Mừng lễ tạ ơn từ cái nhìn Phật giáo

Tạp chí Đạo Phật Ngày Nay số 5

• Tạp chí Đạo Phật Ngày Nay - số 05      Admin
• Những mùa Xuân đời người      Minh Đức Hoàng Dũng
• Wikileaks hành động vì công lý hay tạo kẻ thù      Thích Duy Tân
• Lời vàng Phật dạy      Tịnh Tuệ sưu tầm
• Mong cầu thánh thiện      Quảng Tánh
• Đừng nghĩ quá khứ đừng nghĩ tương lai      Cư sĩ Nguyên Gíac
• Phật giáo là gì?      TT. Brahmavamso - Thích Nguyên Tạng dịch
• Phật giáo triết học hay tôn giáo      Barbara - Tâm An dịch
• NSƯT. Thành Lộc tiếng chuông chùa cứu sống đời tôi      Tiểu Bình thực hiện
• Diễn viên Hồng Ánh làm lễ cưới tại chùa là ước nguyện của đời tôi      Người Đà Nẵng thực hiện
• Trải nghiệm trước thềm Xuân      Lưu Đình Long
• Luận về niệm Phật      Vua Trần Thái Tông - Thích Thanh Từ dịch
• Lời cảnh sách cho hành giả tịnh độ      Hội Phật giáo Liên trì công đức - Thích Quảng Ánh dịch
• Vô ngã và tánh không trong cuộc sống      Thích Trí Siêu
• Thương một áng mây      Thích Đồng Tâm
• Xuân về nói chuyện Thần tài gõ cửa      Thích Nhật Từ
• Trúc Lâm tịnh viện ngôi chùa trên đảo lớn nhất Việt Nam      Võ Văn Tường
• Âm nhạc trong lễ nghi Phật giáo Việt Nam      Trí Bửu
• Đại đức Thích Nhật Từ nhận bằng tiến sĩ danh dự của đại học Mahamakut, Thái Lan      Thích Phước Huệ
• Lâu đài Potala của Tây Tạng kỳ quan thế giới      Hoang Phong
• Lịch sử lễ hội đèn hoa sen Hàn Quốc      Thích Vân Phong
• Mỏ đồng Trung Quốc đe dọa tu viện Phật giáo 2.600 năm tuổi      Hải Hạnh lược dịch
• Có phải chúa Giê-su đến Ấn Độ học Phật pháp      Madhusree Chatterjee - Tuệ Uyển dịch
• Đức Dalai Lama nói về sự sống, tính dục, cải đạo và phụ nữ      Tạp chí Le Point - Hoang Phong dịch
• Đạo vợ chồng      Hà Thúc Hoan
• Tổ chức lễ Hằng thuận tại chùa      TT. Thích Huệ Thông
• Cơm sôi nhỏ lửa      Chân Pháp Khâm
• Hướng về lũ Hương Khê, Hà Tĩnh      NS.Thích Nữ Huệ Liên
• Mừng lễ tạ ơn từ cái nhìn Phật giáo      Tâm Diệu
• Con không muốn tu nữa      Thích Pháp Đăng
• Bồ đề đạo tràng (Bodhgaya)      Thạc sĩ Thích Phước Tiến
• Gặp gỡ nhạc sĩ Uy Thi Ca      Nguyễn Thành Công (thực hiện)
• Trương Ngáo thân phận con người      Nguyễn Văn Trang
• Ngày Xuân nói chuyện dịch kinh      HT. Thích Trí Tịnh
• Xuân về nhớ thầy      Thích Thiện Hữu
• Vượt qua      Tiểu Sa La
• Ngày trở về      Phương Mai
• Mắt cỏ      Bảo Ngọc
• Con là Bồ-tát      Vĩnh Hảo
• Đối Xuân      Thích Nhật Từ
• Ngọc Châu Như vọng tiếng Di Đà      Đăng Lan
• Hạnh phúc      Minh Niệm
• Niềm tin và biểu tượng      TS. LS Nguyễn Hữa Liêm
• Thở và cười      Tịnh Hạnh
• Hãy là cây đuốc của chính mình      Nguyên Phú - Trần Thi Nhân
• 10 tác phẩm Phật giáo hay nhất năm 2010      Trí Tánh Đỗ Hữu Tài
• Nghệ thuật thiền Phật giáo      Đào Minh Ngọc
• Ăn chay bảo vệ môi trường sinh thái      Tâm Diệu
• Những vấn đề về tim mạch      Vũ Thụy
• Dưa món, bánh xèo chay      Diệu Cát Tường

Hàng năm người Hoa Kỳ dành ngày thứ Năm trong tuần lễ cuối của tháng Mười một để cử hành Lễ Tạ ơn (Thanksgiving). Ngày Lễ Tạ ơn cũng còn được gọi là "Ngày Gà Tây" và theo thống kê cho biết mỗi năm có hơn 270 triệu con gà tây bị giết làm thức ăn, trong đó có 78 triệu con lên bàn ăn vào ngày Lễ Tạ ơn. Trong dịp lễ này, ngoài món gà tây nướng, còn có các món khoai lang, bắp ngô và bí đỏ.

Theo tài liệu lịch sử Hoa Kỳ, những người tiền phong đến phần đất mới này đã phải chịu nhiều gian nan cực nhọc, do khí hậu khắc nghiệt, bệnh hoạn và đất hoang chưa bao giờ khai phá. Với sự giúp đỡ chỉ bảo kinh nghiệm trồng hoa màu của thổ dân trong vùng, họ đã khắc phục được mọi khó khăn. Để tỏ lòng biết ơn đất trời và những người bạn mới, họ đã mời thổ dân trong vùng tham dự bữa ăn với những món do chính họ cầy cấy, như khoai lang, bắp, ngô, bí đỏ và gà rừng vào một ngày cuối tháng Mười một, và từ đó có tục lệ này.

Khởi từ câu chuyện chiếc tàu Mayflower

Tháng 9 năm 1620, một nhóm gồm 102 người, trong đó có 44 người thuộc giáo phái Separatist, tức nhóm ly khai Giáo hội Anh quốc giáo, muốn tìm đất sống mới và có quyền tự do tín ngưỡng, đã lên chiếc tàu buồm Mayflower rời cảng Plymouth ở Anh, vượt Đại Tây Dương sang Bắc Mỹ. Sau cuộc hành trình vất vả dài 65 ngày, tàu Mayflower không đến được nơi dự tính là vùng Virginia mà bị gió bão trôi giạt lên phía Bắc, đến một vùng ngày nay thuộc bang Massachusetts vào tháng 11 năm 1620. Nhóm di dân này được gọi là Pilgrims, đã trở thành những người đầu tiên định cư trên đất Mỹ, lập ra thành phố New Plymouth ngày nay. Do không chịu nổi đói và rét của mùa Đông lạnh giá đầu tiên nơi vùng đất mới, phân nửa những người di dân đã chết.

Tới mùa Xuân năm sau, 1621 họ mới liên lạc được với thổ dân da đỏ Wampanoag và được những người thổ dân này giúp đỡ trong vấn đề trồng hoa màu, cách bắt cá và săn thú rừng và họ đã gặt hái được kết quả. Sau đó, những người di dân sống sót quyết định làm lễ tạ ơn Trời Đất và tạ ơn những người bản xứ da đỏ đã giúp đỡ họ vì họ tin rằng nếu không có những người dân tốt bụng này thì họ không thể tồn tại được qua năm đó. Và đây là sự kiện khởi đầu cho truyền thống Thanksgiving của Hoa Kỳ và truyền thống này còn mãi đến ngày nay.

Lễ tạ ơn đầu tiên và ngày nay

Hơn 100 năm sau, với mục đích tạo dựng tinh thần đoàn kết giữa các người di dân chống lại ngoại xâm, tháng 10 năm 1789, tổng thống Washington đã công bố ngày Lễ Tạ ơn toàn quốc đầu tiên vào ngày 26 tháng 11. Điều này xác định được tính chất đặc thù của ngày Lễ Tạ ơn trong khi dân Mỹ đang phát động cuộc cách mạng để giải phóng dân tộc ra khỏi sự đô hộ của Anh quốc.

Vào những năm 1830, khi tình hình nước Mỹ bắt đầu bị chia rẽ, và các tiểu bang miền Nam đòi ly khai, tổng thống Lincoln tuyên bố chọn ngày thứ Năm của tuần lễ cuối tháng 11 năm 1863, làm ngày Lễ Tạ ơn, nhằm tạo nên tình đoàn kết dân tộc trong lúc cuộc nội chiến Nam-Bắc nước Mỹ đang vào thời kỳ tương tàn và ác liệt nhất. Ông nhận thức được tầm quan trọng của ngày Lễ Tạ ơn, và cũng muốn nhắc nhở dân Mỹ nhớ đến công ơn của những người di dân đầu tiên đã xây dựng nên nước Mỹ.

Không dựa theo một tôn giáo nào, Lễ Tạ ơn trải qua gần 400 năm đã trở thành ngày hội của cả quốc gia, cảm ơn trời đất cho mọi người đủ cơm ăn, áo mặc.

Truyền thống Lễ Tạ ơn của người Hoa Kỳ rất đẹp, không mang tính chất chính trị, không dành riêng cho một tôn giáo hay để tưởng niệm một cá nhân nào. Nó là ngày lễ cho tất cả các dân tộc có mặt trên nước Mỹ, vốn là những người di dân, để họ bày tỏ lòng biết ơn của họ đối với đất nước, dân tộc, văn hóa và nền tự do dân chủ của Hoa Kỳ. Ngày Lễ Tạ ơn giúp người di dân có cơ hội nói lên lòng biết ơn đến các bậc tiền nhân và những sự hy sinh của những người có công xây dựng đất nước. Ý nghĩa ngày lễ này gắn liền với lòng biết ơn của con người, nên rất đáng được những người di cư đến sau, trân quý và áp dụng.

Trong giai đoạn đầu tiên định cư nơi xứ sở này, những người di cư đến sau cũng gặp vô vàn khó khăn, nhưng cuối cùng dân tộc Hoa Kỳ và đất nước này, đã giúp họ vượt qua mọi trở ngại và họ đã thành công, không có mùa màng nhưng được công ăn việc làm tốt, buôn bán thịnh vượng phát đạt, từ tiểu thương bán lẻ, từ làm móng tay, làm tóc đến buôn bán nhà cửa và thị trường chứng khoán. Vì thế Lễ Tạ ơn là nét đẹp văn hóa mới đối với người Việt tại Hoa Kỳ. 

Lễ Tạ ơn theo tinh thần Phật giáo

Với đạo Phật, Lễ Tạ ơn cũng không ngoài tinh thần Lễ Tứ ân mà người con Phật phải luôn luôn nhớ tưởng và báo đền. Theo kinh Tâm Địa Quán, bốn ơn đó là: Ơn cha mẹ, chúng sanh, ơn quốc gia-xã hội, và ơn Tam bảo.

Trong bốn ơn thì ơn cha mẹ đứng hàng đầu, lớn lao sâu rộng tựa như trời biển. Chúng ta ra đời, lớn khôn, trưởng thành rồi góp mặt với xã hội là do công ơn cha mẹ sinh thành và nuôi dưỡng. Từ lúc bé thơ cho đến khi thành người, cha mẹ đã tốn không biết bao nhiêu là công sức, khổ nhọc để cho ta nên người. Cha mẹ đã đổ không biết bao nhiêu mồ hôi và nước mắt trong cuộc sống để cho ta hưởng trọn được những gì tốt đẹp nhất trong đời. Lòng hy sinh của cha mẹ dành cho con không bờ bến. Cho nên, bổn phận làm con không những phải nhớ ơn mà phải biết báo đền công ơn dưỡng dục và sanh thành của cha mẹ. 

Thế giới chúng ta đang sống là một sự kết hợp hài hòa giữa cái này và cái khác. Thiếu cỏ cây, đất nước, ánh sáng mặt trời, chúng ta khó có thể tồn tại, hay nếu sống được thì chúng ta cũng sẽ sống trong ốm đau bệnh tật và đời sống sẽ tẻ nhạt khi thiếu vắng tiếng chim hót lúc ban mai, thiếu hoa nở khi trời vào xuân, thiếu tiếng nước chảy róc rách của mạch nước từ hang đá, thiếu tiếng ào ạt liên tục của dòng thác tạo thành bản nhạc rừng vĩ đại. Và con người sẽ sống cô đơn khi thiếu đồng loại của mình, sẽ héo mòn mỗi ngày, rồi sẽ trở thành trơ trọi, mất sức sống.

Thế giới chúng ta đang sống là một thế giới của sự tương tức tương nhập, trùng trùng duyên khởi, thế giới của “cái này có thì cái kia có, và cái này không thì cái kia cũng không”. Thế giới chúng ta đang sống là thế giới của nợ nần nhau, của trả vay, vay trả nhiều đời. Chính tấm thân của chúng ta cũng là một sự vay mượn, tâm thức của chúng ta là một dòng luân lưu của ý thức từ nhiều người khác nhau, của ngoại cảnh và nội giới.

Suy nghĩ và hiểu được như vậy, chúng ta mới biết được rằng dù hiện tại, chúng ta và những sinh thể khác không biết nhau, nhưng trong quá khứ có thể đã có nhiều liên hệ mật thiết với nhau. Hiểu được như thế thì chúng ta không thể không nghĩ đến nỗi thống khổ của người khác, hay nhân rộng ra là những sinh thể khác.

Chúng ta cần phải cân nhắc trong ý nghĩ và hành động để không làm hại người, hại vật và hại mình là chúng ta đã biết được cách tri ân và báo ân giữa người và người, giữa người và môi trường xung quanh, để tạo nên một thế giới loài người sống có hòa ái. Phát tâm như vậy, chính là suối nguồn của tri ơn và báo ơn đến với chúng sanh.

Con người sinh ra và sống ở đời là đã chịu rất nhiều những ơn huệ của nhau. Ơn cha mẹ, ơn chúng sinh, ơn mưa, ơn nắng, ơn cỏ cây hoa lá và ơn sơn hà xã tắc (quốc gia xã hội), ơn những người đã dày công lập quốc và mở mang bờ cõi, ơn công lao những lòng dũng cảm giữ gìn an ninh và những nhà khoa học, miệt mài nghiên cứu tìm tòi để thăng tiến cuộc sống tiện ích cho mọi người.

Chúng ta nhớ ơn chúng sinh, nhớ ơn quốc gia xã hội, trong đó bao gồm ơn dân tộc và quốc gia đã cưu mang chúng ta, đã cho chúng ta thừa hưởng những di sản tinh thần quý báu như dân chủ và tự do, cùng là những tiện nghi công cộng vật chất. Khi ăn hột bắp hay hạt gạo chúng ta còn nhớ đến người cấy trồng huống hồ khi chúng ta lái xe an toàn trên xa lộ, bay trên không trung an lành nhanh chóng, hay đi tàu thuyền trên các hải lộ, mà không nhớ đến tiền thuế đóng góp của những thế hệ trước chúng ta đã tạo dựng nên quốc gia này. Mỗi người chúng ta dù muốn dù không cũng cần đến người khác, tất cả đều có liên hệ hỗ tương với nhau, nên chúng ta cần sống với tấm lòng biết ơn lẫn nhau. 

Cuối cùng trong bốn ơn là ơn Tam bảo: Ơn Phật, ơn Pháp và ơn Tăng đã soi đường dẫn dắt chúng ta vượt thoát phiền não và ra khỏi sinh tử luân hồi. Quả thật không có nỗi khổ nào lớn lao bằng nỗi khổ cứ thăng trầm ngụp lặn mãi trong luân hồi sinh tử. Ðức Phật đã thấy như thế và Ngài đã tìm ra con đường giải thoát để hướng dẫn chúng ta cũng được giải thoát như Ngài. Ngài đã từ bi phương tiện giáo hóa, mở nhiều cánh cửa để chúng ta gieo trồng thiện căn, phúc đức.

Sở dĩ, hôm nay chúng ta gặp được Phật pháp, để biết được đâu là thiện căn đã gieo trồng từ trước và đâu là ác nghiệp, nếu gây ra sẽ nhận lãnh quả báo xấu trong tương lai. Tất cả những hiểu biết ấy của chúng ta hôm nay là từ Phật, Pháp và Tăng truyền dạy lại. Đó là ơn Tam bảo mà chúng ta phải biết và phải đền đáp.

Ngày Lễ Tạ ơn đã trở thành một ngày lễ được dân Mỹ tôn trọng nhiều nhất, bất kể tôn giáo và nguồn gốc dân tộc. Qua đó, người ta xem sự biết cảm ơn lòng tốt của người xung quanh là điều không thể thiếu vắng trong sinh hoạt xã hội. Với cái nhìn sâu rộng, người ta muốn mang trọn vẹn ý nghĩa cảm tạ vào trong mùa Thanksgiving. Nó không đơn giản chỉ là một ngày quốc lễ, mà là một phần của nền văn hóa Hoa Kỳ. Có lẽ ngày Lễ Tạ ơn là cơ hội thuận tiện cho chúng ta bày tỏ lòng biết ơn nhau, không chỉ riêng với đấng thiêng liêng tôn giáo, với tứ ân trong Phật giáo, mà với mọi người thân như: cha mẹ, vợ chồng, anh chị em, bạn bè, tình nhân và những người gần gũi trong sinh hoạt hằng ngày.

Nếu được, hãy trao nhau một món quà nho nhỏ, hay chỉ một câu nói cám ơn chân tình qua tấm thiệp hay email để biểu lộ tấm lòng nhớ nhau và biết ơn nhau. Những nghĩa cử cao đẹp này sẽ mang lại hạnh phúc và niềm vui trong cuộc sống cho mọi người quanh ta.

Chúng ta ăn mừng Lễ Tạ ơn trong tinh thần Lễ Tứ ân, trong niềm hân hoan vui mừng thành đạt sau một năm trời làm việc hăng say, học hành đỗ đạt, buôn bán mệt nhọc.

Kính gửi đến mọi người lời chúc mừng một Lễ Tạ ơn tràn đầy an lạc và hạnh phúc.