Về Tổ đình Minh Quang - Phố núi Gia Lai

Tổ đình Minh Quang, tên thường gọi là chùa Thầy Năm, tại số 9/36 đường Sư Vạn Hạnh, thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai.

Phố núi Gia Lai, quanh năm lãng đãng sương mù bao phủ, những buổi chiều ở đây chỉ có mùa đông và có lẽ nhờ thế mà Pleiku đẹp tự nhiên đến say đắm lòng người, tao nhân mặc khách. Đến phố núi Gia Lai vào những ngày cuối thu Canh Dần- 2010, với Đại Giới Đàn Cam Lộ, nơi tuyển người làm Phật, trời thu se se lạnh. Ấn tượng đẹp về phố núi là phong cảnh hữu tình, lòng người thân thiện, mến khách. Nếu ai đã đến Gia Lai mà chưa viếng cảnh các chùa, những địa chỉ du lịch tâm linh, du khách không thể nào thấy hết cái đẹp thâm trầm, hùng vĩ, huyền bí, oai nghiêm của Phật giáo ở cao nguyên.

Hòa thượng Thích Giác Đạo

Tổ đình Minh Quang, tên thường gọi là chùa Thầy Năm, tại số 9/36 đường Sư Vạn Hạnh, thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai. Chùa Minh Quang cũ nằm tại thôn An Điềm, xã Cửu An, huyện An Kê, do Hòa thượng Thích Giác Đạo, húy thượng Nhựt hạ Tịnh, tự Thiện Tường, đời thứ 41 dòng Thiền Lâm Tế Gia Phổ, khai sơn năm 1954. Khi mới đến đây Tổ chỉ lập thảo am ẩn dật tu hành, mỏ sớm chuông chiều, tụng kinh niệm Phật. Phật tử trong vùng không đông lắm, nên mọi người thường gọi Ngài với cái tên thân quen: anh năm, rồi chú năm. Và năm tháng dần dà, được Thầy truyền dạy cho hiểu đạo, thấm nhuần giáo lý Phật đà, lúc ấy Phật tử đổi danh xưng với Thầy là Thầy Năm. Thế nhưng vẫn theo cách gọi dân giả, thân mật: cho nên gọi chùa của thầy là chùa Thầy Năm.

Vào những năm 1963, Phật giáo Việt Nam trải qua một pháp nạn, gian khổ, ác liệt. Tổ đình Minh Quang cũng cùng chung số phận. Tổ Khai sơn buộc phải rời nơi ẩn thân tu niệm, đến với địa điểm mới. Tổ đình Minh Quang, chuyển về tại số 9/36 đường Sư Vạn Hạnh, thành phố Pleiku. Chùa ở cạnh công viên Kơ-pa Kơ-Lơng (ngày xưa là công viên Quách Thị Trang, một sinh viên Phật tử đã vị pháp thiêu thân tại hoa viên chợ Bến Thành, Sài Gòn -1963).

Về thăm Tổ đình Minh Quang, đi theo đường hẻm Sư Vạn Hạnh về phía Đông, khoảng 100 m. Lúc ban đầu chùa nằm trên một vùng đất cao nguyên rộng mênh mông. Nhưng kể từ khi thành phố Pleiku phát triển, đường Hùng Vương mở rộng, phố xá, dân cư đông đúc, chùa nằm vào chính giữa lòng dân phố núi, được đồng bào Phật tử bao bọc, bởi đường Hùng Vương và đường Sư Vạn Hạnh, như chính nghĩa tình của đồng bào, Phật tử đối với ngôi Tổ đình.

Vì nhận thấy nơi đây là vùng thâm sơn cùng cốc, đa số là người dân tộc, ngày ấy trình độ dân trí thấp, căn cơ hiểu đạo còn hạn chế, cho nên sau khi khai sơn Tổ đình Minh Quang, Tổ vân du đến đâu, là một ngôi chùa nới đó được khai sơn. Tổ Giác Đạo đã khai sơn các chùa trực thuộc môn phong Tổ đình Minh Quang như: chùa Minh Thành (Thành phố Pleiku) do ĐĐ Thích Tâm Mãn trụ trì, chùa Minh Châu (huyện Mang Yang) do ĐĐ Thích Trí Thức trụ trì, chùa Minh Lâm (Plieku) do sư cô Thích Nữ Huệ Trí trụ trì, chùa Minh Đạo do ĐĐ Thích Lệ Cần trụ trì, chùa Minh Ngọc (Pleiku), chùa Minh An (An Kê), chùa Minh Chơn (Mang Yang)…

Thế rồi, sinh tử sự đại, tấn tốc vô thường, sau 45 năm khai sơn, kiến tạo và gắn bó với Tổ đình Minh Quang, vào ngày 15 tháng 7 năm Kỷ Mão (1999), Ngài thuận thế vô thường, xã báo an tường, thâu thần thị tịch. Tổ chính là Tông trưởng Tông phong Tổ đình Minh Quang (Gia Lai). Môn đồ pháp quyến đã tôn cử Thượng tọa Thích Trí Thạnh, lúc bấy giờ Thượng tọa là đệ nhị Trụ trì chùa Minh Thành, trưởng tử của Tổ Khai sơn, thừa kế đệ nhị Trụ trì Tổ đình Minh Quang từ ấy đến nay.

 Sau hơn nửa thế kỷ khai sơn kiến lập, Tổ đình Minh Quang, được trùng tu nhiều lần:

- Lần thứ nhất, năm 1969, cung thỉnh cố Hòa Thượng Thích Bích Lâm, Phó Viện Trưởng Viện Hoằng Đạo Phật giáo Cổ Truyền Việt Nam, nguyên Viện chủ Tổ đình Nghĩa Phương Nha Trang, chứng minh.
Lúc này. Thượng Tọa Thích Trí Thạnh là Phó Trưởng Ban Thường trục Ban Trị sự Phật giáo Cổ Truyền Gia Lai.

- Trùng tu Tổ đình Minh Quang lần thứ 2 vào năm 1971.

- Và trùng tu lần thứ 3 (từ năm 1999 đến năm 2002) dưới đời Thượng tọa Trụ trì Thích Trí Thạnh, lúc này Thượng Tọa là Phó Trưởng Ban Thường trục Ban Trị sự Phật giáo Gia Lai, cung thỉnh Hòa thượng Thích Trí Tâm, Trưởng Ban Nghi lễ Trung Ương GHPGVN, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Trị sự Phật giáo Khánh Hòa, Viện chủ Tổ đình Nghĩa Phương, Huynh trưởng của Hệ phái Phật giáo Cổ truyền VN chứng minh, cơ sở Tổ đình Minh Quang được kiến tạo quy mô như hiện nay.

- Nhân lễ Khánh tạ lạc thành năm 2002 (Nhâm Ngọ), Thượng tọa Trụ trì đã tổ chức lễ cung nghinh Ngọc Xá Lợi Phật do Hòa thượng Thích Trí Tâm cúng đường. Đây là Ngọc Xá Lợi Phật do Sư sãi Phật giáo Thái Lan hiến cúng tôn trí tại Tổ đình Minh Quang.

Từ năm 1980 đến nay, thể hiện tinh thần từ bi của Đức Phật, mang đậm tính nhân văn sâu sắc, đó cũng là truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam “thương người như thể thương thân”.HT Thích Trí Thạnh, Trụ trì Tổ đình Minh Quang, TP Pleiku, tỉnh Gia Lai đã thường xuyên hoạt động từ thiện, tổ chức nuôi và dạy các cháu có hoàn cảnh khó khăn đặc biệt, đến nay nhiều cháu đã trưởng thành. Hiện nay chùa còn nhận nuôi 24 cháu mồ côi không nơi nương tựa đủ các độ tuổi cho ăn học, trong đó có các cháu là người dân tộc thiểu số.

Nhờ sự nuôi dạy chu đáo của nhà chùa, nhiều cháu đã trở thành những công dân có ích. Sau khi tốt nghiệp THPT đã có cháu đi học tiếp chuyên môn như Ksor H’Kin, Lê Thị Kim Hoa đi học trường Trung cấp Nông Lâm nghiệp Tây nguyên tại Gia Lai; cháu Trần Quang Minh bị bỏ rơi sau khi sinh tại cửa chùa được nhà chùa đặt tên, hiện đang theo học trường THCS Nguyễn Huệ (Pleiku), cháu Đặng Ngọc Thiện mồ côi cha, ở với mẹ, gia đình quá khó khăn nên đưa vào chùa, chùa nhận nuôi ăn học đến lớp 9 tại trường THCS Nguyễn Huệ - Pleiku..Có những cháu đã du học ở nước ngoài trưởng thành, có những chàu đã xuất gia hành đạo trong và ngoài nước.

Từ năm 2010 đến nay, mỗi năm, Tổ đình Minh Quang đã trực tiếp đến 5 huyện taị Gia Lai gồm có huyện Kong Chro, Ia Pa, Đức Cơ, Phú Thiện và Chu Sê, mỗi huyện tặng 500 xuất học quà cho các học sinh bằng sách vở, đồ dùng học tập, mỗi xuất trị giá 500.000đ. Ngoài ra còn ủng hộ cho huyện Tu Mơ rông (tỉnh Kon Tum) 500 xuất học bổng trị giá mỗi xuất 500.000đ. Tổng số tiền tổ đình Minh Quang hoạt động khuyến học, khuyến tài 3 năm qua trị giá 1.350.000.000đ (Một tỷ ba trăm năm mươi triệu đồng) góp một phần tạo điều kiện con em đồng bào dân tộc đặc biệt khó khăn đến lớp, đến trường cho các em cái chữ để hiểu biết vươn lên trong cuộc sống, góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao trình độ dân trí. Tại Hội nghị chuyên đề Các tôn giáo tham gia công tác Khuyến học, Khuyến tài các tỉnh miền Trung, Cao Nguyên do Hội Khuyến học Việt Nam tổ chức tại TP Huế ngày 22-6-2012, HT Thích Trí Thạnh được mời báo cáo tham luận: TỔ ĐÌNH MINH QUANG- Phật giáo phố núi Gia Lai với hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.

Theo ước nguyện của Hòa thượng Trụ trì Thích Trí Thạnh và môn phong Tổ đình Minh Quang, một ngày không xa Tổ đình Minh Quang sẽ đại trùng tu  phạm vũ huy hoàng, trang nghiêm tú lệ, xứng tầm với ngôi Tổ đình, cái nôi của môn phong Minh Quang đã đào tạo tăng tài cho Phật giáo cả nước nói chung và Phật giáo phố núi Gia Lai nói riêng.

                                                   Nha Thành hoài niệm, Trí Bửu - tháng 12.2013