Âm nhạc mừng xuân Di Lặc với những nốt lặng khiêm tốn

Những ngày trước tết, trong tình trạng mặt bằng âm nhạc mừng xuân đã ở thế khựng lại với những bài hát xưa cũ lâu nay mà ai ai cũng đều biết đến; một vài ca sĩ và nhóm thực hiện đã âm thầm thực hiện các đĩa đơn(single) nói về Đức Phật Di Lặc rất đáng trân trọng và ca ngợi. Đây chỉ là một trong số ít, rất ít có thể đếm chưa đủ trên đầu ngón tay, như những nốt lặng mất hút vào dòng xoáy hung hãn của nhiều thể loại âm nhạc trào lưu.

                               Trong số đó, với mối giao hữu  thân tình, một vài ca sĩ và nhạc sĩ  ( xin lưu ý không phải ca sĩ, nhạc sĩ Phật giáo thậm xưng) đã  không ngần ngại thực hiện đề tài âm nhạc Phật giáo  mà mới nhất là  nói về Mùa Xuân Di Lạc, để cùng nhau rút tỉa kinh nghiệm hầu có thể  giảm thiểu bớt sai sót, nếu có. Anh em cho rằng đó là  động tác cần thiết đối với âm nhạc chuyên đề Phật giáo mà những ca sĩ, nhạc sĩ  chưa biết gì nhiều về  Phật giáo rất cần phải lưu tâm. Với tấm chân tình và ý tưởng nghiêm túc đó thiết nghĩ mình  không có lý do gì phải tránh né để xa lánh anh em, nhất là xa cách một cơ hội để cùng anh em  tránh vết xe đổ đã không ít lần xảy ra hiện nay trên mặt bằng âm nhạc Phật giáo.

                           Lần này, trước thềm xuân Ất Mùi 2015, một bài hát anh em vừa thử nghiệm ở dạng mộc mang tựa đề “Mùa xuân Nở Hoa Di Lặc” anh em  chờ đợi  ba  câu trả lời. Đó là lời bài hát- giai điệu và cách thể hiện. Dù mới chỉ là bản demo được nghe qua nhưng quả thật đúng là phong cách chuyên nghiệp, không nặng về kỷ thuật thu âm và lạm dụng  nhạc khí điện tử. Tuy nhiên, để tròn hơn nữa tâm nguyện của anh em, tôi đã  trả lời ba điều mà anh em đang rất muốn nghe. Qua bài viết này để đáp lại sự  tin tưởng của anh em, tôi xin  nói thêm cho đầy đủ hơn. Đó là,

                          Thứ nhất: Lời bài hát tuy ca ngợi sự khánh đản trong niềm  hân hoan và mang hàm ý nhiều  nghĩa của một viễn cảnh tươi sáng trong cuộc sống, nhưng cần nên nhớ rằng Đức Phật Đương Lai hạ sanh Di Lạc Tôn Phật không phải là một thiên sứ  vâng lệnh  một ai giáng trần để ban phép cho nhân gian. Có thể các bạn gởi gấm  vào  đấy những mong cầu tự cõi lòng mình, điều đó không có gì sai trái,  nhưng đó phải là thứ mong cầu cho tha nhân, cho chính cuộc sống mà  mình chỉ là một nhâ tố bé bỏng đang hòa quyện trong đó. Đã có một hai bài hát cùng đề tài viết nhiều câu hết sức ngô nghê như “Ông mang túi phép “ – “ là ông Phật linh” – “gia đình nào không đầm ấm, rước ông về sẽ thuận hòa vui”…v…v…, cần nên gỉảm  bớt. Có như vậy mới tôn  cao vị trí nội tại  tiến tu của một thành tố ngưỡng mộ đức Phật Di Lạc. Và tuyệt nhiên không  thể có sự van xin  hay ca ngợi  thái quá trong đó. Đây chính là diểm khác biệt và có khoảng cách rất lớn của âm nhạc Phật giáo với các  tôn giáo khác.

                       Thứ hai: Giai Điệu. Cần nên nói lại rằng trong tất cả các giai điệu  mà các bạn muốn hoặc có khả năng –sở trường  thực hiện cho một ca khúc mang tư tưởng Phật giáo, thì hãy cứ mạnh dạng  thể nghiệm. Đó là một cơ hội điểm tô cho vườn hoa âm nhạc Phật giáo thêm màu sắc. Tư duy sáng tạo nghệ thuật vẫn luôn được  trân trọng, mỗi cách thể hiện, mỗi làn điệu  âm nhạc không hề có biên độ ngăn cách. Tuy nhiên phải sáng tạo mà không  lạc dòng mới là điều  đáng  nói. Ngay cả  khi đọc RAP nhưng biết vận dụng  vào khuôn mẫu cho một chủ đề, cho một thành phần thưởng thức thì điều đó không ai cấm kỵ. Sự kiện ca sĩ Ưng Hoàng Phúc thất bại trong việc dùng Rap chuyển tải Chú Đại Bi vừa qua là một ví dụ. Ưng Hoàng Phúc không sai nhưng cái sai là ở chổ  anh ta không khéo linh hoạt biến  loại Rap thô mộc và khô khan đó trở thành  một làn diệu biến tấu có thể . Lời Chú Đại Bi vốn dĩ  không được dịch nghĩa, còn ở dạng  phiên âm nên khi đọc trên nền Rap thì đúng là rất khó nghe. Rất tiếc cho  tâm nguyện và sự cố gắng của Ưng Hoàng Phúc.

                     Đới với thể loại Rock (mà rock metal nữa mới đáng nói), có ai dám  nói rằng nó  không phù hợp với âm nhạc Phật giáo? Tất cả đều có thể. Nhưng để làm được điều đó đòi hỏi nhạc sĩ, ca sĩ phải rất tâm huyết và có lòng thiết tha với Phật đạo. Muốn như vậy tổ chức  văn hóa Phật giáo phải là nơi chốn đáng tin cậy để các bạn nương vào đó để phát huy khả năng và để phụng sự. Vấn đề là ở chổ  thể loại nhạc ồn ào mạnh mẽ này chuyển thể tư tưởng Phật giáo  bằng cách nào?  Bằng cách khéo chọn  cho mình một đề tài phù hợp. Trong một buổi tổng dợt  ngày hội nhạc Rock  ở Phú Mỹ Hưng gần đây, trong lúc  nghỉ giải lao, tôi đã được anh em một ban nhạc roock chơi một bài mới sáng tác nói vế  mười hai vị thần Kim Cang hộ pháp, trấn áp ma binh rất hùng hồn. Tôi hoàn toàn bị chinh phục va rất ngỡ ngàng! Tất nhiên  trong bài đó anh em  hạn chế “hét” quá…metal! Sau đó  tôi đề nghị anh em nên  thêm một vài  tác phẫm nữa nhưng  nhẹ hơn và gần gủi hơn tuy cũng chung  motip hộ pháp hùng hồn, đó là Ông Thiện Ông Ác (thưởng thiện phạt ác) mà ai cũng biết qua. Hoặc như cảnh đoàn quân bách chiến bách thắng của  hoàng đế Asoka ầm ào dấy binh tán sát kinh hoàng nhưng khi trên lưng chừng ngọn đồi Kalinga nhìn xuống thấy thây chết phơi trắng đồng…Chỉ một viễn cảnh đó thôi cũng có nhạc rồi đấy! Như vậy là không có gì là không thể nếu tư duy sáng tạo và cống hiến thiệt tâm của mình được phát huy đúng lúc, không bị  tiền tài, chức vụ khuynh loát. Đã nghe có  một vài cán bộ văn hóa PG đăng đàn phát biểu chắc nịch rằng “ Âm nhạc Phật giáo sẽ phát triển, sẽ biến tấu không ngừng, nhưng theo tôi nghĩ thời điểm này chưa hợp lý” . Tư duy sáng tạo và tâm nguyện không có không gian thời gian, vấn đề là anh  có vận dụng hợp lý giữa nghệ thuật và cái tâm nguyện đó trờ thành  điểm son để cống hiến cho công chúng hay không. Ưng Hoàng Phúc thất bại vì lẽ này chứ không phải là không đúng thời điểm. Một tay trống đồng thời cũng là trưởng nhóm  ban nhạc Rock ấy nói rằng trước đây tụi em nghĩ nghệ thuật sáng tạo cho phép tụi em  thực hiện  rất nhiểu ước mơ, nhưng đối với Phật giáo thì ban đầu  đó là cánh cổng sắt cao vòi vợi bất khả xâm phạm. Thật là buồn khi để anh em nhìn PG chúng ta như thế.

                             Thứ ba, Giọng ca (và cách thực hiện); Trong phạm trù giai điệu còn cần phải xét đến khía cạnh thực hiện bởi vì  giai điệu chính là thành tố quyết định  cho sự thành công hay thất bại của bài hát. Cùng một giai điệu nhưng cách thực hiện khác nhau sẽ có kết quả cũng khác nhau. Giai điêu không có xấu tốt. Với Chú Đại Bi nếu Ưng Hoáng Phúc thực hiện lại, trong đó có phần phối âm chắc chắn rằng kết quả sẽ khác biệt. Tương tự, nghe một bản nhạc có tựa rất lủng củng “Thường Niệm Phật Quan Thế Âm Bồ Tát” của  Cao Tâm, ca sĩ Mỹ Phương thể hiện trên nền nhạc chậm êm, nhưng khi nghe ca sĩ Dương Quốc Hưng  cũng hát bài này trên nền nhạc  phối âm khác, rất rộn rã, phù hợp  giới trẻ  ngày nay thì hiệu ứng lại khác ngay. Đó là giai điệu Cha Cha Cha (trong giới nhạc sĩ cỏn cho là Cha Cha Cha theo phong cách Thái Lan).

                               Còn lại, khi cho ra đời một ác phẫm và thực hiện nó, anh phải xác định được vị trí vá chổ đứng cho nó. Thí dụ như anh sáng tác để phục vụ cho tuyên truyền, cổ động hay cho thưởng thức (xem-nghe) và hay phổ cập được trong quần chúng, chính điều này  quyết định sự tồn tại của tác phẫm trong lòng  khán thính giả. Những thể loại âm nhạc như R&B, rock Ballad và nhất là  trào lưu ảnh hưởng  Hàn Quốc  ngày nay với  thể loại K.Pop ( giới âm nhạc VN cũng hối hả  muốn tạo ra  phong cách đối kháng  là V. Pop nhưng thực chất cũng  lai  Hàn Quốc tự bao giờ rồi). Phần lớn thể lọai âm nhạc này se không tồn tại lâu dài vì thực chất  nó chỉ là  để người ta thưởng thức, mua vui chứ không thể mang theo để trở thánh kỷ niệm  như các dòng nhạc truyền thống  trước đây. Nếu như những bài “Lạy Phật Quan Âm “, “Chắp Tay Niệm Phật”. “Mẹ Từ Bi” v…v…được công chúng đón nhận nhanh chóng và thuộc lời, thậm chí  ca theo thường khi, thì những  loại bài như “Hoa Từ Bi” (không phải “Hoa Từ Bi”  mượt mà, sâu lắng và có chiều sâu dấu ấn của ngày Phật Thành Đạo của nhạc sĩ Thiện Hoài đã ghi khắc vào tâm khảm biết bao nhiêu thế hệ qua) do ca sĩ Quang Hà thể hiện, không thể nào phổ cập trong quần chúng được và  lâu nay  bài hát này vẫn chỉ nằm khiêm nhường trong một góc  khuất của âm nhạc PG  (có lẽ chưa hợp lý thời điểm này chăng?). Cũng giọng ca của ca sĩ Quang Hà nếu chúng ta nghe anh hát bài “Nam Mo A Di Đà Phật “ của Vũ Cầm thì sẽ muốn nghe lại hoài bởi tính chất  sâu lắng và dễ biểu cảm của từng nốt nhạc  qua giọng ca của anh.

                        Chính vì những điều này mà bài hát “Mùa Xuân Nở Hoa Di Lạc”của các bạn đành gác lại để chờ bổ sung và chỉnh sửa cho hoàn hảo hơn nữa. Đây có thể nói là một quyết định đứng đắn, biết lắng nghe để công trình  của tâm nguyện mình không bị uổng phí bởi sự tự tin quá đáng và ỷ lại không cần thiết.

                         Nhìn lại  mặt bằng âm nhạc  những ngày xuân, ngoài  các bài xuân  thế gian thường khi thì với một ngày kỷ niệm trọng đại về một vị Phật đương lai sanh thần vào đúng  giờ khắc giao thừa của PG  lại thiếu vắng rất  đáng tiếc dù rằng người đời thừa hiểu cụm từ “Mừng Xuân Di Lạc” mỗi dịp xuân về tết đến. Những bản nhạc cùng tựa đề “Nụ Cười Di Lạc” (zing mp3 ghi tác giả là Trúc Linh (?) và một của Phi Bằng) rất tiếc với nội dung  còn cần phải xem lại. Duy chỉ có bài cũng mang tựa “Nụ Cười Di Lạc” do bé Bào Ngư ca thì đúng là hay cả nội dung lẫn phong cách thiếu nhi. Và còn đó  với truyền thống GĐPT VN với bài “Bố Đại Bồ Tát” vẫn đứng nơi cao nhất  torng lòng  tuổi trẻ PGVN mà không co cơ hỗi để bàn tới.

                          Khi chưa có cơ chế  hỗ trợ anh em, dẫu biết rằng có lẽ anh em cũng không quan tâm nhưng việc tự bỏ tiền ra đầu tư cho một tác phẫm từ nhạc sĩ đến  phới âm, phối khí và thu âm, chưa kể quảng  bá..vv..thì thú thật chỉ ngần ấy tâm nguyện thôi, chắc chắn chư Long Thần Hộ Pháp sẽ chúng minh cho tấm lòng ấy của anh em, những người không phải là  nhạc sĩ, ca sĩ Phật giáo.

                          Xin chúc những ngày xuân mới VẠN CÁT TƯỜNG.