Ấn phẩm cổ nhất thế giới: Kinh Kim Cang

Vào năm 2004, Thư Viện Anh Quốc đã mở cửa đón khách vào thưởng một “pháp bảo” của Phật giáo Trung Hoa mang tên “Kinh Kim Cang”, đó là một trong những cổ vật chính được trưng bày tại cuộc triển lãm “Con Đường Tơ Lụa".

Bên cạnh cuốn “Kinh Kim Cang” còn có những cổ vật khác được giữ gìn hoàn hảo hơn 1000 năm qua như: một súc lụa, một tấm thảm trải trước lò sưởi tại ngôi nhà bỏ hoang đã 1.100 năm, một cuộn len 1300 năm tuổi… Phần lớn cổ vật trưng  bày tại triển lãm được lấy từ bộ sưu tập của Sir Marc Aurel Stein.

“Kinh Kim Cang” gồm một cuộn chất liệu giấy da màu xám, in mẫu tự Trung Hoa, xung quanh được bao bọc bằng gỗ, hiện được cho là cuốn sách in cổ nhất thế giới, trên sách có ghi niên hiệu là năm 868 sau Công nguyên. Học giả, nhà khảo cổ và là nhà thám hiểm người Anh (gốc Hungary) tên là Sir Marc Aurel Stein tìm được cuốn kinh này cùng với nhiều mảnh giấy in khác trong một vách hang ở Đôn Hoàng, thuộc tỉnh Cam Túc phía Tây Bắc Trung Quốc hồi năm 1907. Những chuyên gia khảo cổ còn khẳng định rằng cuốn “Kinh Kim Cang”chỉ là một phần của một thư viện cổ được xây trong hang động. Một số dư luận cho rằng bộ sưu tập của Sir Marc Aurel Stein không phải là thành quả thám hiểm, mà là đồ “chiếm dụng bất hợp pháp”, hay những thương vụ gian lận xuất phát từ tình trạng mục nát và bất lực của những triều đại nhà Thanh sau này. Tuy vậy, nhiều nhà học giả Trung Quốc vẫn hợp tác với Susan Witfield là người phụ trách cuộc triển lãm với tinh thần tôn trọng Pháp Bảo của Phật giáo nước nhà, dù rằng cuốn cổ kinh có giá trị vô song này không được sự sở hữu và quản lý của chính phủ và nhân dân Trung Hoa, mà lâu nay nó được cất giữ ở bảo tàng Anh Quốc tại Luân Đôn.

Kinh Kim Cang và Bát Nhã Tâm Kinh là tóm gọn những thâm ý áo nghĩa của toàn bộ Đại Bát Nhã 600 quyển.

Quay lại thời gian trước, vào ngày 22-6-2000, Bộ Bưu chính Viễn thông nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã có phát hành một bộ tem về những bức bích họa cổ của Phật giáo được phát hiện trong  hang động Đôn Hoàng. Xem ảnh minh họa ta thấy trên phòng bì F.D.C: Ngày phát hành đầu tiên - được dán mẫu tem là bức bích họa về “Thuyền Bát Nhã”, đưa hình ảnh chư Phật - Bồ Tát đang đứng trên một chiếc thuyền lớn đi qua một biển khổ có rất những chúng sinh đang gặp nạn cầu cứu, và họ được chư Phật - Bồ Tát gia ân độ trì. Đây là bức bích họa diễn giải theo một đoạn trong “Kinh Kim Cang”. Điểm chính của phong bì F.D.C đặc biệt này là bức tranh in bên góc trái, đó chính là phiên bản của bức tranh nằm ở trang đầu của bộ “Kinh Kim Cang” cổ xưa nhất thế giới nói trên.

Các thánh tích lịch sử trong hang động Đôn Hoàng là các bộ kinh được viết bằng tay, được viết vào thế kỷ thứ IV đến thế kỷ thứ XI, nhưng cũng có một số ít được in ấn, bộ nổi tiếng nhất được in ấn theo mẫu “Kinh Kim Cang”. Bộ “Kinh Kim Cang” được in theo mẫu gỗ sớm sủa nhất vào năm thứ 9 Xian Tong đời Tần, trang thứ nhất là một bức tranh về Phật Thích Ca Mâu Ni đang giảng pháp với các vị đệ tử xung quanh, những trang khác là các trang kinh.

Tất cả bộ kinh rất chính xác, các dòng chữ tuyệt đẹp, màu sắc rất sáng sủa và cân đối, chứng tỏ rằng tài nghệ in theo mẫu rất phát triển vào đời nhà Tần. Đây là ấn phẩm được lưu danh trong nền hội họa nguyên thủy nhất của lịch sử ngành in và in theo mẫu.