Vua Với Một Sợi Tóc Bạc

Ngày xưa, ngày xửa, ngày xưa

Con người kiếp sống dây dưa lâu dài

Nhiều ngàn năm một cuộc đời

Rất là khác biệt với thời buổi nay.

Trẻ kia thật quả là may

Sinh làm hoàng tử nước này vẻ vang

Rồi lên ngự trị ngai vàng

Lúc còn nhỏ tuổi, vinh quang vô vàn,

Nhà vua trẻ sống bình an

Tính ra là tám vạn năm qua rồi

Bấy giờ đặc biệt có người

Chuyên môn cắt tóc ở nơi hoàng thành,

Một hôm vua dặn dò anh

Mỗi khi cắt tóc phải trình báo ngay

Nếu mà trên mái đầu này

Hiện ra sợi bạc một ngày tương lai,

Tất nhiên anh thợ vâng lời

Hứa rằng tuân lệnh, dám đời nào quên.

*

Bốn ngàn năm nữa qua thêm

Nhà vua nay đã sống trên cõi đời

Tám mươi tư ngàn năm rồi

Bao nhiêu vật đổi sao dời chốn đây.

Nhà vua cắt tóc một ngày

Anh chàng thợ nọ thấy ngay trên đầu

Tóc kia có sợi bạc mầu

Phất phơ một sợi, có đâu nhiều gì

Mầu thời gian nhuộm trắng đi,

Nhớ lời vua dặn chàng quỳ vội tâu:

"Kính thưa bệ hạ, trên đầu

Hôm nay thấy một sợi mầu trắng phau!"

Nhà vua bèn nói: "Thật sao?

Nhổ ra và đặt tóc vào tay ta!"

Thợ bèn lấy nhíp vàng ra

Nhẹ nhàng nhổ tóc để mà trình vua.

Thời gian đó thuở xa xưa

Nhà vua còn sống coi như lâu dài,

Mới xong có nửa cuộc đời

Nên nhìn tóc bạc vua thời hoảng lên

Tưởng như thần chết kề bên

Như mình lạc bước vào miền nguy nan

Như trong nhà lửa cháy lan

Mồ hôi vì thế chảy tràn xuống lưng

Vua rùng mình sợ vô cùng

Nhủ thầm: "Mình quả điên khùng ngu si

Cả đời dài phí phạm đi

Giờ đây cái chết đang kề cận bên.

Từ lâu không diệt não phiền,

Diệt tham, sân hận, tỵ hiềm ghét ganh

U mê sống cõi vô minh

Nào đâu chân lý quang vinh thấm nhuần

Để mà thanh lọc thân tâm

Bến bờ giác ngộ tiến gần mãi thêm!"

Ngay khi nghĩ đến chuyện trên

Nội tâm vua trẻ như bên lửa hừng

Mồ hôi vẫn toát trên lưng

Vua liền quyết định vô cùng mừng vui:

"Giờ đây đã tới lúc rồi

Ta nên từ bỏ cuộc đời làm vua

Xuất gia, khoác áo thầy tu

Chăm lo thiền định, ẩn cư non ngàn

Lòng thanh thản, tâm bình an

Tương lai rực rỡ ánh vàng! Lành thay!"

*

Anh chàng cắt tóc thật may

Vua ban cho được hưởng ngay bạc tiền.

Vua truyền quan chức dưới quyền

Mời con trai trưởng tới bên dặn lời:

"Con à! Cha đã già rồi

Hãy nhìn sợi tóc bạc nơi mái đầu

Quyền hành, chức tước, sang giàu

Đỉnh cao danh vọng từ lâu cõi trần

Cha từng hưởng thụ bao phần

Giờ đây cái chết tới gần mãi thôi

Cha mong ước lúc qua đời

Tái sinh vào một cõi trời quang vinh

Để mà trọn hưởng cho mình

Niềm vui thiên giới chân tình ước mơ,

Cha rời ngôi báu từ giờ

Và đi thọ giới thầy tu tốt lành

Ẩn cư trong chốn rừng xanh

Trao con trách nhiệm điều hành quốc gia!"

Nghe tin vua sắp rời xa

Các quan văn võ quả là ngạc nhiên

Quỳ tâu với đấng vua hiền

Hỏi sao vua bỏ chức quyền cao sang?

Sao tìm về ánh đạo vàng?

Vua đưa tóc bạc nhẹ nhàng nói ngay:

"Mọi người hãy ngước trông đây

Hãy nhìn sợi tóc bạc này ngẫm ra

Đủ ba giai đoạn đời ta

Trẻ trung, lớn tuổi, về già đấy thôi

Đưa dần tới cuối đường đời

Tóc phô mầu bạc ngay nơi mái đầu

Đó là cái chết chứ đâu

Nơi này ngự trị bao lâu chẳng ngờ

Giờ đây gửi tín hiệu ra

Đóng vai sứ giả cho ta tỏ tường

Nên ta từ bỏ ngai vàng

Bụi trần giũ sạch, tìm đường ẩn tu!"

Toàn dân nghe được tin vua

Thẩy đều rơi lệ, tâm tư muộn sầu.

*

Thong dong dấn bước rừng sâu

Nhà vua thoát tục khởi đầu đường tu

Một là phát triển tâm từ,

Hai là trải rộng vô bờ tình thương

Với người đau khổ muôn phương,

Ba là hoan hỉ tìm đường chung vui

Với người hạnh phúc nơi nơi,

Bốn là giữ để lòng người ung dung

Luôn luôn tự tại vô cùng

Dù cho gian khó chập chùng vây quanh,

Đó là bốn bước tu hành

Luyện cho chuyển biến tốt lành cõi tâm.

Sau tám vạn bốn ngàn năm

Dấn chân đường đạo, ẩn thân cửa thiền

Sống đời tu sĩ bình yên

Nhà vua hạnh phúc kia liền mệnh chung

Tái sinh đẹp đẽ vô cùng

Cõi trời cao đó vui mừng bước lên,

Nơi đây vua lại sống thêm

Triệu năm trời nữa êm đềm biết bao.

*

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN ĐỨC PHẬT

Vua là tiền thân Đức Phật. Thợ hớt tóc là Ananda.

Con trai kế nghiệp vua là La Hầu La.

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(thi hóa, phỏng dịch theo bản văn xuôi

THE KING WITH ONE GREY HAIR

của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)