Sống Để Yêu Thương

Sống cho đi là một cuộc sống biết thương yêu, san sẻ với người khác để họ ấm lòng hơn hay đóng góp, dấn thân, giúp đỡ, hiến tặng, nâng đỡ về vật chất hoặc tinh thần và tâm linh một cách tự nguyện. Từ ngữ Việt Nam rất phong phú khi diễn tả ý nghĩa của sự cho như giúp đỡ, nâng đỡ, chia sẻ, dâng hiến, ban bố, ban thưởng, kính biếu, trao tặng, hiến tặng, cống nạp, bố thí và cúng dường…

NIỀM TIN YÊU TRONG CUỘC SỐNG

Làm người ai cũng muốn được yêu thương và quý kính, nên ai cũng đều có một ước mơ đáng quý cho tương lai ngày mai thật tươi sáng và tốt đẹp. Một em bé mồ côi mong có được bàn tay chăm sóc của mẹ hiền. Một chú bé tật nguyền, muốn được đi đứng bình thường như bao nhiêu người khác. Một người mù ước mơ có đôi mắt sáng, để được nhìn thấy rõ mọi hình ảnh sự vật đúng như thật. Một người thất nghiệp mong muốn có được việc làm chánh đáng để nuôi sống bản thân và phục vụ tốt cho gia đình, xã hội. Tuy nhiên, cuộc sống vốn nhiều khó khăn, trắc trở, không dễ dàng cho ta được những ước mơ như ý muốn. Chúng ta phải can đảm, dũng cảm vượt qua chính mình để vươn lên làm đẹp cuộc đời và biến ước mơ thành sự thật. Để được sống yêu thương và hiểu biết, chúng ta phải biết trân quý, tranh thủ tận dụng thời gian làm những có nghĩa đừng để trôi qua vô ích. Khi gặp phải khó khăn và những trở ngại có thể làm cho ta vấp ngã. Nếu ta yếu đuối, nhu nhược mà phó mặc cho số phận hoặc chạy trốn cuộc đời thì ta sẽ bị nhấn chìm trong ngục tù tội lỗi. Mỗi một con người đều có khát vọng sống vô cùng mãnh liệt từ một trái tim biết yêu thương, chính trái tim đó làm ta thao thức, trăn trở để tìm ra một hướng đi sao cho đúng đắn từ sự kiên trì, bền chí của mình. Cuộc sống của chúng ta ra sao, hạnh phúc hay đau khổ đều tùy thuộc cách ứng xử khôn ngoan, sáng suốt khi ta đối mặt với cuộc đời và tìm ra giải pháp an toàn nhất.

Sống để yêu thương luôn giúp ta có thêm niềm tin, hy vọng sống lạc quan trong bầu vũ trụ bao la này, để ta và người luôn mĩm cười mà nhìn đời như một thực tại mầu nhiệm. Chúng ta đừng để cuộc đời của mình trôi qua một cách vô ích, khi tiếc nuối về quá khứ hay quá mơ mộng về tương lai mà đánh mất những gì đang có trong phút giây hiện tại. Chúng ta hãy vươn lên bằng nhịp đập của trái tim mình và mọi thứ chỉ chấm dứt khi ta không còn hy vọng và cố gắng nữa. Chúng ta có thể cho đi mà không cần nhận lại, khi tấm lòng của mình đã rộng mở. Đó là món quà vô giá mà cuộc đời đã ban tặng cho ta. Chúng ta thật hạnh phúc vì cuộc đời đã ban tặng cho mình một cơ thể lành lặn, khỏe mạnh và sáng suốt. Nhờ thế ta có đôi chân mạnh mẽ hay nâng đỡ thân thể của ta, để làm những việc có ích và ta có thể đi bất cứ nơi nào mình mong muốn. Ta có đôi mắt sáng để có thể ngắm nhìn tất cả mọi hình ảnh sự vật, những gì tốt đẹp nhất từ người thân yêu, ta nhìn cuộc sống chung quanh ta luôn tốt tươi và đẹp mãi theo thời gian. Ta có đôi tai rộng mở để lắng nghe tình yêu thương của nhân loại bằng những âm thanh vi diệu, nhiệm mầu phát xuất từ trái tim có hiểu biết. Ta có đôi môi luôn mở ra chân trời sáng bằng nụ cười rạng rỡ, khi được tiếp xúc với mọi người bằng tình yêu thương chân thật. Ta thật sự hạnh phúc khi được chia vui, sớt khổ cùng tất cả mọi người với những gì mình đang có.

Nếu ta biết gìn giữ tất cả những điều ấy thì mọi khó khăn, trở ngại trong cuộc đời này đối với ta chỉ là thử thách. Chúng ta sẵn sàng đón nhận tất cả những gì cuộc sống đã đem đến cho mình bằng sự tin yêu và lạc quan nhất. Chúng ta lo lắng hoặc tham muốn quá đáng sẽ làm cho mình càng thêm khốn khổ, chỉ cần còn sống là ta còn hy vọng vượt qua những lỗi lầm đáng tiếc, bằng niềm tin và nghị lực của chính mình để hướng tới một tương lai tốt đẹp. Chúng ta đang sống trong thời kỳ đất nước phát triển hội nhập và chuyển mình vươn lên sánh vai cùng các cường quốc năm châu. Tuy nhiên, trong sự phát triển đổi mới tư duy để con người sống có hiểu biết và yêu thương hơn, vẫn còn những có hiện tượng gây khổ đau cho nhân loại do hưởng thụ cá nhân quá nhiều từ sự chấp ngã rồi dẫn đến chiếm hữu, nên con người dễ dàng hận thù, bạo lực, ghen ghét, tật đố, ích kỷ mà nhẫn tâm triệt tiêu, hủy diệt lẫn nhau. Nhất là những sự việc trái với luân thường đạo lý đang xảy ra hằng ngày trong xã hội.

Này các bạn, chúng ta có chung một dòng máu đỏ và những giọt nước mắt cùng mặn. Tôi và các bạn đang cùng nhau sống giữa cuộc đời với tình yêu thương nhân loại, với tất cả tấm lòng vì tình người trong cuộc sống. Các bạn có thấy không? Hiện nay đó đây vẫn lan tràn những mảnh đời bất hạnh, nghèo đói, thiếu thốn, bịnh tật. Mới hôm qua này, tôi và các pháp lữ anh chị em trong Hội ấn tống từ thiện duyên Lành đã đến thăm một gia đình có đến 3 người bị bệnh tâm thần đang ở số 113 - Ấp 7 - Xã An Phước - Huyện Long Thành - Đồng Nai. Đến nơi, chúng tôi mắt thấy tai nghe một người phụ nữ trẻ kể lại. Chồng chị vừa chết cách đây hơn 5 tháng do tai nạn giao thông. Bây giờ, chị đang một mình nuôi cô con gái và 3 người bệnh tâm thần, mẹ chồng và 2 đứa em gái của chồng. Chị ta quả thật là người bất hạnh. Ngày chị làm lễ vu quy để lên xe hoa về nhà chồng là ngày cha chồng cũng qua đời vì chứng bệnh tai biến mạch máu não. Đám cưới và đám ma cùng chung một ngày nhưng cũng chưa đến nỗi phải bất hạnh cho lắm. Giờ chồng chị chết để lại đứa con thơ nhỏ dại, một mình chị mua gánh bán bưng để nuôi con và 3 người bị bệnh tâm thần. Chúng tôi được tai nghe mắt thấy mà dòng lệ cứ tuôn trào trên đôi má, hỏi ai thấy hoàn cảnh trên mà hổng thương tâm làm sao được. Đã làm người ai không có tình cảm và sự yêu thương lẫn nhau dù họ không phải là người thân của mình; nhưng vì chúng ta đều có cùng dòng máu đỏ và những giọt nước mắt cùng mặn, nên đã làm người ai nỡ làm ngơ trước những mảnh đời bất hạnh.

Chúng tôi đã gắng sức giúp đỡ và sẻ chia với những mảnh đời bất hạnh nhiều năm nay với tinh thần của ít lòng nhiều, với tấm lòng quý kính nhân loại theo lời Phật dạy. Cuộc sống của chúng ta là một chuỗi dài nhân-duyên-quả luôn gắn bó mật thiết với nhau. Ai dù có tài giỏi đến đâu cũng không thể một mình sống được mà phải nương nhờ lẫn nhau. Mỗi người đều có một chức năng và nghề nghiệp khác nhau nên phải hỗ trợ cho nhau để cùng phục vụ gia đình và đóng góp lợi ích cho nhân loại. Chính vì muốn bảo vệ hạnh phúc cho con người nên chúng ta phải có bổn phận và trách nhiệm đùm bọc, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau vì tình người, tình nhân loại bằng trái tim hiểu biết.

Bầu ơi thương lấy bí cùng.

Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn.

Ai thấy người khốn khổ mà không động lòng thương tâm thì quả thật không có tình người tí nào. Người con Phật, không thể làm ngơ trước những mảnh đời bất hạnh mà phải tùy theo khả năng của mình để chung vai góp sức nối kết yêu thương, sẻ chia cuộc sống với tinh thần từ bi, trí tuệ và tấm lòng vị tha.

Bản thân chúng tôi trước kia vì quan niệm sai lầm trong sự thiếu hiểu biết nên đã tán tận lương tâm làm những điều xấu ác do nghĩ rằng chết là hết, không có nhân quả nghiệp báo, do đó đã làm khổ đau rất nhiều người kể cả người thân. Tôi may mắn thoát chết khỏi nghiệp si mê ràng buộc nhờ có người mẹ hết sức tuyệt vời nên mới có cơ hội xuất gia học đạo; nhờ gặp thầy lành bạn tốt, nhờ có môi trường trong sáng, lành mạnh và ý chí dũng cảm của chính mình, tôi đã lần lần bỏ được những thói hư, tật xấu. Tuy nhiên, không phải giác ngộ một lần là xong, bên cạnh đó tôi vẫn còn tập khí và thói quen xấu nhiều đời. Nếu chúng ta bất giác, lơ là một chút thì vẫn bị nó sai sử và chi phối. Dù sao đi nữa, nếu ta có tu, có sửa, có tỉnh, có giác thì vẫn hơn người buông lung, thả trôi theo dòng đời, để rồi chấp nhận chết chìm trong si mê, tội lỗi. Tôi khi xưa nghiện ngập, đam mê đủ thứ; nếu không gặp Phật pháp cứu vớt thì giờ đây tôi đã giam mình trong ngục tù tội lỗi, làm sao có cơ hội để cùng sẻ chia với các bạn một chút niềm tin yêu trong cuộc sống. Tôi dám cam đoan với các bạn không có gì là không thể làm được. Nếu các bạn có ý chí dũng mãnh, tin sâu nhân quả, tự tin chính mình, các bạn sẽ chuyển mê thành ngộ, chuyển khổ đau thành an vui, hạnh phúc và có khả năng làm mới lại chính mình bằng tình yêu thương chân thật. Tôi bây giờ vừa học vừa tu và kết nối yêu thương,  tuỳ theo khả năng của mình mà giúp đỡ, sẻ chia bằng tình người trong cuộc sống. Những gì chúng tôi biết được và có được xin chân thành cống hiến và cùng chia sẻ với tất cả mọi người với tấm lòng thành kính biết ơn vô hạn.

Ngày nay, trên đà tiến hóa của nhân loại, cuộc sống con người có đỡ hơn xưa rất nhiều, nhưng những mảnh đời bất hạnh, thiếu thốn, nghèo đói, bệnh tật vẫn luôn là một vấn nạn quan trọng. Từ đâu mà có số người như thế quá nhiều, phải chăng thượng đế đã trừng trị hay thần linh đã ra tay giáng họa. Không! Không phải vậy! Chỉ có con người tự gây tạo các nghiệp xấu ác quá nhiều nên phải “bụng làm dạ chịu” hay “gieo gió gặt bão” chứ không đổ thừa cho ai hết. Ta phải làm sao để giúp những mảnh đời này thay đổi cuộc đời, vươn lên làm mới lại chính mình trong khi đời sống còn quá khốn khổ, thiếu thốn, khó khăn đủ thứ. Vậy trách nhiệm này thuộc về ai? Nó thuộc về tất cả mọi người. Ta không thể làm ngơ trước sự đau thương và mất mát của nhân loại bởi chúng ta không dám thừa nhận con người tâm linh của chính mình nên gây tạo nhân xấu, do đó hiện đời gặp quả xấu. Ai cũng có con người tâm linh nhưng vì ta mãi mê chạy theo công danh sự nghiệp, tiền tài, sắc đẹp, ăn ngon, mặc đẹp, ngủ kỷ mà quên đi tính biết sáng suốt của mình, nên đa số người đời sống trong đau khổ, lầm mê, mặc dù có quyền cao chức trọng và giàu có nhưng vẫn không được hạnh phúc. Nếu ngay nơi đó ta ngồi than phân, trách phận, đổ thừa tại-bị-thì-là… thì vô tình ta chịu chết chìm trong hố sâu tội lỗi. Người bất hạnh nếu không gặp thầy lành bạn tốt thì khó có cơ hội vươn lên làm mới lại chính mình, Phật ví hạng người này giống như người tối đi vào chỗ tối. Đó cũng là nguyên nhân khiến chúng tôi thao thức và trăn trở từ bao nhiêu năm nay; nên sau khi biết được cội nguồn của khổ đau và hạnh phúc, chúng tôi phát nguyện đi theo con đường của Bồ tát Quán Thế Âm và hướng dẫn mọi người cùng niệm danh hiệu của Ngài để cầu sự gia hộ bằng tất cả tấm lòng thành.

Để được sống yêu thương với tình người trong cuộc sống, chúng tôi nguyện ước nếu không phải là viên ngọc quý cho cuộc đời thì ít ra cũng là viên kẹo ngọt để ta và người cùng thưởng thức. Đôi lời bộc bạch chân thành mong được kết nối yêu thương với tất cả mọi người với tấm lòng thành kính và sự biết ơn vô hạn.

TIỀN BẠC, TÀI SẢN ĐỐI VỚI NHÂN LOẠI

Để được sống yêu thương và hiểu biết, ngoài việc vun bồi hạnh phúc lứa đôi còn có tình yêu thương nhân loại. Tiền bạc, tài sản cũng đóng vai trò quan trọng trong đời sống con người. Vì vậy, theo tuệ giác của Thế tôn, người tại gia có quyền làm giàu để nâng cao sự sống và có cơ hội đóng góp, phục vụ cho gia đình và xã hội. Phật chỉ dạy cách thức cho mọi người và phương pháp làm ra tiền bạc, của cải mà không làm tổn hại cho ai. Một đời sống có ý nghĩa và giá trị là một đời sống không quá lệ thuộc vào phương tiện vật chất nhưng không thể không có tiền bạc và tài sản, vì nó là phương tiện để nuôi sống bản thân. Để đảm bảo một đời sống tốt đẹp, hài hòa, Phật dạy người cư sĩ có quyền tạo ra tiền bạc, tài sản một cách chính đáng, nghĩa là từ sự tinh cần, siêng năng bằng đôi tay và khối óc của mình để tạo dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho bản thân, cho gia đình và đóng góp lợi ích thiết thực cho xã hội. Tuy nhiên, sự giàu có về vật chất chỉ đáp ứng nhu cầu đầy đủ, sung túc cho con người. Hạnh phúc thật sự trong cuộc sống không phải có nhiều tài sản, tiền bạc, quyền uy thế lực, nhà cao cửa rộng mà chính là sự tự do, không bị ràng buộc bởi tham lam, sân hận, si mê, thù ghét. Đó là một thứ hạnh phúc chân thật, lâu dài mà tiền bạc không thể mua bán, đổi chát được. Do đó, ngoài việc sung mãn vật chất để ta có cơ hội đóng góp cho đời, chúng ta cần phải thăng hoa đời sống tinh thần, phát huy con người tâm linh nên thường sống trong chánh niệm tỉnh giác, mở rộng tấm lòng từ bi, thương xót muôn loài. Nhờ vậy, chúng ta biết vun bồi, xây dựng tài sản tâm linh nên các tâm tư mê muội không có cơ hội xen vào như toan tính hơn thua, tranh chấp, hận thù, tàn sát, giết hại lẫn nhau mà làm tổn thương nhân loại.

Xã hội ngày nay trên đà tiến bộ văn minh của con người, nền kinh tế thị trường phát triển mạnh mẽ nên tiền bạc và tài sản là núm ruột của con người, nó không thể thiếu trong đời sống hiện tại. Tiền bạc, của cải có thể giúp ta giải quyết nhiều thứ trong cuộc đời, nên điều đầu tiên ai muốn bảo tồn sự sống là cần phải có tiền; nhưng khi có tiền bạc, của cải ta phải biết sử dụng thế nào cho hợp lý. Một người công dân muốn sống an vui, hạnh phúc thì phải biết sử dụng 4 yếu tố căn bản sau đây:

_ Có công ăn việc làm ổn định để nuôi sống bản thân và luôn thường xuyên trau dồi công việc được tốt đẹp.

_ Tiền bạc làm ra bằng nghề nghiệp chân chánh phải biết cách giữ gìn không để thất thoát.

_ Phải biết chi tiêu cân đối, hài hòa, không nên hoang phí quá mức để tiền làm ra ít mà muốn xài nhiều, hoặc tiền làm ra nhiều mà không dám xài vào việc có ích thành ra bỏn sẻn.

_ Tiền bạc và tài sản là phương tiện để con người sinh sống, phục vụ cho cá nhân có nhu cầu ăn, mặc, ở hằng ngày. Muốn vậy, trước hết ta phải có một việc làm ổn định về lâu về dài, nhưng nghề nghiệp mình chọn không được làm tổn hại cho nhân loại. Các nghề nên tránh như mua bán vũ khí, nô lệ, phụ nữ, các chất gây say, gây nghiện như rượu, xì ke, ma túy, chế tạo thuốc độc hoặc trực tiếp sát sanh… Kinh doanh mua bán là một trong những nghề nghiệp đem lại kinh tế cao, nhưng chúng ta phải biết tránh những nghề trên, vì nó làm tổn hại cho người và vật, gây khổ đau trong hiện tại và mai sau.

Mua bán có thể làm giàu nhanh chóng và cũng dễ dàng nhận lấy hậu quả thất bại vì sự cạnh tranh quyết liệt của kinh tế thị trường, chỉ cần chậm trễ một chút là có thể tán gia bại sản. Nếu chúng ta biết nắm bắt kịp thời thì có thể giàu lên trong chốc lát. Trên đời này không có gì mau giàu bằng mua bán và cũng dễ dàng trắng tay nếu không phù hợp với thị hiếu của con người. Có hai nhà kinh doanh đối diện nhau cùng bán một sản phẩm nên hai bên muốn cạnh tranh phát triển và mở mang để thu hút khách hàng. Nhà ông A có lợi thế hơn là có mặt bằng một trệt, hai lầu. Nhà ông B chỉ có một trệt, một lầu nên lượng khách ít hơn. Chính vì muốn lượng khách của mình nhiều hơn nên ông B đã xây mới lại với ba lầu, một trệt và thi công có tính toán đàng hoàng. Gia đình ông A tức quá mới kêu thợ xây thêm hai tầng nữa nhưng không đổ móng thêm. Kết quả thật thảm thương! Căn nhà mới bốn tầng, một trệt bị sập đè lên nhà ông B. Cuối cùng, hai bên đều bị thiệt hại nặng nề. Vì lòng tham mà con người ta có thể nhẫn tâm làm tổn hại cho nhau; nên để có tiền nhanh chóng, một số người đã tán tận lương tâm làm ăn phi pháp như mua bán vũ khí, mua bán phụ nữ, mua bán xì ke, ma túy vì lợi nhuận quá cao, tạo ra nhiều băng nhóm tội phạm gây hiểm họa cho loài người, dẫn đến sự thiệt hại lớn lao cho nhân loại.

Người Phật tử chân chánh vì lòng từ bi thương xót chúng sinh nên không được kinh doanh, mua bán các loại chết người đó. Tiền bạc tài sản nếu sử dụng không đúng mục đích thì trở thành rắn độc, nhưng thiếu nó lấy gì để ta sống mà dấn thân phục vụ, hoằng pháp lợi sinh. Mục đích của cuộc sống không phải là giàu có, nhiều tiền của mới là hạnh phúc, mà chúng ta phải biết hài lòng với hiện tại, không nên đứng núi này trong núi nọ, hoặc đua đòi bắt chước làm bằng người trong khi ta không có điều kiện và khả năng. Có nhiều người vì sĩ diện bản ngã muốn chứng tỏ đẳng cấp bằng người hoặc hơn người, nên vay nợ xây dựng nhà cửa khang trang dù nhu cầu không cần thiết, do đó lún sâu vào nợ nần, dẫn đến tán gia bại sản bởi họ không biết bằng lòng với hiện tại.

Đa số chúng ta ai cũng nghĩ có thật nhiều tiền bạc và của cải là hạnh phúc, đó là điều lầm lẫn quá lớn của nhân loại, nên khi có quyền lực trong tay thì tìm cách vơ vét, gom góp về cho riêng mình, nhưng tiền bạc làm ra từ sự phi pháp rất khó mà tồn tại. Khi có nhiều tiền thì phải hưởng thụ, vui chơi trác táng, dễ dẫn đến sa đọa làm mình và người khổ đau, làm mất hạnh phúc gia đình và tác hại xấu đến xã hội. Tiền làm ra không bằng mồ hôi, nước mắt của chính mình thường bị năm nhà cuốn trôi. Nhà lũ lụt, nhà hỏa hoạn, nhà trộm cướp, nhà vua quan tịch thâu, nhà con cái bất hiếu, phá sản và các tai nạn bất ngờ khác. Thường con người hay nói “đồng tiền đi liền khúc ruột”, nếu chúng ta chi ra một số tiền nhỏ vào một việc có ích nhưng vẫn xót xa, đau lòng vì ta chưa biết mở rộng tấm lòng nhân ái. Nếu dè sẻn, không dám chi tiền vào việc có ích, ta sẽ trở thành con ma ích kỷ, tham lam, lâu ngày ta bị đồng tiền sai sử không dám chi tiêu vào việc cần thiết. Tiền bạc chính là người đầy tớ tốt khi ta biết làm chủ đồng tiền, sử dụng vào việc chi tiêu hằng ngày tùy theo hoàn cảnh của mỗi cá nhân và gia đình, biết san sẻ, mở rộng tấm lòng nhân ái để giúp ích cho mọi người khi cần thiết; nhưng có nhiều người bị sức mạnh của đồng tiền chi phối, nên nhẫn tâm làm các điều tội lỗi để mưu cầu lợi ích cho cá nhân mình.

Sức mạnh của đồng tiền thật ghê gớm, nó có thể làm cho con người say mê, điên đảo, nên tục ngữ có câu “đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn”, và người ta quan niệm rằng “có tiền mua tiên cũng được”;  nhưng có phải vậy không? Người có tiền nếu biết sử dụng đúng cách vẫn đỡ hơn người không có tiền, như khi có bệnh hoặc giải quyết một số vấn đề cấp thiết. Nếu nói theo kiểu “có tiền mua tiên cũng được” thì e rằng không hợp lý chút nào. Người có tiền có bệnh không, có già không, có chết không? Nếu có thì phải có khổ. Tuy nhiên, người có tiền, có phước vẫn đỡ hơn người nghèo khó, bất hạnh ở chỗ sung túc, đầy đủ về vật chất; nhưng nếu thiếu con người tâm linh thì họ thật sự không có hạnh phúc lâu dài; chính vì thế mà ta vẫn thấy người giàu họ tự tử quá nhiều; vì đâu nên nông nổi như vậy? Do đó, giàu hay nghèo đều phải biết tu tâm dưỡng tánh thì bất hạnh, khổ đau được biến thành an vui, hạnh phúc; và biết chia vui, sớt khổ, chan hòa cùng mọi người. Tiền bạc nói cho cùng cũng chỉ là phương tiện để trao đổi hài hòa các nhu cầu cần thiết trong xã hội. Nếu ta không biết dùng tiền đúng chỗ, đúng nơi, hoang phí một cách vô bổ để phục vụ cho cá nhân và cộng đồng xã hội thì tiền bạc đó trở thành vô nghĩa. Tiền bạc làm ra mục đích để cải thiện đời sống cho chính mình, đem đến an vui cho cha mẹ và vợ con sung túc, đủ đầy về vật chất, tạo dựng hạnh phúc gia đình cơm no áo ấm và còn chia vui, sớt khổ đến với nhân loại. Chính vì thế, đồng tiền làm ra phải chân chánh, nếu không thì vô cửa trước lòn cửa sau; hoặc có mà không đóng góp vào việc lợi ích cho mọi người nên dù có cũng như không.

LẬP TRƯỜNG VỮNG CHẮC

Định hướng cuộc đời để đạt được mong muốn thích đáng là yếu tố quan trọng giúp cho ta thăng tiến trên đỉnh cao của sự giác ngộ và giải thoát. Chuyên cần, siêng năng, hăng hái, nhiệt tâm, tinh tấn nỗ lực, duy trì bền bỉ thì mọi việc sẽ được tốt đẹp theo thời gian dù khó hay dễ. Lười biếng, ỷ lại, thiếu quyết tâm và ý chí, buông lung, hưởng thụ quá đáng là nhân dẫn đến mọi thất bại trong cuộc đời. Tích cực, nhiệt tình, có quán chiếu, suy xét, cần mẫn, siêng năng là cơ hội gần nhất để dẫn đến thành công trong mọi lĩnh vực. Sau đây là 4 yếu tố chân chánh giúp con người đạt tới đỉnh cao của cuộc sống. Thứ nhất là có nguyện vọng chính đáng. Thứ hai là siêng năng, tinh cần, bền chí lâu dài. Thứ ba là chuyên chú, nhất tâm vào công việc. Thứ tư là thấu rõ nguyên lý duyên khởi của cuộc đời. Ai đáp ứng đầy đủ 4 yếu tố này thì mọi việc sẽ hanh thông và sáng tỏ như ý muốn.

Khi con người có nguyện vọng chính đáng rồi thì quyết tâm, nỗ lực kiên trì và cố gắng thì mọi việc dù khó đến đâu cũng dễ thành tựu viên mãn. Trong cuộc sống của chúng ta, ai siêng năng, tinh tấn không ngừng nghỉ và có nguyện vọng chân chánh rồi thì chắc chắn trong nay mai sẽ thành đạt được như ý muốn. Ngược lại, nó sẽ là con dao hai lưỡi nếu siêng năng, nhiệt tình mà không biết phân định đúng sai, tốt xấu thì coi chừng rơi vào hố sâu tội lỗi. Tinh cần siêng năng trong mọi việc tốt lành để giúp mình và người hoàn thiện nhân cách, luôn sống với tấm lòng rộng mở mình vì mọi người thì đó là đều đáng được tán thán. Hăng hái lao vào các việc xấu ác hại người, hại vật là việc làm thiếu lương tâm làm khổ đau cho nhân loại. Vây nguyện vọng chính đáng của chúng ta là sao? Ta có quyền ước mơ để định hướng cuộc đời bằng sự dấn thân phục vụ vì lợi ích nhân loại, như người tật nguyền quyết tâm lớn lên trở thành bác sĩ để chữa bệnh cho người khuyết tật. Một em học sinh quyết tâm học giỏi để sau này lớn lên trở thành thầy cô giáo hướng dẫn lại cho các em khác. Một chú tiểu vào chùa khi còn nhỏ quyết tâm học và tu cho sáng đạo để giúp đỡ mọi người sống có yêu thương bằng trái tim hiểu biết. Đó là những nguyện vọng chính đáng; nhưng nếu thiếu yếu tố siêng năng, tinh tấn đúng mức thì e rằng mọi việc sẽ đổ vỡ trong nay mai. Tinh tấn có nghĩa là ngăn ngừa và từ bỏ những điều xấu ác có tính cách làm khổ cho mình và người. Đồng thời chúng ta phải biết cách gieo trồng những việc tốt lành, tin sâu nhân quả, có như thế ta mới đạt được nguyện vọng chân chính để làm hương thơm cho đời. Sau khi xác định lập trường vững chắc rồi thì ta quyết tâm kiên trì bền bỉ đi theo hướng mình đã phát họa, biết cách tùy thuận nhân duyên, nắm chắc nhân duyên và tạo ra nhân duyên. Như một tu sĩ Phật giáo khi phát tâm xuất gia, tức đã xác định lý tưởng, lập trường của mình là phải giác ngộ, giải thoát, để sau này hướng dẫn lại cho mọi người. Khi đã xác định lập trường vững chắc rồi thì thời gian thành tựu mau hay chậm không còn là quan trọng nữa, mà ta chỉ một lòng quyết tâm cho đến khi nào viên mãn mới thôi.

Từ vô thủy kiếp đến nay, chúng ta nhận hiểu sai lầm, thấy biết sai lầm, nên dẫn đến hành động sai lầm mà làm cho ta và người đau khổ. Nay ta phát nguyện lớn quyết tâm kiên trì, bền chí, tu hành cho đến khi nào giác ngộ, giải thoát viên mãn mới thôi. Nhưng vì tập khí thói quen xấu, làm cho chúng ta mê muội mà tranh giành lừa đảo làm tổn hại con người, gây ra ân oán hận thù, nên thế giới lúc nào cũng chiến tranh binh đao tàn sát, giết hại lẫn nhau. Kẻ thắng thì được mọi người khen ngợi, tâng bốc, được quyền cao chức trọng, vật chất đầy đủ. Kẻ thua thì bị khinh chê, coi thường, khổ đau, mất mát cùng tột. Một bên được, một bên mất, cứ như thế kéo dài từ đời này sang kiếp nọ không có ngày thôi dứt.

Chính vì thế mà thái tử Sĩ Đạt Ta đã phải chấp nhận từ bỏ cung vàng điện ngọc, vợ đẹp con ngoan, thần dân thiên hạ để ra đi tìm cầu chân lý. Sau 5 năm tu học với hai vị đạo sư nhưng không giải quyết được mục đích giác ngộ, giải thoát, Ngài đành tự tu một mình theo lối khổ hạnh ép xác, cuối cùng cũng không đạt được mục đích yêu cầu mà xém bỏ xác nơi rừng sâu. Bồ tát Sĩ Đạt Ta vẫn giữ vững lập trường kiên định, Ngài đến cội Bồ đề phát nguyện “dù thịt nát xương tan vẫn không rời khỏi chỗ này nếu chưa chứng được đạo quả giác ngộ, giải thoát”. Nhờ lập trường vững chắc và ý chí sắt đá nên cuối cùng Bồ tát đã khám phá được chân lý ngay nơi sắc thân này mà chẳng phải tìm cầu đâu xa. Ngài thấy rõ tất cả chúng sinh luân hồi trong ba cõi, sáu đường như người đứng trên lầu cao nhìn xuống ngã tư đường là do chính mình tạo ra. Ngài nhớ lại vô số kiếp về trước làm gì và ở đâu một cách rành rẽ như nhớ chuyện ngày hôm qua. Cuối cùng, Ngài đã biết cách thoát khỏi sinh-già-bệnh-chết mà không còn bị sự trói buộc của phiền não tham sân si. Nếu Ngài không có lập trường vững chắc thì làm sao vượt qua biển khổ sông mê, nhờ vậy mà ngày nay chúng ta biết được đạo lý làm người để sống có ích cho gia đình và xã hội. Xa hơn nữa, nếu ai muốn được giác ngộ, giải thoát hoàn toàn thì Ngài chỉ  cho phương pháp dứt trừ sống-chết.

Tóm lại, sống trên thế gian vui ít khổ nhiều, nếu ta khôn khéo biết nhận định đúng sai, phải quấy, tốt xấu và luôn định hướng cuộc đời đi theo chiều hướng tốt và kiên quyết giữ vững lập trường thì mọi việc dù khó đến đâu cũng sẽ được thành tựu trong nay mai.

CÁI GÌ QUÝ NHẤT TRÊN ĐỜI            

Có ba bạn trẻ đang tranh cãi quyết liệt về vấn đề cái gì quý nhất trên đời? Bạn Nam thì nói trên đời này không có gì quý bằng lúa gạo. Mọi người sống được là nhờ có lúa gạo. Bạn Bắc lại nói vàng mới là vật quý nhất trên đời, khi có vàng sẽ mua được nhiều lúa gạo. Bạn Trung lại khẳng định thì giờ là quý báu nhất, nên mới có câu “thì giờ là vàng ngọc”, nếu không có thời gian lấy gì ta làm ra lúa gạo và đãi cát thành vàng. Cuộc tranh cãi cứ thế kéo dài, ba bạn đều cho mình là đúng nên chẳng ai chịu thua ai. Cuối cùng, ba bạn phải nhờ thầy giáo giải quyết xem ai đúng, ai sai.

Nếu luận về đúng sai thì ba bạn đều đúng cả, nhưng chỉ đúng một khía cạnh thôi. Như có năm người mù cùng sờ con voi, người sờ trúng cái chân thì nói con voi giống cây cột nhà, người sờ trúng cái vòi thì nói con voi giống chiếc chiếu cuốn tròn, người sờ trúng cái bụng thì nói con voi giống như bức tường thành rộng lớn, người sợ trúng lỗ tai thì nói con voi giống cái quạt để quạt mát, người sờ trúng cái đuôi thì nói con voi giống như cây chổi. Năm người mù đều nói đúng, nhưng chỉ nói đúng một phần của con voi mà thôi. Chúng ta trở lại câu chuyện “cái gì quý nhất trên đời”; với ý kiến lúa gạo rất quý, nếu không có lúa gạo lấy gì con người ăn để sống vì nó là lương thực cần thiết cho nhân loại; vàng là vật quý báu hiếm nên nó có thể mua được nhiều lúa gạo và làm trang sức cho con người; nhưng thời gian cứ mỗi ngày lặng lẽ trôi qua, không bao giờ quay ngược trở lại nên nó càng quý hơn, cho nên có câu “chớ để thời gian trôi qua vô ích”. Thầy giáo mĩm cười rồi nhẹ nhàng bảo, “các em nói chẳng sai chút nào. Lúa gạo rất quý, người nông dân phải đầu đội trời, chân đạp đất, bán mình cho nắng mưa vất vả, nhọc nhằn mới làm ra được. Vàng quý và hiếm nên mới đào đãi tìm kiếm khó khăn, khi có được dùng để trang sức làm đẹp hoặc mua các nhu cầu cần thiết để phục vụ con người. Thời gian cũng rất quý, vì nó cứ mãi qua nhanh mà không quay ngược trở lại, nếu chúng ta không tranh thủ tận dụng để làm việc lợi ích cho gia đình và xã hội thì sẽ làm tổn hại chung cho nhân loại. Nhưng, các em phải biết, con người mới thật sự là quý nhất. Có con người là có tất cả, vì con người biết siêng năng, cần cù thì sẽ làm ra được nhiều lúa gạo, sẽ khai thác, đào mỏ, luyện vàng; nếu không có con người biết tranh thủ, tận dụng thời gian để làm những việc có ích nhằm phục vụ cho nhân loại được an vui, hạnh phúc thì thời gian cũng trôi qua một cách vô nghĩa. Vì thế, các em ngay bây giờ phải cố gắng siêng năng, chăm chỉ học hành để nâng cao trình độ hiểu biết và sau này hãy chọn cho mình một việc làm thích hợp tùy theo khả năng để đóng góp cho gia đình, phục vụ tốt cho xã hội”.

Này các em, các người trẻ chúng ta có đôi bàn tay khéo léo để làm tất cả công việc. Khi còn nhỏ, đôi bàn tay này giúp các em học viết chữ, nhờ vậy các em nâng cao được trình độ hiểu biết có được một kiến thức phổ thông để sau này dùng đôi bàn tay với trái tim hiểu biết mà dấn thân đóng góp, phục vụ cho đời. Các em có đôi chân mạnh mẽ để gánh chịu toàn thân nhằm giúp thân này làm các việc có ích cho xã hội. Đôi chân này luôn giúp các em đi xa ngàn dặm, trèo non lội suối dù đường đời có chông gai, hiểm trở; đôi chân này vẫn luôn tiến bước không ngừng nghỉ cho đến khi già-chết mới thôi. Con người các em với tình yêu thương nhân loại, công ơn sâu dày của cha mẹ đã lao tâm, nhọc sức sinh thành dưỡng dục, mang nặng đẻ đau, hy sinh chịu đựng vất vả, nhọc nhằn để nuôi các em khôn lớn trưởng thành; nhờ có cha, có mẹ mà các em mới có thân này nên các em ngay từ khi còn học nơi ghế nhà trường hãy luôn chăm chỉ, siêng năng cố gắng học hành cho tới nơi tới chốn. Lúa gạo, vàng bạc, thời gian không thể thiếu trong cuộc sống hiện tại, nhưng nếu chúng ta không biết nhìn lại chính mình, không biết mình là gì; dù có lúa gạo, có vàng bạc, có thời gian, nhưng ta lại thờ ơ với chính mình, chẳng biết mình là gì thì tội nghiệp cho ta quá.

Trong bầu vũ tru bao la này, trên là trời, dưới là đất song hành với chúng ta có 5 loài cùng chung ở. Chúng ta thấy rõ nhất là con người và các loài súc sinh. Đất giúp con người có sự sống nhờ đôi bàn tay và khối óc. Trời bao gồm mây mưa, mặt trăng, mặt trời, các sóng điện để giúp con người đủ điều kiện sống trong thế gian này. Trời và đất không có cái hiểu biết, ngược lại con người có tri giác, có hiểu biết; chính vì vậy, con người là trọng tâm của trời đất, là vật tối linh của muôn loài. Lâu nay chúng ta hầu như ai cũng coi trọng trời đất nhưng lại coi thường chính mình. Đó chính là sai lầm lớn nhất của con người, ta sợ trời phạt, mong trời thương, cầu ông thần đất ủng hộ cho mình có nhiều của cải, tài sản; cho nên có câu “có trời, có đất, nhưng không có con người thì trời đất cũng vô nghĩa”; không có con người thì tất cả mọi thứ trên đời này đều không có giá trị gì hết.

Trong các em, ai cũng có trái tim hiểu biết, trái tim này luôn bao dung tất cả mà tạo nên sự hài hòa trong cuộc sống. Nếu ta có nhiều lúa gạo, vàng bạc mà không biết sử dụng thời gian đúng nhu cầu trong cuộc sống và không có con người này thì mọi thứ không còn giá trị gì. Lúa gạo là nhu cầu cần thiết trong cuộc sống, nó luôn làm cho con người no đủ mà không sợ đói kém. Vàng nếu so với lúa gạo thì giá trị thực tế không bằng, không có vàng ta vẫn sống bình thường, không có gạo ăn ta mới chết đói. Vậy mà nhân loại cứ cho cái gì quý hiếm là giá trị bởi những nhận định chủ quan. Ta hãy thử làm một bài toán so sánh. Vàng có thể nuôi sống con người hằng ngày hay không khi người ta vẫn nói có vàng mới mua được lúa gạo. Về giá trị giao dịch, cân bằng sản phẩm nuôi sống nhân loại, người ta sắp đặt theo giá trị quý hiếm, nhưng trên thực tế lại không có nhu cầu chánh đáng. Những gì cần thiết cho sự sống đáng lẽ nó phải giá trị hơn vì nó có tác dụng nuôi sống chúng ta hằng ngày, nhưng ta lại liệt nó vào diện thấp kém để rồi con người phải lệ thuộc vào các thứ phù phiếm, xa hoa nên phải nhọc nhằn, lao khổ.

Như nước là nhu cầu cần thiết cho con người dùng để tắm rữa, giặt giũ, nấu nướng, tiêu dùng hằng ngày; có nước đầy đủ giúp cây cối xanh tươi tạo ra hoa màu, thực phẩm, nuôi dưỡng cây hấp thu dưỡng khí che mát cho con người; nếu thiếu nước cả con người và cây đều sẽ chết, vậy mà có ai quan tâm tới. Các nhà doanh nghiệp vì lợi ích của riêng mình mà xã thải các chất độc làm ô nhiễm môi trường nước trầm trọng, gây thiệt hại cho con người và tất cả muôn loài. Không khí là nhu cầu cần thiết để bảo đảm sự sống cho con người, thiếu nó vài phút con người sẽ chết ngay. Lúa gạo, nước, không khí, so với vàng cái nào quý hơn? Chắc chắn ai cũng nói vàng quý hơn, đó là cái thấy sai lầm nghiêm trọng mà ít ai nhận rõ được. Con người đã tạo ra một sự mâu thuẫn quá lớn, những cái cần thiết giúp ích cho mình mỗi ngày thì ta lại lãng quên. Bây giờ ta thử so sánh giữa vàng và sắt xem cái nào giá trị hơn? Ai cũng nói vàng giá trị hơn, vàng tính thành tiền thì đương nhiên mắc hơn sắt, nhưng lợi ích thiết thực cho con người lại chính là sắt. Trong cơ thể con người rất cần chất sắt vì nó là yếu tố quan trọng để tạo thành máu đỏ; do đó trong con người nếu thiếu máu thì sẽ chết, nhưng nếu thiếu chất vàng thì cũng không sao cả. Đó là giá trị của chất sắt trong con người, ngoài ra sắt còn đáp ứng nhu cầu sống cho con người tiện lợi về nhiều mặt như xây dựng nhà cửa, cầu cống, xe cộ, giúp con người có chỗ ăn, ở nghỉ ngơi, đi lại dễ dàng, tiết kiệm được thời gian.

Những gì cần thiết cho con người thì chúng ta lại lãng quên, ít quan tâm tới, nên ta chịu chấp nhận sống chung với ô nhiễm, sống chung với bệnh, sống chung với những cái đi ngược lại thiên nhiên. Người nông dân phải cực khổ, vất vả, nhọc nhằn “một nắng hai mưa, chân lấm tay bùn” để tạo ra những hạt gạo thần tiên giúp nhân loại no đủ mỗi ngày. Vậy mà nó bị con người đánh giá là vật chất kém giá trị nhất trong các nhu cầu để phục vụ sự sống. Chúng ta cần phải có một cuộc hội thảo về vấn đề này để tìm ra giải pháp chính đáng phù hợp với cuộc sống con người. Chúng ta cứ nghĩ những gì quý hiếm là đắt tiền mà bỏ quên giá trị thiết thực trong cuộc sống. Lúa gạo tuy cần thiết, vàng tuy quý hiếm, thời gian giúp con người làm nhiều việc, nhưng nước và không khí lại cần hơn; tuy nhiên, nước vẫn không quý bằng con người. Không có con người thì những thứ đó trở nên vô nghĩa vì chúng chỉ để phục vụ cho con người; nhưng nếu con người không có lương tâm, không có trái tim hiểu biết, sống si mê vô độ thì tuy có cũng như không, vì con người chỉ đem lại khổ đau cho muôn loài.

Thực tế, theo quan niệm từ ngàn xưa cho đến nay, ai cũng nghĩ cái gì quý hiếm là có giá trị cao cả mà lãng quên những giá trị thiết thực nuôi sống chúng ta hằng ngày. Không có vàng, không có đá quý thì ta vẫn sống. Nó chỉ là món đồ trang sức phụ cho con người mà thôi. Không có lúa gạo, không có nước để tiêu dùng, không có không khí để thở, thử hỏi ta có thể sống còn hay không? Vậy cái gì là quý giá nhất với sự sống của con người và muôn loài? Con người cần vật chất, con người cần tình cảm, con người cần tinh thần và con người cần tâm linh. Có vật chất để đảm bảo đời sống cho con người trong một khoảng thời gian nào đó, tùy theo phước nghiệp của cá nhân đã gieo tạo. Có tình cảm để con người gắn kết yêu thương với nhau mà đóng góp cho gia đình và xã hội. Có tinh thần sáng suốt, minh mẫn, lành mạnh để luôn sống lạc quan, yêu đời. Có con người tâm linh cùng với trái tim hiểu biết thì tin sâu nhân quả mà không làm các việc ác, lại hay làm các việc lành và từng bước phá bỏ tâm niệm, hành động si mê, chấp ngã, chiếm hữu để trở về tính biết sáng suốt của chính mình là Phật tính. Khi sống được với tính biết sáng suốt của mình thì chúng ta không bị dòng đời cuốn trôi mà biết quân bình sự sống để đóng góp lợi ích thiết thực cho xã hội. Cho nên, con người là quý nhất, còn các cái thứ khác chỉ phụ thuộc mà thôi. Không có vàng hoặc ngọc quý hay kim cương ta vẫn sống, nhưng thiếu lúa gạo, nước, không khí, ta khó bảo tồn mạng sống. Vậy mà thế gian cứ chạy theo những thứ đó để rồi làm khổ cho nhau mà quên đi những cái cần thiết nhất. Có con người sống với trái tim yêu thương và hiểu biết thì không gì có thể sánh bằng.

Sư phụ chúng tôi dạy rằng, “học tập, làm việc, uống ăn làm nên sự sống. Tu là hơi thở quyết định sự sống. Thân thể này thiếu tu cũng như thiếu hơi thở trong chừng phút giây là chết ngay.” Do đó, sư ông chúng tôi chủ trương tu học và lao động như cái đỉnh ba chân không thể thiếu trong cuộc sống. Lao động như ăn cơm, học hỏi như uống nước, tu như hơi thở và có con người tâm linh để thực hiện ba việc cốt lõi đó. Ba điều đó là sự cần thiết và quý giá nhất trên cuộc đời, kính mong mọi người hãy nên suy xét, quán chiếu cho tường tận để lấy đó làm kim chỉ nam mà luôn làm tròn bổn phận đối với gia đình và sống có ích cho nhân loại.

RÁC LÀM ĐẸP CHO HOA

Hoa là biểu tượng cho sự đẹp đẽ, thơm tho, tinh khiết và tươi mát nên ai cũng muốn ngắm nhìn, yêu thích tận hưởng vẻ đẹp của hoa mà cảm thấy không chán chường. Các loài hoa trên thế gian này tuy đem lại vẻ đẹp và hương thơm cho mọi người nhưng ngược lại, hoa hút hết dưỡng khí và thải ra chất độc. Con người cũng vậy, nếu quá đam mê sắc đẹp thì dễ tàn tạ sắc thân. Tuy nhiên, có nhiều loài hoa luôn ẩn mình trong bóng râm, khiêm tốn cho đời hương thơm bất diệt. Loài hoa này là hương thơm của đạo đức luôn chan hòa giữa bão táp phong ba của cuộc đời, không bị lung lạc trước tám cơn gió độc mà vẫn âm thầm vững vàng đem hương thơm đến với mọi người. Hoa là tượng trưng cho vẻ đẹp chân-thiện-mỹ nên được ví như biển lớn và mỗi chúng ta là một dòng sông, biển lớn thì rộng mênh mông, do đó trăm sông chảy về biển cả. Quả thật, muốn trở thành người đức hạnh ta phải biết sống muốn ít biết đủ, sống chừng mực, sống vì mọi người mà không bị dòng đời cuốn trôi.

Tâm thương yêu bình đẳng với muôn loài là tâm Phật, tâm ấy hiển hiện ngay nơi thân này; nhưng vì ta sống cho riêng mình nhiều quá nên ta bị phiền não, khổ đau chi phối. Phiền não là các loại rác rến làm cho hoa mất đi hương thơm của nó; nên đối ngược với hoa là rác, là thứ dơ bẩn, hôi hám, nên ai cũng muốn tránh xa hoặc tìm cách loại trừ. Mặc dầu rác là thứ xú uế, nhớp nhúa, chịu sự nguyền rủa của nhiều người nhưng nó vẫn âm thầm chịu đựng để đóng góp cho đời những gì tốt đẹp nhất. Tuy rác hôi hám, bẩn thỉu, nhưng công việc của nó giúp con người có những vườn hoa đẹp thơm ngát lạ thường, cho lúa được tươi tốt, cho rau được xanh mát và nhiều loại cây ăn trái khác được đơm hoa kết trái. Do đó, rác không hẳn là thứ xấu xa, hôi hám, bị mọi người khinh chê, xa lánh. Nếu ta biết xử dụng hài hòa thì rác có khả năng giúp ích cho nhân loại trong đời sống hằng ngày. Hoa là tượng trưng cho những đức tính tốt đẹp trong mỗi con người chúng ta như sống chân thật, không gian dối, lường gạt, sống có yêu thương và hiểu biết, sống biết cảm thông và tha thứ, luôn đem niềm vui đến mọi người và sẵn sàng giúp đỡ khi gặp người bất hạnh, khốn khổ trong cơn hoạn nạn. Những điều tốt đẹp ấy là biểu tượng cho bông hoa tươi mát, đẹp đẽ luôn đem đến hương thơm cho đời ngay nơi thân mỗi người chúng ta. Khi ta sống không còn chủ nghĩa cá nhân do không chấp ngã, chiếm hữu của ai và sẵn sàng chia vui, sớt khổ trên tinh thần vô ngã, vị tha nên ta cảm thấy an lạc, hạnh phúc thật sự. Đó là đóa hoa tâm hồn của ta đang nở rộ. Ngược lại, khi tâm ta bị vẩn đục bởi tham lam, ích kỷ, thù hận, si mê, sợ hãi, ghen ghét, giận hờn thì đóa hoa tâm của chúng ta bị cỏ dại, rác rến làm hôi thối. Khi đóa hoa hiểu biết và yêu thương nở rộ thì kết nên trái ngọt từ bi “tốt đạo, đẹp đời” giúp mọi người hưởng được hương thơm cuộc sống.

Hoa và rác không thể thiếu trong đời sống của chúng ta, nó rất quan trọng và cần thiết để ta và người sống có tình, có nghĩa với nhau. Trong ta luôn có những hạt giống tích cực và tiêu cực đan xen lẫn nhau. Tích cực ví như hoa thơm, tiêu cực ví như rác rưởi phiền não, nhiễm ô. Nếu ta không biết tạo nên những đóa hoa từ bi và trí tuệ thì rác rưởi tham lam, sân giận, si mê, buồn chán, tuyệt vọng sẽ làm ta buồn rầu, lo sợ, bất an, phiền muộn và khổ đau. Những hạt giống xấu ví như cỏ dại, rác rến luôn ẩn tàng bên ta, nếu ta lơ là, bất giác, thiếu chánh niệm tỉnh giác trong từng phút giây thì đóa hoa tâm của ta sẽ héo hon và chóng tàn. Đâu có ai muốn đóa hoa của mình héo tàn theo năm tháng, chỉ vì ta chẳng chịu thừa nhận đóa hoa tâm trong sáng, thanh tịnh thường lặng lẽ chiếu soi mọi vật một cách bình đẳng. Do ta cứ mãi mê chạy theo tiền bạc, sắc đẹp, danh vọng, ăn ngon mặc đẹp, ngủ kỹ nên rác rưỡi phiền não sai sử, hoành hành làm ta khổ đau trong tuyệt vọng. Chúng ta có tật hay quên, nhiều khi ta đang hạnh phúc bên người thân yêu của mình mà ta cứ mơ màng, mộng tưởng đâu đâu nên để hoa trái hạnh phúc dần dần bị mai một theo thời gian. Sự thật này đã làm cho đại đa số con người chúng ta chết dần theo năm tháng mà ta không hề hay biết.

Trong hoa có rác và trong rác có hoa, chỉ vì ta không biết vun bồi đó thôi. Khi thích thú thứ gì chúng ta muốn chiếm hữu nó nên rác rưỡi tham lam có mặt; khi tham không được thì ta phiền muộn, khổ đau, sinh tâm hận thù nên tức tối, giận dữ. Hoa và rác là hai mặt của một thực thể. Khi hoa trái hạnh phúc hiện tiền thì rác rưởi phiền não, khổ đau không có mặt. Vậy tại sao ta không biết chuyển hóa rác rưởi phiền não thành bông hoa tinh khiết, thơm tho mà cống hiến cho đời hương vị ngọt ngào của cuộc sống. Rác tuy dơ bẩn, hôi thối nhưng nó có thể làm nên hương thơm cho hoa nếu chúng ta biết được cội nguồn đích thực của sự sống. Vì ta cứ mãi chối bỏ và không thừa nhận hòn ngọc vô giá nơi chính mình nên chấp nhận lấy rác làm bạn mà cam chịu nhiều phiền muộn, khổ đau. Rác rưởi phiền não sẽ không loại trừ một ai, ngoại trừ các bậc Thánh nhân, các bậc đại Bồ tát vì bi nguyện lớn đi vào đời để cứu khổ chúng sinh. Cho nên, từ người giàu sang, quyền quý đến thứ dân bần cùng, thiếu thốn đều bị bức bách bởi những nỗi khổ, niềm đau dù ít hay nhiều.

Chúng ta vì cái thấy biết sai lầm do chấp ngã và chiếm hữu gây ra nên lúc nào cũng muốn phản kháng, loại trừ lẫn nhau mà quên đi rằng, ta có đôi mắt để ngắm nhìn trời mây non nước và vầng trăng trong sáng. Đôi mắt ấy nhìn cuộc đời với tâm lượng bao dung, với tâm yêu thương và hiểu biết mà không chiếm hữu, không ganh ghét, không thành kiến, không phiền muộn nên ta hạnh phúc và an lạc vô cùng. Ta có đôi tai để lắng nghe tiếng nói nhiệm mầu của tha nhân và cứ như thế ta soi sáng lại chính mình. Đôi tai ấy luôn lắng nghe với tâm hiểu biết, với tâm yêu thương rộng lớn, với tâm bao dung và độ lượng, nên ta cảm thấy hạnh phúc và bình yên, hạnh phúc. Mũi-lưỡi-thân-ý cũng lại như thế vì có những nhiệm mầu tương tự. Cuộc sống của chúng ta rất cần nhiều người có tài năng và đạo đức luôn vì lợi ích của tha nhân mà phục vụ, dấn thân để cùng nhau chuyển hóa những nỗi khổ, niềm đau thành an vui, hạnh phúc ngay trong giờ phút hiện tại.

Do đó, việc giáo dục cho con người có được nhận thức đúng đắn và sáng suốt, sống vì tinh người, sống có văn hóa, sống có yêu thương, sống có đạo đức, sống có trái tim hiểu biết không quan trọng ở vị trí, chức danh mà làm sao giáo dục cho mọi người thật sự sống có ích cho tha nhân. Như vậy, khi ta sống mà thường biết rõ ràng mình có hòn ngọc vô giá ngay nơi sắc thân này thì rác rến phiền não không còn làm ta lo ngại nữa; vì rác chính là hoa, rác làm đẹp thêm cho hoa nếu ta biết gieo trồng đúng mức. Chính vì vậy, phiền não tức bồ đề, ta cứ một bề chăm sóc, vun bồi đóa hoa lòng rộng mở để làm hương thơm cho đời thì những loài rác rưởi tham ái, ghét bỏ, giận hờn, bực tức, tránh né hay hủy diệt đều được sáng trong theo thời gian.

HÃY NÓI KHÔNG VỚI CÁC ĐIỀU XẤU ÁC

Gia đình, nhà trường và xã hội luôn có sự liên quan mật thiết với nhau. Nếu muốn các em vào đời không bị sự vẩn đục của các cái xấu tác động thì cha mẹ cần phải quan tâm đến con em mình nhiều hơn, không thể giao đứt trách nhiệm cho nhà trường hay quy kết, đổ lỗi cho xã hội. Vấn nạn lớn trong thời đại phát triển hội nhập toàn cầu là con ma game độc hại, con nghiện ma túy, rượu chè be bét, cướp bóc, cờ bạc, mãi dâm và lãng phí. Các tệ nạn xã hội trên làm cho nhân loại điêu đứng, điên đảo, si mê, sa ngã, ảnh hưởng, tác hại lớn đến đạo đức, nhân cách sống khiến con người bị tha hóa, làm thiệt hại lớn lao về con người, tài sản và tinh thần. Từ xa xưa, con người chỉ đối phó các tệ nạn do rượu gây ra vì nó là chất gây say làm mất tự chủ khi ta chè chén qúa trớn. Trộm cướp hiếp dâm, bạo hành gia đình gây rối trật tự công cộng. Tai nạn giao thông là từ sự nghiện rượu mà ra. Xã hội ngày nay phải đối phó thêm nhiều tệ nạn lớn nữa là ma túy và con ma game độc hại. Rượu tác hại một, ma túy và ma game độc hại, tác hại gấp trăm ngàn lần. Chính vì sự tác hại mạnh mẽ của những thứ này nên chúng ta cần phải nói không với rượu, ma túy và ma game độc hại.

Một con người bạc nhược bị tha hóa bởi các độc tố đó, một đất nước sẽ bị suy đồi khi có nhiều người như vậy. Người Phật tử may mắn hơn khi ý thức được lời dạy của Thế tôn giúp chúng ta vượt qua cạm bẫy cuộc đời nhờ gìn giữ năm điều đạo đức, do đó sống có yêu thương và hiểu biết hơn. Người nào nghiện một trong ba thứ này sẽ tự hủy hoại chính mình, làm tổn hại gia đình và tha hóa xã hội. Bậc làm cha mẹ ý thức được trách nhiệm của mình thì hãy quan tâm, chăm sóc con cái nhiều hơn, nên phối hợp chặt chẽ với nhà trường và đặc biệt phải có một thời khóa biểu rõ ràng cho các em. Phần lớn các em bị hư hỏng là do cha mẹ thiếu quan tâm, chăm sóc, lo chạy theo quyền lợi, danh vọng quá nhiều nên ít có thời gian gần gũi để quan tâm, lo lắng con cái; hễ con cái có yêu cầu gì thì cha mẹ cứ một bề đáp ứng mà không cần tìm hiểu nguyên nhân. Để hạn chế và giảm bớt các tệ nạn trên, các nhà lãnh đạo, nhà giáo dục, nhà tâm linh cần hội thảo đề xuất những biện pháp tích cực nhằm ngăn chặn, phòng ngừa. Cuộc sống của nhân loại luôn tìm cầu hạnh phúc và bình an nhưng lại không cố gắng trau giồi đạo đức để việc xấu lan tràn làm ảnh hưởng đến nhiều người. Sự sống của chúng ta luôn gắn bó theo chiều nhân duyên liên quan mật thiết với nhau. Một cá nhân dù tài giỏi đến đâu cũng không thể làm gì được nếu bị tách rời khỏi cộng đồng, xã hội. Con người có mối liên hệ chặt chẽ với gia đình và xã hội theo nguyên lý duyên khởi tương quan, tương sinh với nhau.

Thế giới của chúng ta có 5 loài cùng chung ở hay 6 đường luân hồi sinh tử. Trên loài người thì có thần A tu la và chư Thiên, thấp hơn loài người thì có súc sinh, quỷ đói và địa ngục. Nếu suy ngẫm cho kỹ, ta thấy trong con người cũng có đủ 5 loài. Ai có địa vị, quyền lực cao, lại giàu có mà luôn giúp dân chúng an cư, lạc nghiệp, luôn sống vì mọi người; tuy giàu có mà không tham lam, bỏn sẻn, sẵn sàng giúp đỡ mọi người trong mọi trường hợp, luôn mở rộng tấm lòng từ bi cao cả nên không có tâm sân giận, phiền muộn ai và sống có nhân cách, đạo đức tốt trên nền tảng có thương yêu và hiểu biết, thì đó là chư Thiên hiện tiền trên thế gian này mà ta chẳng phải tìm cầu đâu xa. Người có nhiều phước báu mà sân hận thì vô cùng nguy hiểm nếu người đó có quyền lực và địa vị cao. Một người có quyền lực cao khi cơn sân hận bộc phát vì tâm muốn chiếm hữu có thể hủy diệt nhiều người. Người thiếu phước báu dù có sân hận cũng không đủ khả năng để hại nhiều người. Nếu trong ta và mọi người có nhiều chất liệu A tu la thì chiến tranh liên tục xảy ra làm cho người và vật đau khổ trong triền miên khói lửa. Loài người là trung tâm điểm của vạn vật, nhìn lên thì có chư Thiên và A tu la, nhìn xuống thì có địa ngục, ngạ quỷ và súc sinh. Chúng ta thường chiêm nghiệm, quán chiếu sẽ thấy 5 loài đều có trong ta. Nếu tâm độc ác chuyên hại người, hại vật thì địa ngục hiện tiền và tâm ta luôn bị dày vò bởi các cảm xúc xấu ác. Thế giới loài người chúng ta và súc sinh là hai thế giới vật chất mắt thường có thể thấy được, còn 4 thế giới tinh thần chúng ta chỉ cảm nhận qua tâm thức của mỗi người như chư Thiên, A tu la, địa ngục và quỷ đói.

Trong mối liên hệ mật thiết với nhau trong bầu vũ trụ bao la này, các loài đều chịu sự chi phối theo điệp khúc trùng trùng duyên khởi. Khi con người phát triển nhanh thì kéo theo nhiều hệ lụy khổ đau. Để bảo tồn sự sống cho con người ta bắt buộc phải sát sinh, hại vật để nuôi sống thân này; do đó nhân quả báo ứng vay trả không có ngày cùng vì ăn nuốt lẫn nhau. Cho nên, thế giới lúc nào cũng xảy ra chiến tranh binh đao tàn sát lẫn nhau không có ngày thôi dứt là vì nhân giết hại mà ra. Chúng ta hãy nên nói không với rượu bia, ma túy và game độc hại. Vì sao vậy? Vì chúng có thể hủy diệt con người rất nhanh vì nghiệp si mê, đần độn hoặc tàn ác quá dã man. Từ ngàn xưa, khi con người có mặt trên trái đất này, rượu là một phương tiện giao tế, tiếp xúc qua lại nhằm thể hiện tình người gắn bó với nhau trong các lễ lộc. Dần dần con người lấy thú vui uống rượu làm nền tảng hưởng thụ, lâu ngày bị ghiền nên không bỏ được. Rượu và sắc đẹp là hai thứ tiêu biểu để phục vụ cho giới chức quan quyền giàu có, dần dà mọi người cũng bắt chước theo rồi cuối cùng trở thành thói quen của người đàn ông. Rượu nếu biết sử dụng đúng cách có thể làm cho máu huyết lưu thông, điều hòa cơ thể sảng khoái và giúp con người vượt qua cơn mệt mỏi sau một ngày làm việc vất vả; nhưng con người ta không biết dừng lại và uống quá nhiều nên trở thành thói quen nghiện rượu, do đó dẫn đến tác hại rất lớn. Khi say sỉn, con người mất khả năng sáng suốt nên không làm chủ được bản thân, do đó dễ gây ra nhiều tội lỗi. Uống rượu bia trong các cuộc vui là thói quen lâu đời phát xuất từ vua chúa, quan quyền ngày xưa, riết rồi lan dần và thấm nhuần trong dân gian. Tuy nhiên, điều đáng báo động ngày nay là chúng ta quá lạm dụng rượu bia trong đối nhân xử thế, giao dịch làm ăn, nên trở thành một tập tục cố hữu làm con người mệt mỏi, uể oải và làm cho nhân loại biến chất, thoái hóa một cách nhanh chóng.

Game độc hại còn nguy hiểm hơn, bởi nó thâm nhập quá sớm đối với giới trẻ trong nhà trường nên làm xao lãng việc học của các em. Vì đam mê quá, các em phải dối gạt cha mẹ, người thân, thầy cô giáo để chứng tỏ bản lĩnh mình là game chủ, dẫn đến bỏ ăn, bỏ ngủ. Những em nào không có phương tiện giúp đỡ của gia đình thì tìm cách lường gạt hoặc trộm cắp của người khác. Nhiều vụ án mạng giết người, cướp của xảy ra cũng vì đam mê game độc hại. Ngày nay, vấn nạn chơi game bạo lực làm ảnh hưởng lớn đến giới trẻ một cách trầm trọng, chứng tỏ nền giáo dục của chúng ta chưa được phù hợp với đời sống hiện tại. Muốn vượt qua những tệ nạn xã hội, chúng ta cần phải biết hổ thẹn đối với các sai lầm của mình. Còn nhỏ thì các em hãy cố gắng siêng năng, chăm chỉ học hành, vâng lời cha mẹ, quý kính thầy cô, nếu có chơi game thì chơi game lành mạnh nhưng phải có giờ giấc nhất định. Được như vậy, các em sẽ là người tốt trong hiện tại và mai sau, khi khôn lớn trưởng thành có khả năng vuông tròn trách nhiệm gia đình và đóng góp lợi ích thiết thực cho xã hội.

Nói dối gạt, nói láo, nói dóc là nguyên nhân dẫn đến bao điều tội lỗi. Tâm hồn trẻ thơ giống như tờ giấy trắng, nếu cha mẹ biết vẽ lên những bông hoa tươi đẹp thì rác rưởi hôi thúi sẽ không đủ sức làm tổn hại; như tờ giấy trắng mà chúng ta vẽ lên chúng những vết mực đen vô nghĩa thì tờ giấy đó không còn xài vào việc gì mà còn làm ảnh hưởng xấu đối với gia đình và xã hội. Hầu hết các trẻ em hư hỏng là do sự thiếu quan tâm của cha mẹ và thầy cô, hoặc các em đó mất cha hoặc mất mẹ, hay phương pháp giáo dục của nhà trường không phù hợp với cách sống bây giờ. Làm bậc cha mẹ hay thầy cô giáo, chúng ta hãy vì sự nghiệp và tương lai của các em mà cố gắng quan tâm, chăm sóc, chỉ dạy đúng cách để các em có được một nhận thức đúng đắn, không ỷ lại vào cha mẹ, thầy cô mà luôn vươn lên tự lực bằng đôi tay và trái tim hiểu biết. Đã làm người ai cũng phải có sai lầm hoặc nhiều hay ít, nếu không biết hổ thẹn mà xem thường nó thì ta đã tự hại chính mình. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến các tệ nạn xã hội trong bối cảnh hiện nay.

Gần đây, nhiều vụ án mạng do nghiện game đã xảy ra. Một em học sinh ở Hải Dương đã giết và cưa xác cha mình đem thả trôi sông nhằm phi tang để có tiền chơi game. Không biết bao em học sinh đã tán tận lương tâm giết người để thỏa mãn cơn nghiện của mình. Đó là một vấn nạn lớn mà các nhà lãnh đạo cần phải xem xét lại việc cấp phép kinh doanh không được chơi quá 9 giờ tối và triệt để phạt nặng hoặc đóng cửa kinh doanh các game bạo lực. Nhiều vụ án xảy ra khi các em còn là học sinh, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng như thế, có phải là việc nghiện game độc hại mà ra hay không? Hỡi các người trẻ, hỡi các em, các em sẽ nghĩ ra sao khi mình còn quá trẻ mà đã nghiện game rồi. Thật ra, game chỉ là thế giới ảo mà thôi. Vậy mà các em muốn làm game chủ, muốn làm anh hùng trong thiên hạ để làm gì rồi cuối cùng hủy hoại cuộc đời mình không thương tiếc? Ta không còn biết thương mình thì thử hỏi làm sao ta biết thương người khác? Tục ngữ Việt Nam có câu “gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” quả thật không sai chút nào. Tâm hồn các em như tờ giấy trắng, nếu quết mực đen vào thì bóng tối vô minh che lấp làm những điều xằng bậy, nếu vẽ vào những bông hoa tươi đẹp thì các em sẽ làm hương thơm cho đời mà không bị nhiễm ô nên có thể vươn lên làm đẹp chính mình. Cuộc sống này là thiên đường hay địa ngục đều tùy thuộc cách chọn lựa và sự tiếp cận của các em. Kẻ nào cầm dao súng trong tay thì kẻ ấy mở cửa địa ngục để đón nhận chính mình. Em nào cầm kiếm trí tuệ thì sẽ soi sáng bóng tối vô minh và chặt đứt tất cả tà ma, quỷ mị.

Trong học đường ta thiếu phương pháp giáo dục đạo đức tâm linh, trong cuộc sống ta cứ mãi mê chạy theo tiền tài, sắc đẹp, danh vọng, quyền cao chức trọng để làm giàu vật chất mà quên đi phần tinh thần, tâm linh. Ma túy hủy diệt con người, làm hao tốn tiền bạc, tài sản, làm mất đi nhân cách đạo đức và làm mất khả năng dũng cảm, kiên cường để thực hiện các việc lớn lao, trọng đại. Kẻ nghiện ma túy nói năng khôn khéo, nhỏ nhẹ nên dễ làm mê hoặc lòng người, do đó đa số các người đẹp nhẹ dạ, cả tin đã bị lường gạt một cách công khai, trắng trợn; khi sự việc đã xảy ra đành ngậm bồ hòn mà cam chịu bẽ bàng. Ma túy hủy diệt con người nhanh nhất về vật chất lẫn tinh thần vì sự đê mê, vì siêu lợi nhuận, vì đã lỡ làng rồi, vì không chịu nỗi cơn vật vã, vì thèm khát, luyến tiếc sự khoái lạc của nó, nên con người khi đã vướng vào vòng này đành chịu thân tàn ma dại. Kẻ hám lợi nhiều dù biết tội mua bán ma túy bị xử lý rất nặng, bị phạt tù từ 10 năm đến án tử hình nhưng vẫn chấp nhận làm vì lòng tham không đáy, do không hiểu biết chân chánh và không tin sâu nhân quả mà cùng nhau chịu chết chùm. Một người cha khi biết con mình nghiện ma túy đã nhiều lần khuyên nhủ, chỉ bày, nhưng đứa con vẫn chứng nào tật nấy không thể bỏ. Ông tức quá nói với con rằng, “nó là thứ gì mà mày không bỏ được, để tao hút thử rồi bỏ cho mày coi”. Thế nhưng, khi ông đã lỡ hút rồi thì lại càng mê muội hơn đứa con của mình và sau này ông còn nghiện nặng hơn cả đứa con.

Chúng ta thử tìm hiểu xem, tại sao người lỡ nghiện ma túy lại bỏ không được. Người hút hoặc chích ma túy có hai cảm giác đối lập nhau, khi có vào thì cảm nhận được khoái lạc tột cùng, khi thiếu nó thì vật vã khổ đau, oằn oại hơn các thứ bệnh khác. Con người luôn thích thú mưu cầu sự khoái lạc nên khi được nó rồi thì bằng mọi cách phải duy trì cho bằng được, thà hại người chứ không để thiệt thòi về mình. Biện pháp duy nhất để giúp các con nghiện ma túy không làm ảnh hưởng đến đời sống xã hội là cách ly con nghiện 100% và đào tạo công ăn việc làm tại chỗ; phạt nặng kẻ mua bán, móc nối, bao che vì siêu lợi nhuận mà đánh mất giá trị đạo đức chân thật; một đất nước, một xã hội mà có nhiều con người như thế thì đất nước đó không sớm thì chày sẽ rơi vào địa ngục si mê đời đời, kiếp kiếp chịu ngu muội mà mất đi tình người. Chúng ta hãy nói không với các tệ nạn xã hội mà cố gắng vượt qua cạm bẫy cuộc đời bằng nhận thức sáng suốt từ khi còn học nơi mái ấm nhà trường.

Giết hại, trộm cướp, lường gạt, nói dối, lười biếng, ỷ lại, ham hưởng thụ nhiều là nhân dẫn đến si mê, đọa lạc. Kính mong mọi người hãy nên chín chắn suy xét cho tường tận mà cố gắng trau dồi đạo đức để luôn sống có ích cho gia đình và xã hội. Chúng tôi đã có duyên chia sẻ nhiều năm cho người bất hạnh tại trung Tâm Bảo Trợ Xã Hội Chánh Phú Hòa - Tỉnh Bình Dương; cứ mỗi 3 tháng một lần, chúng tôi lại đến trung tâm Tâm Thần Tân Định để cùng chia vui, sớt khổ với gần 1200 người bệnh tâm thần. Nếu ai có dịp đến đây, dù người đó có vô cảm cách mấy cũng sẽ động lòng trắc ẩn mà mở lòng thương xót vì thấy họ đang bị quả báo si mê không còn biết tự chủ. Thấy người mà ngẫm đến ta, trong cuộc luân hồi vô tận này, liệu ta có đảm bảo mình sẽ không bị như thế chăng? Ta thấy họ mà lòng đau quặn thắt, họ thật đáng thương nhưng biết làm thế nào để giúp họ thoát khỏi hoàn cảnh khốn khổ đó bây giờ? Chúng tôi chỉ biết nhất tâm một lòng nguyện cầu hồng ân Tam Bảo hãy đem ánh sáng trí tuệ chiếu phá sự tối tăm, mê muội bằng những câu niệm Phật chân thành, chí thiết, mong họ mau sớm thoát khỏi ngục tù điên loạn để cùng mọi người vui sống trong an lạc, thái bình.

CÔ ĐỘC HAY CÔ ĐƠN

Cô đơn là một tâm trạng buồn chán, khó diễn tả hết sự hụt hẫng của nó. Chúng ta đang sống chung với nhiều người nhưng cảm thấy mình cô đơn, lạc loài và vô vị làm sao. Ta với họ như có một bức tường ngăn cách, không ai hiểu được ta, không ai cảm thông cho ta; và ta cũng không tìm ra được người để chia sẻ nỗi khổ, niềm đau bởi cảm xúc chán chường, bi quan không lối thoát. Đó là nỗi bất hạnh lớn nhất đời người, ai cũng nhìn ta với cặp mắt nghi ngờ, khó chịu. Đó là tâm trạng buồn chán như sóng nắng chập chờn, chơi vơi giữa bầu trời u ám đầy mây đen, ta một mình âm thầm, lặng lẽ trong nỗi cô đơn tuyệt vọng.

Thế gian ít ai chịu sống một mình vì ai cũng sợ cô đơn, buồn tủi nên trai gái lớn lên tìm cách gá thân kết nghĩa vì mong có người để tâm tình, chia sẻ; nhưng khi kết nối với nhau mà không thuận buồm xuôi gió thì làm cho ta càng thêm hụt hẫng, cô đơn bởi trong ta dường như mất hết tất cả vì ai cũng muốn tìm cách lánh xa. Ta chơi vơi, chới với giữa dòng đời vô tận như người lạc vào rừng sâu không biết nẻo về. Tâm ta hoang mang, lo sợ trước những thiên nhiên huyền bí, mông lung, như đứa con sống giữa chợ đời mà không biết cha mẹ mình là ai. Tâm ta như khe nước chảy trong những dòng suối nhỏ nơi rừng sâu hoang vắng. Ta cảm thấy cô đơn, hụt hẫng làm sao. Ta cảm thấy bất hạnh và khổ đau khi đang sống chung với nhiều người mà không ai hiểu ta, không ai cảm thông được nỗi khổ, niềm đau của ta và ta cảm thấy chơi vơi với cảm xúc nặng nề nên ta cảm thấy cô đơn.

Cuộc sống ngày càng văn minh, tiến bộ làm cho con người có khuynh hướng hưởng thụ nhiều hơn, ai cũng ráng cố gắng chạy theo làm giàu vật chất để sở hữu nhiều tài sản, bảo vệ địa vị của mình để tôn vinh “cái tôi” phù phiếm không lâu dài; càng đạt được đỉnh cao của quyền lực và danh vọng thì ta càng cảm thấy xa vời mọi người; càng sở hữu được nhiều tài sản ta càng cảm thấy chông chênh, chồng chềnh trên chiếc thuyền nằm giữa bão tố phong ba của cuộc đời. Chính vì vậy, ta luôn sống trong lo âu, sợ hãi, mặc cảm, khổ đau, chưa bao giờ ta thấy cuộc sống tẻ nhạt và vô vị như vậy. Ai sẽ hiểu cho ta trong khi ta vẫn còn nặng lòng hoài nghi, còn bảo vệ sĩ diện vì “cái tôi” của mình và chưa sẵn lòng để cùng hòa hợp với kẻ khác. Chúng ta hay mong muốn mọi người phải hiểu mình nhưng chính mình lại không có trái tim hiểu biết và yêu thương nên tuy sống cùng mọi người nhưng ta vẫn thấy cô đơn. Ta đang có một tình yêu nồng cháy phát xuất từ con tim, cả hai đều vì nhau, hết lòng cho nhau, cùng quấn lấy nhau như không thể xa rời, vậy mà khi vừa tách ra ta vẫn cảm thấy cô đơn hơn bao giờ hết. Một tình yêu như thế luôn đem đến cho ta sự ích kỷ, ta chỉ sống vì tình dục nhiều hơn tình yêu thương chân thật, ta chỉ cùng nhau trao đổi cảm xúc khoái lạc nên càng gần gũi ta càng bơ vơ, lạc lõng nhiều hơn khi phải xa rời nhau. Một khi giữa đôi bên không đáp ứng nhu cầu cho nhau thì tình yêu sẽ bị rạn nứt, vì chúng ta chỉ lợi dụng lẫn nhau qua xác thân chứ không có tình yêu chân thật. Ta sẽ càng cô đơn hơn khi một trong hai người không thủy chung nên cứ càng yêu nhiều thì ta càng đau khổ và càng cô đơn hơn. Không có gì đau khổ và cô đơn hơn khi ta yêu người mà không dám thổ lộ, ta yêu người mà người chẳng yêu ta, ta cứ mãi thầm thương trộm nhớ mà ăn không được, ngủ chẳng yên, sống như kẻ si, kẻ dại; “thà rằng không biết thì thôi, biết rồi mỗi đứa mỗi nơi sao đành”; ta càng yêu mà không được gần gũi nhau thì chỉ càng đau khổ, cô đơn. Ai đã từng trải qua nhiều phen thất bại trong cuộc sống thì dễ trở nên nghi ngờ hơn vì trong mắt mình không có ai là người tốt. Họ dường như mặc cảm, tự ti nên thường lánh xa mọi người, khiến họ càng làm bạn với nỗi cô đơn, hụt hẫng. Ai có thể làm cho ta cô đơn, chính ta chứ không ai khác. Nếu ta biết quán chiếu, biết cảm thông, biết mở lòng thì ta sẽ chan hòa tình yêu thương với mọi người. Ta thà sống cô độc giữa đám người buông lung mà không để bị mất mình, tuy cô độc nhưng không cô đơn, vì ta đã có trái tim yêu thương biết sáng suốt chọn lựa.

Do đó, để trở thành một con người có đời sống vững chãi và sâu sắc, ta phải biết nhận diện mặt mũi của cô đơn để tìm ra nguyên nhân; vì bấy lâu nay, ta cứ lăng xăng chạy theo dòng đời, nên hiện tượng trống trải, rỗng rang trong tâm là cơ hội ngàn vàng để ta nhìn lại chính mình. Ta là gì ta cũng không biết. Vậy mà ta cứ hãnh diện, tự hào ta như thế này, ta như thế nọ mà quên đi chính mình. Nhiều người không biết tiếp nhận tâm rỗng rang sáng suốt, nên khi gặp chuyện thấy mình vô vị, lạc loài làm sao; do đó, ta vội vàng nắm bắt mọi thứ để khỏi bị hụt hẫng cô đơn. Chúng ta không nghe nói sao, “cô đơn là đỉnh cao của thiên tài”, nhờ chấp nhận cô đơn mà các ngài phát minh ra nhiều thứ để phục vụ đời sống cho nhân loại. Các nhà tâm linh chịu cô đơn ròng rã nhiều năm trong những am tranh thất vắng để chuyển hóa thân tâm cho đến mức thuần thục tám gió thổi chặng động, nhờ vậy đóng góp cho đời nhân cách sống cao thượng “mình vì mọi người” mà không bị dòng đời cuốn trôi.

Cô đơn hay không cô đơn là theo cách nhìn của ta, là thái độ sống của ta; ta thích lăng xăng, lộn xộn, khi không có dịp tiếp xúc với người ta cảm thấy cô đơn, buồn thảm, nên vội vàng tìm kiếm gì khác để thế vào chỗ trống vắng đó. Thay vì tiếp xúc qua lại hằng ngày để làm nhịp cầu nối kết yêu thương giữa người với người, ta lại lao tâm, nhọc sức chạy theo những phù phiếm, xa hoa tạm bợ. Những thời gian cô đơn ta không chịu quay lại chính mình, không chịu chấp nhận nên cứ mất mình trong thiên hạ. Chính vì thế, khi gặp một sự cố gì bất hạnh là ta hoang mang, lo lắng, hoảng sợ một cách kinh hoàng; nên có nhiều người đành chấp nhận lấy cái chết để trốn tránh thực tại khổ đau mà không biết suy xét, quán chiếu để tìm ra giải pháp đối kháng an toàn. Ta muốn có một người bạn tốt thì ta hãy là một người bạn tốt với cách nhìn bao dung và tha thứ, hãy mở rộng lòng ra để tiếp nhận một thực tại nhiệm mầu mà ta và người đã quên lãng từ lâu. Khi đủ duyên ta sẽ cùng người làm việc, cùng chia ngọt xẻ bùi, cùng gánh vác cho nhau, cùng tâm tình trao đổi và cùng nhau làm bạn tri kỷ. Cho nên, bí quyết để chuyển hóa nỗi cô đơn là biết quay lại chính mình và sẵn sàng mở lòng ra để giúp đỡ và chia sẻ cùng tất cả mọi người một cách chân thành mà không cần bất cứ điều kiện nào . Ta sẽ hạnh phúc thật sự khi biết chan hòa tình yêu thương bình đẳng với tha nhân, không thấy ai là người thù mà chỉ có người chưa biết thông cảm với nhau mà thôi. Chính vì vậy, ta sẽ không cô đơn dù bất cứ hoàn cảnh nào, có người hay không người tri kỷ ta vẫn cảm thấy bình yên, hạnh phúc như thường.

HÃY SỐNG VỊ THA

Vị tha là một trong những phép tắc đạo đức cao quý nhất mà nhân loại lúc nào cũng khen ngợi và ca tụng. Người sống vị tha là người luôn đem lợi ích cho nhiều người khác, họ không còn sống cho riêng mình nữa. Vị tha là vì người khác. Tha là tha nhân, là người khác. Ngược lại với tha nhân là vị kỷ, là vì mình, nên từ đó sinh ra ích kỷ, làm cái gì cũng muốn đem về cho riêng mình; do đó tham đắm, si mê, tạo tội ác tày trời. Chính vì vậy mà con người chúng ta luôn tìm đủ mọi cách để đấu tranh, giành giật, chiếm đoạt, rồi dẫn đến tàn sát, giết hại lẫn nhau không thương tiếc chỉ vì không có tấm lòng vị tha. Thay vì đầu tư, ta nên phát triển giáo dục để giúp mọi người ý thức được sự khổ đau do sự chiếm hữu gây ra thì thế gian này sẽ bớt chiến tranh, loạn lạc. Con người sẽ cùng ngồi lại bên nhau để tìm ra giải pháp an toàn nhất giúp cho nhân loại vượt qua nỗi khổ, niềm đau. Tại sao thế giới này luôn đầy ắp những đau khổ và bất hạnh, nguyên nhân xuất phát từ đâu? Từ sự tham muốn quá đáng của con người. Trong mọi bữa ăn của ta hằng ngày, có hàng triệu triệu con vật bị giết chết. Ai theo truyền thống có một thần linh ban phước, giáng họa sẽ cám ơn thượng đế vì loài vật được sinh ra để cúng tế thần linh và phục vụ cho con người.

Ngày xưa, có một vị vua mở dạ tiệc để thiết đãi trăm quan. Mọi người đang vui say yến tiệc thì bỗng dưng cơn gió mạnh thổi tới làm đèn đuốc tắt lụi. Một vị quan vì không làm chủ được bản thân nên đã lợi dụng đêm tối sàm sỡ với một cung phi ái nữ của vua. Nàng ta ức quá, đích thân tấu trình lại với vua để truy tìm ra thủ phạm, “thiếp đã bứt được nút áo của hắn”; nghe xong, vua liền truyền lệnh, “hôm nay là ngày vui chung của bá quan, để tỏ lòng trung thành với ta, mỗi người hãy bứt một nút áo để trao tặng cho nhau. Mọi người y lời. Tiệc tan, nàng cung nữ đến trách móc nhà vua. Ngài chỉ mĩm cười rồi nói, “rượu và sắc đẹp luôn làm đấng mày râu thích thú và say sưa, con người khó ai vượt qua nỗi, huống hồ khi uống rượu say mà gần kề bên sắc đẹp cùng với bóng tối vô minh thì khó ai tránh khỏi thói quen sàm sỡ”. Sau này nhà vua bị lâm nạn, trong cơn nguy khốn, mọi người đều bỏ chạy hết, chỉ có vị quan trẻ trung thành hy sinh liều mình cứu nạn. Nhà vua thoát chết, ông tìm hiểu ra mới biết ân nhân của mình là vị quan trẻ năm xưa bị cung nữ bứt nút áo. Xưa và nay, biết bao đời vua chúa hôn quân mê muội thì nhiều còn vua minh quân sáng suốt, vị tha có là bao. Vậy mà vị vua này tự xét nét trong lòng khi cung phi ái nữ của mình muốn vạch mặt kẻ dở thói trăng hoa. Ông nói, “ngay như trẫm cũng khó mà tự chủ. Rượu và sắc đẹp dễ làm đấng mày râu say đắm, hơn nữa hôm đó là ngài vui của trẫm. Trẫm chưa vượt qua lưới ái lìa buộc ràng, chưa được vô tư như các bậc hiền Thánh nên có chút cảm thông cho người phạm tội, nàng hãy vì cái chung mà bỏ qua lỗi lầm riêng”. Vị vua đó nhờ biết cảm thông quan quân dưới quyền ai cũng còn thói quen đam mê nữ sắc trong khi có chút hơi men, nhờ vậy làm cho buổi tiệc được vui trọn vẹn. Chính vì tấm lòng độ lượng và bao dung của nhà vua mà sau này gặp cơn nguy biến ông đã được vị quan trẻ ấy cứu thoát.

Sống ở đời ai cũng có tấm lòng vị tha thì thế gian sẽ là thiên đường của hạnh phúc, vì ai cũng yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau thì làm sao có thù hận và bạo lực gia đình. Thế giới này sỡ dĩ có chiến tranh không bao giờ thôi dứt đầy ắp những khổ đau, bất hạnh là do con người chỉ biết sống cho mình từ sự chấp ngã để rồi muốn chiếm hữu mà đành lòng gieo đau thương, tang tóc cho nhau. Chính vì thế, cuộc sống vị tha là một cuộc sống có ý nghĩa và cao cả vì ta lúc nào cũng thương tưởng đến nhiều người và sẵn sàng sẻ chia cho nhau bằng tất cả tấm lòng. Tâm vị tha đi ngược lại chủ nghĩa cá nhân tham lam và ích kỷ nên dần dần phá được sự chấp trước của bản thân. Do đó, người có tấm lòng vị tha sẵn sàng chia vui, sớt khổ cùng với tất cả mọi người mà không vì bất cứ lợi ích cho riêng mình. Chúng ta có thể học hiểu để ứng dụng vào trong cuộc sống hằng ngày về cách thức làm người sống có đạo đức cũng chỉ mong muốn thành tựu cuộc sống vị tha.

Có nhiều người suốt cả cuộc đời dấn thân đi vào xã hội là để đóng góp và phục vụ cho nhân loại. Họ luôn chỉ vất vả, nhọc nhằn lo cho người khác mà không hề nghĩ đến bản thân, những người như vậy sẽ thật sự được an vui, hạnh phúc. Trong các loài hoa không loài hoa nào bằng hoa đức hạnh, vì hương thơm của nó lan tỏa khắp muôn nơi, không bị giới hạn bởi vật cản nào; vì nó là loài hoa quý hiếm nên ta thường gọi là hoa từ bi và hoa trí tuệ. Hai loài hoa này chúng ta phải gieo trồng và chăm sóc tỉ mỉ trong từng phút giây thì nó mới không bị héo mòn và mai một để làm hương thơm cho đời thưởng thức. Các loài hoa khác có khi sớm nở tối tàn hoặc nhiều lắm là vài ngày, vài tháng; còn hoa từ bi và trí tuệ một khi đã nở rồi thì nở đến ngàn sau; tuy nhiên, loài hoa này rất khó nở, vì nó không có hình tướng cụ thể mà được xuất phát từ tấm lòng của mỗi người chúng ta. Cho nên,

Hương thơm các loài hoa

Không bay ngược chiều gió

Chỉ hương người đức hạnh

Tung bay khắp muôn nơi.

Hương thơm của người đức hạnh có thể tung bay khắp cả bầu trời, đó là loại hương thơm duy nhất bay ngược chiều gió; còn hương thơm các loài hoa khác chỉ giới hạn theo thời gian nên không thể bay ngược chiều gió. Một ông thầy nọ sau 40 mươi năm tích lũy mới có đủ tiền để xây tượng Bồ tát Quán Thế Âm cho mọi người chiêm bái và tu tập. Ông đã chọn ngày lành tháng tốt để chuẩn bị động thổ lễ tôn tượng Bồ tát. Ngay lúc đó, một bà già xuất hiện vừa đi vừa khóc bước đến chỗ thầy than khóc con bà bị bệnh nan y không có tiền cứu chữa; nó sẽ chết trong vòng 1 tháng nếu bà không có tiền cứu chữa kịp thời. Bà chỉ có nó là đứa con duy nhất nuôi sống bà lúc tuổi già, mất nó rồi bà không thể sống được; nhưng ngặt nỗi số tiền chữa trị quá lớn cũng ngang với số tiền thầy đang có. Nhờ có quán chiếu và tu tập nên thầy thấy Bồ tát Quán Thế Âm đang hiển hiện thật sự trong hai mẹ con đang gặp cơn nguy biến này. Thế là sau 40 năm dành dụm tiền cúng dường của Phật tử gần xa, thầy vui vẻ trao hết cho bà già với tinh thần rộng mở và còn cầu nguyện cho hai mẹ con bà mau được tai qua nạn khỏi. Nhờ số tiền đó mà đứa con của bà được hồi phục trở lại và tiếp tục đi làm để nuôi bà, và người con gái ấy cũng cố gắng tiết kiệm, dành dụm để trả từ từ cho thầy.

Đúng vậy! Ta hay nghe nói “giúp một người hoạn nạn còn hơn xây 10 cảnh chùa” vì xây chùa cũng để phục vụ cho con người mà thôi. Tấm lòng rộng mở của thầy đã cứu giúp hai mẹ con bà ấy thoát khỏi cơn nguy kịch cuộc đời. Từ đó, thầy lại có thêm hai Phật tử. Tiếng lành đồn xa, mọi người cùng nhau phát tâm; thế là tôn tượng Bồ tát Quan Thế Âm đã được dựng lên nhanh chóng ngoài khả năng mong ước của thầy. Ước nguyện của thầy sau 40 năm đã thành tựu viên mãn để mọi người chiêm bái và tu tập. Việc thiết thực nhất là thầy đã cứu được hai mạng sống, điều đó còn quý hơn những gì thầy muốn làm và đang làm. Kể từ đó trở đi, lễ hội Bồ tát Quán Thế Âm tại tịnh thất của thầy lúc nào cũng đông đúc những đoàn hành hương từ nơi nơi đổ về để chiêm bái và tu học. Nhờ biết cách tu học đúng pháp là quay lại chính mình hướng về nội tâm thanh tịnh, sáng suốt, thầy đã trở thành con người tâm linh có tấm lòng vị tha cao cả. Chúng ta tu theo hạnh nguyện của Bồ tát Quán Thế Âm để được kết nối yêu thương, sẻ chia cuộc sống bằng cách lắng nghe để cứu khổ tha nhân và luôn mở rộng tấm lòng để cùng nhau chia vui, sớt khổ với tinh thần vô ngã, vị tha.

KEO KIẾT HAY BỎN SẺN

Trong cuộc sống thực tế, con người có phẩm chất tốt hay xấu là do nhận thức và nhân cách của người ấy. Người có nhân cách đạo đức luôn làm chủ bản thân nên ít bị thói quen xấu sai sử, chi phối. Ngược lại, người thích hưởng thụ nhiều lại biếng nhác và dễ bị thói quen xấu quyến rũ, lôi cuốn, làm cho người đó dính mắc, đam mê, sa đọa mà làm khổ mình và người. Những thói quen, tập quán xấu làm ảnh hưởng không tốt đến đời sống con người, thậm chí còn nguy hại tới sức khỏe và mạng sống của chính mình, làm cho gia đình và xã hội mang thêm gánh nặng. Người có tâm bỏn sẻn tức là hà tiện không đúng chỗ vì lúc nào cũng tham muốn gom thâu về cho mình thật nhiều nên không muốn cho ra. Khi có tâm keo kiệt phát sinh, thậm chí là người thân của mình ta còn không muốn cho ra, huống chi là người dưng nước lã.

Có một ông trưởng giả nọ nhà rất giàu có, tiền bạc của cải dư dã nhưng ông chẳng giúp đỡ gì cho ai kể cả người nhà. Mỗi khi ông thèm ăn món gì thì ông tính toán, cân nhắc tỉ mỉ để làm sao không khỏi bị hao phí nên cả làng ai cũng biết đến ông là con người sống ngoài trái đất. Hôm đó, trên đường đi họp về, ông thấy một người bán bánh tiêu bên vệ đường nên thèm quá nhưng không dám mua vì sợ tốn. Về đến nhà, ông bực bội nằm ngay đơ trên giường ra chiều mệt mỏi lắm. Vợ ông biết ý chồng nên đến ân cần thăm hỏi, “chẳng hay phu quân thèm thứ gì để tiện thiếp nấu, nhân tiện đầu năm mới mình chiêu đãi cả nhà cùng ăn” “Bà nói vậy sao được, nếu làm vậy sẽ hao tốn quá nhiều và sẽ thiệt hại cho tài sản của tôi, bà sống với tôi bao nhiêu năm rồi mà chẳng hiểu ý tôi tí nào. Bà biết không, trên đường về nhà tôi thèm ăn cái bánh tiêu quá mức nhưng sợ tốn tiền nên tôi đành chịu nhịn vậy. Bà vợ nói, “tưởng gì chứ thứ bánh đó rẻ rề, tôi sẽ làm cho cả nhà cùng ăn” “Không được! biết vậy hồi nãy tôi mua ăn ở ngoài đường cho xong, giờ bà tính vậy thì tốn kém quá! Thôi lỡ rồi, bà chỉ làm cho tôi với bà ăn thôi, nhưng chiên ở đây mọi người sẽ nhìn thấy thì lại hao tốn nữa. Tôi và bà lên tầng bảy rồi khóa các cửa lại cho ổn thỏa”. Nói xong, ông ta cảm thấy mãn nguyện nên trong lòng hân hoan, vui vẻ.

Một nhà tâm linh nọ sau khi đã quán nhân duyên mới biết nay đã đủ thời cơ để độ ông trưởng giả này. Rõ ràng, chúng ta thấy ông ta quá keo kiết và trùm sò đến nỗi không dám cho con cái mình ăn, huống chi là người ngoài. Ông ta giàu có như thế mà bủn xỉn, keo kiệt như vậy đâu phải là không có lý do. Ông hiện tại giàu có là do nhiều đời biết giúp đỡ, hiến tặng, làm những việc thánh thiện có ích cho nhân loại nên ngày nay mới được nhiều của cải, tài vật như thế; nhưng vì tâm keo kiết, hà tiện mà ông làm mất đi hạt giống từ bi trong tâm mình. Thay vì ông có cơ hội chia sẻ cùng mọi người thì đằng này ông còn không dám tiêu cho chính mình huống chi là san sẻ cho người khác. Đây là quả báo ngăn cản người khác cúng dường, bố thí, hoặc cúng dường rồi hối tiếc, khinh khi nên sinh ra có của mà không được tiêu dùng. Người thân của ta, ta còn không dám cho thì thử hỏi làm sao ta đủ can đảm để mở rộng tấm lòng với mọi người. Đây là thói quen ích kỷ từ sự chấp trước, dính mắc bởi tâm tật đố, ganh ghét, hối tiếc, không muốn ai hơn mình huống chi là bằng mình. Nếu ta nhận thức như thế và sống như vậy thì cuộc đời này chẳng còn giá trị gì nữa, bởi ta không tiếp nhận được tình yêu thương chân thật, ta chỉ sống trong giả dối, ảo tưởng phù phiếm mà thôi nên làm sao có thể cho đi để được nhận lại.

Nhà tâm linh nọ đã dùng thần thông bay qua, bay lại gần chỗ chiên bánh của 2 vợ chồng nọ. Thấy thế, ông chồng liền nói “cho dù ông có phun ra lửa tôi cũng không bố thí cho ông đâu”. Nhà tâm linh liền phun ra lửa và nước. Lúc này, ông ta mới bực mình nói với bà vợ hãy lựa cái nào nhỏ nhất để cho; nhưng lạ lùng thay, miếng bánh dính lại thành chùm không thể rứt ra được. Ông ta tức quá nên tự tay mình tháo bánh ra nhưng càng tháo ra thì bánh càng dính chùm. Ông tự suy nghĩ, “chắc có điều gì huyền bí nhiệm mầu nên sự tình mới xảy ra thế này. Người này chắc là bậc đạo sư chân chánh đến để giúp ta hoàn thiện chính mình”. Ông bỗng dưng thay đổi ý định nên từ sự keo kiết, bỏn sẻn, ông phát tâm cúng dường hết số bánh đang làm với lòng tôn kính. Nhà tâm linh vì lòng từ bi nên nói pháp nhân quả nghiệp báo và sự lợi ích của bố thí, cúng dường với tấm lòng thành cho ông nghe. Bài pháp tuy ngắn gọn, xúc tích nhưng đã làm thay đổi cuộc đời của ông. Kể từ đó, ông phát tâm giúp đỡ người bất hạnh và lập ra trung tâm từ thiện để cùng chia sẻ với mọi người.

Nếu luận về nhân quả, sỡ dĩ ông giàu có trong hiện tại là nhờ nhiều đời, nhiều kiếp biết bố thí, cúng dường và giúp đỡ, chia sẻ khi gặp người bất hạnh; nhưng tuy có nhiều của cải nhưng ông lại không được hưởng một cách chánh đáng, muốn ăn cái gì ông cũng phải tính toán, lo sợ đủ thứ. Nếu ăn món đó mà có nhiều người cùng ăn thì ông không bao giờ ăn, thà ông chịu nhịn và chấp nhận sự thèm khát một cách đau khổ. Giàu có như vậy thì có ích lợi gì cho ai, bản thân mình còn không dám ăn huống chi việc chia sẻ cùng người khác. Đó là vấn đề cần được mổ xẻ minh bạch để ta và người cùng học hỏi.

Một câu chuyện khác cũng tương tự như vậy. Ông này là một nhà tỷ phú giàu có không ai bằng, nhưng khi chết đi lại không có con kế thừa nên tài sản, nhà cửa, đất đai, ruộng vườn, tiền bạc hơn 8 triệu đồng tiền vàng đều phải sung vào công quỹ. Nhà vua sau khi nhập kho vào của chung mới đến hỏi Phật vì sao có chuyện lạ lùng như thế, “khi con đến kiểm tra tài sản thì thấy thức ăn của ông ấy chỉ toàn là thứ của người bần cùng, nghèo khổ ăn. Ông mặc vải gai là một thứ vải rẻ tiền nhất và ông lại đi bằng xe thô sơ?” Phật bảo rằng, “cách nay 7 kiếp về trước, ông đã từng cúng dường một vị sa môn. Sau khi cúng dường xong, ông hối tiếc và muốn lấy lại cho người nhà ăn. Do nhân cúng dường như thế nên 7 đời ông đều được làm tỉ phú giàu có; mặc dù có tiền bạc của cải đầy nhà, do tâm hối tiếc và khinh khi nên ông phải chịu quả báo như thế”.

Bố thí cúng dường là nhân dẫn đến giàu có, tâm hối tiếc hoặc keo kiết, bỏn sẻn sẽ làm cho ta có tài sản, tiền bạc nhưng không được tiêu dùng, để rồi phải chịu thèm khát trong nỗi đau tuyệt vọng. Thật ra, trong cuộc đời này không gì đau khổ cho bằng khi có nhiều của cải mà không được tiêu dùng và cũng không có người kế thừa. Sống như vậy thà chết còn sướng hơn vì luôn thấp thỏm, lo âu vì sợ người khác ăn hết của mình, nhưng giữ lại cũng không có con hưởng. Chính bởi tâm keo kiết, bỏn sẻn mà tạo nên quả báo khiến ông phải sống trong thèm khát vô biên chẳng khác nào quỷ đói. Là con người nếu không có tấm lòng rộng mở với tha nhân thì cũng nên chia sẻ với người thân để có chút duyên lành tốt đẹp. Cửa bố thí mở ra thì cửa nghèo khổ khép lại, chỉ có bố thí mới chuyển hóa được nghèo khổ và ta hãy bố thí với lòng tôn kính vì tình người, tình nhân loại trong cuộc sống.

Tóm lại, người có tâm keo kiết hay bỏn sẻn tức là hà tiện không đúng chỗ vì không muốn cho ra mà còn tìm cách vơ vét về cho riêng mình. Người có tâm như thế thường hay ngăn cản người khác bố thí, giúp đỡ hoặc sẻ chia vì họ nghĩ đem cho người khác là ngu, thậm chí người thân trong nhà họ còn không muốn giúp nói chi đến người ngoài. Người keo kiết, bỏn sẻn không muốn chia sẻ cho ai bất cứ điều gì từ kinh nghiệm cuộc sống cho đến việc làm hằng ngày và các phương tiện khác. Bỏn sẻn lâu ngày làm cho tâm hà tiện phát sinh mà trở thành kẻ ích kỷ, rồi trở thành tên trùm sò số một nên dù sở hữu nhiều tài sản, vật chất nhưng luôn phải sống thiếu thốn. Người bỏn sẻn không bao giờ sống hạnh phúc, lúc nào họ cũng sợ sệt, lo lắng đủ điều vì tâm tham lam, hẹp hòi ích kỷ. 

KHI BỊ PHÊ BÌNH

Người dám nói sự thật và phê bình ta nếu ta thật sự có lỗi thì đó là thầy ta, ta hãy cám ơn người đó và vô cùng biết ơn. Kẻ khen ta khi ta sai và luôn dùng những lời dua dối nịnh bợ để làm vừa lòng ta thì đó là kẻ sẽ giết chết ta trong từng giây phút. Ta cảm thấy hạnh phúc khi có người góp ý, xây dựng và chỉ ra những lỗi lầm vì ta biết mình đang có cơ hội gặp được thầy lành bạn tốt. Ta hãy nên biết trân trọng, quý kính và vô cùng biết ơn vì những người đó đã thật sự cho ta một trái tim hiểu biết và yêu thương.

Một nhà lãnh đạo cấp dưới rất thành công trên trường đời danh lợi, hay nói cho đúng là công thành danh toại, một hôm ông cảm thấy mình bị xúc phạm nặng nề vì lời phê bình quá khắc khe của cấp trên. Ông mất hết lòng tự tin của chính mình nên phiền muộn, đau khổ vô cùng. Trong cơn khủng hoảng, ông được một người bạn khuyên nhủ, “hiện nay ở phương Nam có một nhà tâm linh đang ẩn dật, ông hãy đến đó để xin một lời khuyên chân thành”. Ông nghe lời người bạn sắp xếp ổn định việc làm rồi lên đường tìm đến nhà tâm linh. Phải mất một ngày trời đường xe ông mới tìm được chỗ ở của nhà tâm linh, ông vội vàng trình bày hết những nỗi khổ, niềm đau do bị xúc phạm quá nặng nề. Nhà tâm linh vẫn im lặng chẳng nói chẳng rằng để ông có cơ hội trút cạn bầu tâm sự.

Trước khi tiếp tục câu chuyện, chúng tôi xin phép các bạn tạm dừng lại để lắng nghe và biết về một tập tục thời xa xưa. Ngày xưa, có một bộ lạc nọ có một tập tục hết sức kỳ lạ, hễ ai được sinh ra và sống ở đó thì mỗi người phải mang hai cái túi. Một cái túi được mang ở phía trước để chứa đựng những lỗi lầm của người khác và cái túi còn lại lớn hơn rất nhiều nằm ở phía sau để chứa cho hết những lỗi lầm của chính mình. Chính những tập tục này đã ăn sâu vào tâm thức của mỗi người nên chúng ta dễ dàng thấy hết những lỗi lầm của người khác mà khó bao giờ thấy được lỗi lầm của chính mình. Chúng ta tiếp tục lắng nghe nhà tâm linh và vị lãnh đạo kia nói gì.

Nhà tâm linh nói, “trong chúng ta ai cũng có một trái tim hiểu biết luôn biết lắng nghe với một tâm hồn trong sáng, nghe thật kỹ và rõ ràng từng lời phê bình của người khác. Khi ta biết lắng nghe và sẵn sàng nghe một cách chăm chú những gì người khác đang chỉ trích hay phê bình mình thì ta biết ta còn đầy đủ phúc duyên tốt đẹp nên mới có người dám nói lên sự thật để mình nhận diện được lỗi lầm của chính mình mà sửa sai. Khi đó, ta phải biết cảm ơn, quý kính và trân trọng người đó vì ta đang có một thiện hữu tri thức đã vì ta mà giúp cho ta nhận diện được lỗi lầm và biết rõ chính mình. Khi phán xét hay phê bình một ai ta có thể thấy biết lầm lẫn từ sự chủ quan của mình, nó có thể là một lưỡi gươm sắc bén cắt đứt tình nghĩa của ta từ bấy lâu nay. Ngược lại, nếu ta phê bình một vị Thánh nhân, ta sẽ được lưỡi gươm trí tuệ của người ấy chặt đứt các dây mơ rễ má để cùng nhau soi sáng lại chính mình. Nhưng dù sao, sự tổn thất rất lớn sẽ đến với ta khi phê bình người khác vì “người thật hay bị mất lòng”, ai cũng thích được khen hơn là bị chê. Sự thật lúc nào cũng phũ phàng vì bản ngã con người ngày càng bành trướng và phình to hơn, nếu đụng phải sếp lớn thì tiền mất tật mang, đụng phải sếp vừa vừa thì lãnh hưu non và cứ như thế sự lo lót, hối lộ đã trở thành một đòi hỏi cần thiết trong đời sống con người. Ai rồi cũng sợ, cũng nể nang các sếp nên đạo đức càng ngày càng xuống cấp trầm trọng, người trên có quyền phán xét kẻ dưới như ban một ân sủng, kẻ dưới chỉ chắp tay vâng lời mà không biết nói gì hơn. Ai cãi lệnh sẽ bị cấp trên trừng phạt và cứ như thế thời gian qua nhanh cuốn trôi con người bay theo chiều gió. Ta có đôi mắt sáng để nhìn thấy mọi sự vật một cách rõ ràng không lầm lẫn, nhưng nếu ta nhìn với tâm thiên lệch thì mọi việc có thể khác đi”.

Những thầy trò nhà tâm linh nọ trên đường đi chu du khắp các nước, một hôm gần đến giờ cơm trưa, vị thầy vô tình nhìn xuống bếp thì thấy người đệ tử của mình đang nấu cơm. Thật bất ngờ, ngài thấy chú ta tay bốc cơm đưa vào miệng ăn rất ngon lành. Mắt thấy rõ ràng như thế, ngài liền thở dài mà thầm trách trong lòng, “đệ tử lớn của ta mà tệ đến thế ư?”; nhưng ngài nghĩ tuy thấy như vậy nhưng có chắc như vậy chăng? Cảm xúc bực bội, khó chịu là phản ứng thường tình của một con người khi thấy đệ tử thân tín nhất của mình hành động như thế; nhưng nếu không phải là nhà tâm linh đích thực thì sự việc chắc có lẽ sẽ nặng nề và trầm trọng hơn. Tuy Ngài cảm thấy không hài lòng khi thấy như vậy, nhưng bằng kinh nghiệm của chính mình, ngài đã khéo léo nói với các học trò như sau, “ta cùng các con vân du nhiều nước, tình thầy trò sống chết có nhau, hôm nay ta nhớ về quê hương, nhớ về ông bà cha mẹ, bữa cơm hôm nay ta muốn cúng dường cho cha mẹ mà không biết có được trong sạch hay không?” Các học trò ai nấy đều ngạc nhiên, “tại sao bữa nay thầy mình lại nói như thế, không biết có chyện gì xảy ra nữa”. Các trò khác đều im lặng, riêng vị thầy bốc cơm ăn nói rằng, “kính bạch thầy, bữa cơm hôm nay không được trong sạch ạ. Trong khi con mở nắp nồi cơm ra để xới cơm thì một cơn gió mạnh thổi đến làm vấy bẩn một lớp trên mặt, con sợ quá vớt cơm dơ ra định bỏ nhưng lại nghĩ nếu bỏ thì sẽ thiếu phần ăn chung của mọi người, con phải cam lòng ăn hết lớp cơm dơ đó đi, bây giờ con khỏi ăn cơm chỉ xin ăn rau thôi ạ. Nồi cơm này xem như không được trong sạch, xin thầy để khi khác cúng dường thì tốt hơn”. Nghe đệ tử mình trình bày như thế, nhà tâm linh cảm thấy hổ thẹn trong lòng mà nói với các học trò của mình như sau, “này các đệ tử, ngày hôm nay ta thấy một sự việc rõ ràng trước mắt mà vẫn không thể thấu hiểu hết sự thật. Nếu ta không biết xét nét kỹ lưỡng thì ta sẽ trở thành người không có trái tim hiểu biết mà làm tổn thương cho người khác rồi”.

Khi ta phán xét một điều gì dù đúng sự thật hoàn toàn nhưng vẫn làm cho người ta tổn thương rất lớn vì mất đi tình nghĩa bấy lâu nay. Thay vì ta phán xét, phê bình thì đổi lại ta nên nói với nhau bằng những lời góp ý chân thành để ta và người cùng cảm thông cho nhau mà hòa hợp cùng nhau để mọi người tự hoàn thiện chính mình. Sự việc trên là một bằng chứng thiết thực trong cuộc đời, ta học chuyện xưa để mọi người biết nhìn lại chính mình mà sống với trái tim thương yêu và hiểu biết thì thế gian này sẽ là thiên đường của hạnh phúc. Cho nên, phán xét dù đúng hay sai đều làm cho ta và người bất hòa với nhau, hiểu lầm nhau, làm tổn thương cho nhau mà không cảm thông cho nhau để có tình người trong cuộc sống.

Xưa có một nhà tâm linh sống trên trăm tuổi, mỗi khi có vua là Phật tử đến thăm thì ngài chỉ nằm tiếp vua vì sức yếu tuổi già. Vậy mà ông vua vẫn thường xuyên vui vẻ đến để học đạo với ngài, lại còn cúng dường, bố thí, mở hội giúp đỡ cho người nghèo khổ. Nhưng một hôm, được tin có một vị tướng đến thăm, nhà tâm linh đã đích thân ra tận ngoài cổng để đón tiếp vị tướng kia. Ở đây, chúng tôi đưa ra hai câu chuyện trên mà chỉ nói về quan điểm sống thôi cũng đã là một điều rất khó làm trong đối nhân xử thế, gặp vua đến thì nằm tiếp, tướng đến thì ra cổng tiếp? Vì vua là Phật tử thuần thành biết tôn sư trọng đạo nên ngài nằm tiếp, còn tướng kia chưa hiểu đạo nếu tiếp đón không khéo sẽ mang họa vào thân. Vậy khi ta trung thực phán xét người có quyền cao chức trọng thì hậu quả sẽ xảy ra như thế nào? Một xã hội nếu không có những con người dám nói, dám làm bằng sự trung thực của chính mình thì thế gian này sẽ rơi vào thể chế độc tôn hay còn gọi là phong kiến cấp tiến, do đó càng làm cho con người càng ngày càng mất đi nhân cách đạo đức, bởi cướp đêm là trộm, cướp ngày là quan. Đúng, khi chúng ta phán xét một điều gì để làm sao có ích cho con người thì ta vẫn phải chấp nhận chịu những hậu quả đau thương do sự trả thù của người vô liêm sĩ.

Trong cuộc sống này, ta có quyền nói lên tiếng nói của riêng ta, không ai có thể kết tội ta khi lời nói ấy nhằm để phục vụ cái chung. Nếu ai cũng sống theo mệnh lệnh và giáo điều của một ai đó thì thử hỏi người ấy có còn là mình nữa hay không? Ta suy nghĩ, ta nói năng, ta hành động, chính ta làm chủ bản thân, tại sao ta chẳng dám thừa nhận để rồi phó mặc cho đấng bề trên mà tự mình gánh lấy hậu quả khổ đau. Trong tình thương yêu nhân loại không có chỗ để chúng ta tự ái, dù người kia có đối xử thậm tệ với ta như thế nào thì ta vẫn tìm cách cứu giúp họ khi họ bị sa cơ, thất thế. Tại sao ta cứ phải đòi hỏi họ có một cái gì đó thì con tim ta mới rung động chân thành? Ta cần phải xét lại chính mình xem ta có đủ năng lực hay không, nếu ta cảm thấy đủ thì ta có thể chia bớt cho họ một phần; và ta cũng đừng nên thất chí nản lòng mà không mở rộng lòng Từ khi ta giúp đỡ hay nâng đỡ một ai mà người ấy không hề thay đổi, vẫn không chuyển mình để phù hợp với cuộc sống hiện tại. Ta hãy học cách lắng nghe của Bồ tát Quán Thế Âm mà kiên nhẫn, bền bỉ chờ đợi, để rồi sau cơn mưa trời lại sáng và ta không cảm thấy bơ vơ, lạc loài khi cơn giông bão đời người đã đi qua.

Góp ý chân thành để giúp nhau cùng tiến bộ sẽ làm cuộc đời càng thêm tươi đẹp, giúp con người dễ gần gũi với nhau hơn trong tình thương yêu chân thành. Cuộc sống rất nhiều những điều mầu nhiệm, chỉ vì ta mãi đam mê chạy theo những thứ thấp hèn mà lời phán xét của mình trở thành ích kỷ vì quyền lợi của mình mà thôi. Đứng ở vai trò chỉ đạo của một số người nắm cán cân công lý, soạn thảo pháp luật mà phán xét thì bắt buộc họ phải có tầm nhìn xa hơn để phán xét đúng sai. Một cá nhân người đó phán xét đúng mà không có nhiều người cùng làm thì lời phán xét cũng trở nên vô nghĩa. Một vị luật sư đứng ra bào chữa để giúp cho nạn nhân bị lường gạt được lấy lại những gì đã mất mà không có lương tâm và đạo đức thì kẻ bị hại vẫn bị tiền mất tật mang. Cho nên, làm một nhà lãnh đạo, một chánh án, một luật sư, một bác sĩ, một thầy giáo mà không phán xét trung thực thì thử hỏi đất nước đó, xã hội đó, con người đó có được nhân cách để góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triển con người hay không? Cuộc sống của chúng ta nếu không có nhiều người dám phán xét trung thực thì thế gian này chỉ dành riêng cho đấng bề trên mà thôi. Sống như vậy ta cảm thấy bị mất giá trị nhiều vì mình chỉ là cái máy hoạt động do người khác điều khiển; tốt xấu, đúng sai mình cũng chả biết phân biệt. Ta chẳng khác nào loài vô tri vô giác mặc tình ai muốn làm gì thì làm. Góp ý chân thành, cùng nhau hòa hợp sống thì ta sẽ loại bỏ bớt những gì không được tốt đẹp phá hủy lợi ích chung.

Tóm lại, ít phê phán, khen ngợi nhiều là phương pháp hay tránh tạo ra các khẩu nghiệp do miệng nói. Phán xét là sát thủ thầm lặng khiến ta bị khốn đốn trong cuộc đời vì ai cũng có sĩ diện và bản ngã; nhưng nếu vì lợi ích chung thì đôi khi ta vẫn phải chấp nhận hy sinh để giúp cho nhiều người được an lạc và hạnh phúc. Ta hãy noi gương vì chúng sinh chịu khổ, chịu nạn như đại Bồ tát Thích Quảng Đức an nhiên, tự tại tự thiêu để giúp cho người dân nước Việt thoát khỏi ách nạn của bọn cầm quyền nhà Ngô.

CHO VÀ NHẬN ĐỂ ĐƯỢC KẾT NỐI YÊU THƯƠNG

Sống cho đi là một cuộc sống biết thương yêu, san sẻ với người khác để họ ấm lòng hơn hay đóng góp, dấn thân, giúp đỡ, hiến tặng, nâng đỡ về vật chất hoặc tinh thần và tâm linh một cách tự nguyện. Từ ngữ Việt Nam rất phong phú khi diễn tả ý nghĩa của sự cho như giúp đỡ, nâng đỡ, chia sẻ, dâng hiến, ban bố, ban thưởng, kính biếu, trao tặng, hiến tặng, cống nạp, bố thí và cúng dường… Tùy theo giai cấp, tầng lớp xã hội mà mỗi từ được dùng trong hoàn cảnh riêng cho phù hợp lòng người, nhưng tất cả đều được nói lên việc tự nguyện giúp ai đó về vật chất lẫn tinh thần để ta và người cùng bình an, hạnh phúc.

Chúng ta vẫn biết cách cho vẫn quan trọng hơn của cho khi ta tự nguyện đáp ứng nhu cầu cần thiết cho người khác. Cho là một hành vi rất thông thường trong đời sống, nhưng xét cho kỹ ta phải cho như thế nào để được ích lợi cho cả hai. Cho là một việc làm cần thiết để kết nối yêu thương, sẻ chia cuộc sống, để ta và người cùng có trái tim hiểu biết. Bố thí là từ ngữ hán việt có nghĩa là cho cùng khắp, không phân biệt đối tượng thân hay thù; nó bao gồm tất cả những gì ta có thể cho hay giúp người khác được lợi ích. Khi gặp người bất hạnh, nghèo khổ, thiếu thốn, khó khăn, ta đến giúp đỡ vật chất hoặc an ủi tinh thần thì gọi là cho hay bố thí cũng được. Người có tấm lòng rộng mở thì luôn biết bố thí, giúp đỡ, chia sẻ người và vật. Thông thường, ta chỉ biết giúp đỡ cho người thân, rộng hơn nữa là cho người hàng xóm khó khăn, ít ai mở lòng cho người ta đang ghét hay thù nghịch. Chính vì chúng ta không hiểu biết chân chánh, không tin sâu nhân quả, không có tình người trong cuộc sống nên nếu có bố thí thì chỉ giới hạn trong phạm vi nào đó mà thôi.

Từ cúng dường là lời nói trại của hai chữ cung và dưỡng, có nghĩa là cung cấp và dưỡng nuôi. Về ý nghĩa, cho hay biếu tặng, bố thí hay cúng dường thì cũng đồng nghĩa nhưng giá trị có khác. Tuy cũng cùng chung nghĩa cử là hiến tặng nhưng tùy theo trường hợp, hoàn cảnh mà chúng ta dùng tữ ngữ cho phù hợp với đối tượng được nhận. Chúng ta cho với lòng tôn kính, quý trọng thì gọi là cúng dường, cho với lòng hảo tâm thương cảm thì gọi là bố thí.

Cha mẹ là hai đấng sinh thành mang nặng đẻ đau, làm lụng vất vả, nhọc nhằn nuôi ta khôn lớn, giúp ta ăn học thành tài, dựng vợ gã chồng, cưu mang đủ thứ. Chính vì vậy, ta phải có trách nhiệm và bổn phận lo lắng và chăm sóc khi cha mẹ ốm đau, bệnh hoạn; hoặc khi cha mẹ tuổi già sức yếu, ta phải chu cấp và dưỡng nuôi đầy đủ nên gọi là cúng dường. “Uống nước nhớ nguồn - Ăn trái nhớ kẻ trồng cây” là đạo lý chân thật trong tập quán của người Việt Nam. Đối với người thế gian ta còn tùy theo hoàn cảnh khó khăn mà giúp đỡ, chia sẻ, huống chi là cha mẹ của ta với công lao lớn hơn trời biển. Cho nên,

Nước biển mênh mông không đong đầy lòng mẹ,

Mây trời lòng lộng không phủ kín công cha.

Đã làm người trong trời đất ai không từ cha mẹ sinh ra, cha mẹ làm nên thân người và lo cho ta tất cả, vì vậy ta cần phải hiếu thảo với cha mẹ bằng cách lo lắng, chăm sóc về vật chất lẫn tinh thần, cung cấp, dưỡng nuôi những khi cần thiết.

Ngoài việc cung cấp, dưỡng nuôi, lo lắng, chăm sóc cho cha mẹ, chúng ta còn có trách nhiệm và bổn phận cúng dường người tu hành chân chánh suốt đời dấn thân đóng góp và phục vụ tất cả chúng sinh không biết mệt mỏi, không biết nhàm chán. Tại sao ta phải cúng dường người tu hành chân chánh? Vì cha mẹ làm nên thân ta còn thầy tổ giúp ta hiểu biết chân chánh, tin sâu nhân quả, dứt trừ các nghiệp xấu ác mà hay làm các việc tốt lành để ta vượt qua cạm bẫy cuộc đời, không rơi vào hố sâu tội lỗi. Cho nên, cúng dường có ý nghĩa rất cao thượng nên ta phải từ tâm cung kính, quý trọng như cung kính cha mẹ, thầy tổ.

Ngoài từ ngữ “bố thí, cúng dường” còn nhiều từ ngữ để nói lên sự cho tùy theo hoàn cảnh của xã hội. Con cháu đem vật phẩm nuôi dưỡng ông bà, cha mẹ thì gọi là cúng dường; còn ông bà, cha mẹ lo cho con cháu thì gọi là cho con, cho cháu. Nếu một người dân bình thường đem phẩm vật cho những người có địa vị trong xã hội thì gọi là kính biếu hay kính tặng. Cũng là một hành động cho nhưng tùy theo đối tượng, tùy theo hoàn cảnh, ta có thể dùng từ ngữ cho phù hợp để không mất lòng người. Ngày nay, nền văn minh khoa học ngày càng tiến bộ nên có dịch vụ tự nguyện hiến xác khi chết, hoặc đương lúc còn sống cũng hiến các chi phần trong thân thể được gọi chung là hiến tặng; nghĩa cử này rất cao thượng vì giúp cho ngành y khoa phát minh các loại thuốc trị bệnh để cứu sống được nhiều người. Khi xưa còn thể chế phong kiến, các nước lớn thường chinh phạt các nước nhỏ, do đó có những tập tục cống nạp lễ vật hằng năm từ con người cho đến các vật quý giá trong cuộc sống. Từ cống nạp này nghe có vẻ bắt buộc hơn là sự tự nguyện dâng tặng của các nước nhỏ. Là con người sống trong xã hội hiện nay, chúng ta cần phải nghiên cứu, học hiểu rõ ràng để dùng từ ngữ sao cho phù hợp để khi cho hay hiến tặng cả ta và người đều cùng nhau có yêu thương và hiểu biết.

Người biết cho đi là người khôn,

Vì bỏ tất cả được tất cả,

Giúp ta chuyển hóa tham-sân-si,

Để được sống an vui, hạnh phúc.

Trong các trường hợp giúp đỡ người bất hạnh như người nghèo, người bệnh tật, người già yếu, người cô đơn, người hoạn nạn hoặc người bần cùng, ta có thể gọi là cho, tặng hay biếu; nhưng phải cho với lòng tôn kính mới được. Con cái cung cấp và dưỡng nuôi cha mẹ ta gọi là cúng dường, hay cúng dường người tu hành chân chánh. Chung quy tất cả cũng đều phát xuất từ hành động bố thí được triển khai rộng rãi từ nhiều góc độ khác nhau để phù hợp lòng người. Người biết cho đi là người khôn hay là người đã có tấm lòng rộng mở nên không thể làm ngơ trước những hoàn cảnh thương tâm. Người dám đem của cải hoặc chia sẻ hiểu biết mà không cần sự biết ơn và trả ơn là người đang thực hành Bồ tát đạo, đang từng bước thực hành hạnh bố thí Ba la mật. Người chịu khổ, chịu nhiều oan gia thay cho mọi người là các bậc đại Bồ tát sắp thành tựu Phật đạo.

Chúng ta thường phải biết rằng, cách thức cho quan trọng hơn là của cho; và ta nên cho cái cần câu hay là cho con cá? Cho con cá thì mọi người sẽ ăn hết và bắt đầu xin tiếp. Ta cho họ cái cần câu thì họ có thể tự sống được và còn giúp được nhiều người khác nữa. Ông trưởng giả trong câu chuyện trước tuy giàu nhưng lại sống khổ hơn kẻ nghèo khó vì có tiền bạc, tài sản nhưng không tiêu dùng được, lại sống khắc khổ, hà tiện như kẻ bần cùng. Nghèo khó là một bất hạnh ở đời, do nghèo khó mà phải đi vay nợ, vay nợ thì phải trả tiền lời nên nợ nần cứ càng ngày càng chồng chất, rốt cuộc rồi trả không nỗi bị chủ nói nặng, nhiếc mắng, hăm dọa hoặc truy tố ra pháp luật. Đó là một nỗi khổ, nhưng khổ hơn là của cải đầy nhà mà phải chịu thèm khát như loài quỷ đói, thấy thức ăn mà chẳng dám ăn nên đau khổ vô cùng.

Chúng ta biết rõ gốc nghèo khổ

Từ tham lam, bỏn sẻn mà ra

Nếu muốn không nghèo, không khổ

Hãy nên phát tâm bố thí, cúng dường.

Nói đến sự đau khổ, bất hạnh trên thế gian này thì không sao kể xiết, ở đây chúng tôi chỉ nói đến cái khổ do nghèo. Tại sao mình nghèo mà người khác lại giàu? Thượng đế, thần linh, trời đất đã sắp đặt như vậy ư? Nói như vậy thì oan cho trời quá, chỉ có ông trời của chính mình tạo ra sự nghèo khổ mà thôi. Vì mình tham lam, bỏn sẻn, vì mình không biết bố thí, cúng dường, vì mình hay ngăn cản người khác làm việc phước… Người con Phật hãy nên suy xét kỹ càng về nguyên lý duyên khởi, sống là phải biết chia sẻ cho nhau vì chúng ta luôn nương nhờ lẫn nhau. Ta không thể sống riêng lẻ một mình được vì thế giới của ta mọi thứ như nhà cửa, ruộng vườn, ăn uống, vui chơi, giải trí, đường xá, vỉa hè, văn hóa và tôn giáo luôn hiện hữu bên nhau, nên người ta cần phải sống có nhau, cần phải vì nhau mà chia sẻ cho nhau. Do đó, ta phải có trách nhiệm và bổn phận với nhau, cùng nhau chia vui, cùng nhau san sẻ những nỗi khổ, niềm đau để vun bồi hạnh phúc cho nhau; muốn vậy ta phải biết bố thí, giúp đỡ lẫn nhau để cùng nhau vươn lên, vượt qua nghèo khổ.

Có người thắc mắc, người có tiền dư bạc hậu thì dễ dàng làm việc bố thí, còn người nghèo khổ, thiếu thốn làm sao bố thí? Bố thí không nhất thiết là phải có nhiều tiền của mới làm được mà quan trọng ở lòng thành của mình. Nếu không có tiền ta cũng có thể bố thí bằng một lời nói chân thành, một lời an ủi lẫn nhau khi gặp người hoạn nạn, hoặc dám chấp nhận “thắt lưng buộc bụng” để giúp đỡ những người khổ hơn ta. Ta có thể chia bớt phần cơm của mình đang ăn cho người qua cơn đói khát; thấy một người già bị bệnh không có người nuôi nấng, ta có thể nấu một bát cháo nóng giúp người, cứu người qua cơn nguy kịch; chỉ cần ta có một tấm lòng bao dung thì nghèo hay giàu ta cũng có cơ hội để làm việc kết nối yêu thương vì tình người trong cuộc sống. Cho và nhận là một nét đẹp văn hóa của mọi người sống trong thời đại văn minh và tiến bộ, chúng ta không thể làm ngơ khi thấy người khổ mà không tìm cách quan tâm giúp đỡ.

SỐNG VÀ CHẾT

Chết là nỗi ám ảnh lớn nhất của con người. Ai cũng sợ chết nên trong suy nghĩ lúc nào cũng sợ hãi mọi thứ mình có được bị mất mát như tình yêu, người thân, tiền bạc của cải, danh vọng, bạn bè…, do đó ai cũng sợ một sự thật hiển nhiên này nên dù sắp chết phải đặt hòm ta đều gọi là hòm thọ (hòm sống) chứ không ai gọi là hòm chết cả. Chết không phải là hết mà chỉ là thay hình đổi dạng tùy theo nghiệp nhân tốt xấu mình đã gieo trong hiện tại mà có kết quả trong tương lai.

Đã làm người thì ai cũng phải chết, nhưng có người chết trẻ, có người chết già. Vì sao lại có sự sai biệt như vậy? Vâng, có hai loại chết là chết đúng tuổi thọ và chết không đúng tuổi thọ. Nhưng tuổi thọ ước chừng bao nhiêu mới gọi là chết thọ? Khoảng chừng sáu mươi tuổi trở lên đã có thể gọi là thọ. Còn những cái chết chưa hết tuổi thọ gọi là chết phi thời hay còn gọi là chết yểu. Con người sống đến khoảng sáu mươi tuổi trở lên gọi là già, có bệnh, không bệnh hoặc bệnh nhẹ mà chết gọi là chết đúng thời. Như vậy, chúng ta có thể hiểu chết đúng thời là chết già, chết thọ; còn những ai chết khi còn trong bụng mẹ, chết tuổi ấu thơ, chết khi còn thanh niên hoặc trung niên bằng cách này hay cách khác đều gọi là chết yểu hay chết phi thời. Thật ra, không thể kể hết các loại chết phi thời vì nó thiên hình vạn trạng. Chúng tôi y cứ theo sự sống thiết thực của con người xin tạm nêu ra một số cách chết không đúng thời:

1/ Chết do đói khát, chết vì tai nạn bất ngờ, chết do sóng thần, động đất, lũ lụt cuốn trôi, chết do bị người giết hại, bị rắn cắn, bị thú dữ ăn thịt, chết bởi độc dược, chết cháy, chết do chiến tranh đa phần đều do nghiệp dữ, nghiệp nặng chiêu cảm. Chết do đói khát làm cho con người cực kỳ đau khổ, khát mà không được uống, đói mà không được ăn, chết từ từ hành hạ con người ham muốn, thèm khát nên oằn oại, khổ đau. Các cách chết dữ tợn, nhanh chóng, mau lẹ, chết tức khắc không kịp trối trăn nên thường gọi là chết bất đắc kỳ tử. Tôi có bà ngoại bị chết đói năm 1945, nhưng cậu của tôi tìm hoài không được, không biết bà chết ở đâu. Cuối cùng, đến năm 2008 cậu tôi phải nhờ một nhà ngoại cảm ở Thanh Hóa tìm dùm. Cô này tìm ra được chính người đào lỗ chôn bà ngoại tôi, nhưng xác chết nằm trên đường hướng ra Hà Nội vì năm 1945 cậu tôi đang học ở đó. Đúng 63 năm sau cậu mới tìm được xác bà ngoại để đem về Thái Bình nhập tháp. Lúc đó, ngoại tôi khoảng chừng ba mươi mấy tuổi, chết như vậy gọi là chết yểu, chết không đúng tuổi thọ hay còn gọi là chết do nghiệp xấu chiêu cảm.

Theo lời Phật dạy, ai tự tay mình giết hại, xúi bảo người giết hại, hoặc thấy người giết hại sinh tâm hoan hỷ, vui mừng thì quả báo mạng đền mạng trong hiện tại và mai sau; hoặc chúng ta từng bỏ đói người khác hoặc cướp giựt hay chiếm đoạt thực phẩm, hủy hoại mùa màng, đốt lương thực, thực phẩm… Do nhân và việc làm như thế nên về sau sẽ bị đói khát vô số kiếp. Có một lần, Phật hỏi các vị tỳ kheo mạng người sống trong bao lâu. Vị đầu tiên trả lời mạng người sống khoảng năm bảy chục năm. Người thứ hai nói mạng người sống trong bữa ăn và vị thứ ba trả lời mạng người sống trong hơi thở. Lúc này, Phật mới xác nhận vị thứ ba là người hiểu đạo. Rõ ràng, thở ra mà không thở vào thì mạng sống sẽ chuyển sang đời khác và chết không phải là hết, nó chỉ là thay hình đổi dạng tùy theo nghiệp nhân tốt xấu trong hiện tại mà cho ra kết quả tương lai. Mạng sống con người ngắn ngủi và mong manh như chính hơi thở, ai luôn nhìn nhận như thế sẽ bớt chấp trước, bám víu vào “cái ta” ích kỷ này. Sở dĩ con người tham lam, sân hận, si mê, ích kỷ, thù ghét, giết hại là do chấp ngã và tham muốn chiếm hữu nên khó rộng mở trái tim để kết nối yêu thương, sẻ chia cuộc sống cùng với tất cả mọi người. Cho nên, sống thọ hay chết yểu đối với nhà Phật không quan trọng mà quan trọng là chúng ta phải thấy dù sống một ngày mà biết đóng góp, dấn thân phục vụ vì lợi ích tha nhân thì vẫn hơn người sống 100 năm mà không giúp ích được gì cho ai.

Có một ông vua muốn được trường sinh bất tử nên đến cầu xin một nhà tâm linh chỉ cho cách sống không già, không chết. Nhà tâm linh nói rằng, “thưa đại vương, không có cái gì sinh mà không già và không chết; dẫu những người có quyền thế nhất trên đời này là bậc giàu có, nhiều tài sản và đầy đủ các thứ vật dụng khác thì khi đã làm người có sinh ắt phải có già và chết”. Sống chết là lẽ thường tình của mọi sự vật trên thế gian này. Con người cũng vậy, khi sinh ra dù sang hay hèn, đẹp hay xấu, hạnh phúc hay khổ đau đều có một điểm chung là sẽ chết. Làm người ai cũng phải chết, chỉ đến sớm hay muộn mà thôi, nhưng chúng ta ít ai ý thức được điều đó mà cứ nghĩ cái chết còn xa vời quá. Chết là một sự thật, nó sẽ đến với ta bất cứ lúc nào mà không phân biệt già hay trẻ. Có được thân người không phải là chuyện dễ dàng, nhưng đã có là điều thật hy hữu, thật quý giá nhưng cũng thật mong manh, mới thấy đó rồi mất đó.

Theo tuệ giác của một nhà tâm linh, mạng người chỉ sống trong hơi thở, thở ra mà không thở vào thì mạng người kết thúc. Cuộc sống của chúng ta luôn dẫy đầy những rủi ro, bất trắc, tai nạn và thần chết luôn sẵn sàng đón chờ ta trong từng phút từng giây. Vậy mà ít ai để ý tới, ta cứ tranh nhau đua chen, giành giựt, giẫm đạp lên nhau rồi tạo nỗi khổ, niềm đau, gây ân oán, hận thù; rồi cuối cùng ai ra đi cũng với hai bàn tay trắng mà chẳng mang theo được thứ gì. Chết là một điều rất đáng sợ, con người nếu chưa phải là bậc Thánh thì phần đông đều lo âu, sợ hãi, hoang mang khi đối diện với cái chết.

Một hôm, có ông vua mẹ vừa qua đời ở tuổi 95, ông đau đớn và khổ sở vô cùng. Ông thương tiếc cùng tột và nghĩ rằng nếu ai cứu được mẹ ông sống thì ông sẵn sàng nhường lại đất nước cùng ngôi vị vương quốc. Ông đến gặp nhà tâm linh để giải bài tâm sự mong mỏi cứu được mẹ và sẽ đánh đổi cả giang sơn; nhưng nhà tâm linh đã nói “tất cả chúng sinh đều phải chết, đều phải kết thúc trong sự chết và đều không thể vượt qua cái chết; chết đến với mọi người là một sự thật hiển nhiên, ông không nên buồn khóc vô ích mà hãy dùng thời gian sống còn lại nuôi dưỡng và giúp đỡ người già nhiều hơn, và hãy thường xuyên quán niệm sự chết để khi ra đi không luyến tiếc, sầu khổ vì đã biết được đường mình sẽ đi”.

Bây giờ, chúng ta cùng nghe câu chuyện nói về nỗi sợ hãi của chúa Diêm Vương khi biết mình sắp chết vì tuổi cao sức yếu. Nỗi sợ hãi lớn nhất của Diêm Vương là sợ người khác thay thế vị trí của mình, do đó ông càng đau khổ tột cùng vì sợ mất ngai vàng từ bấy lâu nay. Một cuộc họp đột xuất khẩn trương để tìm ra cách sống trường thọ, nếu ai giúp ông thoát được cái chết thì ông sẽ phong cho địa vị cao nhất. Nghe thế, các cư dân cõi âm đều mừng rỡ, nhanh chóng lên trần gian để tìm thầy thuốc giỏi. Cả đoàn người túa khắp trần gian đến các bệnh viện lớn tìm các thầy thuốc giỏi nhưng nơi nào cũng vô số oan hồn. Chỉ duy nhất một nơi làm việc của một bác sĩ trẻ là có một oan hồn mà thôi. Mọi người mừng quá trở về trình báo cho Diêm Vương hay biết. Lúc này, Diêm Vương ra chiếu chỉ cung thỉnh vị bác sĩ trẻ quang lâm cõi dưới. Vị ấy vừa đến nơi, Diêm Vương vui vẻ chúc mừng người sắp mang niềm vui đến cho mình. Sợ quá, vị bác sĩ liền nói “dạ thưa Diêm Vương, con vừa mới mở phòng mạch hơn một tiếng đồng hồ ạ, xin ngài hoan hỷ tha tội chết cho con, con không thể giúp gì được cho ngài cả, con mới vừa cưới vợ cách nay một tuần, xin Diêm Vương trả con về trần gian để con sống hạnh phúc với cô ấy”. Diêm Vương nghe xong mới sửng sốt, bàng hoàng, “vậy là ta cũng phải chết!”.

Chết là một quy luật tất yếu và không một ai có thể thoát khỏi bàn tay của thần chết. Người trên dương thế và kẻ nắm phần hồn dưới âm phủ cũng đều phải chết. Ngày xưa, con người không biết nên cứ tìm cách luyện thuốc trường sinh bất tử nhưng kiểm lại có ai sống hoài mà không chết đâu? Môt số tập tục lại nghĩ cõi này là cõi tạm, cõi dưới là cõi vĩnh hằng, nên khi chết người thân và tài sản phải được chôn theo. Tập tục này đã làm nhiều người phải đau khổ tột cùng vì chưa muốn chết mà phải chịu chết theo. Do vậy, đối diện với cái chết là một nỗi ám ảnh lớn nhất của một đời người. Chính Phật Thích Ca Mâu Ni đến 80 tuổi cũng phải ra đi theo quy luật sống chết, nhưng có điểm khác biệt hơn mọi người là Ngài đã báo trước sự ra đi với các đệ tử trước 3 tháng. Ngài hoàn toàn làm chủ sống chết nên an nhiên tự tại, bình thản ra đi và còn dặn dò bốn chúng hãy nên lấy giới luật thầy mà nương đó tu hành. Lúc còn sống Ngài giúp mọi người biết cách hoàn thiện chính mình để sống an vui, giải thoát trong giờ phút hiện tại; đến khi hết duyên đời thì Ngài tự mình tự tại ra đi. Nếu chúng ta biết nương theo lời Phật dạy luôn làm những việc tốt lành, không bao giờ làm các việc xấu ác thì chết đối với chúng ta như thay chiếc xe cũ để đổi lấy chiếc xe mới mà thôi. Có được chiếc xe mới rồi ta có quyền dạo chơi đây đó mà tùy duyên giúp đỡ mọi người cùng nhau vui hưởng an lạc, thái bình.

Xin chân thành cầu chúc cho mọi người làm chủ được sống chết để đến khi hết duyên đời ta vẫn vui vẻ ra đi không bao giờ luyến tiếc vì ta biết mình sẽ đi về đâu.

 LÀM NGƯỜI TRƯỚC TIÊN CẦN PHẢI BIẾT

 Mới sinh ra, ta đã khóc, mọi người cười.

 Vậy ta sống, như thế nào, khi ra đi, ta sẽ cười, mọi người khóc.

Các bạn có đồng ý với tôi không? Tiếng khóc oe oe báo hiệu một chúng sinh vừa mới chào đời trong niềm vui vô hạn của người thân, nhất là người mẹ. Dân gian có câu “hổ chết để da, người chết để tiếng”, nhưng thế gian này mấy người được như thế, ta phải sống làm sao cho đáng để đến khi chết mọi người sẽ khóc, còn ta vẫn cười, vì ta biết con đường phía trước rất thênh thang, rộng lớn, bởi ta đã sống trọn vẹn với mọi người. Sống để yêu thương, sẻ chia cùng tha nhân là một nghệ thuật ứng xử có văn hóa, có tình người, là một quá trình rèn luyện nhân cách từ khi ta còn học nơi mái ấm nhà trường cho đến khi khôn lớn trưởng thành; nhờ vậy ta mới có một trình độ kiến thức nhất định, có hiểu biết sâu sắc, để sau này lớn lên ta có quyền chọn cho mình một nghề nghiệp thích hợp nhằm phục vụ cho bản thân, cho gia đình và cho xã hội ngày càng thêm tốt đẹp. Cho nên, chúng tôi có một câu đối dùng để gối đầu nằm nhằm thức tỉnh và răn nhắc chính mình nhiều hơn.

Học mở rộng tầm nhìn kiến thức.

Tu sửa tâm ngày một sáng trong.   

Năm nay, chúng tôi vừa tròn 53 tuổi nhưng vẫn phải vừa học, vừa tu, vừa phục vụ, vì nếu không học thì giống như người mù đi trong đêm tối và nếu không tu thì ta chỉ biết sống cho riêng mình, đã vì bản thân thì làm sao vì người được. Tôi đã bỏ qua việc học gần nửa đời người, bây giờ muốn học phải khó khăn vô cùng, học trước quên sau, học rồi trả lại cho thầy, trả lại cho sách vở. Tôi nói ra đây mà trong lòng cảm thấy hổ thẹn vô cùng, kính mong các bạn, các pháp lữ chớ để một đời luống qua suông vô ích. Nếu ta không vì người thì ta sẽ sống cho riêng mình nhiều hơn mà trở nên ích kỷ, hẹp hòi để bảo vệ chủ nghĩa cá nhân, do đó dễ gây đau thương, mất mát cho người và vật. Cuộc sống nhân loại ngày càng văn minh và tiến bộ, nếu ta thiếu hiểu biết về con người, về cuộc sống, về tâm linh thì khó mà hòa hợp và vươn lên cùng xã hội; cho nên, học để mở rộng tầm nhìn kiến thức, tu để sửa tâm ngày một sáng trong. Một đất nước nhiều người mù chữ, nhiều người dốt nát thì thử hỏi đất nước đó có văn minh, tiến bộ được không? Do đó, học để nâng cao trình độ hiểu biết, nhận định đúng sai, tốt xấu, hay dở, mà cố gắng tránh những điều sai lầm đáng tiếc có thể gây đau khổ và làm tổn hại cho nhiều người. Chúng tôi xin được kính…

Tặng người một đóa sen vàng,

Nở hoa thơm ngát từ bùn dơ hôi.

Mỗi người chúng ta đều có một đóa hoa tâm thanh tịnh, sáng suốt ngay nơi thân vô thường bại hoại. Sen là loài sống dưới bùn nhơ nước đục nhưng vẫn hiên ngang vươn lên để nở những đóa hoa tinh khiết mà tặng cho đời hương thơm bất diệt. Cho nên, ca dao dân gian Việt Nam có câu:

Trong đầm gì đẹp bằng sen…

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Quả thật, sen sống dưới bùn mà không bị bùn làm ô uế, vẫn vươn lên tỏa ngát hương thơm dịu mát; về lịch sử, hoa sen đã có mặt ở nước ta trên hai ngàn năm, mọi miền đất nước đều trồng được. Hoa sen là biểu tượng tâm linh và được tôn làm quốc hoa của người Việt. Nếu có dịp quán sát ta sẽ nhìn thấy những hoa sen vừa mới nhú khỏi bùn, cũng có những hoa vừa nhú lên trong nước và có nhiều hoa đã vượt khỏi mặt nước vững vàng, cung cấp cho đời những đóa hoa thơm ngát. Cũng vậy, thân này tuy là một tổ hợp vật chất do nhiều yếu tố kết tinh lại nên bản chất của nó phải có sinh-già-bệnh-chết; do đó, nó luôn biến đổi theo thời gian tùy theo khả năng chúng ta đã gieo tạo nghiệp nhân tốt hay xấu trong quá khứ mà cho ra kết quả trong hiện tại. Ngay nơi sắc thân này còn có một tính biết sáng suốt, cái biết ấy nương nơi mắt nhìn thấu rõ mọi vật không lầm lẫn, cái biết ấy nương nơi tai lắng nghe tận cõi lòng của chúng sinh mà sẵn sàng chia vui, sớt khổ và mũi-lưỡi-thân-ý cũng lại như thế. Cái biết ấy thì không có sống chết, nhưng thân này có người sống thọ, có người chết yểu. Người sống thọ là người không có tâm giết hại mà hay mở rộng tấm lòng nhân ái giúp người, cứu vật. Người chết yểu hoặc bệnh hoạn nhiều là người hay sát sinh, hại vật. Tuy nhiên, sống thọ hay chết yểu đối với nhà Phật không quan trọng. Dù sống một trăm năm mà không giúp ích gì được cho ai thì thà sống một ngày mà biết chia vui, sớt khổ để cùng chan hòa tình yêu thương chân thật với mọi người.

Học và tu là lý tưởng sống thiết thực luôn giúp ích cho chúng ta có cách nhìn sáng suốt hơn, nó như đôi cánh chim tung bay khắp bầu trời mà không bị sự ngăn ngại nào nhờ có đôi mắt sáng nhìn thấu suốt mọi vật. Do đó, ta biết mở rộng tấm lòng thương yêu trong bình đẳng mà sẵn sàng đem niềm vui đến mọi người nên dễ dàng cảm thông và tha thứ, khoan dung và độ lượng, cùng nhau san sẻ nỗi khổ, niềm đau để làm vơi bớt nỗi đau bất hạnh. Người thế gian có câu “học đi đôi với hành” tức là phải tiếp thu kiến thức thông qua học tập ở trường, qua sách vở và tự học. Chữ hành theo nghĩa thế gian tức là làm một công việc gì đó được thành công tốt đẹp dựa theo kiến thức đã học được. Học đi đôi với hành là môt việc làm thiết thực không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của chúng ta. Vậy học là gì? Hành là sao? Học là tiếp thu những kiến thức cơ bản mà nhân loại đã đúc kết qua mấy ngàn năm lịch sử, ai cũng phải học để mở mang hiểu biết qua lời dạy của thầy cô giáo ở nhà trường, học ở bạn bè, tự học ở sách vở và thực tế trong cuộc sống. Mục đích của việc học là giúp chúng ta có một kiến thức sống nhằm nâng cao trình độ hiểu biết về nhiều mặt mà làm chủ công việc của mình, góp phần vào việc xây dựng hạnh phúc gia đình và dấn thân phục vụ xã hội để được thăng hoa trong cuộc sống. Hành là sau khi học hỏi những kiến thức đó, ta biết áp dụng trong thực tế việc làm hằng ngày; như người nông dân biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào chăn nuôi, trồng trọt để thu hoạch với năng suất cao. Người mua bán biết cách vận chuyển, lưu thông hàng hóa để đem đến cho người tiêu dùng. Người thầy thuốc biết vận dụng việc học của mình để chữa bệnh cứu người trong lúc đau ốm. Tương tự như thế, các việc học khác cũng để đóng góp và phục vụ cho đời sống con người, nhưng chính yếu vẫn là tự học trong thực tế cuộc sống. Ngoài việc học ở trường lớp nhờ thầy cô giáo chỉ dạy hoặc học qua bạn bè, chúng ta muốn nâng cao trình độ hiểu biết thì phải tự học thêm qua các phương tiện khác. Quá trình tự học là rèn luyện cho mình có thêm ý chí và nghị lực để chúng ta có đủ khả năng phục vụ tốt cho xã hội.

Trong cuộc sống, cha mẹ là thầy giáo đầu tiên giúp ta từng bước trưởng thành qua sự học hỏi và chỉ dạy tận tình. Học hành có tầm quan trọng rất lớn đối với cuộc sống của mỗi người, nếu các em còn trẻ mà không chịu học hành thì tương lai về sau khó mà thành đạt trong cuộc sống, vì người dốt làm sao có đủ khả năng làm việc lợi ích nhiều cho xã hội. Thực tế đã cho chúng ta thấy, người có học vẫn hơn kẻ ít học, nhưng học phải đi đôi với hành mới là kim chỉ nam để làm tư lương cho mọi người tiến bước trên trường đời tri thức và tạo dựng sự nghiệp thành công trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Học mà không hành giống như người bụng đói mà chỉ ăn bánh vẽ, nên có học thì phải có hành. Học với hành như đôi cánh chim của con phượng hoàng. Học mà không hành thì việc học trở nên vô ích vì không biết bơi làm sao cứu được người chết đuối. Hành mà không học thì việc làm khó có được kết quả tốt đẹp trọn vẹn.

Người thế gian còn biết quý trọng việc học phải đi đôi với hành; nhưng chúng ta phải nhớ rằng, kiến thức thì sinh lòng tham nên người có nhiều học thức mà không biết tu tâm sẽ làm tổn hại rất nhiều cho nhân loại; còn người thiếu học nếu có làm ác cũng không thể hại được nhiều người. Chính người có nhiều kiến thức mà không biết tu tâm thì nguy hiểm cho nhân loại vô cùng, vì kiến thức sinh lòng tham, mà khi tham thì con người tìm đủ mọi cách để chiếm đoạt, vơ vét về cho riêng mình, chiếm đoạt không được thì sinh ra oán giận, thù hằn rồi tìm cách trả thù; do đó chiến tranh ở thế giới loài người không bao giờ thôi dứt. Bản thân chúng tôi là một bài học thiết thực trong cuộc đời vì chỉ biết sử dụng tình thức quá nhiều nên sống vô lương tâm mà hại người, hại vật. Ngày nay, chúng tôi được đầy đủ phúc duyên xuất gia học đạo, nhớ lại quá khứ tội lỗi của mình mà cảm thấy hổ thẹn vô cùng. Chúng tôi nhờ ơn giáo dưỡng của thầy Tổ, chư huynh đệ thiện hữu tri thức mà từng bước có thể soi sáng lại chính mình nhờ tu học và lao động. Tuy nhiên, hiểu biết thì dễ nhưng thực hành được quả là một điều rất khó. Do đó, bản thân chúng tôi tự đặt ra hai câu đối để làm niềm tin trong cuộc sống mà cố gắng kiên trì, bền bỉ nhằm cảnh tỉnh chính mình luôn ý thức quyết tâm giữ vững việc học và tu cho được hài hòa, tốt đẹp.

Học mở rộng tầm nhìn kiến thức.

Tu sửa tâm ngày một sáng trong.

Học là quá trình rèn luyện vất vả nhất của chính mình, vậy mà tôi đã bỏ qua hơn nửa đời người để rồi lao đầu vào những đam mê thấp hèn. Đa số mọi người được thành tài cũng nhờ siêng năng chăm học, nên đã làm người mà thất học, thiếu học thì khó mà vươn lên đạt được thành tựu tốt đẹp trong cuộc sống. Cái gì vất vả, khó khăn mới có được; chính cái đó mới giúp cho ta thành tựu và trưởng thành lâu dài. Ngày xưa, để được công thành danh toại, các sĩ tử phải lao tâm, nhọc trí biết bao năm đèn sách, miệt mài ngày đêm, thậm chí đến cả quên ăn quên ngủ mới có thể thành tựu được việc học. Học là chuyện của một đời người, còn sống, còn ăn, còn uống là còn phải học; vì biển học mênh mông vô cùng tận. Chúng ta vào đời mà thiếu học, thiếu hành, nếu có giỏi lắm chỉ làm các việc cỏn con; do đó, ai muốn tiến thân trên trường đời tri thức thì cần phải học và chỉ đến khi nào ta nhắm mắt xuôi tay mới thôi.

Đối với người thế gian, việc học cần thiết và quý báu như vậy, chúng ta là người con Phật thì phải tiến thêm một bước nữa; “học mà không tu giống như đãy đựng sách - tu mà không học thì coi như tu mù”, đó là câu châm ngôn của ông Tổ Phật học thời cận đại đã răn nhắc chúng ta và sư ông chúng tôi cũng đã từng nói “lao động như ăn cơm, học như uống nước, tu như hơi thở”. Chúng tôi là kẻ hậu học về sau vâng lời dạy của Phật cùng chư vị Tổ sư, các bậc hiền Thánh đi trước đã chỉ cho chúng ta thấy sự lợi ích của việc học và tu phải song hành. Bởi vì sao? Người nhiều kiến thức thì sinh lòng tham đắm, mê muội vì chấp trước sự hiểu biết của mình, do đó cần phải tu để phát sinh trí tuệ. Người có trí tuệ thì mới chuyển hóa được tham lam, sân hận, si mê. Nhờ có trí tuệ chúng ta thấy biết đúng như thật nên dễ dàng buông xả tâm hại người, hại vật. Chúng tôi đang từng bước cố gắng để làm sao thực hiện việc học và tu cho được vuông tròn, tốt đẹp, xứng đáng là người con Phật.

Thật ra, kiến thức không thể thiếu trong đời sống con người, nhưng nếu chúng ta không biết mở rộng lòng mình bằng trái tim yêu thương và hiểu biết thì ta khó có thể hoàn thiện chính mình. Chúng ta biết quay lại chính mình để lắng nghe những điều kỳ diệu từ trái tim có hiểu biết và yêu thương, nhờ thế ta có thể trải lòng đến với nhân loại mà không phải toan tính, suy nghĩ, hay bận tâm, lo lắng. Kiến thức là những gì có được nhờ học hỏi qua sách vở hoặc qua lời dạy của thầy cô, nhưng học còn phải đi đôi với hành để thành tựu các việc làm trong thế gian. Chúng ta là người con Phật phải luôn có một trái tim hiểu biết và yêu thương hay soi sáng muôn loài, muôn vật nhờ học và tu song hành. Ngày xưa khi mới vào chùa, chúng tôi cứ nghĩ người xuất gia không được yêu. Thực tế, người xuất gia là người có tình yêu thương chân chính, cao quý và bao la không bờ bến. Bởi nếu không yêu thương tất cả chúng sinh thì làm sao người xuất gia dám hy sinh hạnh phúc của riêng mình để chan hòa tình yêu thương với muôn loài được xây dựng từ trái tim có hiểu biết, trái tim biết lắng nghe, trái tim biết vị tha, trái tim biết cảm thông và tha thứ, trái tim biết bao dung và độ lượng.

Một chút tâm tình cùng chư huynh đệ pháp lữ gần xa, nếu ai có duyên lành với chúng tôi thì xin hãy cùng nhau đồng hành, cùng nhau dìu dắt, cùng nhau yêu thương, để chúng ta cùng nhau tiến bước trên con đường “an vui, hạnh phúc và giác ngộ, giải thoát” mà chúng ta đã tự bỏ quên từ thuở nào.