TT. Thích Nhật Từ khích lệ Tăng Ni nỗ lực hoằng pháp lợi sanh thông qua bốn ẩn dụ về người chỉ đường của đức Phật

Tại Chùa Bửu Quang, tịnh nghiệp đạo tràng an cư kiết hạ của quý chư Tôn đức Tăng Ni huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, sáng ngày 03/07/2022, TT. Thích Nhật Từ đã có buổi chia sẻ với 75 hành giả an cư tập trung và gần 200 Phật tử Quỹ Đạo Phật Ngày Nay và tại địa phương với đề tài "Bốn ẩn dụ về vai trò của người chỉ đường" nhân chuyến cúng dường trường hạ các tỉnh miền Đông Nam Bộ.

"Bốn ẩn dụ về vai trò của người chỉ đường" là thời pháp thoại nói lên sự khiêm cung, vĩ đại của đức Phật khi đề cập sự hướng dẫn, dìu dắt tâm linh của Ngài đối với người tu học Phật thông qua bốn ẩn dụ trong kinh Tương Ưng. Trong kinh, đức Phật đã kể lại câu chuyện rằng có một con đường dẫn đến một tòa lâu đài chứa đầy châu báu. Do bị bỏ hoang đã lâu, cho nên có rất nhiều cây cổ thụ, dây leo chằng chịt bám lấy, che chắn khắp lối vào của tòa lâu đài. Đức Phật đã tự mình đi trên con đường đó và chặt bỏ các cây, phát quang bụi rậm để tìm được lối vào. Lâu đài bị khóa ở cửa chính và có chốt gài ở các cửa phụ, do đó Ngài đã nỗ lực tìm cách để đi vào bên trong và khám phá. Bên trong đó vô cùng tăm tối và ẩm thấp, Ngài cũng tự mình tạo ra lửa, thắp đuốc và soi sáng tòa lâu đài. Khi đó, Ngài đã thấy được vô vàn châu báu được chứa đựng bên trong. Và rồi Ngài cẩn thận, tỉ mỉ ghi chép lại, phác họa lại tấm bản đồ chi tiết về đường đi đến lâu đài cùng kho tàng của nó. Sau đó, Ngài quay trở lại nơi xuất phát, cần mẫn, nhẫn nại tự mình sao chép lại thêm nhiều tấm bản đồ khác. Cuối cùng, Ngài đã không quản ngại khó nhọc, "cầm tay chỉ việc" để đưa từng người trong từng đoàn người đi đến được tòa lâu đài châu báu đó.

Câu chuyện trên là ẩn dụ nói về sự chỉ đường của đức Phật giúp cho chúng sanh vượt thoát khỏi khổ đau, chứng đạt sự an vui, Niết-bàn. Con đường dẫn đến tòa lâu đài chính là con đường tỉnh thức, con đường giải thoát. Tòa lâu đài tượng trưng cho trí tuệ. Việc sử dụng các châu báu trong tòa lâu đài, tức là chánh pháp, sẽ giúp cho chúng ta diệt trừ khổ đau, làm chủ hạnh phúc. Tấm bản đồ ẩn dụ cho ý nghĩa "Ta là Phật đã thành, chúng sanh là Phật sẽ thành trong tương lai". Có thể nói qua câu chuyện trên, đức Phật là một nhà sáng lập tôn giáo vô cùng khiêm cung. Mặc dù là người sáng tạo ra đạo Phật, đạo giác ngộ, nhưng Ngài không tự nhận "bằng sáng chế" về mình. Ngài chỉ khiêm tốn nói rằng Ngài chỉ đi lại con đường giải thoát mà chư Phật quá khứ đã đi và truyền bá nó cho chúng sanh. Bên cạnh đó, tuyên bố của đức Phật về sự thật rằng môn đệ, tín đồ của Ngài cũng có khả năng thành Phật, được "ngồi chiếu trên" là một tuyên bố chưa từng có trong các tôn giáo khác. Qua đó, Ngài đề cao vai trò nỗ lực, kiên trì tự thân của mỗi người trong việc chuyển hóa khổ đau để chọn cho mình một lối sống hỷ lạc, an lành, mà đỉnh cao là sự giải thoát, giác ngộ, chứng đạt Niết-bàn.

Sau khi kể câu chuyện trên, đức Phật đã chỉ dạy cho chư Tỳ-kheo về vai trò của người chỉ đường thông qua bốn ẩn dụ khác. Đầu tiên đó là người chỉ đường phơi bày ra những gì đã bị giấu giếm. Con đường giác ngộ được đức Phật khai sáng từ hơn 25 thế kỷ qua, mà trước đó không có một tôn giáo nào, một vị giáo chủ nào ngoài các vị Phật quá khứ khám phá ra. Thông qua giáo lý Tứ Thánh Đế, đức Phật đã phơi bày ra những điều đã bị giấu giếm bởi vô minh, mê mờ của chúng sanh. Đó là bản chất của khổ đau trong cuộc đời; nguyên nhân, nguồn căn của khổ đau; trải nghiệm an vui, hạnh phúc khi khổ đau vắng mặt và phương pháp diệt trừ khổ đau bằng Bát Chánh Đạo. Qua đó, đức Phật đề cao vai trò truyền bá chân lý của các Bậc Đạo Sư, những người chỉ đường đối với tín đồ, đệ tử, người theo sau mình.

Ẩn dụ thứ hai, người chỉ đường dựng lên những gì đã bị ngã xuống. Trong các tôn giáo nhất thần và đa thần, các tín đồ bị "nhồi sọ" bởi các tư tưởng mê tín dị đoan, thần quyền. Họ giao phó cuộc sống, số phận của mình cho các vị thượng đế, thần linh phần lớn bằng sự cầu nguyện. Trong khi sự thật của các đời sống mà đức Phật đã khai sáng cho chúng ta chính là bản thân mỗi cá nhân sống là chủ nhân và là người kế thừa nghiệp của chính mình, không hề có vị thần linh, thượng đế nào can thiệp được. Do đó, con người có quyền tự quyết định, tự làm chủ khổ đau và hạnh phúc của mình. Và khi đã nhận thức rõ về nhân quả, con người sẽ không còn sợ sệt, lo âu, bất an về những nhận thức, nhận định sai trái về cuộc sống, về những niềm tin lệch lạc, mê tín dị đoan.

Ẩn dụ thứ ba chính là người chỉ đường có vai trò quan trọng trong việc "nắm tay" dẫn dắt cho người không hay biết. Thông qua câu chuyện đức Phật kể ban đầu, Thượng tọa đã phân tích sâu hơn về vai trò của người chỉ đường đó là phải có nhận thức đúng, định hướng đúng và hết mình chỉ dẫn cho người lạc lối, lạc đường đi được đến nơi cần đến một cách an toàn, chính xác và nhanh chóng. Qua đó, noi gương đức Phật, Thượng tọa cũng đã nhắn nhủ quý Tăng Ni cần xông xáo, năng nổ dấn thân làm đạo đúng phương pháp, đúng đối tượng hơn để gia tăng hiệu quả hoằng pháp. Từ đó, Phật giáo chúng ta mới có thể gia tăng dân số Phật tử ở hiện tại và trong tương lai.

Người chỉ đường như người cầm đốc thắp sáng cho những người có mắt có thể nhìn thấy mọi vật, đây là ẩn dụ cuối cùng đức Phật đưa ra. Qua đó, chúng ta cần học theo hạnh chân thật, từ bi, bao dung, quảng đại của đức Phật trong việc truyền bá những giá trị tích cực, tốt đẹp cho người khác, nói theo ngôn ngữ bình dân đó là không được... giấu nghề. Đức Phật cũng đã từng nêu ra hình ảnh từ một ngọn đuốc ban đầu, sau khi mồi đèn cho hàng trăm ngàn ngọn đuốc khác, thì ánh sáng tổng thể của tất cả ngọn đuốc trở nên rực rỡ hơn, to lớn hơn; trong khi đó, ánh sáng của ngọn đuốc ban đầu cũng không bị mờ đi. Từ bài học sâu sắc đó, kể cả Tăng Ni hay Phật tử, dù ngoài đời hay trong đạo, cũng cần phải san sẻ, giới thiệu, chia sẻ những điều hay, điều tốt, điều thiện đến với mọi người, đặc biệt là những giá trị siêu việt, tuyệt diệu của chân lý Phật dạy trong việc diệt trừ khổ đau, não phiền và trải nghiệm an lạc, hạnh phúc.

Tin: Minh Lượng
Ảnh: Ngộ Trí Thuận