Nguyên bản: Pali

Anh dịch: Robert Chalmers và Ānandajoti Bhikkhu

Việt dịch và rút ngắn: Nguyên Giác

J131. Asampadana Jātaka -- Người bạn vô ơn

Tóm tắt: Các nhà sư bàn luận về việc Đề Bà Đạt Đa thiếu lòng biết ơn. Đức Phật kể lại rằng, trong một kiếp trước, Ngài đã từng là ân nhân của Đề Bà Đạt Đa, nhưng khi Ngài yêu cầu được đền đáp, Đề Bà Đạt Đa lại khinh thường Ngài. Nghe vậy, nhà vua đã hành động để khôi phục tình hình.

.

Một hôm, các nhà sư đang bàn tán về hành vi vô ơn của Đề Bà Đạt Đa đối với Đức Phật. Đức Phật nghe được và nói: "Đây không phải lần đầu Đề Bà Đạt Đa vô ơn. Để ta kể cho các ngươi nghe một câu chuyện xưa."

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Vương Xá (Rajagaha), có một người đàn ông thông thái và giàu có—Bồ Tát—làm quan quản thủ kho bạc cho nhà vua. Người ta gọi ông là "Triệu Phú". Tại một thành phố khác, Benares, có người bạn thân của ông là Piliya, cũng là một quan quản thủ kho bạc và cũng giàu có không kém.

Một ngày nọ, Piliya mất hết tài sản và trở nên nghèo khó. Không còn gì, ông và vợ đi bộ đến tận Rajagaha để cầu xin sự giúp đỡ của Triệu Phú. Triệu Phú nồng nhiệt chào đón ông, lắng nghe những khó khăn của ông và nói: "Đừng lo lắng, bạn của tôi. Ta sẽ giúp bạn." Ông chia cho Piliya một nửa tài sản của mình—tiền bạc, gia súc và hàng hóa—và gửi ông trở về Benares cùng với tất cả những gì ông cần.

Sau đó, vận rủi đã ập đến với Triệu Phú. Ông mất hết tài sản và trở nên nghèo khó. Nhớ lại việc mình đã giúp đỡ Piliya, ông quyết định đến Benares để cầu cứu. Khi đến thành phố, ông bảo vợ đợi bên ngoài trong khi ông đi gặp Piliya.

Nhưng Piliya đã thay đổi. Khi nhìn thấy người bạn cũ trong bộ quần áo rách rưới, ông không chào hỏi hay tỏ lòng tốt. Thay vào đó, ông nói: "Ở đây không có chỗ cho anh. Hãy cầm lấy số gạo nhỏ này và đi đi. Đừng quay lại nữa."

Hôm đó, Piliya đã tích trữ hàng ngàn xe gạo ngon, nhưng ông chỉ cho vị triệu phú một nắm gạo thô. Vị triệu phú tự nhủ: "Nếu ta từ chối món quà này, ta cũng sẽ giống như ông ấy. Tình bạn chân chính là chấp nhận dù chỉ một món quà nhỏ." Vì vậy, ông cầm lấy số gạo và trở về với vợ.

Vợ ông đau khổ. "Đây là cách ông ấy đền đáp lòng tốt của anh sao?" bà hỏi.

Vị triệu phú nhẹ nhàng đáp: "Tôi nhận nó để tôn vinh tình bạn của chúng ta, dù ông ấy đã quên mất rồi." Và ông đọc một bài kệ:

Nếu một người bạn trở nên lạnh nhạt và chỉ cho đi rất ít, ta vẫn sẽ đón nhận với tấm lòng khiêm nhường. Vì tình bạn, ngay cả trong gian khó, Ta không muốn chia cắt.

Ngay lúc đó, một người hầu từng làm việc cho Triệu phú nhìn thấy họ và nhận ra chủ nhân cũ của mình. Anh ta bàng hoàng và đau buồn, liền đưa họ về nhà. Anh ta cho họ thức ăn, tắm rửa và an ủi họ. Sau đó, anh ta kể lại cho những người hầu khác, và họ cùng nhau đến gặp nhà vua để kể lại câu chuyện.

Nhà vua triệu tập cả hai người và hỏi Triệu phú: "Có đúng là ngươi đã cho Piliya một nửa tài sản của mình khi ông ấy đang túng thiếu không?"

"Vâng, thưa Bệ hạ," Triệu phú đáp.

Nhà vua quay sang Piliya. "Và khi bạn ngươi đến gặp ngươi lúc túng thiếu, ngươi có giúp đỡ anh ta không?"

Piliya không nói gì.

"Ngươi chỉ cho anh ta một nắm thóc thô thôi sao?"

Tuy nhiên, Piliya vẫn im lặng.

Nhà vua rất tức giận. Vua ra lệnh trao toàn bộ tài sản của Piliya cho nhà triệu phú. Nhưng Bồ Tát nói: "Hạ thần không muốn của cải của người khác. Hãy trả lại những gì hạ thần đã cho người đó trước đây."

Vì vậy, nhà vua đã hồi phục lại phần tài sản cho nhà triệu phú. Triệu phú trở về Rajagaha, sống một cuộc đời bố thí và từ bi, và cuối cùng ra đi trong sự bình an nội tâm.

Đức Phật kết thúc câu chuyện bằng câu: "Trong kiếp đó, ta là nhà triệu phú. Còn Devadatta là Piliya."

.... o ....

J131. Asampadana Jātaka -- The Ungrateful Friend

Summary: The monks are discussing Devadatta’s lack of gratitude. The Buddha recounts how, in a past life, he had been Devadatta’s benefactor, but when he asked for reciprocity, Devadatta scorned him. Upon hearing this, the king took steps to rectify the situation.

.

One day, the monks were talking about Devadatta’s ungrateful behavior toward the Buddha. The Buddha overheard them and said, “This isn’t the first time Devadatta has been ungrateful. Let me tell you a story from the past.”

Long ago, in the city of Rajagaha, there lived a wise and wealthy man—the Bodhisatta—who served as the king’s treasurer. People called him “the Millionaire.” In another city, Benares, lived his close friend Piliya, also a treasurer and just as rich.

One day, Piliya lost all his wealth and became poor. With nothing left, he and his wife walked all the way to Rajagaha to ask the Millionaire for help. The Millionaire welcomed him warmly, listened to his troubles, and said, “Don’t worry, my friend. I’ll help you.” He gave Piliya half of his fortune—money, animals, and goods—and sent him back to Benares with everything he needed.

Later, misfortune struck the Millionaire. He lost all his wealth and became poor himself. Remembering how he had helped Piliya, he decided to go to Benares and ask for help. When he reached the city, he told his wife to wait outside while he went to see Piliya.

But Piliya had changed. When he saw his old friend in poor clothes, he didn’t greet him or offer kindness. Instead, he said, “There’s no room here for you. Take this small amount of rice and leave. Don’t come back.”

That day, Piliya had stored thousands of carts of fine rice, but he gave the Millionaire only a handful of coarse grain. The Millionaire thought to himself, “If I refuse this gift, I’ll be just like him. True friendship means accepting even a small offering.” So he took the grain and returned to his wife.

His wife was heartbroken. “Is this how he repays your kindness?” she asked.

The Millionaire replied gently, “I accepted it to honor our friendship, even if he has forgotten it.” And he spoke a verse:

If a friend turns cold and gives but little, I’ll still accept it with a humble heart. For friendship, even in hardship, Is not something I will tear apart.

Just then, a servant who had once worked for the Millionaire saw them and recognized his old master and mistress. He was shocked and saddened, and took them to his home. He gave them food, baths, and comfort. Then he told the other servants, and together they went to the king to tell the story.

The king summoned both men and asked the Millionaire, “Is it true you gave Piliya half your wealth when he was in need?”

“Yes, Your Majesty,” he replied.

The king turned to Piliya. “And when your friend came to you in need, did you help him?”

Piliya said nothing.

“Did you give him only a handful of coarse grain?”

Still, Piliya stayed silent.

The king was angry. He ordered that all of Piliya’s wealth be given to the Millionaire. But the Bodhisatta said, “I don’t want what belongs to another. Just return what I gave him before.”

So the king restored the Millionaire’s wealth. He returned to Rajagaha, lived a life of generosity and goodness, and eventually passed away with peace in his heart.

The Buddha ended the story by saying, “In that life, I was the Millionaire. Devadatta was Piliya.”

.... o ....

J132. Pancagaru Jātaka -- Sự cám dỗ của các con gái của Ma Vương

Tóm tắt: Các nhà sư thảo luận về việc Đức Phật đã chống lại các con gái của Ma Vương như thế nào. Đức Phật kể lại việc Ngài đã từng chống lại một đoàn nữ Dạ-xoa và nhờ đó, Ngài đã giành được một vương quốc.

.

Một hôm, Đức Phật đang ở tại Kỳ Viên và Ngài thuyết giảng về một bài pháp thiêng liêng—Kinh Sự Cám Dỗ Của Các Con Gái Của Ma Vương Tại Cây Đa Của Những Người Chăn Dê (Sutta of the Temptation by Mara’s Daughters at the Goat-herds’ Banyan Tree). Ngài bắt đầu bằng cách tụng những câu mở đầu:

Với tất cả vẻ đẹp rực rỡ của họ, họ đến—Tham Ái, Sân Hận và Dục Vọng. Như bông gòn trước gió, Đức Thế Tôn khiến chúng bay đi...

Sau khi Đức Phật tụng Kinh xong, các vị tỳ kheo tụ họp tại Chánh Điện. Họ kinh ngạc trước cách mà các con gái của Ma Vương, với tất cả vẻ đẹp và sự quyến rũ của mình, đã cố gắng cám dỗ Đức Phật—nhưng thất bại. Đức Phật thậm chí còn không mở mắt để nhìn các cô. Sự tự chủ và thanh tịnh của Ngài thật không thể diễn tả bằng lời.

Khi Đức Phật bước vào điện và nghe họ bàn luận, Ngài nói: “Chẳng có gì ngạc nhiên khi ta không nhìn những người con gái của Ma Vương trong kiếp này. Ta đã đoạn trừ mọi phiền não và đạt được giác ngộ. Nhưng ngay cả trong một kiếp trước, khi ta vẫn còn tìm kiếm trí tuệ và chưa chế ngự được mọi ham muốn, ta đã có thể chống lại cám dỗ. Nhờ sức mạnh đó, ta đã có thể giành được một vương quốc.” Rồi Ngài kể câu chuyện từ rất lâu về trước.

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, vua Brahmadatta trị vì đất nước. Bồ Tát sinh ra là con út trong một trăm anh em hoàng tộc. Sau nhiều cuộc phiêu lưu (như được kể trong Jataka 96), dân chúng đã chọn ngài làm vua. Ngài chấp nhận và được đăng quang trong niềm hân hoan lớn lao.

Kinh thành được trang hoàng như cõi trời. Cung điện lấp lánh như chốn thiên cung. Khi Bồ Tát bước vào điện, ngài ngồi trên ngai vàng nạm ngọc dưới chiếc lọng trắng của vương quyền. Các quan đại thần, tu sĩ và quý tộc đứng xung quanh ngài trong những chiếc áo choàng sáng chói. Mười sáu ngàn vũ nữ, uyển chuyển như những vị thần, ca hát và trình diễn những bản nhạc vang vọng như sấm sét khắp cung điện.

Khi Bồ Tát nhìn quanh cảnh tượng tráng lệ này, ngài nhớ lại một khoảnh khắc trong quá khứ. Ngài đã từng bị những nữ yêu tinh xinh đẹp quyến rũ - những sinh vật cố gắng dụ dỗ ngài rời khỏi con đường của mình. Nhưng ngài đã kháng cự. Ngài thậm chí không hề nhìn họ với lòng ham muốn. Nhờ tuân theo lời dạy của các vị Phật Độc Giác (Pacceka Buddhas), ngài đã giữ vững giá trị của mình. Và giờ đây, nhờ đó, ngài đã có được vương quốc này.

Trái tim ngài tràn đầy lòng biết ơn và sự sáng suốt, ngài đã đọc những vần thơ này:

Ta đã theo đuổi trí tuệ, kiên định và mạnh mẽ, Với lòng dũng cảm, ta đã đi trên con đường. Ta đã tránh xa những cạm bẫy cám dỗ, Và tìm thấy sự giải thoát khi ta cần nhất.

Bồ Tát đã cai trị vương quốc của mình bằng công lý và lòng từ bi. Ngài đã bố thí rộng rãi, sống ngay thẳng và làm nhiều việc thiện. Theo thời gian, ngài đã viên tịch và được tái sinh theo công đức của mình.

Đức Phật kết thúc câu chuyện bằng câu nói: “Trong kiếp đó, ta là hoàng tử đã đi đến Takkasila và giành được vương quốc.”

.... o ....

J132. Pancagaru Jātaka -- The Temptation by Mara’s Daughters

Summary: The monks discuss how the Buddha resisted the daughters of Māra. The Buddha recounts how he once resisted a host of Yakkhinis and, as a result, gained a kingdom.

.

One day, the Buddha was staying at Jetavana when he spoke about a sacred teaching—the Sutta of the Temptation by Mara’s Daughters at the Goat-herds’ Banyan Tree. He began by reciting its opening lines:

In all their dazzling beauty on they came— Craving and Hate and Lust. Like cotton in the wind, The Master made them fly.

After the Buddha finished reciting the Sutta, the monks gathered in the Hall of Truth. They were amazed by how Mara’s daughters, with all their beauty and charm, had tried to tempt the Buddha—but failed. The Buddha hadn’t even opened his eyes to look at them. His self-control and purity were beyond words.

When the Buddha entered the hall and heard what they were discussing, he said, “It’s no surprise that I didn’t look at Mara’s daughters in this life. I have already removed all defilements and reached enlightenment. But even in a past life, when I was still seeking wisdom and had not yet overcome all desires, I was able to resist temptation. Because of that strength, I was able to gain a kingdom.” And then he told this story from long ago.

Long ago, in the city of Benares, King Brahmadatta ruled the land. The Bodhisatta was born as the youngest of a hundred royal brothers. After many adventures (as told in the Jātaka 96), the people chose him to be their king. He accepted and was crowned with great celebration.

The city was decorated like a heavenly realm. The palace sparkled like the home of the gods. When the Bodhisatta entered the royal hall, he sat on a jeweled throne beneath the white umbrella of kingship. Ministers, priests, and nobles stood around him in shining robes. Sixteen thousand dancers, as graceful as celestial beings, sang and performed music that echoed like thunder across the palace.

As the Bodhisatta looked around at this magnificent scene, he remembered a moment from his past. He had once been tempted by beautiful ogresses—beings who tried to lure him away from his path. But he had resisted. He had not even looked at them with desire. By following the wise teachings of the silent Buddhas (Pacceka Buddhas), he had stayed true to his values. And now, because of that, he had gained this kingdom.

His heart filled with gratitude and clarity, and he spoke these verses:

I followed wisdom, steady and strong, With courage I stayed on the path. I turned away from tempting snares, And found salvation when I needed it most.

The Bodhisatta ruled his kingdom with justice and compassion. He gave generously, lived righteously, and performed many good deeds. In time, he passed away and was reborn according to his merits.

The Buddha ended the story by saying, “In that life, I was the prince who went to Takkasila and won the kingdom.”

.... o ....

J133. Ghatasana Jātaka -- Vị Tăng Không Nơi Trú Ẩn

Tóm tắt: Một nhà sư tới góc rừng thiền định, nhưng khi túp lều bị cháy, sư không thể tiến triển được. Dù vậy, thầy vẫn ở lại ngôi làng. Sau mùa an cư, sư đến thăm Đức Phật, và được kể lại câu chuyện về việc trong một kiếp trước, Bồ Tát đã hành động nhanh chóng để cứu thần dân của mình khi bị một con rồng Long Vương tấn công bằng lửa.

.

Vào một mùa mưa, Đức Phật giao cho một vị sư một đề tài thiền định và đưa sư đến một khu rừng yên tĩnh gần một ngôi làng nhỏ. Vị sư hy vọng sẽ trải qua mùa mưa trong sự bình an và suy ngẫm sâu sắc.

Nhưng trong tháng đầu tiên, khi sư đang đi khất thực, túp lều của sư bị cháy. Vị sư kể lại sự việc cho dân làng nghe, và họ hứa sẽ xây cho thầy một túp lều mới. Tuy nhiên, ba tháng trôi qua mà vẫn chưa có túp lều nào được dựng lên. Không có nơi trú ẩn, vị sư chật vật. Việc thiền định của thầy không suôn sẻ, và sư không đạt được bất kỳ tuệ giác hay giác ngộ nào.

Cuối mùa mưa, vị sư trở về Kỳ Viên và cung kính đứng trước Đức Phật. Đức Phật hỏi thăm việc thiền định của vị sư diễn ra như thế nào. Vị tăng giải thích mọi chuyện - vụ cháy, những lời hứa của dân làng, và sự chậm tiến của ông.

Đức Phật nhẹ nhàng nói: “Ngay cả loài vật cũng biết khi nào một nơi không còn an toàn cho chúng nữa. Chúng bỏ đi trước khi nguy hiểm ập đến. Nếu ngay cả loài chim cũng có thể nhận ra khi nào cần phải rời đi, tại sao sư lại không?”

Sau đó, theo lời thỉnh cầu của nhà sư, Đức Phật kể câu chuyện này từ quá khứ.

Ngày xưa, tại thành Benares, vua Brahmadatta trị vì vùng đất này. Bấy giờ, Bồ-tát sinh ra là một con chim. Khi lớn lên, ngài trở nên thông thái và được chọn làm vua của các loài chim. Ngài và đàn chim sống trên một cây đại thụ vươn ra hồ nước.

Nhưng hồ nước là nơi trú ngụ của Long Vương Canda—một vị thần rắn hùng mạnh. Những con chim đậu trên cây đã thả phân xuống nước, và điều này khiến Canda tức giận. Canda quyết định trả thù.

Một đêm nọ, khi những con chim đang ngủ, Canda đã dùng thần thông của mình để đun sôi hồ nước. Khói bốc lên từ mặt nước, rồi ngọn lửa bùng lên cao bằng một cây cọ.

Bồ-tát nhìn thấy ngọn lửa và kêu lên: “Nước được cho là dập tắt lửa—nhưng ở đây, chính nước đang cháy! Nơi này không còn an toàn nữa. Chúng ta phải rời đi ngay bây giờ!”

Rồi Ngài đọc bài kệ này:

Kẻ thù ẩn núp nơi an toàn của các ngươi, Và lửa giờ đã thiêu rụi hồ nước. Vậy hãy bay đi, đừng do dự— Hãy để sự thận trọng dẫn dắt số phận của các ngươi.

Bồ Tát đã bay đi cùng những con chim nghe lời Ngài. Nhưng những con chim ở lại đều bị tiêu diệt.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật đã giảng Tứ Diệu Đế. Vị sư gặp khó khăn trong mùa mưa đã lắng nghe một cách sâu sắc, và khi kết thúc bài giảng, vị sư đã đạt được sự giác ngộ viên mãn.

Đức Phật kết luận: “Những con chim thông thái đã theo đầu đàn của chúng giờ là đệ tử của ta. Và ta chính là vua chim trong kiếp trước.”

.... o ....

J133. Ghatasana Jātaka -- The Monk Without Shelter

Summary: One monk goes for meditation, but when his hut burns down, he is unable to make progress. He stays in the village anyway. After the Rains Retreat, he visits the Buddha, who tells him a story about how, in a past life, he acted quickly to save his subjects when a Nāga attacked them with fire.

.

One rainy season, the Buddha gave a monk a subject for meditation and sent him to a quiet forest near a small village. The monk hoped to spend the season in peace and deep reflection.

But during the first month, while he was out collecting alms, his hut burned down. He told the villagers what had happened, and they promised to build him a new one. Yet three months passed, and no hut was built. Without shelter, the monk struggled. His meditation didn’t go well, and he didn’t reach any insight or awakening.

At the end of the rainy season, he returned to Jetavana and respectfully stood before the Buddha. The Buddha asked how his meditation had gone. The monk explained everything—the fire, the villagers’ promises, and his lack of progress.

The Buddha gently said, “Even animals know when a place is no longer safe for them. They leave before danger strikes. If even birds can recognize when it’s time to move on, why didn’t you?”

Then, at the monk’s request, the Buddha told this story from the past.

Long ago, in the city of Benares, King Brahmadatta ruled the land. At that time, the Bodhisatta was born as a bird. As he grew older, he became wise and was chosen as king of the birds. He and his flock lived in a huge tree that stretched over a lake.

But the lake was home to Canda, the Naga King—a powerful serpent spirit. The birds, roosting in the tree, dropped their droppings into the water, and this made Canda angry. He decided to take revenge.

One night, while the birds were sleeping, Canda used his powers to boil the lake. Smoke rose from the water, and then flames shot up as high as a palm tree.

The Bodhisatta saw the fire and cried out, “Water is supposed to put out fire—but here, the water itself is burning! This place is no longer safe. We must leave now!”

Then he spoke this verse:

The enemy hides in your safe place, And fire now burns the lake. So fly away, don’t hesitate— Let caution guide your fate.

The Bodhisatta flew away with the birds who listened to him. But those who stayed behind were all destroyed.

After telling the story, the Buddha taught the Four Noble Truths. The monk who had struggled during the rainy season listened deeply, and by the end of the teaching, he reached full enlightenment.

The Buddha concluded, “The wise birds who followed their leader are now my disciples. And I was the bird king in that past life.”

.... o ....

J134. Jhanasodhana Jātaka -- Vượt Qua Ý Thức và Vô Thức

Tóm tắt: Các vị sư kinh ngạc trước việc Trưởng lão Sāriputta có thể trả lời một câu hỏi của Đức Phật mà không ai khác có thể trả lời được. Đức Phật giải thích rằng Sāriputta cũng đã làm được điều này trong quá khứ và chứng minh rằng những lời cuối cùng của Ngài trong kiếp đó đã được vị đại đệ tử của Ngài diễn giải một cách chính xác.

.

Một ngày nọ, khi đang ở tại tu viện Jetavana, Đức Phật đã hỏi một vị trưởng lão thông tuệ một câu hỏi đơn giản. Câu hỏi này là một phần của một câu chuyện lớn hơn nhiều về một sự kiện kỳ ​​diệu bắt đầu khi một vị sư tên là Piṇḍola Bhāradvāja đã sử dụng thần thông của mình để lấy một chiếc bát gỗ đàn hương. Sau đó, Đức Phật dặn dò các vị sư không nên phô trương thần thông.

Nghe vậy, một số vị thầy ngoại giáo đối địch và tín đồ của họ nghĩ rằng: "Vì Đức Phật đã cấm các vị sư của mình sử dụng thần thông của họ, nên chắc hẳn Ngài cũng e ngại khi sử dụng thần thông của mình." Họ khoe khoang rằng họ không tham lam như tín đồ của Đức Phật, những người đã sử dụng thần thông của mình cho một thứ nhỏ bé như một chiếc bát gỗ. Họ tuyên bố rằng họ có thể thực hiện một phép lạ tốt gấp đôi bất kỳ phép lạ nào mà Đức Phật có thể thực hiện.

Khi các vị sư của Đức Phật kể lại cho Ngài nghe về lời thách thức của các vị sư đối địch, Đức Phật chỉ nói: "Cứ để họ làm. Ta cũng sẽ làm như vậy."

Vua Bimbisāra, nghe tin này, đã đến gặp Đức Phật và hỏi liệu Ngài có thực sự sẽ thực hiện một phép lạ hay không. Đức Phật xác nhận là Ngài sẽ làm. Nhà vua ngạc nhiên hỏi: "Chẳng phải ngài đã dặn dò đệ tử không được làm vậy sao?" Đức Phật giải thích rằng luật lệ của ngài là dành cho đệ tử, chứ không phải cho ngài, cũng như một vị vua có thể ăn trái cây trong vườn nhà mình dù người khác bị cấm.

"Ngài sẽ làm điều này ở đâu?" nhà vua hỏi.

"Tại thành Sāvatthi, dưới gốc cây xoài của Ganda," Đức Phật đáp.

"Trẫm nên làm gì để giúp đỡ?" nhà vua hỏi.

"Không làm gì cả," Đức Phật đáp.

Ngày hôm sau, khi Đức Phật đang đi khất thực, một đám đông đi theo Ngài. Các nhà sư của Ngài nói với mọi người rằng Ngài sẽ thực hiện một phép lạ vĩ đại trong bảy ngày. Các đối thủ, nghe vậy, đã chặt hết tất cả các cây xoài trong vùng, nghĩ rằng họ có thể ngăn chặn phép lạ xảy ra.

Vào ngày phép lạ xảy ra, mọi người từ khắp nơi kéo đến. Đám đông kéo dài hàng dặm.

Một người làm vườn tên là Ganda đang mang một quả xoài chín to đến cho nhà vua thì nhìn thấy Đức Phật. Nghĩ rằng trái cây xứng đáng với Đức Phật hơn, ông đã dâng nó cho Ngài. Đức Phật ăn trái cây, rồi Ngài bảo thị giả A Nan trả lại hạt giống cho người làm vườn. Đức Phật bảo người làm vườn gieo hạt giống ngay tại đó. Người làm vườn gieo hạt giống, và ngay lập tức, một cây xoài khổng lồ mọc lên. Thật là một cảnh tượng ngoạn mục. Cây lớn lên, trĩu nặng quả vàng.

Sau phép lạ đầu tiên này, Đức Phật đã thực hiện một phép lạ khác, thậm chí còn kỳ diệu hơn. Ngài tạo ra những bản sao của chính mình trên không trung, thực hiện nhiều hành động khác nhau, trong khi ngồi trên ngai báu do một vị thần tạo ra. Các phép lạ vĩ đại này đã khiến đám đông kinh ngạc và tràn đầy đức tin. Sau phép lạ, Đức Phật đã ban một bài pháp làm thay đổi cuộc đời hàng triệu người.

Sau đó, Đức Phật lên cõi trời Tam Thập Tam Thiên để dạy dỗ mẹ mình, người đã tái sinh ở đó. Ngài ở lại đó ba tháng. Khi Ngài chuẩn bị trở về, một cầu thang bằng vàng, bạc và châu báu xuất hiện, và Ngài xuống cõi người, được bao quanh bởi các vị thần.

Ngài đáp xuống thành Saṅkassa, nơi có một đám đông đang chờ đợi. Đức Phật muốn cho mọi người thấy trí tuệ vĩ đại của đại đệ tử Xá Lợi Phất. Vì vậy, Đức Phật bắt đầu đặt câu hỏi, bắt đầu từ những câu hỏi đơn giản và tăng dần độ khó. Chỉ những người có trình độ trí tuệ cao hơn mới có thể trả lời những câu hỏi khó hơn. Cuối cùng, Ngài đặt ra một câu hỏi rất khó mà chỉ có Đức Phật mới có thể trả lời. Xá Lợi Phất, với trí tuệ vĩ đại của mình, đã có thể trả lời một cách hoàn hảo, cho mọi người thấy ngài giác ngộ như thế nào. Mọi người vô cùng ấn tượng đến nỗi danh tiếng về trí tuệ của Xá Lợi Phất lan truyền đến cả loài người và chư thiên.

Một Câu Chuyện Từ Quá Khứ: Vượt Qua Ý Thức và Vô Thức

Thuở xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ Tát sinh ra là một vị Bà La Môn thông thái đến từ phương Bắc. Ngài học hành uyên thâm tại Taxila, thông thạo thánh tri. Sau đó, từ bỏ những ham muốn trần tục, Ngài trở thành một nhà tu khổ hạnh và sống trên dãy Himalaya.

Thông qua thiền định sâu sắc, Ngài đã đạt được Ngũ Thông và Bát Định. Xung quanh Ngài có năm trăm vị tu khổ hạnh, tìm kiếm trí tuệ và sự dẫn dắt.

Vào một mùa mưa nọ, vị đại đệ tử của Ngài dẫn một nửa nhóm xuống làng để hái muối và giấm. Trong khi họ đi vắng, Bồ Tát đã viên tịch.

Khi Ngài nằm hấp hối trong rừng, các đệ tử còn lại hỏi: "Thưa Thầy, Thầy đã đạt được giác ngộ tâm linh nào?" Với hơi thở cuối cùng, Bồ Tát trả lời: "Không ý thức cũng không vô thức."

Sau khi Ngài viên tịch, các đệ tử rất bối rối. Họ không hiểu Ngài muốn nói gì. Vị đại đệ tử đã giải thích ý nghĩa, nhưng nhiều người vẫn còn nghi ngờ Ngài.

Bấy giờ, Bồ Tát từ cõi trời trở về với thân hình rạng rỡ. Bay lượn trên không trung, Ngài đọc bài kệ này:

Kẻ bám víu vào ý thức sẽ đau khổ. Kẻ bám víu vào vô thức cũng đau khổ. Hãy buông bỏ cả hai. Sự bình an của giác ngộ chân chính là thanh tịnh và tự do.

Nghe vậy, Bồ Tát khen ngợi vị đại đệ tử đã hiểu đúng. Rồi Ngài trở về cõi Phạm Thiên.

Các vị khổ hạnh khác, giờ đã tin tưởng, đều tôn kính trí tuệ của vị đại đệ tử.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật nói: “Trong kiếp quá khứ ấy, vị đại đệ tử là Xá Lợi Phất. Còn ta là Đại Phạm Thiên.”

.... o ....

J134. Jhanasodhana Jātaka -- Beyond Consciousness and Unconsciousness

Summary: The monks are amazed at how Elder Sāriputta can answer a question posed by the Buddha that no one else can. The Buddha explains that he was able to do this in the past as well and demonstrates how his last words in that life were correctly interpreted by his chief disciple.

.

One day, while staying at the Jetavana monastery, the Buddha asked a wise elder a simple question. This question was part of a much larger story about a miraculous event that began when a monk named Piṇḍola Bhāradvāja used his supernatural powers to get a sandalwood bowl. Afterward, the Buddha told his monks they should not show off their powers.

Upon hearing this, some rival teachers and their followers thought, "Since the Buddha has forbidden his monks from using their powers, he must be afraid to use his own." They boasted that they were not greedy like the Buddha’s followers, who used their powers for something as small as a wooden bowl. They claimed they could perform a miracle twice as good as any the Buddha could perform.

When the Buddha's monks told him about the rivals' challenge, the Buddha simply said, "Let them. I'll do the same."

King Bimbisāra, who heard the news, went to the Buddha and asked if he would really perform a miracle. The Buddha confirmed he would. The king was surprised, asking, "Didn't you tell your followers not to do that?" The Buddha explained that his rule was for his students, not for him, just as a king can eat fruit from his own garden even if others are forbidden.

"Where will you do this?" the king asked.

"In the city of Sāvatthi, under Gaṇḍa's mango tree," the Buddha replied.

"What should I do to help?" the king asked.

"Nothing," the Buddha said.

The next day, as the Buddha walked for alms, a crowd followed him. His monks told everyone that he would perform a great miracle in seven days. The rivals, hearing this, cut down every mango tree in the area, thinking they could stop the miracle from happening.

On the day of the miracle, people came from all over. The crowd stretched for miles.

A gardener named Gaṇḍa was taking a large, ripe mango to the king when he saw the Buddha. Thinking the fruit was more worthy of the Buddha, he gave it to him. The Buddha ate the fruit, and then he asked his assistant, Ānanda, to give the seed back to the gardener. The Buddha instructed the gardener to plant it right there. The gardener planted the seed, and instantly, a huge mango tree grew. It was a spectacular sight. The tree grew to an enormous size, filled with golden fruit.

After this first miracle, the Buddha performed another, even more amazing one. He created duplicates of himself in the air, performing different actions, while he sat on a jewel throne that a god had made for him. This "great twin miracle" amazed the crowd and filled them with faith. After the miracle, the Buddha gave a teaching that changed the lives of millions.

Afterward, the Buddha went up to the Heaven of the Thirty-Three Gods to teach his mother, who had been reborn there. He stayed for three months. When he was ready to return, a stairway made of gold, silver, and jewels appeared, and he descended to the human world, surrounded by gods.

He landed in a city named Saṅkassa, where a huge crowd was waiting. The Buddha wanted to show everyone the great wisdom of his chief disciple, Sāriputta. So, the Buddha began to ask questions, starting with simple ones and getting more difficult. Only those with a higher level of wisdom could answer the harder questions. Finally, he asked a very difficult question that only a Buddha could answer. Sāriputta, with his great wisdom, was able to answer it perfectly, showing everyone how enlightened he was. The people were so impressed that Sāriputta's fame for wisdom spread to both humans and gods.

A Story from the Past: Beyond Consciousness and Unconsciousness

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a wise brahmin from the north. He studied deeply at Taxila, mastering sacred knowledge. Then, leaving behind worldly desires, he became an ascetic and lived in the Himalayas.

Through deep meditation, he attained the five Super Knowledges and the eight Higher States of Mind. Around him gathered five hundred fellow ascetics, seeking wisdom and guidance.

During one rainy season, his chief disciple took half the group down to the villages to gather salt and vinegar. While they were away, the Bodhisatta reached the end of his life.

As he lay dying in his forest home, the remaining disciples asked, “Teacher, what spiritual realization have you reached?” With his final breath, the Bodhisatta replied:

“Neither conscious nor unconscious.”

After his passing, the disciples were puzzled. They didn’t understand what he meant. The chief disciple explained the meaning, but many still doubted him.

Then, in a radiant form, the Bodhisatta returned from the heavenly realm. Hovering in the sky, he spoke this verse:

Those who cling to consciousness suffer. Those who cling to unconsciousness suffer too. Let go of both. The peace of true awakening is pure and free.

Hearing this, the Bodhisatta praised his chief disciple for understanding correctly. Then he returned to the Brahma Realm.

The other ascetics, now convinced, honored the chief disciple’s wisdom.

After telling the story, the Buddha said, “In that past life, the chief disciple was Sāriputta. And I was Mahābrahma.”

.... o ....

J135. Candabha Jātaka -- Ánh Trăng và Ánh Sáng Mặt Trời

Tóm tắt: Các vị sư kinh ngạc trước việc Trưởng lão Sāriputta có thể trả lời câu hỏi của Đức Phật mà không ai khác có thể làm được. Đức Phật giải thích rằng Ngài Sāriputta cũng đã từng làm được điều này trong quá khứ và chứng minh rằng những lời cuối cùng của Bồ Tát trong kiếp đó đã được vị đại đệ tử của Ngài diễn giải một cách chính xác.

.

Trong câu chuyện này, Đức Phật đã dùng một phép thần thông vĩ đại để cho thế giới thấy trí tuệ đặc biệt của đệ tử Ngài, Tôn giả Xá Lợi Phất. Câu chuyện bắt đầu khi một vị tỳ kheo tên là Piṇḍola Bhāradvāja đã dùng thần thông của mình để lấy một chiếc bát gỗ đàn hương. Sau đó, Đức Phật nói với các đệ tử của mình rằng các sư không nên khoe khoang thàn thông của mình.

Một số giáo viên ngoại giáo đối thủ coi đây là một cơ hội. Họ nghĩ: "Đức Phật đã bảo các đệ tử của Ngài không được dùng thần thông, vậy thì chắc chắn Ngài cũng không thể tự mình làm phép lạ." Họ có một chiếc bát gỗ đàn hương mà họ thách thức bất kỳ ai lấy đi. Khi môn đệ của họ hỏi tại sao họ không dùng thần thôing để lấy nó, những người ngoại giáo nói rằng họ không muốn khoe khoang khả năng tuyệt vời của mình vì một thứ nhỏ bé như vậy. Họ cho rằng những người theo Phật là tham lam và ngu ngốc khi dùng sức mạnh của mình để giành lấy chiếc bát. Họ khoe khoang: "Đức Phật có thể đã nói với các đệ tử của mình rằng không nên thực hiện thần thông, nhưng nếu ông ta thực hiện một phép lạ, chúng tôi sẽ thực hiện một phép lạ gấp hai lần!"

Khi các nhà sư của Đức Phật kể cho Ngài nghe về thử thách, Đức Phật chỉ đơn giản nói: "Cứ để họ làm vậy đi. Ta sẽ làm như vậy."

Vua Bimbisāra nghe tin này liền đến gặp Đức Phật và hỏi: "Có đúng là Ngài sẽ làm phép lạ không?"

"Vâng," Đức Phật trả lời.

"Nhưng chẳng phải ngài đã cấm các môn đồ của mình làm điều đó sao?" nhà vua hỏi.

Đức Phật giải thích rằng quy tắc của Ngài là dành cho các đệ tử của Ngài, không phải cho Ngài, giống như một vị vua có thể ăn trái cây từ vườn của mình ngay cả khi những người khác bị cấm.

"Ngài sẽ làm điều này ở đâu?" nhà vua hỏi.

"Tại thành phố Sāvatthi, dưới cây xoài của Gaṇḍa," Đức Phật trả lời.

"Tôi nên làm gì để giúp đỡ?" nhà vua hỏi.

"Không có gì," Đức Phật nói.

Ngày hôm sau, khi Đức Phật đi qua thành phố, mọi người hỏi Ngài đang đi đâu. Các nhà sư của ông đã nói với mọi người rằng trong bảy ngày, Đức Phật sẽ thực hiện một phép màu vĩ đại để đánh bại các đối thủ của mình. Đám đông phấn khích và đi theo anh ấy. Các đối thủ, nghe nói phép màu sẽ xảy ra dưới gốc xoài, đã trả tiền cho chủ vườn và cho chặt hết tất cả các cây xoài gần Sāvatthi để cố gắng ngăn chặn điều đó.

Vào ngày xảy ra phép lạ, mọi người từ khắp nơi đã đến. Đám đông kéo dài hàng dặm.

Sáng sớm, một người làm vườn tên là Gaṇḍa đang mang một quả xoài chín to đến cho nhà vua thì nhìn thấy Đức Phật. Nghĩ rằng trái cây này xứng đáng hơn với Đức Phật, ông đã dâng lên Ngài. Đức Phật ăn trái cây, sau đó Ngài bảo thị giả của mình là A Nan trả hạt lại cho người làm vườn và bảo ông trồng ngay tại chỗ. Người làm vườn gieo hạt, và ngay lập tức, một cây xoài khổng lồ mọc lên. Đó là một cảnh tượng ngoạn mục. Cây lớn lên đến kích thước khổng lồ, đầy trái vàng. Gió thổi, trái cây rụng, và các nhà sư cùng người dân ăn chúng.

Sau phép màu đầu tiên này, Đức Phật đã thực hiện một "phép màu song sinh vĩ đại" còn đáng kinh ngạc hơn, trong đó Ngài tạo ra các bản sao hóa thân của chính mình thực hiện nhiều hành động khác nhau trên không. Phép lạ này khiến đám đông kinh ngạc và tràn đầy đức tin. Sau đó, Ngài đã giảng một bài thuyết pháp thay đổi cuộc đời của hàng triệu người.

Sau đó, Đức Phật lên cõi Trời Ba Mươi Ba để thuyết pháp cho mẹ Ngài trong ba tháng. Khi ngài sẵn sàng trở lại, một cầu thang tráng lệ bằng vàng, bạc và đá quý xuất hiện, và ngài bước xuống thế giới loài người, được bao quanh bởi các vị thần. Ngài đến thành phố Saṅkassa, nơi một đám đông lớn đang chờ đợi.

Đức Phật muốn dùng cơ hội này để cho thế giới thấy trí tuệ vĩ đại của đệ tử trưởng, Tôn giả Xá Lợi Phất. Ngài biết rằng trong khi các đệ tử khác nổi tiếng về quyền năng hoặc kiến thức về luật thiêng liêng, thì trí tuệ đặc biệt của Xá Lợi Phất vẫn chưa được thể hiện đầy đủ. Đức Phật bắt đầu bằng cách đặt một câu hỏi mà bất kỳ ai cũng có thể trả lời. Sau đó, ngài hỏi một câu hỏi khó hơn mà chỉ những người đã đạt đến một mức độ hiểu biết nhất định mới có thể trả lời. Ngài tiếp tục đặt câu hỏi, mỗi câu khó hơn câu trước, cho đến khi chỉ có Xá Lợi Phất mới có thể trả lời. Những người trong đám đông đều kinh ngạc và hỏi ông là ai. Khi được cho biết ông là "Thuyền trưởng của Chánh pháp" và được đặt tên là Xá Lợi Phất, tất cả đều nói: "Trí tuệ của ông Xá Lợi Phất thật vĩ đại!" Từ ngày đó trở đi, trí tuệ vĩ đại của Xá Lợi Phất được cả các cõi người và trời biết đến.

Đức Phật sau đó đã gợi ý để giúp Xá Lợi Phất trả lời một câu hỏi ở cấp độ trí tuệ của chính Đức Phật. Xá Lợi Phất hiểu ý và trả lời câu hỏi một cách hoàn hảo.

Một câu chuyện từ quá khứ: Ánh Trăng và Ánh Sáng Mặt Trời

Thuở xưa, khi vua Brahmadatta trị vì xứ Benares, Bồ Tát sinh ra là một vị Bà La Môn thông thái đến từ phương Bắc. Ngài học hành uyên thâm tại Taxila, thông thạo các giáo lý thiêng liêng. Sau đó, từ bỏ những ham muốn trần tục, Ngài trở thành một nhà tu khổ hạnh và sống trên dãy Himalaya.

Thông qua thiền định sâu sắc, Ngài đã đạt được Ngũ Thông và Bát Định. Xung quanh Ngài, năm trăm vị tu khổ hạnh đồng tu, tìm kiếm trí tuệ và sự dẫn dắt.

Vào một mùa mưa, vị đại đệ tử của Ngài dẫn một nửa nhóm xuống làng để hái muối và giấm. Trong khi họ đi vắng, Bồ Tát đã viên tịch.

Khi Ngài nằm hấp hối trong rừng, các đệ tử còn lại hỏi: "Thưa Thầy, Thầy đã đạt được chứng ngộ tâm linh nào?" Với hơi thở cuối cùng, Bồ Tát đáp:

"Ánh Trăng và Ánh Sáng Mặt Trời."

Sau đó, Ngài viên tịch và tái sinh vào Cõi Quang Minh.

Sau đó, khi vị đại đệ tử giải thích ý nghĩa những lời cuối cùng của Bồ Tát, mọi người đều không tin. Nhưng rồi, Bồ Tát trở về từ cõi trời. Bay lượn trên không trung, Ngài đọc bài kệ này:

Kẻ nào với trí tuệ, an trú sâu sắc Trong ánh sáng của mặt trăng hay mặt trời— nhập vào pháp định vô niệm (Absorbed beyond thought)— Sẽ được tái sinh vào Cõi Quang Minh.

Ngài khen ngợi đệ tử đã hiểu đúng, rồi trở về cõi Phạm Thiên.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật nói: “Trong kiếp quá khứ, vị đại đệ tử là Sāriputta. Còn ta là Mahābrahma.”

.... o ....

J135. Candabha Jātaka -- Moonlight and Sunlight

Summary: The monks marvel at how Elder Sāriputta can answer a question posed by the Buddha that no one else can. The Buddha explains that he was also able to do this in the past and demonstrates how his last words in that life were correctly interpreted by his chief disciple.

.

In this story, the Buddha used a great miracle to show the world the special wisdom of his student, Sāriputta. The story began when a monk named Piṇḍola Bhāradvāja used his supernatural powers to get a sandalwood bowl. Afterward, the Buddha told his monks that they should not show off their powers.

Some rival teachers, called schismatics, saw this as an opportunity. They thought, “The Buddha has told his followers not to use their powers, so he must not be able to perform miracles himself.” They had a sandalwood bowl that they challenged anyone to take. When their own students asked why they didn’t use their powers to take it, the schismatics said they didn’t want to show off their great abilities for something so small. They claimed the Buddha’s followers were greedy and foolish for using their powers for the bowl. They boasted, “The Buddha may have told his students not to perform miracles, but if he performs one, we will perform one twice as good!”

When the Buddha's monks told him about the challenge, the Buddha simply said, “Let them. I will do the same.”

King Bimbisāra, hearing the news, went to the Buddha and asked, “Is it true you will perform a miracle?”

“Yes,” the Buddha replied.

“But didn't you forbid your followers from doing that?” the king asked.

The Buddha explained that his rule was for his disciples, not for him, just as a king can eat fruit from his own garden even if others are forbidden.

“Where will you do this?” the king asked.

“In the city of Sāvatthi, under Gaṇḍa’s mango tree,” the Buddha replied.

“What should I do to help?” the king asked.

“Nothing,” the Buddha said.

The next day, as the Buddha walked through the city, people asked where he was going. His monks told everyone that in seven days, the Buddha would perform a great miracle to defeat his rivals. The crowd was excited and followed him. The rivals, hearing that the miracle would happen under a mango tree, paid the owners and had all the mango trees near Sāvatthi cut down to try to stop it.

On the day of the miracle, people came from all over. The crowd stretched for miles.

Early in the morning, a gardener named Gaṇḍa was taking a large, ripe mango to the king when he saw the Buddha. Thinking the fruit was more worthy of the Buddha, he gave it to him. The Buddha ate the fruit, and then he told his assistant, Ānanda, to give the seed back to the gardener and have him plant it right there. The gardener planted the seed, and instantly, a huge mango tree grew. It was a spectacular sight. The tree grew to an enormous size, filled with golden fruit. The wind blew, and the fruit fell, and the monks and people ate them.

After this first miracle, the Buddha performed an even more amazing "great twin miracle" where he created duplicates of himself that performed various actions in the air. This miracle amazed the crowd and filled them with faith. Afterward, he gave a teaching that changed the lives of millions.

Then, the Buddha went up to the Heaven of the Thirty-Three Gods to teach his mother for three months. When he was ready to return, a magnificent stairway made of gold, silver, and jewels appeared, and he descended to the human world, surrounded by gods. He landed in the city of Saṅkassa, where a huge crowd was waiting.

The Buddha wanted to use this opportunity to show the world the great wisdom of his chief disciple, Sāriputta. He knew that while other disciples were known for their powers or knowledge of the sacred law, Sāriputta's special wisdom had not yet been fully shown. The Buddha began by asking a question that anyone could answer. Then he asked a more difficult question that only those who had achieved a certain level of understanding could answer. He continued asking questions, each one harder than the last, until only Sāriputta could answer. The people in the crowd were amazed and asked who he was. When they were told he was the "Captain of the Dhamma" and named Sāriputta, they all said, "How great is his wisdom!" From that day on, Sāriputta's great wisdom was known to both men and gods.

The Buddha then gave a hint to help Sāriputta answer a question that was at the level of a Buddha's own wisdom. Sāriputta understood the hint and was able to answer the question perfectly.

A Story from the Past: Moonlight and Sunlight

Long ago, when King Brahmadatta ruled in Benares, the Bodhisatta was born as a wise brahmin from the north. He studied deeply at Taxila, mastering sacred knowledge. Then, leaving behind worldly desires, he became an ascetic and lived in the Himalayas.

Through deep meditation, he attained the five Super Knowledges and the eight Higher States of Mind. Around him gathered five hundred fellow ascetics, seeking wisdom and guidance.

One rainy season, his chief disciple took half the group down to the villages to gather salt and vinegar. While they were away, the Bodhisatta reached the end of his life.

As he lay dying in his forest home, the remaining disciples asked, “Teacher, what spiritual realization have you reached?” With his final breath, the Bodhisatta replied:

“Moonlight and Sunlight.”

Then he passed away and was reborn in the Radiant Realm.

Later, when the chief disciple explained the meaning of the Bodhisatta’s final words, the others didn’t believe him. But then, the Bodhisatta returned from the heavenly realm. Hovering in the sky, he spoke this verse:

One who, with wisdom, rests deeply In the light of moon or sun— Absorbed beyond thought— Will be reborn in the Radiant Realm.

He praised his disciple for understanding correctly, then returned to the Brahma Realm.

After telling the story, the Buddha said, “In that past life, the chief disciple was Sāriputta. And I was Mahābrahma.”

.... o ....

J136. Suvannahamsa Jātaka -- Con Vịt Trời Vàng

Tóm tắt: Một ni cô tham lam, làm hỏng mọi thứ của các ni cô khác và làm phiền cả chư tăng lẫn cư sĩ. Đức Phật kể lại câu chuyện về kiếp trước, cô đã cố nhổ hết lông vàng của một con vịt trời vàng, và kết quả là cô đã đánh mất lợi thế mà mình từng có.

.

Một hôm ở Savatthi, một cư sĩ tốt bụng cúng dường tỏi cho các ni cô. Ông nói với người quản gia: "Mỗi khi các ni cô đến, hãy cho mỗi người hai hoặc ba nắm." Sau đó, các ni cô thường xuyên đến nhà hoặc ruộng của ông để nhận tỏi.

Vào một ngày lễ, tỏi trong nhà hết sạch. Ni cô Nanda Mập cùng những người khác đến xin một ít. Người quản gia nói: "Ở đây không còn tỏi nữa, cô phải ra ruộng thôi." Vì vậy, Nanda Mập đã ra ruộng và lấy nhiều tỏi hơn mức cần thiết.

Người quản gia bực mình nói: "Các ni cô này tham lam quá!" Lời nhận xét này đã làm tổn thương lòng tự trọng của các ni cô. Họ kể lại sự việc với các nhà sư, và sau đó các nhà sư đã trình sự việc lên Đức Phật.

Đức Phật nhẹ nhàng khiển trách lòng tham của Nanda Mập và nói: "Một người tham lam có thể trở nên khắc nghiệt - ngay cả với mẹ của họ. Họ không thể truyền cảm hứng cho người khác, giúp đỡ những người bố thí, hoặc mang lại phước lành cho cộng đồng. Nhưng một người có tính ôn hòa có thể làm được tất cả những điều này." Rồi ông nói thêm, "Nanda Mập bây giờ cũng tham lam như xưa." Và ngài kể câu chuyện từ rất xưa rồi.

Ngày xưa, ở Benares, Bồ-tát sinh ra là một bà-la-môn. Ngài kết hôn và có ba người con gái: Nanda, Nanda-vati, và Sundari-nanda. Sau khi ngài mất, gia đình ngài được những người hàng xóm tốt bụng chăm sóc.

Bồ-tát tái sinh thành một con vịt trời vàng - một loài chim tuyệt đẹp với bộ lông óng ánh. Ngài nhớ lại kiếp trước và nhận ra vợ và các con gái đang sống trong cảnh khốn khó. Ngài nghĩ, "Những chiếc lông vàng của ta có thể giúp họ sống thoải mái."

Vì vậy, ngài bay đến nhà họ và đậu trên xà nhà. Khi họ nhìn thấy ngài, ngài nói, "Ta là cha của các con, tái sinh thành một con vịt trời vàng. Ta đến để giúp các con. Ta sẽ cho các con từng chiếc lông một. Các con có thể bán chúng và sống thoải mái."

Ngài cho họ một chiếc lông rồi bay đi. Thỉnh thoảng, ngài lại quay trở lại và cho thêm một chiếc lông nữa. Gia đình trở nên thịnh vượng.

Nhưng một ngày nọ, người mẹ nói: "Chúng ta không thể tin tưởng loài vật. Nếu nó không đến nữa thì sao? Lần sau, chúng ta hãy nhổ hết lông nó cùng một lúc." Các con gái của bà không đồng ý - họ biết điều đó sẽ làm con vịt trời đau.

Tuy nhiên, người mẹ vẫn tự mình hành động. Khi vịt trời lại đến, bà tóm lấy nó và nhổ hết lông. Nhưng lông bị lấy đi bằng vũ lực đã mất màu vàng và chuyển sang màu trắng. Vịt trời không thể bay được. Bà ném nó vào thùng và cho nó ăn.

Cuối cùng, lông của nó mọc lại - nhưng chúng không còn màu vàng nữa. Nó bay đi và không bao giờ quay trở lại.

Đức Phật nói: "Cũng như lòng tham của Nanda Béo bây giờ đã khiến Hội chúng mất hết tỏi, lòng tham của bà ta trong quá khứ đã khiến bà ta mất hết lông vàng. Hãy lấy đây làm bài học: hãy bằng lòng với những gì được cho, dù là nhỏ nhoi."

Rồi Ngài đọc bài kệ này:

Hãy bằng lòng - đừng khao khát thêm nữa. Họ bắt được con thiên nga, nhưng mất luôn cả vàng của nó.

Đức Phật bèn đặt ra một quy định: Bất kỳ vị ni nào ăn tỏi đều phải sám hối. Ngài kết luận: “Nanda Mập là người vợ tham lam trong câu chuyện đó. Các chị em của bà ta là ba cô con gái. Còn ta là con vịt trời vàng.”

.

.... o ....

J136. Suvannahamsa Jātaka -- The Golden Mallard

Summary: One nun is greedy, spoiling things for the other nuns and annoying the monks and laypeople as well. The Buddha tells a story of how, in a previous life, she tried to pluck all the golden feathers of a golden mallard and, as a result, lost the advantage she once had.

.

One day in Savatthi, a kind layman offered garlic to the nuns. He told his steward, “Whenever the Sisters come, give each of them two or three handfuls.” After that, the nuns regularly visited his house or fields to receive garlic.

On a holiday, the garlic in the house ran out. Sister Fat Nanda came with others and asked for some. The steward said, “There’s none left here—you’ll have to go to the field.” So Fat Nanda went to the field and took far more garlic than was reasonable.

The steward was upset and said, “These Sisters are so greedy!” This comment hurt the feelings of the more modest nuns. They told the monks, who then brought the matter to the Buddha.

The Buddha gently rebuked Fat Nanda’s greed and said, “A greedy person can be harsh—even to their own mother. They cannot inspire others, help those who give, or bring blessings to the community. But someone who is moderate can do all these things.” Then he added, “Fat Nanda is greedy now, just as she was in the past.” And he told this story from long ago.

Long ago, in Benares, the Bodhisatta was born as a brahmin. He married and had three daughters: Nanda, Nanda-vati, and Sundari-nanda. After he died, his family was cared for by kind neighbors.

The Bodhisatta was reborn as a golden mallard—a beautiful bird with shining feathers. He remembered his past life and realized his wife and daughters were living in hardship. He thought, “My golden feathers could help them live comfortably.”

So he flew to their home and landed on the roof beam. When they saw him, he said, “I am your father, reborn as a golden mallard. I’ve come to help you. I will give you one feather at a time. You can sell them and live well.”

He gave them a feather and flew away. From time to time, he returned and gave another feather. The family became prosperous.

But one day, the mother said, “We can’t trust animals. What if he stops coming? Next time, let’s pluck all his feathers at once.” Her daughters didn’t agree—they knew it would hurt him.

Still, the mother acted on her own. When the mallard came again, she grabbed him and plucked all his feathers. But the feathers, taken by force, lost their golden color and turned plain white. The mallard couldn’t fly. She threw him into a barrel and fed him there.

Eventually, his feathers grew back—but they were no longer golden. He flew away and never returned.

The Buddha said, “Just as Fat Nanda’s greed now has cost the Sisterhood their garlic, her greed in the past cost her the golden feathers. Let this be a lesson: be content with what is given, even if it’s small.”

Then he spoke this verse:

Be content—don’t crave for more. They grabbed the swan, but lost its gold forever.

The Buddha then set a rule: any Sister who eats garlic must do penance. He concluded, “Fat Nanda was the greedy wife in that story. Her sisters were the three daughters. And I was the golden mallard.”

.... o ....

J137. Babbu Jātaka -- Chuột và các con Mèo

Tóm tắt: Một cô con gái đã có chồng về thăm mẹ và bị mẹ thúc giục liên tục đến nỗi cuối cùng mất chồng. Đức Phật kể lại rằng, ngày xưa, một con chuột đã phải chia sẻ thịt của mình với bốn con mèo cho đến khi nó tìm ra cách để tống khứ chúng đi.

.

Tại thành Savatthi, có một nữ cư sĩ tận tụy, được biết đến là mẹ của Kana. Bà đã bước vào con đường giác ngộ tâm linh và được mọi người vô cùng kính trọng. Con gái bà, Kana, đã kết hôn và sống ở một ngôi làng khác. Một ngày nọ, Kana đến thăm mẹ.

Sau vài ngày, chồng của Kana cử một sứ giả yêu cầu cô trở về nhà. Kana hỏi mẹ cô nên làm gì. Mẹ cô trả lời: "Con đã đi xa một thời gian rồi - con không nên trở về tay không." Thế là bà bắt đầu nướng một chiếc bánh cho Kana mang theo.

Ngay lúc đó, một nhà sư đi khất thực đến. Mẹ cô dâng lên ông chiếc bánh mới nướng. Nhà sư đó nói với một nhà sư khác, người này đến và nhận chiếc bánh thứ hai. Sau đó, một nhà sư thứ ba đến, rồi một nhà sư thứ tư - mỗi người nhận một chiếc bánh dành cho chuyến đi của Kana.

Vì vậy, cô Kana liên tục trì hoãn việc trở về. Chồng cô cử thêm nhiều sứ giả. Người thứ ba mang đến lời nhắn cuối cùng: "Nếu Kana không trở về, con sẽ cưới người khác." Và ông đã làm như vậy.

Khi Kana nghe tin, cô khóc. Đức Phật, biết chuyện, đã đến nhà mẹ của Kana vào sáng hôm sau. Ngài ngồi xuống, hỏi tại sao Kana khóc và an ủi cô. Sau đó, Ngài trở về tu viện.

Sau đó, các nhà sư tụ tập lại và kể về việc bốn nhà sư đã vô tình gây ra nỗi buồn cho Kana khi nhận bánh. Đức Phật đến gần và nói: "Đây không phải lần đầu tiên bốn người này gây rắc rối cho mẹ của Kana. Họ đã từng làm như vậy trong quá khứ." Và Ngài kể câu chuyện này từ rất lâu rồi.

Ngày xửa ngày xưa, tại Benares, Bồ-tát sinh ra là một người thợ tạc đá lành nghề. Trong một ngôi làng gần đó, một thương gia giàu có đã cất giữ một kho báu lớn - bốn mươi triệu vàng. Sau khi ông và gia đình qua đời, ngôi làng trở nên hoang vắng.

Vợ của thương gia, vì quá gắn bó với tài sản của mình, đã tái sinh thành một con chuột. Bà sống gần kho báu và thường xuyên nhìn thấy Bồ-tát làm việc gần đó. Cuối cùng, bà đã yêu ông và muốn chia sẻ tài sản của mình.

Một ngày nọ, chuột ngậm một đồng xu trong miệng. Bồ Tát ân cần hỏi: "Mẹ ơi, sao mẹ lại mang theo đồng xu này?" Chuột đáp: "Bạn hãy dùng nó cho bạn - và mua một ít thịt cho tôi nữa." Bồ Tát bèn làm theo. Mỗi ngày, chuột đều cho Bồ Tát một đồng xu, và ngài mang thức ăn cho chuột.

Nhưng một ngày nọ, chuột bị mèo bắt.

"Đừng giết tôi," chuột nài nỉ.

"Tại sao không?" mèo hỏi.

"Nếu bạn lúc nào cũng đói, tôi sẽ mang thịt cho bạn mỗi ngày. Cứ để tôi đi."

Mèo đồng ý. Thế là chuột bắt đầu chia sẻ thức ăn của mình - một nửa cho mình, một nửa cho mèo.

Chẳng bao lâu sau, chuột lại bị mèo thứ hai, rồi mèo thứ ba, rồi mèo thứ tư bắt. Mỗi lần, chuột đều làm như vậy. Giờ thức ăn của chuột bị chia năm phần, và nó ngày càng gầy yếu.

Bồ Tát nhận ra và hỏi có chuyện gì vậy. Chuột kể lại mọi chuyện cho ngài nghe.

"Sao bạn không nói cho ta biết sớm hơn?" Ngài nhẹ nhàng nói. "Ta sẽ giúp bạn."

Ngài khoét một lỗ rỗng bên trong khối pha lê trong suốt và đặt con chuột vào đó. "Hãy ở lại đây," ngài nói, "và mạnh dạn nói chuyện với bất kỳ ai đến."

Chẳng bao lâu, một con mèo đến đòi ăn. Con chuột hét lên, "Cút đi, đồ mèo tham lam! Hãy tự nuôi lũ mèo con của ngươi đi!" Con mèo nổi giận, nhảy xổ vào nó—không hề nhận ra nó đang ở trong khối pha lê. Nó đập mạnh vào khối pha lê đến nỗi nó chết ngay lập tức.

Số phận tương tự cũng xảy đến với ba con mèo còn lại.

Biết ơn và được tự do, con chuột bắt đầu mang đến cho Bồ Tát hai hoặc ba đồng xu mỗi ngày. Cuối cùng, nó đã dâng cho Ngài toàn bộ kho báu. Họ sống hòa thuận với nhau cho đến cuối đời.

Sau khi kể câu chuyện, Đức Phật đã đọc bài kệ này:

Cho một con mèo ăn, và chẳng mấy chốc sẽ đến hai con, Rồi ba, rồi bốn, tất cả đều muốn ăn. Nhưng trí tuệ pha lê đã chấm dứt lòng tham của chúng— Hãy hỏi con chuột đã được giải thoát.

Bấy giờ Đức Phật nói: “Bốn vị sư là bốn con mèo. Mẹ của Kana là con chuột. Còn ta là người thợ tạc đá.”

.... o ....

J137. Babbu Jātaka -- The Mouse and the Cats

Summary: A married daughter visits her mother and is so persistently urged that she eventually loses her husband. The Buddha recounts how, in the past, a mouse had to share her meat with four cats until she found a way to get rid of them.

.

In the city of Savatthi, there lived a devoted laywoman known as Kana’s mother. She had entered the path of spiritual awakening and was deeply respected. Her daughter, Kana, was married and lived in another village. One day, Kana came to visit her mother.

After a few days, Kana’s husband sent a messenger asking her to return home. Kana asked her mother what to do. Her mother replied, “You’ve been away a while—you shouldn’t go back empty-handed.” So she began baking a cake for Kana to take with her.

Just then, a monk arrived on his alms round. The mother offered him the freshly baked cake. That monk told another monk, who came and received the second cake. Then a third monk came, and then a fourth—each receiving a cake meant for Kana’s journey.

Because of this, Kana kept delaying her return. Her husband sent more messengers. The third one brought a final message: “If Kana doesn’t return, I will marry someone else.” And so he did.

When Kana heard the news, she wept. The Buddha, knowing what had happened, went to Kana’s mother’s house the next morning. He sat down, asked why Kana was crying, and offered words of comfort. Then he returned to the monastery.

Later, the monks gathered and spoke about how four monks had unknowingly caused Kana’s sorrow by accepting the cakes. The Buddha joined them and said, “This isn’t the first time these four have caused trouble for Kana’s mother. They did the same in the past.” And he told this story from long ago.

Long ago, in Benares, the Bodhisatta was born as a skilled stone-cutter. In a nearby village, a wealthy merchant had stored a great treasure—forty crores in gold. After he and his family died, the village became deserted.

The merchant’s wife, deeply attached to her wealth, was reborn as a mouse. She lived near the treasure and often saw the Bodhisatta working nearby. Eventually, she fell in love with him and wanted to share her riches.

One day, she brought him a coin in her mouth. The Bodhisatta asked kindly, “Mother, why have you brought this?” She replied, “Use it for yourself—and buy some meat for me too.” So he did. Every day, she gave him a coin, and he brought her food.

But one day, the mouse was caught by a cat.

“Don’t kill me,” she pleaded.

“Why not?” asked the cat.

“If you’re always hungry, I’ll bring you meat every day. Just let me go.”

The cat agreed. So the mouse began sharing her food—half for herself, half for the cat.

Soon, she was caught by a second cat, then a third, and finally a fourth. Each time, she made the same deal. Now her food was divided five ways, and she grew thin and weak.

The Bodhisatta noticed and asked what was wrong. She told him everything.

“Why didn’t you tell me sooner?” he said gently. “I’ll help you.”

He carved a hollow space inside a block of clear crystal and placed the mouse inside. “Stay here,” he said, “and speak boldly to anyone who comes.”

Soon, one of the cats arrived, demanding meat. The mouse shouted, “Go away, greedy cat! Feed your own kittens!” The cat, enraged, leapt at her—never realizing she was inside the crystal. It struck the crystal so hard that it died instantly.

The same fate befell the other three cats.

Grateful and free, the mouse began bringing the Bodhisatta two or three coins each day. Eventually, she gave him the entire treasure. They lived together in harmony until the end of their lives.

After telling the story, the Buddha spoke this verse:

Feed one cat, and soon comes two, Then three, then four, all wanting food. But crystal wisdom ends their greed— Just ask the mouse who was freed.

Then the Buddha said, “The four monks were the four cats. Kana’s mother was the mouse. And I was the stone-cutter.”

.... o ....

J138. Godha Jātaka -- Thằn lằn thông thái và ẩn sĩ giả mạo

Tóm tắt: Một vị sư kiếm sống bằng cách bất chính. Khi Đức Phật phát hiện ra điều này, Ngài kể câu chuyện về một vị khổ hạnh giả mạo cố gắng bắt và ăn một con thằn lằn. Con thằn lằn chính là Bồ Tát, và vị khổ hạnh giả mạo tượng trưng cho kiếp trước của vị tu sĩ bất chính.

.

Ngày xưa, khi vua Brahmadatta trị vì thành Benares, Bồ tát - vị Phật tương lai - đã giáng sinh thành một con thằn lằn. Ngài sống trong một tổ kiến ​​gần một con đường mòn trong rừng yên tĩnh, gần một ngôi làng nhỏ.

Gần đó, một ẩn sĩ thông thái và chân thành sống trong một túp lều. Ngài sở hữu kiến ​​thức tâm linh sâu sắc và được tất cả dân làng kính trọng. Mỗi ngày, thằn lằn đều đến thăm ngài để nghe ngài giảng về lòng tốt, sự thật và sự thánh thiện. Sau khi đảnh lễ, thằn lằn trở về nhà với tâm trạng phấn chấn.

Một ngày nọ, ẩn sĩ tốt bụng rời khỏi làng. Một người đàn ông khác đến sống trong túp lều, giả vờ là thánh nhân - nhưng thực ra không phải. Ông ta khoác áo choàng và hành động như một vị thánh, nhưng bên trong, ông ta lại tham lam và bất lương. Thằn lằn, không biết điều này, vẫn đối xử với ông ta bằng sự kính trọng như trước.

Rồi một cơn bão bất thường ập đến vào mùa khô. Mưa đã cuốn lũ kiến ​​ra khỏi tổ, và thằn lằn lại bò ra ăn thịt chúng. Dân làng bắt được rất nhiều thằn lằn và nấu chúng với giấm và đường. Vị ẩn sĩ giả danh nếm thử món ăn và rất thích. Khi biết món ăn được làm từ thằn lằn, ông nghĩ: "Ta có một con thằn lằn to khỏe sống gần đây. Ta sẽ ăn thịt nó tiếp!"

Vậy là ông chuẩn bị một nồi nước sốt, giấu một cái vồ dưới áo choàng, rồi ngồi ngoài túp lều, giả vờ bình thản. Tối hôm đó, con thằn lằn lại đến như thường lệ. Nhưng ông nhận thấy điều gì đó kỳ lạ - vẻ mặt của vị ẩn sĩ trông có vẻ nghi ngờ. Rồi gió mang theo mùi thằn lằn nấu chín từ túp lều. Con thằn lằn lập tức hiểu ra kế hoạch của vị ẩn sĩ: nó muốn giết và ăn thịt ông.

Lặng lẽ, con thằn lằn quay trở về nhà mà không chào vị ẩn sĩ. Vị ẩn sĩ giả danh nhận ra kế hoạch của mình đã bị phát hiện và, tức giận vì con thằn lằn đã trốn thoát, đã ném cái vồ. Nó chỉ chạm nhẹ vào chóp đuôi của con thằn lằn.

An toàn trong tổ kiến, con thằn lằn thò đầu ra từ một lỗ khác và hét lên:

“Ngươi là kẻ giả mạo thánh nhân! Ta tin ngươi vì y phục và cách sống yên lặng của ngươi. Nhưng giờ ta đã thấy bản chất thật của ngươi. Ngươi khoác lên mình y phục của một vị thánh, nhưng tâm ngươi đầy tham lam. Một tên trộm giả vờ làm ẩn sĩ thì có ích gì?”

Rồi con thằn lằn đọc một bài kệ:

Ngươi khoác lên mình y phục và mái tóc rối bù, Nhưng tâm ngươi đầy dối trá. Ngươi trông như một vị thánh bên ngoài—Bên trong, linh hồn ngươi đã chết.

Sau khi vạch trần tên ẩn sĩ giả mạo, con thằn lằn trở về nhà. Kẻ gian ác, xấu hổ và thất bại, đã rời khỏi nơi này.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện này, Ngài giải thích:

“Kẻ ẩn sĩ tham lam giống như kẻ đạo đức giả mà chúng ta đã nói trước đó. Vị ẩn sĩ tốt bụng là Xá Lợi Phất. Còn ta là thằn lằn thông thái.”

.... o ....

J138. Godha Jātaka -- The Wise Lizard and the False Hermit

Summary: A monk earned his living through unrighteous means. When the Buddha discovered this, he told the story of a false ascetic who tried to catch and eat a lizard. The lizard was the Bodhisattva, and the false ascetic represented the previous life of the unrighteous monk.

.

Long ago, when King Brahmadatta ruled the city of Benares, the Bodhisatta—the future Buddha—was born as a lizard. He lived in an ant-hill near a quiet forest path, close to a small village.

Nearby, a wise and sincere hermit lived in a hut. He had mastered deep spiritual knowledge and was respected by all the villagers. Every day, the lizard would visit him to listen to his teachings about kindness, truth, and holiness. After paying his respects, the lizard would return home, feeling uplifted.

One day, the good hermit left the village. Another man came to live in the hut, pretending to be holy—but he was not. He wore the robes and acted like a saint, but inside, he was greedy and dishonest. The lizard, not knowing this, treated him with the same respect as before.

Then came an unusual storm during the dry season. The rain brought ants out of their hills, and lizards came out to eat them. Villagers caught many lizards and cooked them with vinegar and sugar. The false hermit tasted the dish and loved it. When he learned it was made of lizards, he thought, “I have a big, healthy lizard living nearby. I’ll eat him next!”

So he prepared a pot and sauce, hid a mallet under his robe, and sat outside his hut, pretending to be peaceful. That evening, the lizard came as usual. But he noticed something strange—the hermit’s face looked suspicious. Then the wind carried the smell of cooked lizard from the hut. The lizard instantly understood the hermit’s plan: he wanted to kill and eat him.

Quietly, the lizard turned back and went home without greeting the hermit. The false hermit realized his plan had been discovered and, angry that the lizard escaped, threw the mallet. It barely hit the tip of the lizard’s tail.

Safe inside his ant-hill, the lizard poked his head out from another hole and shouted:

“You fake holy man! I trusted you because of your robes and quiet ways. But now I see your true nature. You wear the clothes of a saint, but your heart is full of greed. What business does a thief have pretending to be a hermit?”

Then the lizard spoke a verse:

You wear the robes and tangled hair, But your heart is full of lies. You look like a saint from outside— Inside, your spirit dies.

After exposing the false hermit, the lizard returned to his home. The wicked man, ashamed and defeated, left the place.

When the Buddha finished telling this story, he explained:

“The greedy hermit was like the hypocrite we spoke of earlier. The good hermit was Sariputta. And I was the wise lizard.”

.... o ....

J139. Ubhatobhattha Jātaka -- Người đánh cá điên khùng và vị thần cây trí tuệ

Tóm tắt: Các nhà sư đang bàn luận về hai thất bại của Đề Bà Đạt Đa, cả trên cương vị xuất gia lẫn tại gia. Đức Phật kể lại câu chuyện xưa về một người đánh cá bị mù mắt, trong khi vợ ông bị đánh đập vì cố gắng che giấu vận may của họ.

.

Một ngày nọ, khi Đức Phật đang ở tại Trúc Lâm, các nhà sư đang nói chuyện về Đề Bà Đạt Đa. Họ nói rằng Đề Bà Đạt Đa đã thất bại ở hai điểm: ông từ bỏ cuộc sống sung túc, nhưng cũng không sống đúng với con đường của một nhà sư chân chính. Giống như một ngọn đuốc cháy đen – cháy nám hai đầu và bẩn thỉu ở giữa – ông Đề Bà Đạt Đa chẳng có ích gì cho cả hai thế giới.

Đức Phật bước vào chánh điện và hỏi họ đang bàn luận điều gì. Khi được hỏi, Ngài nói: "Phải, Đề Bà Đạt Đa cũng đã thất bại như vậy từ lâu rồi." Và Ngài kể lại câu chuyện này.

Ngày xưa, tại thành Ba La Nại, Bồ Tát giáng sinh làm một vị thần cây, sống trong một khu rừng gần một làng chài.

Một ngày nọ, một người đánh cá mang theo dụng cụ đánh cá và đứa con trai nhỏ của mình đến một nơi nổi tiếng là có nhiều cá. Anh ta thả cần câu xuống nước, và nó bị mắc vào một thứ gì đó. Nghĩ rằng đó là một con cá lớn, anh ta muốn giữ lại tất cả cho riêng mình. Vậy nên ông bảo con trai: "Về nhà bảo mẹ mày gây sự với hàng xóm. Như vậy sẽ không ai đến xin chia cá đâu."

Cậu bé bỏ chạy. Trong lúc đó, người đánh cá cởi áo khoác nhảy xuống nước bắt cá. Nhưng thay vì bắt được cá, anh ta lại vướng phải một chướng ngại vật sắc nhọn và mất cả hai mắt. Tệ hơn nữa, một tên trộm đã lấy trộm quần áo của anh ta ở bờ sông. Mù lòa và đau đớn, anh ta bò lên khỏi mặt nước, run rẩy tìm kiếm quần áo bị mất.

Trở về làng, vợ người đánh cá làm theo kế hoạch của chồng. Bà ăn mặc kỳ lạ - lấy lá cọ che một bên tai và bôi bồ hóng quanh một bên mắt - rồi ôm một con chó trong tay. Sau đó, bà sang nhà hàng xóm và bắt đầu chửi bới.

Một người phụ nữ nói: "Chắc bà điên rồi!" Người vợ đáp: "Tôi không điên - ông đang vu khống tôi! Tôi sẽ đưa ông đến tòa án làng và phạt tiền ông!"

Họ cãi nhau đến tận tòa án. Nhưng sau khi nghe vụ án, vị thẩm phán lại phạt vợ người đánh cá. Bà bị trói và đánh đập cho đến khi nộp phạt.

Chứng kiến ​​tất cả, Thần Cây đứng trên chạc cây và nói:

"Tội nghiệp người đánh cá! Ngươi đã thất bại dưới nước, còn vợ ngươi thì thất bại trên đất liền. Cả hai kế hoạch của ngươi chỉ mang lại đau khổ. Một thất bại kép, một nỗi buồn kép."

Rồi ngài đọc một bài kệ:

Việc anh ta bị mù, và việc cô ta bị đánh đập, rõ ràng cho thấy Một thất bại kép và một nỗi đau kép.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, ngài nói:

"Đề Bà Đạt Đa là người đánh cá ngu ngốc trong kiếp đó. Ta là Thần Cây đã chứng kiến ​​tất cả."

.... o ....

J139. Ubhatobhattha Jātaka -- The Fisherman’s Folly and the Tree Spirit’s Wisdom

Summary: The monks are discussing Devadatta’s twofold failure, both as a monk and as a layman. The Buddha recounts the story of a fisherman who lost his eyesight, while his wife was beaten for attempting to conceal their good fortune.

.

One day, while the Buddha was staying at the Bamboo Grove, the monks were talking about Devadatta. They said he had failed in two ways: he gave up the comforts of ordinary life, but also failed to live up to the path of a true monk. Like a burnt torch—charred at both ends and dirty in the middle—he was of no use in either world.

The Buddha entered the Hall and asked what they were discussing. When told, he said, “Yes, Devadatta failed in the same way long ago.” And he shared this story from the past.

Long ago, in the city of Benares, the Bodhisatta was born as a Tree Spirit, living in a forest near a village of fishermen.

One day, a fisherman took his fishing gear and his young son to a spot known for good catches. He threw his line into the water, and it got stuck on something. Thinking it was a huge fish, he wanted to keep it all for himself. So he told his son, “Go home and tell your mother to start a fight with the neighbors. That way, no one will come and ask to share the fish.”

The boy ran off. Meanwhile, the fisherman took off his coat and jumped into the water to grab the fish. But instead of a fish, he hit a sharp snag and lost both his eyes. To make things worse, a thief stole his clothes from the riverbank. Blind and in pain, he crawled out of the water, trembling and searching for his stolen clothes.

Back in the village, the fisherman’s wife followed her husband’s plan. She dressed strangely—putting a palm leaf behind one ear and smearing soot around one eye—and cradled a dog in her arms. Then she went to the neighbors and started shouting insults.

One woman said, “You must be mad!” The wife replied, “I’m not mad—you’re slandering me! I’ll take you to the village judge and have you fined!”

They argued all the way to the judge. But after hearing the case, the judge fined the fisherman’s wife instead. She was tied up and beaten until she paid the fine.

Watching all this, the Tree Spirit stood in the fork of his tree and said:

“Poor fisherman! You failed in the water, and your wife failed on land. Both your plans brought only pain. A double failure, a double sorrow.”

Then he spoke a verse:

His blinding, and her beating, clearly show A twofold failure and a twofold woe.

When the Buddha finished the story, he said:

“Devadatta was the foolish fisherman in that life. I was the Tree Spirit who saw it all.”

.... o ....

J140. Kaka Jātaka -- Con Quạ Thông Thái và Vị Thầy Cúng Tức Giận

Tóm tắt: Đức Phật kể câu chuyện về một con quạ đã tấn công một vị Bà-la-môn, và vị Bà-la-môn đã trả thù bằng cách giết chết tất cả bầy quạ.

.

Ngày xửa ngày xưa, tại thành Benares, một vị vua tên là Brahmadatta trị vì một cách sáng suốt. Bấy giờ, Bồ Tát—Phật Thích Ca tương lai—đã giáng sinh thành một con quạ, thủ lĩnh của tám mươi ngàn con quạ sống trong một nghĩa địa rộng lớn.

Một ngày nọ, vị thầy tế của nhà vua ra sông tắm. Ngài mặc quần áo đẹp, xức nước hoa và bước đi đầy kiêu hãnh về kinh thành. Hai con quạ đậu trên cổng thành. Một con nói: "Ta sẽ rắc đất lên đầu vị thầy tế đó." Con quạ kia cảnh báo: "Đừng làm vậy! Ông ta rất mạnh. Nếu ngươi làm ông ta tức giận, ông ta có thể làm hại tất cả chúng ta." Nhưng con quạ đầu tiên không nghe lời. Khi vị thầy tế đi ngang qua, con quạ đã rải đất lên đầu ông. Vị thầy tế vô cùng tức giận. Từ lúc đó, ông căm ghét tất cả loài quạ.

Không lâu sau, một cô hầu gái đang phơi lúa bên ngoài một kho thóc. Cô ngủ thiếp đi, và một con dê lông xù đến ăn cơm. Nàng xua đuổi nó đi, nhưng mỗi lần nàng ngủ gật, con dê lại quay trở lại. Sau nhiều lần thử, nàng thắp đuốc và giả vờ ngủ. Khi con dê lại đến, nàng nhảy lên và dùng ngọn lửa đập vào lưng nó. Lông con dê bắt lửa, và nó chạy vào một chuồng cỏ khô gần chuồng voi. Ngọn lửa lan rộng, và nhiều con voi bị bỏng nặng.

Nhà vua hỏi thầy cúng cách chữa trị cho đàn voi. Thầy cúng, vẫn còn tức giận với lũ quạ, nói: "Dùng mỡ quạ." Thế là nhà vua ra lệnh giết hết quạ. Nhưng dù có giết bao nhiêu con, cũng chẳng tìm thấy mỡ. Quạ khắp nơi đều kinh hãi.

Nghe vậy, Bồ Tát biết mình phải giúp đỡ. Được dẫn dắt bởi lòng từ bi, ngài bay thẳng đến cung điện của nhà vua và đáp xuống dưới ngai vàng. Một người hầu cố gắng đỡ lấy ngài, nhưng nhà vua đã ngăn lại.

Con quạ thông thái bước lên và nói: "Đại vương, người cai trị không nên hành động vì tức giận hay ham muốn. Trước khi đưa ra quyết định, họ phải hiểu rõ sự thật. Thầy cúng của ngài đã nói dối để trả thù. Quạ không có mỡ."

Nhà vua vô cùng cảm động trước trí tuệ của quạ. Ngài đặt Bồ Tát lên tòa vàng, xức dầu thơm lên cánh Ngài và đãi Ngài thức ăn của vua. Rồi ngài hỏi: "Tại sao quạ không có mỡ?"

Bồ Tát đáp: "Quạ sống trong sợ hãi triền miên, luôn bị săn đuổi và căm ghét. Chính vì vậy, chúng không bao giờ béo lên được."

Nhà vua hiểu ý. Ngài hứa sẽ trị vì bằng trí tuệ và lòng nhân từ. Ngài bảo vệ tất cả chúng sinh và đặc biệt tôn trọng loài quạ. Mỗi ngày, ngài cho nấu cơm và nêm nếm riêng cho chúng. Và Bồ Tát được thưởng thức món ăn ngon nhất.

Khi Đức Phật kể xong câu chuyện, Ngài nói: "Trong kiếp đó, Ananda là vua xứ Ba-la-nại, còn ta là con quạ thông thái."

.

.... o ....

J140. Kaka Jātaka -- The Wise Crow and the Angry Priest

Summary: The Buddha tells a story of a crow that fouled on a brahmin, and how the brahmin sought revenge by having all the crows killed.

.

Long ago, in the city of Benares, a king named Brahmadatta ruled wisely. At that time, the Bodhisatta—the future Buddha—was born as a crow, leader of eighty thousand crows living in a great cemetery.

One day, the king’s priest went to bathe in the river. He dressed in fine clothes, wore perfume and flowers, and walked proudly back to the city. Two crows sat on the city gate. One said, “I’m going to drop dirt on that priest’s head.” The other crow warned, “Don’t do that! He’s powerful. If you make him angry, he might harm all of us.” But the first crow didn’t listen. As the priest passed below, the crow dropped filth on his head. The priest was furious. From that moment, he hated all crows.

Not long after, a servant girl was drying rice outside a granary. She fell asleep, and a shaggy goat came and ate some rice. She chased it away, but each time she dozed off, the goat returned. After several tries, she lit a torch and pretended to sleep. When the goat came again, she jumped up and hit its back with the flame. The goat’s fur caught fire, and it ran into a hay shed near the elephant stables. The fire spread, and many elephants were burned badly.

The king asked his priest how to heal the elephants. The priest, still angry at the crows, said, “Use crow fat.” So the king ordered all crows to be killed. But no matter how many were slain, no fat was found. Crows everywhere were terrified.

Hearing this, the Bodhisatta knew he must help. Guided by compassion, he flew straight to the king’s palace and landed beneath the throne. A servant tried to catch him, but the king stopped him.

The wise crow stepped forward and spoke: “Great King, rulers should not act out of anger or desire. Before making decisions, they must understand the truth. Your priest lied out of revenge. Crows have no fat.”

The king was moved by the crow’s wisdom. He placed the Bodhisatta on a golden seat, anointed his wings with fragrant oils, and fed him royal food. Then he asked, “Why do crows have no fat?”

The Bodhisatta replied:

“Crows live in constant fear, always hunted and hated. Because of this, they never grow fat.”

The king understood. He promised to rule with wisdom and kindness. He protected all living beings and especially honored the crows. Every day, he had rice cooked and flavored just for them. And the Bodhisatta received the finest food of all.

When the Buddha finished telling the story, he said, “In that life, Ananda was the king of Benares, and I was the wise crow.”

.... o ....

.

.

.

.

.