Lưỡng nguyệt san Đạo Phật Ngày Nay

Kiều nương cửa Phật bài thơ về Phật giáo với hàng ngàn cách đọc

Đã đọc: 7453           Cỡ chữ: Decrease font Enlarge font
image

1. Thơ có nhiều cách đọc ở Việt Nam trước hết là thơ thuận nghịch độc có từ trước năm 1720. Rồi đến thơ lục chuyển của Tự Đức và Hàn Mặc Tử… Một vài tác giả khác có thơ nhiều cách đọc cũng chỉ là những bài theo Chức cẩm hồi văn đọc 56 hay 64 cách đọc. Riêng bài thơ chữ Hán Vũ trung sơn thủy của vua Thiệu Trị đọc 64 cách trưng bày tại điện Long An - Huế đã được giáo sư Nguyễn Tài Cẩn nghiên cứu bằng quyển “Tìm hiểu kỹ xảo hồi văn liên hoàn trong bài Vũ trung sơn thủy của Thiệu Trị” (NXB Thuận Hóa, 1998) dày 450 trang và có được nhiều nhất là 256 cách đọc.

2. Thơ thuận nghịch độc đã khó làm, thơ thuận nghịch độc với nhiều cách đọc còn khó hơn nhiều, đó là một trò chơi trí tuệ cao cấp. Trước hết cần nhận xét rằng thơ đọc được nhiều cách nếu là bát cú do phải hoán vị được các câu thơ thì không thể đảm bảo có đối trong những câu thực (3-4) và luận (5-6) như trong luật thơ. Bài thơ phải đạt 5 yêu cầu sau đây:

a. Mỗi câu thơ đều có thể đọc xuôi ngược một cách thoải mái bình thường không một chút gượng ép.

b. Mỗi câu thơ đều có thể tồn tại độc lập và cùng hướng vào chủ đề của bài thơ để có thể hoán vị các câu thơ mà bài thơ vẫn chấp nhận được.

c. Nếu là bài bát cú thì cả 8 câu dù đọc xuôi hay đọc ngược đều có những chỗ ngắt câu tương đồng để có thể cắt ra thành những câu ngắn hơn.

d. Những chữ đầu và cuối của câu thơ đều phải theo luật bằng trắc.

e. Những chữ cuối câu 1, 2, 4, 6, 8 đều phải cùng vần, những chữ đầu câu 1, 3, 5, 7, 8 cũng phải cùng vần.

3. Xin giới thiệu dưới đây bài thơ của tôi về Phật giáo diễn tả tâm sự của Thúy Kiều khi nàng đi tu lần thứ ba tại am Vân Thủy sau khi được vãi Giác Duyên vớt và nương nhờ cửa Phật bên bờ sông Tiền Đường. Nếu chỉ lấy những bài có chữ cuối hai câu đầu cùng vần bằng nhưng khác dấu đã có tới 1.728 cách đọc, tất cả đều là thơ cổ phong, trong đó có ít nhất 32 bài thất ngôn bát cú đúng niêm luật thơ Đường.

Kiều Nương Cửa Phật

1. Ngần ngại đổ chuông chiều nguyện cầu

2.  Sắc hương vàng nắng ngả rơi mau

3. Vần xoay gió bão đầy năm tháng

4. Lỗi nhịp Kiều đời trắng bể dâu

5. Nhân ái cảnh thiền sai ước thệ

6. Mộng tình Kim ấp ủ còn đâu

7. Dần xa dõi bóng Từ oan khuất

8. Nhân nghĩa Phật tiên chốn nhiệm mầu

Bài thơ có 4 khổ, khổ đầu là cảnh Kiều nguyện cầu, khổ 2: Kiều ngẫm lại đời mình, khổ 3: Kiều nhớ Kim Trọng và khổ 4: nàng nhớ đến Từ Hải đã thác oan. Cả 8 câu đều tập trung vào chủ đề của bài thơ.

864 bài thơ cổ phong đọc xuôi mà chữ cuối hai câu đầu khác dấu.

Chú ý thỉ ta thấy bài thơ trên đây đạt được cả 5 yêu cầu trên. Nếu chọn hai câu đầu có chữ cuối cùng vần bằng nhưng khác dấu (một dấu huyền và một không dấu), ta có 12 cách chọn khổ thơ đầu: 1-2 (2-1), 1-4 (4-1), 1-6 (6-1), 8-6 (6-8), 8-4 (4-8), 8-2 (2-8). Thí dụ bắt đầu bằng hai câu 1-6 như: 16345278

1. Ngần ngại đổ chuông chiều nguyện cầu

6. Mộng tình Kim ấp ủ còn đâu

3. Vần xoay gió bão đầy năm tháng

4. Lỗi nhịp Kiều đời trắng bể dâu

5. Nhân ái cảnh thiền sai ước thệ

2. Sắc hương vàng nắng ngả rơi mau

7. Dần xa dõi bóng Từ oan khuất

8. Nhân nghĩa Phật tiên chốn nhiệm mầu

Cùng với bài này ta có thể chọn những bài như: 16385274, 16745238, 16785234…

Với mỗi khổ thơ đầu được chọn, ta sẽ có 36 bài khác nhau bằng cách hoán vị 6 câu còn lại, mà ta có 12 cách chọn khổ thơ đầu nên chỉ xét riêng những bài thất ngôn đọc xuôi ta đã có thể có được 36x12 = 432 cách đọc khác nhau. Bằng cách bỏ bớt 2 chữ đầu của mỗi câu, ta sẽ có thêm 432 bài ngũ ngôn nữa cộng là 864 bài thơ cổ phong đọc xuôi.

864 bài thơ cổ phong đọc ngược mà chữ cuối hai câu đầu khác dấu.

Trong những bài đọc ngược thì khổ thơ đầu tiên phải gồm hai câu mà chữ cuối có cùng một vần (bằng) nhưng khác dấu, ta có 12 cách chọn khổ thơ đầu: 8-1 (1-8), 8-3 (3-8), 8-7 (7-8), 5-1 (1-5), 5-3 (3-5), 5-7 (7-5). Thí dụ bài đọc ngược bắt đầu bằng 8-3 như 83214765:

8. Mầu nhiệm chốn tiên Phật nghĩa nhân

3. Tháng năm đầy bão gió xoay vần

2. Mau rơi ngả nắng vàng hương sắc

1. Cầu nguyện chiều chuông đổ ngại ngần

4. Dâu bể trắng đời Kiều nhịp lỗi

7. Khuất oan Từ bóng dõi xa dần

6. Đâu còn ủ ấp Kim tình mộng

5. Thệ ước sai thiền cảnh ái nhân

Cùng với bài này ta có thể chọn những bài như: 83254761, 83614725, 83654721…

Tương tự như trên những bài đọc xuôi ở trên, với mỗi khổ thơ đầu được chọn, ta có 36 bài khác nhau, mà ta có 12 cách chọn khổ thơ đầu nên chỉ xét riêng những bài thất ngôn đọc ngược loại này, ta đã có được 36x12 = 432 cách đọc khác nhau. Bằng cách bỏ bớt 2 chữ đầu của mỗi câu, ta sẽ có thêm 432 bài ngũ ngôn nữa cộng là 864 bài thơ cổ phong đọc ngược.

Chỉ xét riêng những bài có chữ cuối hai câu đầu khác dấu, bài thơ đã có tới 1.728 cách đọc. Nếu lấy thêm những bài có chữ cuối hai câu đầu cùng dấu nữa ta có thêm hàng ngàn bài thơ cổ phong nữa. Đây có thể coi là bài thơ có nhiều cách đọc nhất Việt Nam.

Đăng ký lấy RSS cho bình luận Bình luận (0 đã gửi)

tổng số: | đang hiển thị:

Gửi bình luận của bạn

  • Bold
  • Italic
  • Underline
  • Quote

Xin hãy nhập các ký tự bạn nhìn thấy ở ảnh sau:

BÌNH LUẬN BẰNG TÀI KHOẢN FACEBOOK ( đã gửi)