Ngày xưa có một cây bàng

Thân to vươn giữa thênh thang núi rừng

Bên sườn núi tuyết chập chùng

Nơi ba con vật ở cùng với nhau

Sống chung thân thiết từ lâu

Một là chim trĩ đậu đầu ngọn cây,

Hai là khỉ thích đu dây,

Ba là voi nọ da dầy, to thân

Cả ba con vật quây quần

Thông minh tài trí cũng gần tương đương

Dù quen biết, dù yêu thương

Vẫn luôn tranh cãi chẳng nhường nhịn chi

Hiếm khi đồng ý chuyện gì

Luôn cho mình phải rồi chê ý người.

Thời gian hoài phí dần trôi

Sợ rằng tình bạn tới thời rã tan

Ba con vật cùng họp bàn

May thay đồng ý dễ dàng buổi nay:

“Kẻ nào có ý kiến hay

Đó là kẻ sống dạn dày bản thân

Tuổi nhiều kinh nghiệm vô ngần

Tất nhiên nhận xét có phần cao xa!”

Ngờ đâu rắc rối xảy ra

Ngày sinh, tuổi tác, cả ba quên rồi

Không còn nhớ vì lâu đời

So ra chẳng biết ai thời cao niên.

*

Một hôm nắng đẹp khắp miền

Nhìn cây bàng lớn êm đềm gió bay

Nảy ra sáng kiến tuyệt hay

Thế là chim trĩ hỏi ngay bạn vàng:

“Này voi cố nhớ rõ ràng

Lần đầu bạn thấy cây bàng ra sao

Cây to lớn như thế nào?”

Mơ màng voi đáp: “Ở vào thời xưa

Khi tôi nhỏ thường chơi đùa

Cây bàng chỉ thấp ngang vừa bụng tôi!”

Chim quay qua khỉ thốt lời:

“Vậy còn bạn khỉ thì thời đó đâu?”

Tay vuốt mặt, tay gãi đầu

Khỉ nhăn nhó nói: “Từ lâu lắm rồi

Khi tôi nhỏ tới đây ngồi

Chỉ cần vươn cổ đụng chồi ngọn cây

Cây bàng còn thấp lắm thay

Tôi ăn chồi đó hàng ngày khó chi!”

Voi và khỉ hỏi: “Vậy thì

Bạn chim trĩ có nhớ gì hay chăng?”

Đáp lời chim trĩ nói rằng:

“Khi tôi còn nhỏ phải băng núi đồi

Qua nơi xa lắc kiếm mồi

Cây bàng rừng lạ lâu đời sum sê

Trái nhiều chín mọng ngon ghê

Tôi ăn trái đó rồi về lại đây

Hôm sau đứng tại chỗ này

Tôi đi tiêu chảy ra ngay hột bàng

Hột bàng mọc với thời gian

Thành cây to lớn vươn ngang giữa rừng!”

*

Voi và khỉ vội chúc mừng:

“Tuổi đời bạn đã thuộc từng lớp trên

Bạn chim là vị cao niên

Chúng tôi kính trọng và nên nghe lời

Bạn khôn ngoan, bạn thạo đời

Chắc rằng kinh nghiệm hơn người khác thôi

Bạn nên hướng dẫn chúng tôi

Tránh đường sai sót, tránh nơi lỗi lầm

Vì hòa khí, vì tình thân

Bạn nên đứng đắn và luôn chân thành!”

Chim hoan hỉ: “Thật tốt lành!

Cám ơn hai bạn đã dành cho tôi

Những lời kính trọng tuyệt vời

Tôi xin hứa sẽ suốt đời chẳng quên

Sống theo sự tín nhiệm trên

Việc mong hoàn tất, tình thêm chan hòa!”

*

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(Thi hóa phỏng dịch theo bản văn xuôi

THE BIRTH OF A BANYAN TREE

của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)

*

Nhận diện tiền thân

TRUYỆN CÂY BÀNG MỌC LÊN

Chim trĩ là tiền thân Đức Phật.

Voi là Mục Kiền Liên. Khỉ là Xá Lợi Phất.

_______________________________________________