Kỳ Viên, một câu chuyện đã xảy ra về một vị tỳ kheo trở nên vô cùng phiền não.

Một ngày nọ, khi đi qua thành phố Sāvatthi để khất thực, vị tỳ kheo thấy một người phụ nữ có vẻ đẹp phi thường, mặc quần áo đẹp. Sự xuất hiện của cô ấy đã khuấy động điều gì đó trong lòng nhà sư—nhà sư đã yêu cô ngay từ cái nhìn đầu tiên. Khi trở về tu viện, nhà sư không ngừng nghĩ về cô ấy.

Từ khoảnh khắc đó trở đi, nhà sư không còn là người như trước nữa. Cơ thể nhà sư gầy đi, da nhợt nhạt và các tĩnh mạch nổi rõ. Anh mất hứng thú với việc đi bộ, ngồi, đứng hay nằm. Tâm trí anh trở nên bồn chồn. Anh ngừng học, đặt câu hỏi và thiền định. Anh không còn phục vụ thầy mình hay tu tập theo con đường đó nữa.

Các đồng tu của anh đã nhận thấy sự thay đổi. "Bạn ơi," họ nói, "trước đây bạn từng bình yên và vui vẻ. Chuyện gì đã xảy ra?"

"Tôi không tìm thấy niềm vui trong bất cứ điều gì," anh ta trả lời.

Họ cố gắng động viên anh ấy: "Anh sinh ra vào thời của một vị Phật - điều này thật hiếm có và quý giá. Bạn đã nghe những lời dạy chân thật và chọn con đường tu hành. Bạn đã từ bỏ gia đình và cuộc sống trần tục để tìm kiếm sự giải thoát khỏi khổ đau. Sao lại để ham muốn kéo bạn lùi lại bây giờ? Dục vọng mang lại nỗi buồn và sự thất vọng. Cứ như đuổi theo bóng ma, hoặc ăn xương khô vậy. Nó cháy như ngọn đuốc rơm, và tan biến như một giấc mơ. Nó đau nhói như bị đâm bằng giáo hoặc bị rắn cắn. Bạn đã bước vào con đường của Đức Phật—đừng để những đam mê có hại dẫn bạn đi sai đường."

Nhưng nhà sư không thể nghe được sự khôn ngoan của họ. Vậy là họ đưa anh đến gặp Đức Phật.

Đức Phật hỏi: "Tại sao các ngươi lại đưa vị tỳ kheo này đến đây trái với ý muốn của ông ta?"

"Anh ta không hài lòng," họ trả lời.

Đức Phật quay sang vị tỳ kheo. "Điều này có đúng không?"

"Vâng, thưa Đức Phật," nhà sư nói.

"Điều gì khiến người lùi lại?"

"Con thấy một người phụ nữ xinh đẹp, và dục vọng đã chế ngự lòng con."

Lúc đó, Đức Phật nhẹ nhàng nói: "Này các Tỳ-kheo, dục vọng có thể lừa dối. Ngay cả những người khôn ngoan trong quá khứ cũng đã dâng hiến mọi thứ – quà tặng, sự tận tâm, thậm chí cả máu thịt của mình – nhưng vẫn không thể chiếm được trái tim của những người họ yêu. Để ta kể cho nghe một câu chuyện từ rất lâu rồi."

Ngày xưa, tại thành phố Benares, Vua Brahmadatta trị vì một cách khôn ngoan. Hoàng hậu chính của ông đã sinh một người con trai tên là Paduma, có nghĩa là "Hoa sen". Sau ông là sáu người em trai nhỏ tuổi hơn. Khi lớn lên, mỗi người đều kết hôn và sống bình yên bên cạnh nhà vua.

Một ngày nọ, nhà vua thấy bảy người con trai của mình đang tiến đến với một đoàn tùy tùng lớn. Ông trở nên nghi ngờ và sợ rằng họ có thể cố gắng chiếm đoạt ngai vàng của ông. Vậy nên ông gọi họ và nói: "Các con trai ta, các con phải rời khỏi thành này. Khi ta chết, các con có thể trở lại và đòi lại vương quốc."

Các anh em vâng lời, dù trong lòng tan nát. Họ rời thành phố cùng vợ, lang thang vào rừng. Nhưng trong hoang dã, họ không tìm thấy thức ăn hay nước uống. Quá đói khát, sáu người em trai đã đưa ra một quyết định khủng khiếp: họ giết vợ của người em út và ăn thịt cô ấy. Hoàng tử Paduma và vợ kinh hãi, nhưng họ lặng lẽ giữ lại một phần bữa ăn.

Mỗi ngày, các anh em kia lại giết một người vợ khác và ăn thịt cô ấy. Paduma tiếp tục tiết kiệm một phần mỗi ngày. Vào ngày thứ bảy, các anh em kia muốn giết vợ của Paduma. Nhưng anh đưa cho họ sáu phần đã được để dành và nói: "Hãy ăn những thứ này. Ngày mai, anh sẽ tìm cách." Đêm đó, trong khi những người khác đang ngủ, Paduma và vợ đã trốn thoát.

Khi họ bỏ chạy, người vợ trở nên yếu ớt và nói: "Em không thể đi xa hơn nữa." Paduma cõng cô ấy trên vai.

Khi mặt trời mọc, cô ấy nói, "Tôi khát."

Không có nước, nên Paduma tự rạch đầu gối mình và nói: "Hãy uống máu của ta." Cô ấy đã làm.

Cuối cùng, họ đã đến sông Hằng. Ở đó họ uống, tắm và nghỉ ngơi. Họ dựng một túp lều nhỏ và sống yên tĩnh như những ẩn sĩ.

Một ngày nọ, một tên tội phạm đã bị trừng phạt - tay, chân, mũi và tai bị cắt đứt - được thả trôi trên một chiếc xuồng. Anh trôi xuôi theo dòng sông, vừa khóc vừa đau đớn. Paduma nghe thấy anh ta và nói: "Không ai nên phải chịu khổ khi tôi còn sống." Anh ấy đã cứu người đàn ông và chăm sóc vết thương cho anh ta.

Nhưng vợ của Paduma không thích người đàn ông đó và đối xử với anh ta bằng sự ghê tởm. Theo thời gian, khi Paduma mang thức ăn cho cả hai, người vợ đã yêu người lạ và phản bội chồng mình.

Cô ấy nói với Paduma: "Khi chàng bế em từ trong rừng ra, em đã thấy một ngọn đồi. Em đã nguyện thề sẽ dâng hoa lên linh hồn ngọn đồi đó. Bây giờ em phải thực hiện nó." Paduma đồng ý và cùng cô ấy leo lên đồi.

Cô ấy nói, "Anh là vị thần thật sự của em. Để em đi vòng quanh anh với hoa trước khi em dâng lễ vật." Cô đặt anh ta gần vách đá, đi ra sau anh ta và đẩy anh ta xuống vực thẳm. "Giờ thì ta đã thấy lưng kẻ thù của mình rồi!" nàng hét lên, rồi quay về với người yêu.

Paduma ngã nhưng lại rơi an toàn vào một cây sung. Anh không thể trèo xuống, nên anh ở lại đó, ăn quả vả. Một con kỳ nhông iguana khổng lồ thường xuyên đến cây đã nhìn thấy anh và bỏ chạy. Nhưng theo thời gian, con kỳ nhông đã quay lại và kết bạn với Paduma.

Paduma kể câu chuyện của mình. Con kỳ nhông nói: "Đừng lo lắng," và cõng anh ta xuống đồi. Anh chỉ cho Paduma đường và quay lại khu rừng.

Paduma đi bộ đến một ngôi làng và ở lại đó cho đến khi nghe tin cha mình qua đời. Sau đó, anh trở về Benares và trở thành vua. Ông cai trị bằng lòng nhân từ và tuân theo mười nghĩa vụ chính đáng của một vị vua. Ông đã xây sáu Đại sảnh Từ thiện và mỗi ngày đều phát tặng khối tài sản lớn.

Trong khi đó, người vợ độc ác cõng người tình trên lưng và xin ăn. Cô nói dối mọi người rằng: "Anh ấy là anh họ và là chồng tôi. Tôi chăm sóc anh ấy bằng tình yêu." Mọi người ngưỡng mộ cô ấy và cho cô ấy thức ăn.

Một số dân làng nói: "Hãy đến Vua Paduma Hoa Sen đi. Vua rất độ lượng và sẽ thưởng cho hai bạn." Họ đưa cho cô ấy một chiếc giỏ để mang người đàn ông và cử cô ấy đến Benares.

Cô ấy đứng ở nơi nhà vua đã đi qua. Khi Vua Paduma nhìn thấy nàng, ngài đã nhận ra nàng. Anh hỏi, "Người này là ai?"

Cô ấy trả lời, "Anh họ và chồng tôi."

Vua nói: "Ngươi không phải là vợ ta sao? Chẳng lẽ ngươi không uống máu từ đầu gối ta sao? Chẳng phải nàng đã phản bội ta và đẩy ta xuống vách đá sao?" Cô ấy đã bị sốc. Vua quay sang triều đình và nói: "Người phụ nữ này đã phản bội ta. Người đàn ông này là tên tội phạm mà tôi đã cứu. Giờ đây họ đứng trước mặt tôi, nghĩ rằng tôi đã chết."

Nhà vua ngâm thơ: "Chính ta đây, và đây là người phụ nữ đã phản bội ta. Đây là người đàn ông cô ấy chọn thay vì tôi. Cô ấy khẳng định anh ta là chồng cô ấy. Nhưng những người phụ nữ nói dối và phản bội thì đáng bị trừng phạt."

Khi Đức Phật kết thúc bài thuyết pháp này, Ngài đã tuyên bố Chân lý và xác định tiền thân. Khi kết thúc các Chân lý, vị tỳ kheo sa ngã đã chứng đắc Quả vị Đạo thứ nhất. "Ngày đó, một số trưởng lão là sáu anh em; cô gái trẻ Cinca là vợ ta; Devadatta là kẻ phạm tội; Ananda là con kỳ nhông; và Đức vua Hoa Sen chính là ta."

.... o ....

J193. Culla-Paduma Jātaka -- The Monk Who Lost His Way

Summary: A young monk, driven by his desire for a young woman, is on the verge of renouncing his path. The Buddha tells a story from his youth as a prince, in which he saved and supported his wife in every circumstance, only to be betrayed and nearly killed by her. Later, when she comes begging at his kingdom, he condemns her but ultimately lets her go free.

.

While the Buddha was staying at Jetavana Monastery, a story unfolded about a monk who became deeply troubled.

One day, while walking through the city of Sāvatthi to collect alms, the monk saw a woman of extraordinary beauty, dressed in fine clothes. Her appearance stirred something in him—he fell in love at first sight. When he returned to the monastery, he couldn’t stop thinking about her.

From that moment on, he was no longer the same. His body grew thin, his skin pale, and his veins stood out. He lost interest in walking, sitting, standing, or lying down. His thoughts became restless. He stopped studying, asking questions, and meditating. He no longer served his teacher or practiced the path.

His fellow monks noticed the change. “Friend,” they said, “you used to be peaceful and joyful. What has happened?”

“I find no joy in anything,” he replied.

They tried to encourage him: “You were born in the time of a Buddha—this is rare and precious. You’ve heard the true teachings and chosen the path of a monk. You left behind your family and worldly life to seek freedom from suffering. Why let desire pull you back now? Desire brings sorrow and disappointment. It’s like chasing a shadow, or eating dry bones. It burns like a torch made of straw, and disappears like a dream. It stings like a spear or a snake’s bite. You’ve entered the Buddha’s path—don’t let harmful passions lead you astray.”

But the monk couldn’t hear their wisdom. So they brought him to the Buddha.

The Buddha asked, “Why have you brought this monk here against his will?”

“He is discontent,” they replied.

The Buddha turned to the monk. “Is this true?”

“Yes, Lord,” said the monk.

“What caused you to fall back?”

“I saw a beautiful woman, and desire overcame me.”

Then the Buddha said gently, “Monk, desire can be deceiving. Even wise men in the past gave everything—gifts, devotion, even the blood from their own bodies—and still could not win the hearts of those they loved. Let me tell you a story from long ago.”

.

Long ago, in the city of Benares, King Brahmadatta ruled wisely. His chief queen gave birth to a son named Paduma, which means “Lotus.” After him came six younger brothers. As they grew up, each married and lived peacefully as companions to the king.

One day, the king saw his seven sons approaching with a large group of followers. He grew suspicious and feared they might try to take his throne. So he called them and said, “My sons, you must leave this city. When I die, you may return and claim the kingdom.”

The brothers obeyed, though they were heartbroken. They left the city with their wives, wandering into the forest. But in the wilderness, they found no food or water. Desperate with hunger, the six younger brothers made a terrible decision: they killed the youngest brother’s wife and ate her. Prince Paduma and his wife were horrified, but they quietly saved one portion of the meal.

Each day, the brothers killed another wife and ate her. Paduma continued to save one portion daily. On the seventh day, the brothers wanted to kill Paduma’s wife. But he gave them the six saved portions and said, “Eat these. Tomorrow I will find a way.” That night, while the others slept, Paduma and his wife escaped.

As they fled, the wife grew weak and said, “I can’t go any farther.” Paduma carried her on his shoulders. At sunrise, she said, “I’m thirsty.”

There was no water, so Paduma cut his own knee and said, “Drink my blood.” She did.

Eventually, they reached the Ganges River. There they drank, bathed, and rested. They built a small hut and lived quietly as hermits.

One day, a criminal who had been punished—his hands, feet, nose, and ears cut off—was set adrift in a canoe. He floated down the river, crying in pain. Paduma heard him and said, “No one should suffer while I live.” He rescued the man and cared for his wounds.

But Paduma’s wife disliked the man and treated him with disgust. Over time, as Paduma brought food for both of them, the wife fell in love with the stranger and betrayed her husband.

She told Paduma, “When you carried me from the forest, I saw a hill. I made a vow to offer flowers to the spirit of that hill. Now I must fulfill it.” Paduma agreed and climbed the hill with her.

She said, “You are my true god. Let me walk around you with flowers before I make the offering.” She placed him near a cliff, walked behind him, and pushed him off. “Now I’ve seen the back of my enemy!” she shouted, and returned to her lover.

Paduma fell but landed safely in a fig tree. He couldn’t climb down, so he stayed there, eating figs. A giant iguana who often visited the tree saw him and fled. But over time, the iguana returned and befriended Paduma.

Paduma told his story. The iguana said, “Don’t worry,” and carried him down the hill. He showed Paduma the road and returned to the forest.

Paduma walked to a village and stayed there until he heard of his father’s death. Then he returned to Benares and became king. He ruled with kindness and followed the ten righteous duties of a king. He built six Halls of Giving and gave away great wealth every day.

Meanwhile, the wicked wife carried her lover on her back and begged for food. She lied to people, saying, “He is my cousin and my husband. I care for him with love.” People admired her and gave her food.

Some villagers said, “Go to King Lotus. He is generous and will reward you.” They gave her a basket to carry the man and sent her to Benares.

She stood where the king passed by. When King Paduma saw her, he recognized her. He asked, “Who is this man?”

She replied, “My cousin and husband.”

The king said, “Are you not my wife? Did you not drink blood from my knee? Did you not betray me and throw me off a cliff?” She was shocked. The king turned to his court and said, “This woman betrayed me. This man is the criminal I saved. Now they stand before me, thinking I am dead.”

He recited verses: “It is I, and this is the woman who betrayed me. This is the man she chose over me. She claimed he was her husband. But women who lie and betray deserve punishment.”

.

When the Buddha had concluded this discourse, he proclaimed the Truths and identified the Birth. At the conclusion of the Truths, the backsliding monk attained the Fruit of the First Path. “In those days, certain elders were the six brothers; the young lady Cinca was the wife; Devadatta was the criminal; Ananda was the iguana; and King Lotus was myself.”

.... o ....

J194. Manicora Jātaka -- Người Chính Trực và Vị Vua Hung Ác

Tóm tắt: Đề Bà Đạt Đa định giết Đức Phật, nhưng Ngài đáp trả bằng cách kể câu chuyện về một vị vua bất lương đã cố cướp người vợ hiền đức của Bồ Tát bằng cách chặt đầu ông. Sakka được cảnh báo và can thiệp, và Bồ Tát trở thành vị vua mới, một vị vua chính trực.

.

Khi Đức Phật đang ở tại Tu viện Veluvana, Ngài nghe tin Đề Bà Đạt Đa lại tìm cách hãm hại Ngài. Đức Phật bình tĩnh nói với các vị tỳ kheo: “Đây không phải lần đầu Đề Bà Đạt Đa mưu hại ta. Từ lâu rồi, hắn đã từng mưu sát ta nhưng thất bại.” Rồi Ngài kể lại câu chuyện quá khứ này.

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, vua Brahmadatta trị vì đất nước. Cách đó không xa, một người đàn ông hiền lành và thông thái—Bồ Tát—sinh ra trong một gia đình bình dị. Khi lớn lên, Ngài kết hôn với một người phụ nữ xinh đẹp và đức hạnh tên là Sujata. Nàng duyên dáng, chung thủy và hết lòng vì chồng và cha mẹ chồng. Họ sống với nhau trong hòa thuận và yêu thương.

Một ngày nọ, nàng Sujata nói: “Con muốn về thăm cha mẹ.” Chồng nàng đồng ý và chuẩn bị thức ăn cho chuyến đi. Ngài ngồi trước đánh xe, còn Sujata ngồi sau.

Khi họ vào thành Benares, nhà vua đang cưỡi một con voi lớn đi qua thành phố. Sujata đã bước xuống xe và đi theo sau. Nhà vua nhìn thấy nàng và bị vẻ đẹp của nàng mê hoặc. Ngài hỏi người hầu: "Nàng đã kết hôn chưa?"

"Vâng," người hầu đáp. "Người đàn ông trên xe là chồng nàng."

Nhà vua, lòng tham muốn trỗi dậy, lập mưu trừ khử người chồng. Ngài ban cho một người hầu một chiếc huy hiệu nạm ngọc và bảo người này bí mật thả nó vào xe của Bồ Tát. Sau đó, nhà vua tuyên bố viên ngọc đã mất và ra lệnh đóng cổng thành. Quân lính lục soát xe, "tìm thấy" viên ngọc và buộc tội Bồ Tát ăn cắp.

Ngài bị đánh đập, trói lại và lôi đến trước mặt nhà vua. "Chặt đầu hắn đi!" nhà vua ra lệnh. Bồ Tát bị đánh đòn và bị ném ra khỏi thành để bị hành quyết.

Sujata chạy theo chồng, khóc lóc: "Vì ta mà chàng phải chịu đau khổ!" Khi những kẻ hành quyết chuẩn bị giết chàng, nàng khóc lóc và cầu nguyện: "Chẳng lẽ không có thần linh nào bảo vệ những người vô tội sao?" Nàng đọc một bài kệ bi ai:

“Không có thần linh nào ở đây, chắc hẳn họ ở rất xa. Giờ đây những kẻ tàn ác có thể làm bất cứ điều gì họ muốn, Và không ai đứng ra ngăn cản họ.”

Tiếng kêu của nàng đến tai Sakka, vua của các vị thần. Ngai vàng của ngài nóng lên, và ngài nhận ra có điều gì đó bất công đang xảy ra. “Vua xứ Benares đang hãm hại một người phụ nữ hiền đức,” ngài nghĩ. “Ta phải hành động.”

Sakka từ trên trời giáng xuống. Với thần lực của mình, ngài hoán đổi vị vua và Bồ Tát. Vị vua độc ác bị đặt xuống đất, còn Bồ Tát được mặc áo choàng hoàng gia và ngồi trên lưng voi.

Đao phủ thủ ra tay—và chặt đầu nhà vua.

Sakka hiện ra trước mặt Bồ Tát và tuyên bố ngài là vị vua mới. Sujata được phong làm hoàng hậu. Dân chúng hân hoan, nói rằng: “Vị vua tàn ác đã ra đi! Giờ đây chúng ta có một người cai trị công chính.”

Đế Thích nói với dân chúng: “Khi một vị vua bất công, mưa sẽ đến không đúng lúc, Nạn đói, bệnh tật và chiến tranh sẽ theo sau. Nhưng giờ đây các ngươi đã có một vị vua sẽ cai trị bằng chân lý.”

Đế Thích liền trở về cõi trời. Bồ Tát trị vì bằng trí tuệ và lòng từ bi, và sau khi mạng chung, Ngài được tái sinh lên cõi trời.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật nói: “Lúc bấy giờ, vị vua độc ác là Đề Bà Đạt Đa. Đế Thích là Anuruddha. Sujata là mẹ của La Hầu La. Và người công chính lên ngôi vua chính là Ta.”

.... o ....

J194. Manicora Jātaka -- The Righteous Man and the Wicked King

Summary: Devadatta attempts to kill the Buddha, who responds by telling a story about an unjust king who tried to steal the virtuous wife of the Bodhisatta by having his head cut off. Sakka is alerted and intervenes, and the Bodhisatta becomes the new, righteous king.

.

While the Buddha was staying at Veluvana Monastery, he heard that Devadatta was once again trying to harm him. Calmly, the Buddha said to the monks, “This is not the first time Devadatta has tried to kill me. Long ago, he tried and failed.” Then he shared this story from the past.

Long ago, in the city of Benares, King Brahmadatta ruled the land. Not far from the city, a kind and wise man—the Bodhisatta—was born into a humble family. When he grew up, he married a beautiful and virtuous woman named Sujata. She was graceful, faithful, and devoted to her husband and his parents. They lived together in harmony and love.

One day, Sujata said, “I’d like to visit my parents.” Her husband agreed and prepared food for the journey. He drove the cart, sitting in front, while Sujata sat behind.

As they entered Benares, the king was riding through the city on a grand elephant. Sujata had stepped down from the cart and was walking behind. The king saw her and was captivated by her beauty. He asked his servant, “Is she married?”

“Yes,” the servant replied. “That man in the cart is her husband.”

The king, overcome by desire, plotted to get rid of the husband. He gave a servant a jeweled crest and told him to secretly drop it into the Bodhisatta’s cart. Then he declared the jewel missing and ordered the city gates closed. Soldiers searched the cart, “found” the jewel, and accused the Bodhisatta of theft.

He was beaten, tied up, and dragged before the king. “Off with his head!” the king commanded. The Bodhisatta was whipped and thrown out of the city to be executed.

Sujata ran after her husband, crying, “It’s my fault you’re suffering!” As the executioners prepared to kill him, she wept and prayed, “Are there no gods to protect the innocent?” She spoke a verse of sorrow:

“No gods are here, they must be far away. Now cruel men may do as they please, And no one stands to stop them.”

Her cry reached Sakka, king of the gods. His throne grew hot, and he realized something unjust was happening. “The king of Benares is harming a virtuous woman,” he thought. “I must act.”

Sakka descended from the heavens. With his divine power, he switched the king and the Bodhisatta. The wicked king was placed on the ground, and the Bodhisatta was dressed in royal robes and seated on the elephant.

The executioners struck—and cut off the king’s head.

Sakka appeared before the Bodhisatta and declared him the new king. Sujata was made queen. The people rejoiced, saying, “The cruel king is gone! Now we have a righteous ruler.”

Sakka spoke to the crowd: “When a king is unjust, rain comes at the wrong time, Famine, disease, and war follow. But now you have a king who will rule with truth.”

Then Sakka returned to the heavens. The Bodhisatta ruled with wisdom and compassion, and after his life ended, he was reborn in the heavenly realms.

After telling the story, the Buddha said, “At that time, the wicked king was Devadatta. Sakka was Anuruddha. Sujata was Rahula’s mother. And the righteous man who became king—that was me.”

.... o ....

J195. Pabbatupatthara Jātaka -- Vị Vua Chọn Lòng Tha Thứ

Tóm tắt: Một vị cận thần ngoại tình với một cung nữ trong hậu cung của vua Kosala, và nhà vua đã đến thỉnh cầu Đức Phật cho lời khuyên nên làm gì. Đức Phật sau đó kể lại một sự kiện tương tự trong quá khứ và chia sẻ lời khuyên sáng suốt mà Ngài đã ban cho trong dịp đó.

.

Khi Đức Phật đang ngự tại Tu viện Kỳ Viên, vua Kosala đến yết kiến ​​Ngài với tâm trạng lo lắng.

Vua cung kính cúi đầu và thưa: “Bạch Đức Thế Tôn, một cận thần của thần đã cư xử không đúng mực trong hậu cung. Thần đã điều tra và biết được sự thật. Thần phải làm gì?”

Đức Phật hỏi: “Cận thần này có ích gì cho nhà vua không? Nhà vua có yêu vợ mình không?”

“Vâng,” nhà vua đáp. “Ông ấy là một trong những cận thần đáng tin cậy nhất của thần, và thần rất yêu quý bà ấy.”

Đức Phật nhẹ nhàng nói: “Khi một người hầu cận đáng quý và một người phụ nữ đáng yêu, thì khôn ngoan là không nên làm hại họ. Ngay cả thời xưa, các vị vua đã lắng nghe lời khuyên sáng suốt và chọn sự nhẫn nại thay vì trừng phạt.” Sau đó, Đức Phật kể một câu chuyện từ quá khứ.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ Tát sinh ra trong một gia đình quý tộc và trở thành cố vấn đáng tin cậy của nhà vua trong cả các vấn đề thế tục lẫn tâm linh.

Một ngày nọ, nhà vua phát hiện một cận thần của mình đã có hành vi sai trái trong hậu cung. Ngài nghĩ: “Người đàn ông này rất có ích cho ta, còn người phụ nữ kia thì được sủng ái. Ta không muốn trừng phạt họ. Ta sẽ hỏi vị quân sư thông thái của ta xem nên làm gì.”

Ngài gọi Bồ Tát đến và nói: “Ta có một câu hỏi.”

“Xin bệ hạ hãy hỏi,” Bồ Tát đáp.

Nhà vua đọc kệ:

“Một hồ nước yên bình nằm dưới chân một ngọn đồi xinh đẹp, Nhưng một con chó rừng uống nước từ đó, mặc dù một con sư tử vẫn đứng nhìn.”

Bồ Tát hiểu ý. Ngài đáp lại bằng một kệ khác:

“Từ dòng sông lớn, muôn loài được uống tự do. Nếu nàng được sủng ái, hãy kiên nhẫn—dòng sông vẫn là dòng sông.”

Với những lời này, ngài khuyên nhà vua hãy buông bỏ cơn giận và chọn sự tha thứ.

Nhà vua chấp nhận lời khuyên này. Ngài tha thứ cho cả cận thần và người phụ nữ, và bảo họ từ nay sống đúng đắn. Họ đã làm theo. Nhà vua tiếp tục bố thí rộng rãi và sống đức hạnh, và vào cuối đời, ông được tái sinh lên cõi trời.

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật nói: “Trong kiếp trước, Ananda là vua, còn Ta là vị quân sư thông thái.”

.... o ....

J195. Pabbatupatthara Jātaka -- The King Who Chose Forgiveness

Summary: A courtier had an affair with a woman in the king of Kosala’s harem, and the king sought the Buddha’s advice on what he should do. The Buddha then recounted a similar event from the past and shared the wise counsel he had given on that occasion.

.

While the Buddha was staying at Jetavana Monastery, the king of Kosala came to visit him with a troubled heart.

He bowed respectfully and said, “Lord, one of my courtiers has behaved improperly in the royal harem. I’ve investigated and learned the truth. What should I do?”

The Buddha asked, “Is this courtier useful to you? Do you love your wife?”

“Yes,” replied the king. “He is one of my most trusted advisors, and I do love her.”

The Buddha said gently, “When a servant is valuable and a woman is dear, it is wise not to harm them. Even in ancient times, kings listened to wise counsel and chose patience over punishment.” Then the Buddha told a story from the past.

Long ago, when King Brahmadatta ruled Benares, the Bodhisatta was born into a noble family and became the king’s trusted advisor in both worldly and spiritual matters.

One day, the king discovered that one of his courtiers had acted improperly in the royal harem. He thought, “This man is very useful to me, and the woman is dear. I don’t want to punish them. I’ll ask my wise advisor what to do.”

He called the Bodhisatta and said, “I have a question.”

“Please ask, Your Majesty,” replied the Bodhisatta.

The king spoke in verse:

“A peaceful lake lies at the foot of a lovely hill, Yet a jackal drinks from it, though a lion watches still.”

The Bodhisatta understood the meaning. He replied with another verse:

“From the great river, all creatures drink freely. If she is dear, be patient—the river remains the river.”

With these words, he advised the king to let go of anger and choose forgiveness.

The king accepted this wisdom. He forgave both the courtier and the woman, and told them to live rightly from then on. They did. The king continued to give generously and live virtuously, and at the end of his life, he was reborn in the heavenly realms.

After telling this story, the Buddha said, “In that past life, Ananda was the king, and I was the wise advisor.”

.... o ....

J196. Valahassa Jātaka -- Con Ngựa Bay và Thành Phố Yêu Tinh

Tóm tắt: Một vị sư nọ bị cám dỗ trở về đời sống thế tục khi nhìn thấy một phụ nữ mặc áo quần lộng lẫy. Đức Phật kể lại câu chuyện về loài Dạ-xoa (Yakkhini), những con quỷ thường bắt những thương nhân lạc đường làm chồng, rồi sau đó ăn thịt họ. Bồ-tát, hóa thân thành một con ngựa bay, đã cứu được một nửa số thương nhân bị bắt, và sau này họ trở thành đệ tử của Ngài.

.

Khi Đức Phật đang ở tại Tu viện Kỳ Viên, một vị sư đến gặp Ngài với vẻ mặt xấu hổ. Đức Phật hỏi: "Có thật là ông đã từ bỏ con đường tu hành không?"

"Vâng, thưa Ngài," vị sư đáp.

"Điều gì đã gây ra điều này?"

"Con thấy một người phụ nữ ăn mặc đẹp đẽ, và lòng ham muốn đã xâm chiếm con."

Đức Phật nhẹ nhàng nói: "Này anh bạn, sắc đẹp có thể lừa dối. Một số phụ nữ dùng ngoại hình, giọng nói, hương thơm và sự quyến rũ của mình để thu hút người khác. Một khi họ có quyền lực đối với ai đó, họ có thể hủy hoại sự bình yên, tính cách, và thậm chí cả cuộc đời của họ. Ngày xưa, một nhóm yêu tinh đã làm chính xác như vậy - chúng dụ dỗ khách lữ hành vào thành phố của chúng, rồi giết chết họ."

Và Đức Phật đã kể câu chuyện này từ rất lâu rồi.

Ngày xưa, trên đảo Tích Lan, có một thành phố bí ẩn tên là Sirisavatthu, đầy rẫy những yêu tinh. Khi tàu thuyền bị đắm gần đó, những yêu tinh này đã cải trang thành những người dân làng tốt bụng. Họ ăn mặc đẹp đẽ, mang theo thức ăn, và bế trẻ con trên hông để trông giống người. Họ thậm chí còn tạo ra ảo ảnh về nông dân, gia súc và chó để làm cho thành phố trông như thật.

Khi những thương nhân bị đắm tàu ​​đến, lũ yêu tinh chào đón họ nồng nhiệt. "Chồng chúng tôi đã mất tích trên biển nhiều năm trước", chúng nói. "Các anh cũng là thương nhân - xin hãy làm chồng chúng tôi." Những người đàn ông, không hề biết đến nguy hiểm, đã đồng ý.

Ban đêm, lũ yêu tinh lộ rõ ​​bản chất thật sự. Chúng lẻn đi, giết những người đàn ông khác mà chúng bắt được và ăn thịt họ. Một thương nhân nhận thấy cơ thể vợ mình lạnh ngắt sau khi cô trở về từ chuyến đi chơi đêm. Anh ôm lấy cô và nhận ra - cô là một yêu tinh.

Anh cảnh báo những người khác: "Chúng không phải là người. Chúng là yêu tinh. Chúng sẽ ăn thịt chúng ta khi tìm thấy nạn nhân mới. Chúng ta phải trốn thoát!"

Một nửa số thương nhân - hai trăm năm mươi người - đồng ý và bỏ trốn cùng anh. Nửa còn lại từ chối rời xa những người vợ yêu tinh của họ.

Lúc đó, Bồ Tát được sinh ra là một con ngựa bay kỳ diệu. Thân mình nó trắng muốt, bờm như cỏ dại, mỏ như mỏ quạ. Nó bay từ dãy Himalaya đến Tích Lan, ăn lúa dại và lướt trên hồ.

Khi bay ngang qua, nó cất tiếng gọi đầy lòng trắc ẩn: "Ai muốn về nhà? Ai muốn về nhà?"

Những thương nhân đang tháo chạy nghe thấy tiếng nó liền kêu lên: "Chúng tôi muốn về nhà, thưa chủ nhân!" Họ chắp tay cúi chào.

"Vậy thì hãy trèo lên lưng tôi," con ngựa nói.

Một số người trèo lên, một số người nắm lấy đuôi nó, và một số người đứng nghiêm trang. Bồ Tát nâng tất cả lên - từng người một - và đưa họ an toàn trở về quê hương, đưa mỗi người về làng của mình. Sau đó, ngài trở về khu rừng của mình.

Trong khi đó, lũ yêu tinh đã giết và ăn thịt hai trăm năm mươi thương nhân còn ở lại.

Đức Phật quay sang các vị sư và nói: “Cũng như những thương nhân đi theo con ngựa bay được cứu, còn những người ở lại thì bị diệt vong – cũng vậy, những người không nghe theo lời chỉ dạy của Đức Phật sẽ rơi vào đau khổ. Nhưng những người lắng nghe và đi theo con đường ấy sẽ tìm thấy an lạc, hạnh phúc và tự do. Họ có thể được tái sinh lên cõi trời, hoặc đạt đến sự chấm dứt mọi đau khổ – Niết bàn.”

Sau đó, Đức Phật đọc những vần kệ này:

“Những ai không nghe theo lời Phật dạy, giống như những thương nhân bị lạc lối bởi lời dối trá của yêu tinh, Sẽ rơi vào đau khổ, đau đớn và than khóc.

Nhưng những ai theo con đường của Đức Phật, giống như những người cưỡi con ngựa bay, Sẽ tìm thấy sự cứu rỗi, hạnh phúc và an lạc thực sự.”

Cuối buổi thuyết giảng, vị sư đã quay đi đã tìm lại được sự sáng suốt và bước vào sơ quả Nhập Lưu, giai đoạn giác ngộ đầu tiên. Nhiều người khác cũng đã giác ngộ được những chân lý sâu xa hơn.

Đức Phật kết luận: “Trong câu chuyện đó, ta là con ngựa bay. Hai trăm năm mươi thương nhân là những người theo ta.”

.... o ....

J196. Valahassa Jātaka -- The Flying Horse and the Goblin City

Summary: One monk is tempted to return to lay life upon seeing a woman dressed in finery. The Buddha recounts a story about Yakkhinis, who used to capture lost merchants, take them to their husbands, and then devour them once they were finished. The Bodhisatta, disguised as a flying horse, managed to rescue half of those held captive, who later became his disciples.

.

While the Buddha was staying at Jetavana Monastery, a monk came to him feeling ashamed. The Buddha asked, “Is it true you’ve turned away from the path?”

“Yes, Master,” the monk replied.

“What caused this?”

“I saw a woman dressed beautifully, and desire overwhelmed me.”

The Buddha spoke gently: “Brother, beauty can be deceiving. Some women use their appearance, voice, scent, and charm to draw people in. Once they have power over someone, they may ruin their peace, their character, and even their life. In ancient times, a group of goblin women did just that—they lured travelers into their city, then destroyed them.”

And the Buddha told this story from long ago.

Long ago, on the island of Ceylon, there was a hidden city called Sirisavatthu, filled with goblin women. When ships were wrecked nearby, these goblins disguised themselves as kind villagers. They dressed beautifully, carried food, and brought children on their hips to appear human. They even created illusions of farmers, cattle, and dogs to make the city seem real.

When shipwrecked merchants arrived, the goblins welcomed them warmly. “Our husbands were lost at sea years ago,” they said. “You are merchants too—please be our husbands.” The men, unaware of the danger, agreed.

At night, the goblins revealed their true nature. They crept away, killed other men they had captured, and ate them. One merchant noticed his wife’s body was cold after she returned from her nightly outing. He embraced her and realized—she was a goblin.

He warned the others: “These are not humans. They are goblins. They will eat us once they find new victims. We must escape!”

Half of the merchants—two hundred and fifty—agreed and fled with him. The other half refused to leave their goblin wives.

At that time, the Bodhisatta was born as a magical flying horse. His body was pure white, his mane like wild grass, and his beak like a crow’s. He flew from the Himalayas to Ceylon, eating wild rice and gliding over lakes.

As he passed by, he called out in a voice full of compassion: “Who wants to go home? Who wants to go home?”

The fleeing merchants heard him and cried, “We do, master!” They bowed with joined hands.

“Then climb onto my back,” said the horse.

Some climbed up, some held his tail, and some stood respectfully. The Bodhisatta lifted all of them—every single one—and flew them safely back to their homeland, placing each in his own village. Then he returned to his forest home.

The goblins, meanwhile, killed and devoured the two hundred and fifty merchants who had stayed behind.

The Buddha turned to the monks and said: “Just as those merchants who followed the flying horse were saved, and those who stayed behind were destroyed—so too, those who ignore the Buddha’s guidance fall into suffering. But those who listen and follow the path find peace, joy, and freedom. They may be reborn in heavenly realms, or reach the end of all suffering—Nirvana.”

Then the Buddha recited these verses:

“Those who ignore the Buddha’s words, like merchants lost to goblins’ lies, Will fall into sorrow, pain, and cries.

But those who follow the Buddha’s way, like those who rode the flying steed, Will find salvation, joy, and peace indeed.”

At the end of the teaching, the monk who had turned away found clarity again and entered the first stage of enlightenment. Many others also awakened to deeper truths.

The Buddha concluded: “In that story, I was the flying horse. The two hundred and fifty merchants were my followers.”

.... o ....

J197. Mittamitta Jātaka -- Tấm Vải Và Con Voi

Tóm tắt: Một vị sư đặt trọn niềm tin vào thầy mình nhưng lại lấy trộm một tấm vải của thầy, và bị cự tuyệt một cách tàn bạo. Khi nghe chuyện này, Đức Phật kể một câu chuyện về một vị khổ hạnh nuôi một con voi hoang, cuối cùng bị voi giết chết. Câu chuyện này thôi thúc Bồ Tát chỉ ra cách phân biệt bạn và thù.

.

Khi Đức Phật ngự tại Tu viện Kỳ Viên ở Sāvatthi, có câu chuyện về một vị sư trẻ đã hành động thiếu tôn trọng.

Vị sư này đã lấy một mảnh vải của thầy mình. Anh ta tin chắc rằng thầy mình sẽ không phiền lòng, nên đã dùng nó để làm túi đựng giày rồi đi. Nhưng khi vị sư phát hiện ra, ông nổi giận. Ông đánh vị sư và nói: "Ông nghĩ giữa ông và tôi có loại niềm tin nào?"

Các vị sư khác nghe chuyện này và bắt đầu bàn tán trong Chánh Pháp Đường. "Vị sư trẻ đó nghĩ rằng thầy mình tin tưởng mình," họ nói, "nhưng khi vị sư trẻ lấy mảnh vải, vị sư nổi giận và đánh anh ta."

Đức Phật bước vào và hỏi: "Các ông đang nói gì vậy?" Họ kể lại câu chuyện cho Ngài nghe.

Đức Phật nói: "Đây không phải lần đầu tiên vị sư trẻ đó phản bội lòng tin của người khác. Anh ta đã từng làm điều tương tự trong một kiếp trước." Và rồi Ngài kể lại câu chuyện này từ rất lâu rồi.

Thuở xưa, khi vua Brahmadatta trị vì Benares, Bồ Tát sinh ra là con trai của một bà la môn ở xứ Kasi. Khi lớn lên, Ngài từ bỏ cuộc sống thế tục và trở thành một ẩn sĩ. Ngài phát triển những năng lực tâm linh sâu sắc và sống trên dãy Himalaya cùng một nhóm đệ tử.

Một trong những đệ tử tìm thấy một con voi con có voi mẹ chết. Bất chấp lời cảnh báo của Bồ Tát, vị đệ tử vẫn nuôi con voi như thú cưng. Theo thời gian, con voi lớn lên và trở nên hung dữ. Một ngày nọ, nó giết chết chủ của mình và chạy vào rừng.

Những ẩn sĩ khác làm lễ tang cho người bạn đã khuất của mình. Sau đó, họ tụ tập quanh Bồ Tát và hỏi: "Làm sao chúng ta có thể phân biệt được ai là bạn thực sự và ai không?"

Bồ Tát trả lời bằng những vần kệ này:

"Nó không mỉm cười khi nhìn thấy bạn, Nó không chào đón hay nồng nhiệt. Nó tránh ánh mắt của bạn, Và trả lời bạn bằng sự lạnh lùng.

Đây là những dấu hiệu của kẻ thù. Người khôn ngoan nhìn thấy và hiểu được."

Sau khi chia sẻ trí tuệ này, Bồ Tát tiếp tục tu tập và sau đó được tái sinh vào cõi trời Phạm Thiên.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: “Trong kiếp trước, vị sư lấy tấm vải là đệ tử nuôi voi. Sư phụ của vị sư này là con voi. Các vị sư tụ họp ở đây là các ẩn sĩ. Và ta là người dẫn đường sáng suốt.”

.... o ....

J197. Mittamitta Jātaka -- The Cloth and the Elephant

Summary: One monk places his trust in his teacher but steals a cloth from him, only to be violently rebuffed. When the Buddha hears of this, he tells a story about an ascetic who kept a wild elephant, which ultimately killed him. This story prompts the Bodhisatta to demonstrate how to distinguish friend from foe.

.

While the Buddha was staying at Jetavana Monastery in Sāvatthi, a story arose about a young monk who had acted without proper respect.

This monk had taken a piece of cloth that belonged to his teacher. He felt confident that his teacher wouldn’t mind, so he used it to make a bag for his shoes and left. But when the teacher found out, he was angry. He struck the monk and said, “What kind of confidence do you think exists between you and me?”

The other monks heard about this and began discussing it in the Hall of Truth. “That young monk thought his teacher trusted him,” they said, “but when he took the cloth, the teacher became furious and hit him.”

The Buddha entered and asked, “What are you talking about?” They told him the story.

The Buddha said, “This is not the first time that monk has broken someone’s trust. He did the same in a past life.” And then he told this story from long ago.

Long ago, when King Brahmadatta ruled Benares, the Bodhisatta was born as the son of a brahmin in the land of Kasi. When he grew up, he gave up worldly life and became a hermit. He developed deep spiritual powers and lived in the Himalayas with a group of disciples.

One of the disciples found a young elephant whose mother had died. Despite the Bodhisatta’s warning, the disciple kept the elephant as a pet. Over time, the elephant grew large and wild. One day, it killed its master and ran off into the forest.

The other hermits performed funeral rites for their fallen friend. Then they gathered around the Bodhisatta and asked, “How can we tell who is truly a friend and who is not?”

The Bodhisatta replied with these verses:

“He does not smile when he sees you, He shows no welcome or warmth. He avoids your gaze, And answers you with coldness.

These are the signs of an enemy. A wise person sees and understands.”

After sharing this wisdom, the Bodhisatta continued his spiritual practice and was later reborn in the heavenly realm of Brahma.

When the Buddha finished the story, he said, “In that past life, the monk who took the cloth was the disciple who kept the elephant. His teacher was the elephant. The monks gathered here were the hermits. And I was the wise leader.”

.... o ....

J198. Rādha Jātaka -- Con Vẹt Biết Khi Nào Nên Im Lặng

Tóm tắt: Một vị sư nọ bị cám dỗ trở về đời sống thế tục khi nhìn thấy một phụ nữ mặc trang phục lộng lẫy. Đức Phật kể câu chuyện về hai con chim vẹt được giao nhiệm vụ trông nom vợ của một Bà-la-môn trong thời gian chủ nhân vắng nhà. Người vợ đã cư xử không đúng mực và khi bị chất vấn về hành động của mình, bà đã giết chết một con vẹt.

.

Một ngày nọ, khi Đức Phật đang ở tại Kỳ Viên, một vị sư đến gặp Ngài với vẻ mặt xấu hổ. Đức Phật hỏi: "Có thật là ông đã từ bỏ việc tu tập không?" Vị sư gật đầu và nói: "Vâng, thưa Đức Phật. Con đã mất kiểm soát dục vọng khi nhìn thấy một người phụ nữ ăn mặc đẹp."

Đức Phật đáp: "Này bạn, thật khó để kiềm chế dục vọng. Ngay cả trong quá khứ, người ta cũng đã cố gắng trông chừng người khác, nhưng không phải lúc nào cũng hiệu quả. Để ta kể cho ngươi nghe một câu chuyện từ rất lâu rồi."

Ngày xưa, tại thành Benares, có một chú vẹt thông thái tên là Radha và em trai là Potthapada. Chúng bị một người bắt chim bắt được và giao cho một vị Bà-la-môn tốt bụng, người đã đối xử với chúng như con ruột.

Nhưng vợ của vị Bà-la-môn không phải là người tốt. Bà thường cư xử không tốt khi chồng đi vắng.

Một ngày nọ, vị Bà-la-môn phải đi công tác. Trước khi rời đi, ông nói với bầy vẹt: "Các con yêu quý, hãy để mắt đến mẹ của các con. Hãy báo cho ta biết nếu bà ấy cư xử không đúng mực."

Ngay khi ông rời đi, người vợ bắt đầu gặp gỡ những người đàn ông khác, cả ngày lẫn đêm. Potthapada thấy vậy liền nói với Radha: "Chúng ta phải bảo bà ấy dừng lại. Chủ nhân của chúng ta tin tưởng chúng ta."

Radha cảnh báo em: "Đừng nói gì cả. Nguy hiểm lắm."

Nhưng Potthapada không nghe. Chim này nói với người phụ nữ: "Mẹ ơi, tại sao mẹ lại làm điều sai trái?"

Bà ta giả vờ tỏ ra yêu thương. "Ôi, con yêu của mẹ," bà ta nói, "Mẹ sẽ không làm thế nữa đâu. Lại đây, để mẹ ôm con."

Khi Potthapada đến gần, bà ta túm lấy con vẹt và hét lên: "Sao con dám dạy đời mẹ!" Rồi bà ta giết con vẹt này và ném xác vào lửa.

Khi người Bà-la-môn trở về, ông ta hỏi Radha: "Con trai ơi, mẹ con có cư xử tốt khi ta đi vắng không?"

Radha đáp lại bằng một bài thơ uyên thâm:

“Có những chân lý chẳng mang lại phước lành, dù chúng có đúng đi nữa. Em trai tôi đã nói, và giờ em nằm trong tro tàn. Tôi sẽ không nói nữa, kẻo tôi cũng chịu chung số phận.”

Rồi Radha nói thêm: “Nơi này không còn an toàn cho tôi nữa.” Ngài từ biệt vị Bà-la-môn và bay vào rừng.

Sau khi kể câu chuyện này, Đức Phật giải thích rằng Potthapada đã từng là Ananda trong một kiếp trước, và chính ngài cũng từng là Radha. Nghe vậy, vị sư suy sụp tinh thần đã tìm thấy sự sáng suốt và đạt đến tầng giác ngộ đầu tiên, sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J198. Rādha Jātaka -- The Parrot Who Knew When to Stay Silent

Summary: One monk is tempted to return to lay life upon seeing a woman dressed in finery. The Buddha recounts a story about two adopted parrots entrusted with watching over a Brahmin’s wife during their master’s absence. The wife behaved improperly and, when confronted about her actions, killed one of the parrots.

.

One day, while the Buddha was staying at Jetavana, a monk came to him feeling ashamed. The Buddha asked, “Is it true you’ve turned away from your practice?” The monk nodded and said, “Yes, Master. I lost control of my desires when I saw a woman dressed beautifully.”

The Buddha replied, “My friend, it’s hard to guard against desire. Even in the past, people tried to watch over others, but it didn’t always work. Let me tell you a story from long ago.”

Long ago, in the city of Benares, there lived a wise parrot named Radha and his younger brother Potthapada. They were caught by a bird-catcher and given to a kind brahmin, who treated them like his own children.

But the brahmin’s wife was not a good person. She often behaved badly when her husband was away.

One day, the brahmin had to travel for work. Before leaving, he said to the parrots, “My dear ones, please keep an eye on your mother. Let me know if she misbehaves.”

As soon as he left, the wife began meeting other men, day and night. Potthapada saw this and said to Radha, “We must tell her to stop. Our master trusted us.”

Radha warned him, “Don’t say anything. It’s dangerous.”

But Potthapada didn’t listen. He spoke to the woman, saying, “Mother, why are you doing wrong?”

She pretended to be loving. “Oh, my sweet child,” she said, “I won’t do it again. Come here, let me hug you.”

As Potthapada came close, she grabbed him and shouted, “How dare you lecture me!” Then she killed him and threw his body into the fire.

When the brahmin returned, he asked Radha, “My son, did your mother behave well while I was gone?”

Radha replied with a wise poem:

“Some truths bring no blessing, even if they are true. My brother spoke, and now he lies in ashes. I will not speak, lest I meet the same fate.”

Then Radha added, “This is not a safe place for me anymore.” He said goodbye to the brahmin and flew off into the forest.

After telling this story, the Buddha explained that Potthapada had been Ananda in a past life, and he himself had been Radha. Hearing this, the monk who had backslid found clarity and reached the first stage of enlightenment.

.... o ....

J199. Gahapati Jātaka -- Người Chồng Thông Minh và Người Vợ Sai Trái

Tóm tắt: Một vị sư nọ bị cám dỗ trở về đời sống thế tục khi nhìn thấy một phụ nữ mặc áo quần sang trọng. Đức Phật kể lại câu chuyện về người vợ của một vị Bà-la-môn ngoại tình với một trưởng làng, về cách vị Bà-la-môn phát hiện ra mối quan hệ của họ và trừng phạt họ vì hành vi đó.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật kể về một vị sư đã chệch hướng. Trong lúc thuyết pháp, Đức Phật nói: "Có những người không đáng tin cậy, ngay cả khi bị phát hiện, họ vẫn có thể lừa dối." Rồi Ngài kể lại câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xửa ngày xưa, tại vương quốc Benares, Bồ-tát sinh ra là con trai của một gia chủ. Lớn lên, Ngài lập gia đình và định cư. Nhưng vợ Ngài không chung thủy - bà bí mật gặp vị trưởng làng.

Bồ-tát nghi ngờ có điều gì đó không ổn và quyết định thử thách bà.

Lúc đó, làng đang gặp nạn đói. Mùa màng vừa mới bắt đầu trổ bông, người dân không có thức ăn. Họ đến xin vị trưởng làng giúp đỡ, hứa sẽ trả ơn sau khi thu hoạch. Ông tặng họ một con bò già, họ nấu thịt và ăn.

Một ngày nọ, khi Bồ-tát đi vắng, vị trưởng làng đến thăm người vợ. Trong lúc hai người đang vui vẻ bên nhau, Bồ Tát trở về và bị phát hiện đang tiến về phía nhà. Người vợ nhìn thấy ông và nhanh chóng báo cho trưởng làng.

“Đừng lo,” bà nói. “Tôi có một kế hoạch. Giả vờ như ông đến đòi tiền thịt. Tôi sẽ trèo lên kho thóc và hét lên, ‘Ở đây không có gạo!’. Ông cứ đứng giữa nhà và cứ đòi tiền.”

Bà ta trèo lên và bắt đầu hét. Trưởng làng hùa theo, đòi tiền.

Bồ Tát bước vào và thấy cảnh tượng đó. Ông hiểu ngay.

“Tất cả chỉ là một trò bịp bợm,” ông nghĩ. Rồi ông nói một cách chắc nịch: “Trưởng làng, chúng tôi đã đồng ý trả tiền cho ông trong hai tháng. Mới chỉ nửa tháng thôi. Sao bây giờ ông lại đến đây? Ông không đến vì gạo - ông đến vì thứ khác. Còn ông,” ông nói với vợ, “ông biết là không có gạo mà vẫn giả vờ. Tôi không thích việc hai người đang làm.”

Để làm rõ quan điểm của mình, ngài đọc:

“Ta không thích điều này, ta không thích điều kia—đặc biệt là tiếng kêu của cô ta, Người đứng cạnh kho thóc mà nói rằng cô ta không thể mua.

Cả ngươi nữa, Trưởng làng, ta nói lại lần nữa—kho của ta rất ít. Ngươi đã cho một con bò gầy gò ăn, với ân hạn hai tháng và tất cả. Bây giờ ngươi đòi trả tiền sớm—ta không thích điều này chút nào.”

Rồi, trong cơn giận chính đáng, ngài túm tóc tên trưởng làng, lôi ra ngoài và mắng hắn ta vì tội xâm phạm. Ngài dạy cho hắn một bài học cay đắng và đuổi hắn ra ngoài. Ngài cũng kéo người vợ xuống khỏi kho thóc và nghiêm khắc cảnh cáo: “Nếu ngươi còn tái phạm, ngươi sẽ hối hận.”

Kể từ ngày đó, tên trưởng làng không bao giờ dám đến gần nhà nữa, và người vợ vẫn chung thủy.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài tiết lộ rằng người chồng thông thái trong câu chuyện chính là bản thân mình ở một kiếp trước. Nghe vậy, vị tu sĩ đã lầm đường lạc lối đã sáng tỏ và bước vào sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J199. Gahapati Jātaka -- The Clever Husband and the False Wife

Summary: One monk is tempted to return to lay life upon seeing a woman dressed in fine clothing. The Buddha recounts a story about a brahmin’s wife who was unfaithful with a headman, how the brahmin discovered their affair, and how he punished them for their behavior.

.

While staying at Jetavana, the Buddha spoke about a monk who had strayed from his practice. During his teaching, the Buddha said, “Some people cannot be trusted to stay true. Even when watched, they may still deceive.” Then he shared this story from the past.

Long ago, in the kingdom of Benares, the Bodhisatta was born as the son of a householder. When he grew up, he married and settled down. But his wife was not faithful—she secretly met with the village headman.

The Bodhisatta suspected something was wrong and decided to test her.

At that time, the village was suffering from famine. The crops had just begun to grow, and people had no food. They asked the headman for help, promising to repay him after the harvest. He gave them an old ox, which they cooked and ate.

One day, while the Bodhisatta was away, the headman came to visit the wife. As they were enjoying each other’s company, the Bodhisatta returned and was seen approaching the house. The wife spotted him and quickly warned the headman.

“Don’t worry,” she said. “I have a plan. Pretend you came to ask for payment for the meat. I’ll climb up to the granary and shout, ‘There’s no rice here!’ You stand in the middle of the house and keep asking for the price.”

She climbed up and began shouting. The headman played along, demanding payment.

The Bodhisatta entered and saw the scene. He understood immediately.

“This is all a trick,” he thought. Then he spoke firmly: “Headman, we agreed to pay you in two months. It’s only been half a month. Why are you here now? You’re not here for rice—you came for something else. And you,” he said to his wife, “you know there’s no rice, yet you pretend. I don’t like what either of you is doing.”

To make his point clear, he recited:

“I don’t like this, I don’t like that—especially not her cry, Who stands beside the granary and says she cannot buy.

Nor you, Headman, I say again—my stores are very small. You gave a bony cow to eat, with two months’ grace and all. Now you demand your payment early—I don’t like this at all.”

Then, in righteous anger, he grabbed the headman by his hair, dragged him outside, and scolded him for trespassing. He gave him a harsh lesson and threw him out. He also pulled his wife down from the granary and warned her sternly: “If you ever do this again, you’ll regret it.”

From that day on, the headman never dared approach the house again, and the wife stayed faithful.

When the Buddha finished the story, he revealed that the wise husband in the tale had been himself in a past life. Hearing this, the monk who had strayed found clarity and entered the First Path of enlightenment.

.... o ....

J200. Sadhusila Jātaka -- Bốn Cô Con Gái Bà La Môn Và Sự Lựa Chọn Thông Minh

Tóm tắt: Một vị Bà-la-môn, không thể chọn được người cầu hôn cho bốn cô con gái của mình giữa những người đàn ông, đã tìm đến Đức Phật để xin lời khuyên. Đức Phật kể lại một sự kiện tương tự trong quá khứ, khi còn là Bồ Tát, Ngài đã khuyên nên chọn người cầu hôn có đức hạnh cao nhất làm lựa chọn phù hợp nhất.

.

Khi ở tại Kỳ Viên, Đức Phật kể câu chuyện về một vị Bà La Môn chu đáo có bốn cô con gái. Mỗi cô con gái đều có một người cầu hôn:

- Một người đẹp trai,

- Một người già dặn kinh nghiệm,

- Một người xuất thân từ gia đình quý tộc,

- Và một người nổi tiếng đức hạnh.

Vị Bà La Môn băn khoăn: "Trong số những người đàn ông này, ta nên chọn ai cho con gái mình? Sắc đẹp, tuổi tác, dòng dõi cao quý, hay đức hạnh?". Ông không thể quyết định. Vì vậy, ông chuẩn bị hoa và hương liệu cúng dường rồi đến yết kiến ​​Đức Phật.

Sau khi cung kính chào Đức Phật, ông trình bày hoàn cảnh và hỏi: "Bạch Đức Thế Tôn, ai là người xứng đôi nhất với con gái ta?"

Đức Phật đáp: "Những bậc hiền trí đã từng hỏi câu hỏi này rồi. Nhưng vì luân hồi, con đã quên mất câu trả lời. Để ta kể cho con nghe một câu chuyện từ rất lâu rồi."

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, Bồ Tát đã sinh ra làm con trai của một vị Bà La Môn. Ngài học tại trường đại học danh tiếng Takkasila và trở thành một bậc thầy đáng kính.

Một ngày nọ, một vị Bà-la-môn khác đến gặp ngài với cùng câu hỏi. Ông ta có bốn cô con gái và bốn người cầu hôn - giống như trong câu chuyện này. Ông ta hỏi: "Một người thiện tâm, một người xuất thân từ giới quý tộc, một người xinh đẹp, một người già nua. Thưa bậc thầy thông thái, xin hãy cho tôi biết, trong hai người này, ai là người tốt nhất?"

Bồ Tát đáp: "Sắc đẹp là tốt, tuổi tác đáng được tôn trọng. Xuất thân từ giới quý tộc là đáng kính. Nhưng trên hết, tôi coi trọng đức hạnh."

Nghe vậy, vị Bà-la-môn đã gả tất cả các con gái của mình cho người đàn ông đức hạnh.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài tiết lộ rằng vị thầy thông thái trong câu chuyện chính là Ngài trong một kiếp trước. Vị Bà-la-môn lắng nghe câu chuyện đã đạt được tuệ giác sâu sắc và bước vào sơ quả Nhập Lưu.

.... o ....

J200. Sadhusila Jātaka -- The Brahmin’s Daughters and the Wise Choice

Summary: A Brahmin, unable to choose among suitors for his four daughters, seeks the Buddha’s advice. The Buddha recounts a similar event from the past when, as the Bodhisatta, he advised selecting the most virtuous suitor as the most suitable choice.

.

While staying at Jetavana, the Buddha told a story about a thoughtful brahmin who had four daughters. Each daughter had a suitor:

- One was handsome,

- One was old and experienced,

- One came from a noble family,

- And one was known for his goodness.

The brahmin wondered, “Which of these men should I choose for my daughters? Beauty, age, noble birth, or virtue?” He couldn’t decide. So he prepared offerings of flowers and perfumes and went to visit the Buddha.

After respectfully greeting the Buddha, he explained the situation and asked, “Master, who is the best match for my daughters?”

The Buddha replied, “Wise people have asked this question before. But because of rebirth, you’ve forgotten the answer. Let me tell you a story from long ago.”

Long ago, in the city of Benares, the Bodhisatta was born as the son of a brahmin. He studied at the great university of Takkasila and became a respected teacher.

One day, another brahmin came to him with the same question. He had four daughters and four suitors—just like in the present story. He asked: “One is good, one noble-born, one is beautiful, one is old. Tell me, wise teacher, which of these is best?”

The Bodhisatta replied: “Beauty is good, and age deserves respect. Noble birth is honorable. But above all, I value virtue.”

Hearing this, the brahmin gave all his daughters to the virtuous man.

When the Buddha finished the story, he revealed that the wise teacher in the tale had been himself in a past life. The brahmin listening to the story gained deep insight and entered the First Path of enlightenment.

.... o ....

.